Diniy ramzlarning zamonaviy talqinlari - Основы религиоведения - Презентации

Diniy ramzlarning zamonaviy talqinlari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

2112.8740234375 KB

DINIY RAMZLARNING ZAMONAVIY TALQINLARI Subtitle here

Reja: Yahudiy dini4 Diniy ramzlar madaniyat1 Nasroniylikning diniy belgilari2 Zardushtiylikning ramzi3

Ramzlar madaniyatning eng sirli hodisalaridan biridir. Shu kabi narsalar faqat inson ongida paydo bo`lishi mumkin, ular mavhum o`lchamlarni va mavjud bo`lmagan narsalarni yaratishga qodir.

Ichki, ruhiy haqiqat va tashqi dunyo ob`ektlarining o`zaro yozishmalarini topishga urinishda, inson erkin muloqot shakllari bilan tanishish oson bo`lmaydigan narsaning ramzi sifatida ramziy ma`noga ega edi. Biroq, belgilar o`zlarini birlashtiruvchi ma`lumotlarga asosolanadigan aloqa shakliga aylandi, xuddi ular kollektiv befarqlikning borligini isbotlab bergandek, chunki ular so`zsiz og`zaki kelishuvdan tug`ilgan, shuning uchun barqaror allegular.

Nasroniylikning diniy belgilarining, ayniqsa, xochning soxta ekanligini anglash juda ham aldamchi bo`lishi mumkin, chunki cherkovdagi ruhoniylar nasroniylikning qaramog`idagi sirli va qadimgi ma`nolari haqida bilmaganligi haqida aytib o`tadilar.

Islom dining ramzi Tavhid bayrog`ining ramzi edi, bayroqda shahodat kalimasi berilgan ya`ni“Allohdan boshqa iloh yo`q va Muhammad uning elchisidir” degan ma`noni bildiradi. Hilol ramzlar va yulduzlar insoniyatlarga Muhammad payg`ambardan bir necha ming yil oldin ma`lum bo`lgan. Ularning kelib chiqishi juda qadim zamonlarga borib taqaladi. Muhammad Alayhissalom davrida va Jahiliyga qarshi urushlar paytida qora rangli bayroq ishlatilgan, arabiy budparastlarga qarshi urushlar va xalifalik tuzishdan so`ng bayroq rangini yashil rangga almashtirishgan. Rasululloh sollallohu alayhi vassallamning hijriylari bilan aloqadorligi haqida bir xabar bor. Unga ko`ra, bu kecha, go`yo osmonda yarim oy edi.

Zardushtiylikning ramzi- inson tanasining yuqorida joylashgan qanotli disk bo`lgan faravahar. O`rtacha ilohiy ne`mat. Tsarskaya Glory, Shining Glory versiyasidan biriga ko`ra, qadimgi Misrda, Mesopotamiyada va Sharqning boshqa xalqlarida ham ishlatilgan. Faravahr (forscha-faravahar) – Ibrohimiy dinlar qo`riqchi farishtasi fravashi qiyofasida tasvirlangan zardushtiylik dinining asosiy ramzi bo`lib xizmat qilgan. Zamonaviy Zardushtiylik dinida faravahr Ahura-Mazda bilan birgalikda inson qalbining bir dirijyori sifatida talqin qilingan

Yahudiy dini boshqa dinlar kabi o‘zining muqaddas yozuvlariga ega. Uning asosan ikkita manbasi bo‘lib, biri er. av. XIII asrda yashagan va Isroil xalqini Misrdan olib chiqib ketishga boshchilik qilgan Muso payg‘ambarga Tur tog‘ida berilgan Tora Tavrot). Bu manba xristianlar uchun ham muqaddas hisoblanganligi uchun u haqida xristianlik mavzusida kengroq to‘xtalamiz. Yahudiylar o‘zlarining Yahvega nisbatan sodiq ekanliklarini isbotlash uchun bir necha rasm-rusumlarni ijro etadilar. Ular yillik va kunlik ibodatlardan, bayramlardan, marosimlardan iborat. Ibodat uyda ham sinagogada ham birday olib boriladi.

Yahudiylar sinagogasining sharqiy tomonida Toraning nusxalari saqlanadigan sandiq va Ravvin uchun minbar qo‘yilgan. Ayollar erkaklardan alohida ibodat qilishadi. Sinagogada ibodat xor shaklida olib boriladi. Yahudiylarning yillik bayramlari ichida eng e’tiborlisi Peysax Pasxa) bayramidir. Bu bayram xristianlarning pasxasidan farqli o‘laroq, yahudiylarning Misrdagi qullikdan qutulib chiqqanlari munosabati bilan nishonlanadi. Qadimiy yahudiylarda Pasxa deb qo‘zichoq go‘shti va vinodan iborat kechki ovqatga aytilgan.

