Mikroorganizmlarning tuproqdagi ekologik ahamiyati - Биотехнология - Презентации

Mikroorganizmlarning tuproqdagi ekologik ahamiyati

Загружено в:

20.01.2023

Скачано:

0

Размер:

1056.064453125 KB

Mikroorganizmlarning tuproqdagi ekologik ahamiyati Reja: 1. Mikroorganizmlarga tashqi muhit omillarining ta'siri 2. Kimyoviy omillar 3. Tuproq mikroflorasi 4. Mikoriza

• Ma'lumki, mikroorganizmlarning hayot faoliyati tashqi muhit bilan charabarchas bog'liqdir. Tashqi muhit omillari turli-tuman bo'lib, ularni uch guruhga ajratish murnkin: • Fizik omillar: temperatura, namlik, yorug'lik, eritmalar konsentratsiyasi va boshqalar. • Kimyoviy omillar: muhitning pH, oksidlanish va qaytarilish sharoiti, turli kimyoviy moddalarning ta'siri. • III. Biologik omillar: mikroorganizmlar orasidagi antagonizm, simbioz, metabioz, antibiotiMarning ta'siri, vitaminlar, faglar vaboshqa omillar. • Mikroorganizmlarga temperaturaning ta'siri. Mikroorganizmlar yuksai o'simliklarga qaraganda temperaturaga ancha chidamli bo'ladi. Masalan, Вас. subtilis temperatura 5° dan 57°C gacha bo'lganda ham rivojlanaveradi. Ko'pchilik saprofit baktenyalar 20° dan 35°C gacha temperaturada rivojlana oladi, patogen mikroorganizmlar esa 36—37°C da rivojlanadi.

• Temperaturaga munosabatiga ko'ra, mikroorganizmlarni quyi-dagi guruhlarga bo'lish mumkin: • psixrofillar (psixros - sovuq), bu guruhga mansub bakte-riyalar evolutsion taraqqiyotida past temperaturada yashashga moslashgan bo'ladi. Bu guruh uchun haroratning optimum nuqtasi 20—25"C, minimumi esa 0°C dan past bo'lishi mumkin. Psixrofil bakteriyalar uncha keng tarqalmagan. Ular Shimoliy dengiz suv-larida va tuproqlarida uchraydi; • mezofillar (mezos — o'rtacha), bu guruhga ko'pchilik mikro-organizmlar misol boiadi. Buiar uchun haroratning optimum nuqtasi 25—35°C bo'lsa, maksimum nuqtasi 45—50°C, minimum nuqtasi 10°C bo'ladi. Mezofill bakteriyalar tuproqda, suvda va boshqa oziq-ovqat mahsulotlari yuzasida uchraydi;

• termofillar {termos — issiq), bu guruhga bakteriyalar, akti-nomitsetlar, ba'zi bir ko'k-yashil suvo'tlari misol bo'ladi. Termofill bakteriyalar yuqori temperaturada rivojlanadi. Bu bakteriyalarni A.A.Tmshenetskiy quyidagicha klassifikatsiyalaydi: • stenotermin termofillar - bular uchun temperaturaning maksimum nuqtasi 75—80°C, optimum nuqtasi 50—65°C bo'lib, 28—30°C da esa ko'paya olmaydi. Bu guruh tabiatda kam tarqalgan; • evritermin termofillar uchun temperaturaning maksimum chegarasi 70-75"C, optimum nuqtasi 50-65°C bo'lib, 28-30° da juda sekin ko'payadi, tabiatda keng tarqalgan guruh; • d) termotolerant formalar uchun temperaturaning maksimum chegarasi 50—65°C, optimum] 35-45°C, minimumi 5-10°C bo'lishi kerak. 30—60°C oralig'ida juda tez ko'payadi, tabiatda tuproqda, go'ngda, issiq buloq suvlarida keng tarqalgan guruh. Termofill bakteriyalarda moddalar almashinuvi jarayoni juda jadal boradi, shuning uchun ular juda tez ko'payadi va yaxshi rivojlanadi.

• Termofill bakteriyalar hujayrasidagi fermentlar yuqori tempe-ratura ta'sirida inaktivatsiyaga uchraydi, shuning uchun bu bakte-riyalardan korxonalarda keng ravishda foydalanish mumkin. • AAImshenetskiy fikricha, termofill bakteriyalar mczofillardan kelib chiqqan. Tabiatdagi o'zgarishlar, jumladan, temperaturaning ko'tarilishi mezofillarning ko'pchiligini nobud qilgan bo'lsa, bir qismi tirik qolgan va yuqori temperaturaga moslashgan. Bora-bora yuqori temperatura ular uchun zaruriy omil bo'lib qolgan. A.A.lrnshenetskiyning bu fikrini Y.N.Mishustin ham ma'qullagan. • Termofillarga: Вас. cellulosae, Вас. thermophilus, Actinomyces thermophilus iar misol bo'ladi (35-36-rasmlar). Y.N.Mishustin yerga go'ng solinganda termofill bakteriyalarning soni ko'payganli-gini kuzatgan. • Mikroorganizmlarga namlikning ta'siri. Bakteriyalarning nam-likka chidamiiligi turlicha bo'ladi.

