Ekologik madaniyat va ekologik ong masalasi - Экология - Презентации

Ekologik madaniyat va ekologik ong masalasi

Загружено в:

23.07.2024

Скачано:

0

Размер:

954.2490234375 KB

Reja: 1.Ekologik madaniyat haqida umumiy tushunchalar 2.Islomda ekologiya masalalari 3.”Yashil makon” haqida

Ekologik madaniyat – bu tabiat haqidagi bilim, ong, idrok, savodxonlik, intellektual salohiyat va uni amalda qo‘llay bilish faoliyati, atrof–muhitga nisbatan faoliyatning yuksak ko‘rsatkichi, ongli va ma’suliyatli yondashuvdir . Tabiat va inson o’rtasidagi munosabat ma’lum bir qonunlar orqali boshqariladi, ularga rioya qilmaslik ertami kechmi, albatta ekologik halokatga olib keladi. Bu muammo o’zining insoniyatga keltirayotgan va keltirishi mumkin bo’lgan fojiali oqibatlari jihatidan yadro urushi halokatidan keyin ikkinchi o’rinda turadi .

1983 yili hayvonlarning 63 turi va 1984 yil o’simliklarning 163 turi «Qizil kitob»ning birinchi nashriga kiritildi. Mana, oradan vaqt o’tib tabiat muhofazasiga munosabat o’zgardi. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1992 yil 9 martdagi 190- sonli «Qizil kitobni yuritish to’g’risida»gi Qarori qabul qilindi. 1998 yil O’zbekiston Respublikasi «Qizil kitobi»ning 1-jildi (O’simliklar qismi) nashr qilindi va bunda o’simliklarning 301 turi (163 tadan 301 t aga oshgan) kiritilganligi qayd qilingan bo’lsa, 2006 yildagi yangi nashrida esa «Qi zil kitob»ga kiritilgan o’simliklar turi 305- turni tashkil etadi. Bu ko’rsatkich oshib bormoqda.

Islomda ekologiya masalasi Alloh taolo bu dunyoni cheksiz hikmatlarga to‘la holda yaratgan. Atrofimizni o‘rab turgan barcha narsalar, go‘zal tabiat chin mo‘minlar uchun katta ibrat va Allohning qudratiga misoldir. Har kuni umr daftarimizdan yangi bir sahifa ochilgani kabi atrofimizdagi olamning ham surati har kuni yangilanadi va eng qizig‘i shundaki bu yangilanishlar aslo bir-birini takrorlamaydi. Kecha va kunduz doim almashib turadi. Biri uzaysa, ikkinchisi qisqaradi.

Alloh taolo Qur’oni karimning «Abasa» surasi 24-32-oyatlarida shunday marhamat qiladi: «Endi inson o‘zining taomiga (ibrat ko‘zi bilan) boqsin! Biz (osmondan) suvni mo‘l yog‘dirdik. So‘ngra Biz unda donlarni undirdik, uzum va ko‘katlarni, zaytun va xurmolarni, qalin daraxtzor bog‘larni mevayu giyohlarni ham. Bular sizlar uchun va chorva hayvonlaringiz uchun manfaatdir» Demak, barchamiz o‘zimiz yashab turgan joylarga, mahalla-kuylarga turli daraxt ko‘chatlarni ekib obod qilsak, bundan nafaqat insonlar, balki hayvonlar va qushlar ham manfaat topadi. Hadisi sharifda aytilishicha, ekilgan har bir daraxtning aytayotgan tasbehi, o‘sha daraxtni ekkan kishining nomai a’moliga yoziladi hamda uning mevasidan boshqalar yesa yoki soyasida o‘tirsa ekkan kishining amal daftariga sadaqa savobi yozib qo‘yiladi. Mana shu o‘rinda quyidagi rivoyatni aytib o‘tishlik o‘rinli bo‘ladi.

Bir podshox o‘z vaziri bilan sayrga chiqib bir qishloqdan o‘tib borar ekan, bog‘ida ishlayotgan qari cholni ko‘rdi. Chol qarib qolganiga qaramay mehnat qilib daraxt ko‘chatlarini ekayotgan ekan. Cholning bunday mehnat qilishi podshoxga juda yoqdi. Podshoh vaziriga shu chol bilan biroz suhbatlashaylik, deya cholning oldiga keldi. Podshoh: «Xormang ota, nima qilayapsiz? Yerga nima ekayapsiz?», dedi. Chol: «Salomat bo‘ling shohim. Mevali daraxt ekayapman», dedi. Podshoh: «Otaxon, bularning mevalarini yeyish sizga nasib etarmikan, axir siz qarigan bo‘lsangiz, bu daraxtlar ko‘p yillardan so‘ng hosil beradi-ku?», dedi. Chol: «Bularni yeyish menga nasib etmasa kerak», deb javob berdi. Podshoh: «U holda nega o‘zingizni bunchalar qiynab mehnat qilib daraxt ekayapsiz? O‘zingiz mevasini tatib ko‘rmasligingizni bila turib daraxt ekayapsiz- a?», deb so‘radi. Chol: «Podshohim, bizdan oldingi ota-bobolarimiz ekdilar, biz yedik. Endi biz ham ekamiz va bizdan keyingilar yeyishsin», dedi.

