logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Биотехнология
  4. Prokariot va eukariot DNK polemerazaari

Prokariot va eukariot DNK polemerazaari

Загружено в:

27.08.2024

Скачано:

0

Размер:

238.345703125 KB
Скачать
Prokariot va eukariot DNK polemerazaari Reja 1.DNK polimerazalari. 2.Prokariotlarda DNK replikasiyasi. 3.Xulosa 1. Geraza – DNK matritsani, supperspiralni uzish uchun; • 2. Xelikaza – komplementar azot asoslari orasidagi vodorod bog’larini uzish uchun; • 3. DBO – DNK bog’lovchi oqsil. DNK bilan bog’lanib ajralgan spiralni bir – biriga qo’shilib ketmasligi uchun; • 4. Primaza – yshbu ferment ishtirokida 51 oxiri – 3 1 yo’nalishida RNK zatravka sintezlanadi. • 5. DNK polimeraza – I yoki ribonukleaza – H – replikatsiyada RNK zatravkani parchalaydi (gidrolizda qatnashadi); Replikatsiyaning har, bir bosqichi uchun ma’lum fermentlar zarur. • 6. DNK polimeraza – II – uning mexanizmda funktsiyasi aniq emas; • 7. DNK polimeraza – III – replikatsiyaning asosiy fermenti bo’lib, bir – biridan ajralgan DNK zanjirida 51 – 3 1 yo’nalishida DNK uchastkasi sintezida ishtirok etadi; • 8. DNK – ligaza – yangi sintezlangan DNK fragmentlarini bir – biriga biriktiradi. • Replikatsiya mexanizimining asosi shundan iboratki bitta matritsali ona zanjirdan ikkita yangi qiz zanjir hosil bo’lishidan iborat. Buning natijasida qo’sh spiral yechiladi, bir biridan ajraladi, replikativ ayri hosil bo’ladi. DNK ning bitta zanjiri 51 - 3 1 yo’nalishida boshlovchi zanjir va DNK ning ikkinchi 3 1 - 5 1 yo’nalishda kech qoluvchi zanjiridan iborat . • DNK spirti - DNKning bo'ylab harakatlanishida ikki qavatli DNKni ajratadi va ajratadi. DNKdagi nukleotid juftlari orasidagi vodorod aloqalarini buzish orqali replikatsiya formasini hosil qiladi. • DNK primaz - RNK primerlarini ishlab chiqaradigan RNK polimerazining turi. Primerlar DNKning replikatsiyasi boshlang'ich nuqtasi uchun shablon sifatida ishlaydigan qisqa RNK molekulalari. • DNK polimerazlari - yangi DNK molekulalarini DNK zanjirlarini etakchi va kechiktiradigan nukleotidlar qo'shib sintezlaydi. • Topoizomeraza yoki DNK Gyraz - DNKning aralashib ketishining oldini olish uchun DNK zanjirlarini yumshatadi va orqaga qaytaradi. • Exonucleazlar - nukleotid asoslarini DNK zanjirining oxiridan olib tashlaydigan fermentlar guruhi. • DNK ligasi - nukleotidlar orasida fosfodiester aloqalarini shakllantirish orqali DNK fragmentlarini birlashtiradi. Replikatsiya hujayra bo'linishidan oldin sodir bo'ladi • Replikatsiya hujayra bo'linishidan oldin sodir bo'ladi • DNKning replikatsiyasi (sintezi) tasodifiy emas, balki hujayra hayotining qat'iy belgilangan davrida sodir bo'ladi. Hammasi bo'lib hujayra siklining 4 fazasi ajralib turadi: mitoz (M), sintetik (S), presintetik (G1, inglizcha bo'shliqdan - interval), postsintetik (G2). Hujayra sikli • Hujayra sikli fazalarining o'zgarishini tartibga solishda muhim rolni siklinlar - 35-90 kDa og'irlikdagi oqsillar egallaydi, ularning darajasi hujayra siklida o'zgaradi. Funktsiyaga ko'ra, siklinlar siklinga bog'liq kinaz (CCK) fermentlarining faollashtiruvchi subbirliklari hisoblanadi. Faol siklin-CZK komplekslari hujayra ichidagi oqsillarni fosforlaydi, ularning faolligini o'zgartiradi. Bu hujayra siklida rivojlanishni ta'minlaydi. Hujayra sikli • DNKning sintezi (replikatsiyasi, duplikatsiyasi) hujayra siklining S-fazasida, hujayra boʻlinishga tayyorlanayotgan vaqtda sodir boʻladi. 