logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Ботаника
  4. Гулчилик асослари

Гулчилик асослари

Загружено в:

24.08.2024

Скачано:

0

Размер:

4462.533203125 KB
Скачать
ГУЛЧИЛИК АСОСЛАРИ ГУЛЧИЛИК ВА ГУЛЧИЛИКНИНГ ТАРИХИ Қадимий обидаларнинг гувоҳлик беришига, бу ўсимликлардан жамиятда 5,5–6 минг йил, гулсавсар ва хризантемадан эса 4 минг йил аввал фойдаланилган. Крит оролида олимлар томонидан 3500 йил илгари атиргул тасвири топилган. Умуман, бу гулларнинг тарқалиши 1000 йил аввал бошланиб Месопотамия, Ҳиндистон ва Римгача етиб келган. Қадимги Юнонда атиргул гўзаллик худоси Афродитага бағишланган, унинг эҳроми атрофларини атиргуллардан ташкил топган гўзал боғлар ўраб турган. Тель-Эль- Амарандан топилган тошдаги ёзувлар шундан далолат берадики, бу ерларда йўл четларига қатор қилиб манзарали дарахтлар экилган. “Осилиб турувчи боғлар” тўрт қаватли кенг минораларда жойлашган бўлиб, унинг айвонларида пальмалар, кипарислар, мевали дарахтлар, манзарали ноёб ўсимликлар, гулли ўсимликлар ўстирилган. Мевали дарахтлар, гулли ўсимликлар, ҳаттоки ноёб қушлари бўлган қадимги Соломон боғлари ҳақидаги маълумотлар бизгача етиб келган. ДАСТЛАБКИ БОҒЛАР ВА ГУЛЧИЛИК ТАРИХИ ПАЛЬМАЛАР ВА КИПАРИСЛАР ГУЛЧИЛИК ВА ГУЛЧИЛИКНИНГ ТАРИХИ Масалан, X-XIV асрдаги тарихий ёдгорликлар уйғур давлатининг гуллаб- яшнаганлигини кўрсатади. Уйғур боғларининг ҳаёти ва яшаш шароити деворлардаги расмларда муҳрланган. Бу расмлардан бирида тасвирланган князь қўлидаги гул тинчлик тимсолидир. Узоқ шарқ мамлакатларида, Жанубий-Шарқий Осиёда, айниқса, Корея, Япония, Вьетнамда ўзгача боғдорчилик санъати XIII асрдан бери яшаб келмоқда. Бу мамлакатларнинг халқлари гулчилик гуллари билан безашнинг беқиёс усулларини ишлаб чиқишлари бу сингари ўсимликларнинг жуда бой ҳилларини йиғишган. Пакана (кичкина) ўсимликлар хилига субтропик нина баргли ва оддий баргли дарахтлар, буталар киради. Хризантема эса Япония ва Хитойда асосий гулли ўсимликлар ҳисобланган. XIII аср ўрталарида Ўрта Европа шаҳарларида ҳар хил ғаройиб ўсимликлар учун махсус хоналар ташкил қилина бошлади. Рейнда биринчи марта қишки боғ яратишга уриниб кўрилди. Ўша даврда ғаройиб ўсимликлардан хоналарни кўкаламзорлаштиришда фойдаланиш гулчиликни ривожланиши учун янги бир туртки бўлди. ОСИЁ ( КОРЕЯ, ЯПОНИЯ, ВЬЕТНАМ ВА ХИТОЙ) БОҒЛАРИ ҚИШКИ БОҒЛАР ВА УЛАРДА ГУЛЧИЛИКНИ РИВОЖЛАНИШИ ГУЛЧИЛИК ВА ГУЛЧИЛИКНИНГ ТАРИХИ Европа мамлакатларида XIV аср охири ва XV аср бошларида бўтакўз, лолақизғалдоқ, наргис, бинафша, лилия (пиёзгул), хайригул, гулсафсар манзарали ўсимликларнинг асосий хили хисобланган. Булар асосан Европа флораси ҳамда Осиё ва Шимолий Африканинг айрим ўсимлик турларидан ташкил топган Яқин Шарқ мамлакатларининг баъзи ўсимлик турлари ҳам аста – секин ботаника боғлари орқали шулар таркибига кирди. Ботаника боғларида пиёз гулли ўсимликлар ҳам пайдо бўлди. Лола, наргис, гулисумбул, боғ пуфаги, тугмабошлар шулар жумласидандир. Шимолий Американинг маданийлашган ўсимлик турлари сони XVII асрга келиб анча кўпайди. Шу даврга келиб Европанинг манзарали ўсимликлар турига редбекия, монарда, канада ахвелигияси, манзарали буталар, баъзи дўланалар, пурсилдоқлар, жанубий