Bu javob podshohga ma’qul bo‘ldi va cholga bir hamyon oltin berdi. Chol oltinlarni olib: «Allohga shukurlar bo‘lsinki, bizning daraxtimiz bugunning o‘zida hosil berdi», dedi. Bu javob podshohga yoqdi va cholga yana bir hamyon oltin berdi. Chol: «Allohga hamdu sanolar bo‘lsinki, hamma daraxtlar bir yilda bir marotaba hosil bersa, mening ekkan daraxtim ikki marotaba hosil beradi», dedi. Podshoh unga yana bir hamyon oltin bermoqchi bo‘ldi. Shunda vaziri darxol to‘xtatib: «Ey podshohim bu yerdan tezroq ketmasak xazinangizdagi oltinlar tugab qoladi», dedi. Podshoh o‘z yo‘lida davom etdi. Chol juda xursand bo‘lib, qo‘lini duoga ochdi: «Yo Robbim, sen buyuksan men vaqtimni bekor o‘tkazmay sening roziliging uchun daraxt ekaman», dedi. Payg‘ambarimiz Muhammad (s.a.v.) shunday deganlar: «Qiyomat kuni bo‘lsa ham qo‘lida bir nihol bor odam uni eksin».

Tabiatni muxofaza qilish tarbiyasi islom nuqtai nazarida jamiyatning katta yoshdagi a’zolari vazifasidir. Katta yoshdagi kishilar atrof- muhitni muhofaza qilish va ozodalikni asrab avaylashda yoshlarga o‘rnak bo‘lishlari va bu hususida tarbiya berishlari kerak bo‘ladi. Bizning bobolarimiz va buvilarimiz suvga tupurma, ariqlarga chiqindilarni supurma, ko‘chalarga axlat tashlama, ko‘karib turgan biror narsani nobud qilma deya uqtirgan so‘zlarini doimo esimizdan chiqarmasligimiz va yoshlarga ham shularni o‘rgatmoqligimiz lozim. Bundan tashqari xalqimiz orasida «Birni kessang o‘nni ek» degan purma’no ibora ham mavjud.

Prezident Shavkat Mirziyoyev raisligida oʻtkazilgan videoselektor yigʻilishida “Yashil makon” umummilliy loyihasini amalga oshirish chora-tadbirlari koʻrib chiqildi. Bu loyiha doirasida yiliga 200 million tup daraxt va buta koʻchatlarini ekish, shu orqali shaharlardagi yashilOʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 30-oktyabrdagi “2030-yilgacha boʻlgan davrda Oʻzbekiston Respublikasining atrof-muhitni muhofaza qilish kontseptsiyasi”, 2021-yil 30-dekabrdagi “Respublikada koʻkalamzorlashtirish ishlarini jadallashtirish, daraxtlar muhofazasini yanada samarali tashkil etish chora- tadbirlari” toʻgʻrisidagi farmonida tatbiq etilishi belgilangan “YAshil makon” umummilliy loyihasi dasturlarida atrof muhit obʻektlarini (havo, suv, er, tuproq, er qaʻri, bioxilma-xillik, qoʻriqlanadigan tabiiy hududlar) inson taʻsiri hamda boshqa salbiy taʻsir qiluvchi omillardan saqlash va sifatini taʻminlash hamda sanoat ishlab chiqarishi, urbanizatsiya koʻlami keskin kengayishi va aholi punktlariga tushayotgan ekologik yukni kamaytirish mexanizmlarini takomillashtirish rejalari ishlab chiqilgan va amalga oshirilmoqda. maydonlarni hozirgi 8 foizdan 30 foizga oshirish rejalashtirilgan .

2021-yil 30-dekabrdagi “Respublikada koʻkalamzorlashtirish ishlarini jadallashtirish, daraxtlar muhofazasini yanada samarali tashkil etish chora-tadbirlari” toʻgʻrisidagi farmonida tatbiq etilishi belgilangan “YAshil makon” umummilliy loyihasi dasturlarida atrof muhit obʻektlarini (havo, suv, er, tuproq, er qaʻri, bioxilma-xillik, qoʻriqlanadigan tabiiy hududlar) inson taʻsiri hamda boshqa salbiy taʻsir qiluvchi omillardan saqlash va sifatini taʻminlash hamda sanoat ishlab chiqarishi, urbanizatsiya koʻlami keskin kengayishi va aholi punktlariga tushayotgan ekologik yukni kamaytirish mexanizmlarini takomillashtirish rejalari ishlab chiqilgan va amalga oshirilmoqda. maydonlarni hozirgi 8 foizdan 30 foizga oshirish rejalashtirilgan .

Har kim qulay atrof muhitga, uning holati to’g’risidagi ishonchli axborotga ega bo’lish huquqiga ega. Davlat barqaror rivojlanish prinsplariga muvofiq, atrof-muhitni yaxshilash, tiklash va muhofaza qilish, ekologik muvozanatni saqlash bo’yicha chora tadbirlarni amalga oshiradi. O’z.Res.Kons/49-moddasi Fuqarolar atrof tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo’lishga majburdirlar. O’z.Res.Kons/62-moddasi

Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, Alloh bizlarga ne’mat qilib bergan ona tabiatni asrab avaylash, uni muhofaza qilish va ifloslanishiga yo‘l qo‘ymaslik har bir kishining insoniylik burchidir. Alloh doimo barchalarimizni tabiat kabi ulug‘ bir omonatga sadoqatli, atrof-muhitni muhofazasida bardavom bandalaridan qilsin.

Foydalanilgan adabiyot: 1.Dostxojayeva R.I “Ekologiya”- Toshkent 2006 2.To’xtayev A “Ekologiya” – Toshkent, o’qituvchi 1998 3. Shodimetov Y “ Ijtimoiy ekologiyaga kirish” Toshkent, o’qituvchi 1996 4. http://akademiyafvv.uz/ 5. https://arxiv.uz/

Похожие

Ekologik madaniyat

ekologik madaniyat

ekologik madaniyat

Ekologik ong va etnomadaniyat

Ekologik madaniyat, ekologik xavfsizlik va uning tabiiy geografik jihatlari