1957 yilda Metyu Meselson va Franklin Stahl tomonidan o'rnatilgan replikatsiya mexanizmi yarim konservativdir, ya'ni. bolaning nusxasi ona DNKsining har bir zanjirida sintezlanadi. • Har qanday biosintez shablonlari singari, replikatsiya ham bir nechta komponentlarni talab qiladi: • matritsa - uning rolida DNKning ona zanjiri, • o'sayotgan ip DNKning qiz zanjiridir, • sintez uchun substratlar - dATP, dGTP, dCTP, TTP, • energiya manbai - dATP, dGTP, dCTP, TTP, • fermentlar Inisasiyasi • DNK sintezi nuqta ori (inglizcha kelib chiqishi - boshlanishi) deb ataladigan ma'lum sohalarda boshlanadi. Har bir sutemizuvchi DNKda 100 tagacha ori nuqta mavjud.Replikatsiya bu joylardan replikatsiya pufakchalari hosil boʻlishi bilan DNK iplari boʻylab har ikki yoʻnalishda tarqaladi. Har bir bunday "qabariq"da ikkita replikatsiya "vilkalar" mavjud bo'lib, ularda ochish, ochish va to'g'ridan-to'g'ri DNK sintezi sodir bo'ladi. Bunday holda, replikatsiya vilkalari bir-biridan uzoqlashadi. Umuman olganda, eukariotlarda barcha DNK replikatsiyasi 9 soatda tugaydi. Replikasiya jarayoni Inisasiya • Yangi DNK zanjirining sintezi 5' uchidan 3' oxirigacha bo'lgan yo'nalishda davom etadi, ya'ni. Yangi DNKning 5'-uchi erkin qoladi, har bir keyingi nukleotid o'zining 5'-gidroksil guruhi bilan oldingi nukleotidning 3'-gidroksil guruhiga sekundiga 100 dona tezlikda qo'shiladi. Yo’nalishi • 5'→3' yo'nalishi bo'yicha replikatsiya vilkasida faqat bitta ip doimiy ravishda sintezlanadi (ya'ni, keyingi nukleotidlarni avvalgilariga C3 va C5 orqali odatdagi oddiy qo'shilishi bilan), ya'ni sintez yo'nalishi bo'lgan ip. replikatsiya vilkasining harakat yo'nalishiga to'g'ri keladi va ona ipining 3'→5' yo'nalishiga mos keladi. DNK bo'shashganda va replikatsiya vilkalari harakatlanar ekan, bu asosiy ipda joylar ochiladi, bu erda etakchi qiz zanjiri uzayishi mumkin. Replikasiya. • . DNK replikatsiyasining yarim konservativ mexanizmi. Qo'sh spiralning har bir ipi yangi, to'ldiruvchi ipning sintezi uchun shablon vazifasini bajaradi • Yangi DNKning sintezi DNK polimerazalari deb ataladigan fermentlar tomonidan amalga oshiriladi, ular DNKni 5' dan 3' gacha bo'lgan yo'nalishda sintez qiladi. Ishlash uchun ularga matritsa va primer (urug') kerak. Replikasiya • DNK replikatsiyasi jarayonida ketma-ket va doimiy ravishda bitta yangi zanjir (etakchi ip) hosil bo'ladi. Ikkinchisi (orqada qolgan zanjir) kichik bo'laklarda yaratilgan. • DNK replikatsiyasi uchun DNK polimerazadan tashqari boshqa fermentlar, ya'ni DNK primazasi, DNK helikaza, DNK ligaza va topoizomeraz kerak bo'ladi. Replikasiya • DNK replikatsiyasi yoki hujayraning DNKsini nusxalash oson ish emas! Sizning genomingiz taxminan 333 \text{million}milliard start matni, m, i, l, l, i, a, r, d, o, v, end text DNK asos juftlarini o'z ichiga oladi, ularning barchasi istalgan bo'linish paytida aniq nusxalanishi kerak. Replikasiya • DNK replikatsiyasining asosiy mexanizmlari barcha organizmlar uchun bir xil. Ushbu maqolada biz E. coli (E. coli) bakteriyasida DNK replikatsiyasini ko'rib chiqamiz, bu jarayon odamlarda va boshqa eukariotlarda xuddi shunday tarzda sodir bo'ladi. • Keling, replikatsiyani amalga oshiradigan oqsillar va fermentlarni ko'rib chiqaylik va ular DNKning to'g'ri va to'liq replikatsiyasini ta'minlash uchun birgalikda qanday ishlashini ko'rib chiqaylik. Replikasiya • DNK replikatsiyasining yarim konservativ mexanizmi shundan iboratki, DNK qo'sh spiralining har bir zanjiri yangi komplementar zanjir sintezi uchun shablon vazifasini bajaradi. • Bu jarayon bitta ota-molekuladan ikkita "qizi" molekula hosil bo'lishiga olib keladi, har bir yangi