Xudo Misrdagi yahudiy bo‘lmagan go‘daklarni qirib tashlashga qaror qilganda ular o‘z uylarining peshtoqini o‘sha qoni bilan bo‘yab o‘zlarini yahudiy ekanliklarini bildirganlar. Yahudiylar pasxa bayramidan keyingi yetti kun davomida tuzsiz, xamirturushsiz patir – masa yeydilar. Masani yeyish bilan har bir yahudiy Muso boshchiligidagi o‘z ota- bobolarining chekkan mashaqqatlarini his etadi. Bu bayram yahudiylarning quyosh-oy kalendarining Nison oyining 14 kuni aprel oyining o‘rtalariga to‘g‘ri keladi) nishonlanadi.

Dovudning yulduzi olti burchakli yulduz bo`lib, u butunlay tasvirlangan, chorrahalarsiz va chiziqlarsiz(hozirgi Isroil davlatining bayrog`i emas). Uning ma`nosi shundaki, u beshta asosiy insoniy tuyg`ularni namoyon etadi (bu 5 ta uchburchakning yuqorigisidan tashqari), bularning barchasi oltinchi eng muhim tuyg`u – tirik Xudoga bo`lgan orzu va itoatkorlikka buysuniish hisoblanadi.

Bu tasvir ba`zan eski tasvirlarda ham bo`lgan.Mazkur ramz ikki teng tomonli uchburchak bir-birining ustiga qo`yilgan bo`lib,olti qirrali yuylduz (hexagramz), shaklida belgilanadi. XIX-asrdan boshlab Dovud payg`ambarning yulduzi yahudiylarning ramzi hisoblangan Dovud payg`ambarning yulduzi Isroil davlati bayrog`ida tasvirlangan va uning asosiy ramzlaridan biri hisoblanadi. Olti nuqtali yulduzlar boshqa davlatlar va joylarning ramzlarida ham uchraydi. Boshqa ma`lumotlarga qaraganda esa “Shoh Sulaymon Muhr” deb nomlanadi.

Buddizm ta’limoti bir qator devon shakliga keltirilgan to‘plamlarda bayon qilingan. Ulardan eng asosiysi Tripitaka yoki Tipitaka)- uch savat ma’nosini anglatadi. U uch qismdan iborat bo‘lganligi uchun shunday nom bilan atalgan. Buddizmning bu yozma manbasi hozirgi davrda Shri-Lankada saqlanib qolgan.

U eramizning boshlarida shakllangan. Ular - budda targ‘ibotining haqiqiy bayoni hisoblangan sutra matnlari sutta- pitaka), rahboniylik axloqi va xonaqohlar nizomlariga bag‘ishlangan vinaya matnlari vinaya-pitaka), buddizmning falsafiy va psixologik muammolarini bayon qilib berishga bag‘ishlangan abxidxarma matnlari abxidxarma-pitaka)dan iborat. Keyinchalik shakllangan sanskrit, xitoy, tibet, kxmer va yapon tillaridagi buddaviylikka oid adabiyotlar ancha keng tarqalgan, ammo ularning tarixiy qiymati kamroq.

Ilk Buddizmning dxarmalar tabiati haqidagi mavhum metafizik asoslari buddizmda ikki oqim “Xinayana” kichik g‘ildirak) va “Maxayana” katta g‘ildirak) yuzaga kelishiga olib keldi. Xinayana ta’kidlashicha dxarmalar tabiatini o‘rganish va nirvanaga erishish ma’naviy yo‘l bilan bo‘ladi. Bu yo‘l juda og‘ir va faqat monaxlargina nirvana holatiga yetishi mumkin. Maxayana esa Budda tanasi jonzotlarni azobdan qutqarish uchun turli jonzot formasiga kirishi mumkin va hayot zanjiridagi barcha uni o‘rganishi, anglashi mumkin deydi. Bu narsa cheksiz Budda ramlarini, xudolarni kelib chiqishga sabab bo‘ldi. Bu xudolarga ishonish yo‘llari barchaga mumkin.

Adabiyotlar: 1. Mo’minov A.Q. Dinshunoslik asoslarini o’qitish va o’rganishning yagona kontseptsiyasi. Toshkent, 1999. 2. Radugin A.A. Vvedenie v religiovedenie. M., 1996. 3. Ugrinovich D.M. Vvedenie v religiovedenie. M., 1985. 4. Fromm E. Psixoanaliz i religiya.//Fromm E. Imet ili bit? M., 1990. 5. Zakon bojiy: Vtoraya kniga o pravoslavnoy vere. Volgograd, 1987. 6. Jo’raev U. Saidjonov Y. Dunyo dinlari tarixi. T., 1998. 7. Men A. Istoriya religii. M., 1994. 8. Mifi narodov mira. V 2-x tomax. M., 1973.

Похожие

Diniy udumlar va ularni vujudga kelishi, sabablari va mohiyati

Missionerlik va prozetilizm atamalari. Zamonaviy missionerlik uyishmalari

Markaziy Osiyoda provaslavlik dinining yoyilishi

Islomning vujudga kelishi va tarqalish

Ezgu fikr, Ezgu soʻz, Ezgu amal tushunchasining mazmun mohiyati