туя ўсимлиги кабилар кирар эди. Европада XVII асрда совуққа чидамсиз ўсимликларни парваришлаш учун иссиқхоналар қурила бошланди. Сал вақтдан сўнг катта ботаника боғларининг иссиқхоналарида Ўрта ер денгизи, Шарқий ва жанубий Осиё, Австралия, Янги Зелландия, Марказий ва Жанубий Африка, Ҳиндистон, Атлантика ва Тинч океани оролларидан келтирилган тропик ва субтропик ўсимликлар жой олди. ҚИЗҒАЛДОҚ, НАРГИЗ, ЛОЛА, ЛИЛИЯ ВА БИНАФШАЛАР МОНАРДА, РУДБЕКИЯ,АХВЕЛЕГИЯ ВА ДЎЛАНА ГУЛЧИЛИК ВА ГУЛЧИЛИКНИНГ ТАРИХИ Ўрта Осиёда XV-XVIII асрларга келиб боғдорчилик жуда илгарилиб кетди. Боғларда мевали ва манзарали дарахтлардан ташқари ҳар хил ўтчил гуллар ва кўкатларга алоҳида жой ажратилган Г.А.Пугаченконинг ёзишича, Ўрта Осиё боғлари ва хиёбонларининг ўзига хос хусусияти бўлиб, Европа боғларидан тубдан фарқ қилади. 1903 йилда Самарқанд боғбонлар мактабини очилиши муносабати билан шу мактаб ҳудудида 50 турдаги дарахт ва буталардан иборат дендропарк ташкил қилинади. Бу боғда кумуш ва ҳаворанг ель, пхиба, мамонт дарахти, лола дарахти, Америка қора қарағайи ва ҳоказолар экилган. Ҳозирги кунда уларнинг жуда оз қисми Ўзбекистон шароитига мослашиб уруғ ва мева бермоқда. МАМОНТ, ЛОЛА ДАРАХТИ ВА ҚОРА ЕЛЬ ЎЗБЕКИСТОН ГУЛЧИЛИК ВА ГУЛЧИЛИКНИНГ АХВОЛИ ВА РИВОЖЛАНИШИ Гулчилик бизнинг республикамизга узоқ Шарқдан Хитой ва Ҳиндистондан Буюк ипак йўли орқали кириб келган ва биринчи бўлиб Самарқандда, сўнгра Бухоро, Қўқон ва бошқа шаҳарларда тарқалган. 1920 йилдан бошлаб Ўрта Осиё давлат университетининг қошида 12 гектарлик ботаника боғи ташкил қилиниб 60 зиёд гул навлари етиштирилган. Гул навлари 300 тага кўпайтирилгач бу боғ 1943 йилда академия ҳисобига ўтказилган ва янги ботаника боғи ташкил этилиб, ер майдони 80 гектарни ташкил қилган. 1962 йилдан бошлаб Республикамизнинг еттита шаҳри – Андижон, Ангрен, Олмалиқ, Бухоро, Самарқанд, Фарғона ва Урганчда ўсимликшунослик хўжаликлари ташкил топди. Бу хўжаликларнинг майдони 592 гектар эди. 1977 йилга келиб Ўзбекистон республикасида 15 та ўсимликшунослик комбинатлари ташкил топди. Булардан энг йириги ҳисобланган Тошкент гулчилик савхозининг экин майдони 1279 гектар эди. Ойнавон иссиқ бинолар майдони 5,9 гектарни ташкил этар эди. ГУЛЧИЛИКНИ РИВОЖЛАНИШИ ЎЗБЕКИСТОНДА ГУЛЧИЛИК ВА ГУЛЧИЛИКНИНГ РИВОЖЛАНИШИ 1980 йили ботаника боғида гулчилик лабораторияси ташкил топди ва унда 2000 дан ортиқ гул навлари етиштиришга мувоффиқ бўлинди. Бунга фан докторлари, профессорлардан Ф.Н.Русанов, З.Ф.Бачаниева, А.П.Печеницин, фан номзодларидан П.К.Озолин, Л.К.Кравченко, А.К.Кяткин, А.Х.Шарипов, Л.А.Абдурахмоновлар ўзларининг муносиб ҳиссаларини қўшдилар. ГУЛЧИЛИКНИ САНЪАТ ДАРАЖАСИДА РИВОЖЛАНИШИ МУҲОКАМА УЧУН САВОЛЛАР 1.Гулчилик ва гулчилик қишлоқ хужалигининг махсус тармоғи, фан сифатида ўрни, мақсади ва эстетик ўрни ҳақида гапиринг. 2.Гулчилик ва гулчиликнинг тарихи. 3.Гулчилик ва гулчиликнинг чет мамалакатларда тарқалиши. ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАХМАТ!

Похожие

Гулларни очиқ ва ёпиқ ерларда ўстириш технологияси
Qishloq xo‘jaligi o‘simliklarida lipidlar
Lolanamolar qabilasi
Yuksak o’simliklar sistematikasi
Karamdoshlar oilasi