hosil bo'lgan qo'sh spiralda bitta yangi va bitta eski zanjir mavjud. Replikasiya • Umuman olganda, bu DNK replikatsiyasi uchun zarur bo'lgan narsadir! Biroq, bu jarayonning eng qiziq tomoni - bu qanday davom etishi. • Hujayralar o'z DNKlarini juda tez va imkon qadar kamroq xato bilan nusxalashlari kerak (saraton xavfini oldini olish uchun). Buning uchun ular DNKning silliq va aniq replikatsiyasini ta'minlash uchun birgalikda ishlaydigan turli fermentlar va oqsillardan foydalanadilar. Replikasiya • DNK replikatsiyasidagi asosiy molekulalardan biri DNK polimeraza fermentidir. DNK polimerazalari DNK sintezi uchun mas'uldir: ular o'sib borayotgan DNK zanjiriga birma-bir nukleotidlarni qo'shadilar, shu jumladan faqat shablonni to'ldiruvchi nukleotidlar. Replikasiya • DNK polimerazasining asosiy xususiyatlaridan ba'zilari: • Ular har doim matritsaga muhtoj • Ular faqat nukleotidlarni DNK zanjirining 3' uchiga qo'shishlari mumkin. • Ular DNKning yangi zanjirini noldan sintez qilishni boshlay olmaydilar, shuning uchun ularga oldindan mavjud bo'lgan zanjir va primer yoki primer deb ataladigan qisqa bo'lak kerak. Replikasiya • Ular tuzatadilar, ya'ni yangi zanjirga noto'g'ri kiritilgan "noto'g'ri" nukleotidlarning ko'pini olib tashlab, o'z ishlarini tekshiradilar. • Zanjirga nukleotidlarni qo'shish uchun energiya kerak bo'ladi. Bu energiyaning manbai nukleotidlarning o'zi bo'lib, ularga uchta fosfat biriktiriladi (masalan, energiya tashuvchi ATP molekulasi). Fosfatlar orasidagi bog'lanish buzilganda, bo'shatilgan energiya qo'shiladigan nukleotid va o'sib borayotgan zanjir o'rtasida bog'lanish uchun sarflanadi. • E. coli kabi prokariotlarda DNK replikatsiyasida ishtirok etadigan ikkita asosiy DNK polimeraza mavjud: DNK polimeraza III (DNK sintezida ishtirok etadigan asosiy ferment) va yordamchi rol o'ynaydigan DNK polimeraza I, bu haqda keyinroq muhokama qilamiz. • DNK polimerazalari va boshqa replikatsiya omillari qayerdan boshlashni biladi? Replikatsiya har doim DNKning nukleotidlar ketma-ketligi tomonidan tan olingan replikatsiyaning kelib chiqishi deb ataladigan ma'lum joylarda boshlanadi. • E. coli, aksariyat bakteriyalar kabi, o'z xromosomasida bitta replikatsiya kelib chiqishiga ega. Bu fragment taxminan 245245245 ta asos juftini tashkil etadi va asosan A/T tayanch juftlarini oʻz ichiga oladi (ular G/C tayanch juftlariga qaraganda kamroq vodorod aloqalari bilan birlashtiriladi), bu DNK zanjirlarini ajratishni osonlashtiradi. • Ixtisoslashgan oqsillar bu joyni taniydi va DNK iplarini ajratib, unga bog'lanadi. Natijada replikatsiya vilkalari deb ataladigan ikkita Y shaklidagi struktura hosil bo'ladi, ular birgalikda replikatsiya pufakchasini hosil qiladi. Replikatsiya paytida vilkalar qarama-qarshi yo'nalishda harakat qiladi. Helikaza • Replikatsiya vilkalarida replikatsiya qanday sodir bo'ladi? Helikaz replikatsiyaning kelib chiqishiga biriktirilgan birinchi fermentdir. Helikazning vazifasi DNKni "burish" (azotli asoslar orasidagi vodorod aloqalarini buzish) orqali replikatsiya vilkalarini oldinga siljitishdir. • Bir zanjirli DNK bilan bog'langan maxsus oqsillar DNKning alohida zanjirlarini replikatsiya vilkalari yaqiniga o'rab, ularning ikkilamchi spiralga qayta yig'ilishiga yo'l qo'ymaydi. Praymer • DNK polimerazalari faqat mavjud DNK zanjirining 3' uchiga nukleotidlar qo'shishi mumkin. Ular polimerlanish reaksiyasi natijasida bu guruhga yangi nukleotid biriktirib, 3' uchidagi erkin -OH guruhidan "ilgak" sifatida foydalanadilar. Qanday qilib DNK polimeraza