• Havo va Oqova suvlarni tozalashda bakteriya va suv o’tlarining ahamiyati • • Reja: • • 1. Oqava suvlarni elash va tindirish. • 2. Filtrlash

• Ishlab chiqarish va kundalik extiyojlar natijasida xosil bo`lgan oqava suvlar har xil eriydigan va erimaydigan mavhum qayonovchi zarrachalarni o`z ichiga oladi. Bu aralashmalar suv bilan dispers sistemani tashkil qilib qattiq va suyuq aralashmalarga bo`linadi. Dispers sistemalar tarkibidagi zarrachalarning o`lchamiga qarab uch guruxga bo`linadi: • Qo`pol dispers sistema bo`lib o`lchami 0,1 mkm dan katta bo`ladi (bularni suspenziya va emulsiyalar deyiladi) • Kolloid sistemalar.Bu sistemadagi zarrachalarning o`lchamlari 0,1mm dan -1nm metrgacha (NM)bo`ladi. • Xaqiqiy eritmalar bo`lib bu sistemadagi zarrachalarning o`lchami ayrim molekula va ionlarning razmeriga teng bo`ladi. • Oqava suvlardan mavxum qaynovchi zarrachalarni yo`qotish uchun gidromexanik jarayolar (Uzlikli va uzliksiz) elash, cho`ktirish (grovitotsion va markazdan qochirma) va fil`trl`ash jarayonlarni qo`llaniladi.

• Oqava suvlardagi qo`pol dispers aralashmalarni cho`kmaga tushirish uchun tinitish qo`llaniladi. • Aralashmalarning cho`kmaga tushishi og`irlik kuchi natijasida yuzaga keladi. Bu jarayonning borishida qumushlagich, tinitish va (osvetlitil`) rangsizlantirish qo`llaniladi. • Yorug`lantirgichda bir vaqtning ichida tinitish bilan birgalikda oqava suvlar mavhum qaynovchi zarrachalar qatlami orqali fil`trlanadi.

• Tabiatni oqava suvlar tarkibidagi zarrachalar har xil forma va o`lchamlarga ega bo`ladi shuningdek har xil fizik xossalarni namoyon qiladi. Bundan tashqari har xil ximik tartibli moddalarni oqava suvga qo`shilishi natijasida qattiq fazali moddalar hosil bo`lishi yokikogulyantlar hosil bo`lishi mumkin. Bular muvallaq holatdagi zarrachalarning o`lchamlariga va formasiga ta`sir ko`rsatadi. Bularning hammasi haqiqiy cho`ktirish jarayoni qonuniyatlarini o`zgartirib yuboradi. • Oqava suvning hossalari toza suv xossalaridan farq qilishini bilamiz. OS/q zichligi va qovushqoqligi oddiy suvlarni qaraganda yuqori bo`ladi. Qattiq holatdagi muvallaq zarrachalardan iborat bo`lgan OSq qovushqoqligi va zichligi quyidagicha ifodalanadi: • M os q M Ts (1+2,5 S o )

• Oqava suvlarning xossasiga, tempuraturasiga, fil`tirlash bosimiga va fil`trning konstruktsiya qurulmasiga qarab fil`trlovchi to`siqlar tanlanadi. Fil`trlash jarayonida to`siqning ust qismida cho`kmalarning hosil bo`lishi yoki g`ovaklarning tiqilib qolishi mumkin. • Fil`trlash jarayonida hosil bo`lgan cho`kmalar siqiluvchan va siqilmaydigan moddalar bo`lishi mumkin. Siqiluvchan cho`kmalar bosim ta`siri ostida g`ovaklar ichiga kirib va to`siq ustida qatlamlar hosil qilib fil`trlash qarshiligini oshirib boradi. Siqilmaydigan cho`kmalar esa fil`trlash jarayonidagi qarshiligi o`zgarmay qiymatga ega bo`lib qoladi. Bundan cho`kmalarga mineral holatdagi (qum, sodo va) zarrachalarning o`lchamlari 100 mkm dan kichik bo`lgan moddalar kiradi.

• Antibiotiklar (anti-qarshi va bios–hayot) – ba’zi mikro- organizmlar (zamburugʻlar, bakteriyalar), hayvon toʻqimalari va ayrim yuksak oʻsimliklar hayot faoliyati natijasida hosil boʻladigan va turli xil mikro-blarning oʻsishi hamda rivojlanishini toʻxtatadigan organik moddalar. Antibiotiklar terminini Amerika olimi Z. Vaksman mikroblarda hosil boʻlib, boshqa mikro-blarga qarshi ta’sir etadigan moddalarga nisbatan taklif etgan. Antibiotiklar kasallantiruvchi (patogen) mikroblardagi moddalar almashinuvini buzib, ularni oʻldiradi yoki oʻsishini toʻxtatadi. Antibiotiklar turli mikroblarga turlicha ta’sir etadi

Adabiyotlar: 1. Abdullayev X.A. O’zbekiston tuproqlari. T:,1977 2. Boboxo’jayev.I. Uzoqov P. Tuproqning tarkibi, xossalari va analizi. 3. Boboxo’jayev I. Uzoqov P. «Tuproqshunoslik» T: Mehnat 1995. 4. Bohodirov M. Rasulov A. «Tuproqshunoslik» T: O’qituvchi 1975. 5. Кaurichev I.S. Pochvovedenie M. Кolos 1989. 6. Peyve Ya.V Bioximiya pochv M.Selxozgiz 1949.

Похожие

Biotexnologiya va ekologik muammolar

Mikroorganizmlar rivojlanishiga ta'sir etuvchi ekologik omillar 2

Esherichia coli bakteriyalarining sanitariya ahamiyati

Qishloq xo’jalik biotexnologiyasi 2

Biotexnologiyada IQ (Intelligence quotient) darajasini ahamiyati