birinchi nukleotidni yangi replikatsiya vilkalariga biriktiradi? • . • RNK primeri sintez qilingandan so'ng, DNK polimeraza nukleotidlarni birma-bir qo'shib, shablon zanjiriga to'ldiruvchi yangi DNK zanjirini hosil qilish uchun uni "uzaytiradi". Zanjirning uzayishi • Etakchi va orqada qolgan zanjirlar • E. coli bakteriyasida sintezning katta qismini bajaradigan DNK polimeraza DNK polimeraza III dir. Replikatsiya vilkasida DNK polimeraza III ning ikkita molekulasi mavjud bo'lib, ularning har biri DNKning ikkita yangi zanjiridan birida qattiq ishlaydi. • DNK polimerazalari faqat mavjud DNK zanjirining 3' uchiga nukleotidlar qo'shishi mumkin. Ular polimerlanish reaksiyasi natijasida bu guruhga yangi nukleotid biriktirib, 3' uchidagi erkin -OH guruhidan "ilgak" sifatida foydalanadilar. Qanday qilib DNK polimeraza birinchi nukleotidni yangi replikatsiya vilkalariga biriktiradi? Yetakchi ip • 5' dan 3' uchigacha replikatsiya vilkasi tomon o'tadigan bitta yangi ip oddiy. Bu zanjir doimiy ravishda hosil bo'ladi, chunki DNK polimeraza replikatsiya vilkalari bilan bir xil yo'nalishda harakat qiladi. Bu uzluksiz sintezlangan ip yetakchi ip deb ataladi. Praymer • U yolg'iz o'zi qila olmaydi! Bu muammo primaz fermenti yordamida hal qilinadi. Primaza DNK polimeraza ishlashi uchun 3' uchini tashkil etuvchi shablonni to'ldiruvchi RNK primeri yoki qisqa nuklein kislota fragmentini yaratadi. Oddiy primer uzunligi besh dan o'ngacha nukleotidni tashkil qiladi. Primer DNK sintezining boshlanishiga yordam beradi, ya'ni uning boshlanishini beradi Replikatsiya vilkasidan 5' dan 3' gacha bo'lgan boshqa yangi ip biroz murakkabroq. Bu zanjir bo'laklarga qurilgan, chunki vilkalar harakatlanayotganda DNK polimeraza undan uzoqlashadi va bir nuqtada u uzilib, yangi ochilgan bo'lakka qayta biriktirilishi kerak. Parchalar bilan tugallangan bu zanjir orqada qolgan zanjir deb ataladi. Kichik qismlarga Okazaki fragmentlari deyiladi. Ularni kashf etgan yapon olimi nomi bilan atalgan. Etakchi ipni bitta primer asosida sintez qilish mumkin, orqada qolgan ip esa har bir qisqa Okazaki bo'laklari uchun yangi primerga muhtoj. Okazaki fragmenti • Ta'mirlash va tozalash guruhi • Yuqorida sanab o'tilgan asosiylardan tashqari, DNKning uzluksiz replikatsiyasini ta'minlash uchun zarur bo'lgan boshqa oqsillar va fermentlar ham mavjud. Xususan, bular DNK sintezi jarayonida DNK polimeraza III molekulalarini ushlab turadigan toymasin qisqich oqsillari deb ataladi. "Toymasin qisqich" halqa shaklidagi oqsil bo'lib, yangi Okazaki bo'lagiga o'tishda DNK polimeraza III ning ajralishini oldini oladi. • Topoizomeraz ham DNK replikatsiyasida muhim yordamchi rol o'ynaydi. Bu ferment DNKning ochilishi paytida DNK qo'sh spiralining replikatsiya vilkasi oldida juda qattiq burilib ketishining oldini oladi. Zanjirlarning haddan tashqari o'ralishini olib tashlash uchun rulonlarda vaqtinchalik tanaffuslarni kiritadi va keyin doimiy shikastlanmaslik uchun ularni tuzatadi. • Nihoyat, barcha bu jarayonlardan so'ng, agar biz DNKda RNK yoki bo'shliqlarni qoldirmoqchi bo'lsak, ozgina tozalashimiz kerak. DNK polimeraza I, replikatsiyada ishtirok etadigan boshqa polimeraza, RNK primerlarini olib tashlaydi va ularni DNK bilan almashtiradi. Primerlar olib tashlanganidan keyin qolgan bo'shliqlar DNK ligaza fermenti tomonidan tiklanadi. .

Похожие

DNK va RNK
DNK va RNK ning tuzilishi
Rekombinat DNK olish usullari
Nuklein kislotalar. Dnk va rnk ning ahamiyati. Nukleotidlar haqida tushuncha
Mikroorganizmlar morfologiyasi va sistematikasi