Klonlar, klonlashtirish va ularning klinik ahamiyati - Биотехнология - Презентации

Klonlar, klonlashtirish va ularning klinik ahamiyati

Загружено в:

25.04.2025

Скачано:

0

Размер:

365.8525390625 KB

KLONLAR, KLONLASHTIRISH VA ULARNING KLINIK AHAMIYATI

KLONLASH BU HAR QANDAY NARSANING GENETIK JIHATDAN AYNI NUSXASINI OLISH MAʼNOSINI ANGLATADI. KLONLASH TURLARI 1.MOLEKULYAR KLONLASH XROMOSOMALARDA DNK MOLEKULALARINING BIR XIL NUSXALARINI YARATISHGA QARATILGAN. USHBU KLONLASH TURIGA GEN KLONLASH DEYILADI. 2.ORGANIZMNI KLONLASH BUTUN ORGANIZMNING BIR XIL NUSXASINI YARATISHNI O'Z ICHIGA OLADI. USHBU TURDAGI KLONLASH REPRODUKTIV KLONLASH DEYILADI. 3.TERAPEVTIK KLONLASH ILDIZ HUJAYRALARINI ISHLAB CHIQARISH UCHUN INSON EMBRIONLARINI KLONLASHNI O'Z ICHIGA OLADI. BU XUJAYRALAR KASALLIKNI DAVOLASH UCHUN ISHLATILISHI MUMKIN. EMBRIONLAR BU JARAYONDA YO'Q QILINADI.

DNKNI KLONLASH MUAYYAN BIR DNK BOʻLAGINING MUTLAQ OʻXSHASH VA BIR NECHTA NUSXALARINI OLISH JARAYONIDIR. DNKNI KLONLASH JUDA KOʻP MAQSADLARDA QOʻLLANADI. MASALAN: OQSIL( ODAM INSULINI) SINTEZI UCHUN DNK NI KLONLASH DNKNI KLONLASH BOSQICHLARI: 1. PLAZMIDNI KESAMIZ VA KERAKLI GENNI ULAYMIZ. BU JARAYON RESTRIKTAZA (DNKNI KESUVCHI) VA DNK LIGAZA (ULOVCHI) FERMENTLARI ISHTIROKIDA AMALGA OSHIRILADI. 2. BAKTERIYA HUJAYRASIGA PLAZMIDNI KIRITAMIZ. PLAZMIDLI BAKTERIYALARNI ANTIBIOTIK ORQALI SARALAB OLAMIZ. 3. OʻZIDA PLAZMID SAQLOVCHI BAKTERIYALARNI OʻSTIRAMIZ (KOʻPAYTIRAMIZ) VA ULARDAN OQSIL ISHLAB CHIQARUVCHI “FABRIKA” SIFATIDA FOYDALANAMIZ. BAKTERIYADAN OQSILNI AJRATIB OLAMIZ VA UNI TOZALAYMIZ.

DNKNI KESISH VA ULASHRESTRIK TAZA D NK KE SUVCHI FERME NT BOʻ LIB, DN KDAGI MUAYYA N NUKLEO TIDLAR KETM A-KETLI GINI TA NIYDI V A DNKN I OʻSH A NUQT ADA YOKI UN GA YAQ INROQ JOYDA N IKKIG A BOʻL ADI. RE STRIKTA ZA FERMEN TLARIN ING AK SARIYA TI KALT A VA BI R ZANJ IRLI KES IKLARN I HOSIL Q ILADI. AGAR I KKITA D NK MO LEKULA SINING NUKLE OTID KETMA- KETLIG I KOMP LEMENT AR BOʻ LSA, BI R-BIRIG A YOPIS HADI. AMMO U LAR B IRIKIB, B UTUN DNK MO LEKUL ASINI H OSIL Q ILA OLMAYD I. FAQA T DNK LIGAZA FERME NTIGIN A DNK ASOSID AGI TIRQISH LARNI BIRIKTI RA OLA DI.

Bizning klonlashdan maqsadimiz moʻljallangan genni plazmidga kiritish hisoblanadi. Restriktaza fermentini eʼtibor bilan tanlab, quyidagilarni kesamiz. • Yagona kesiluvchi nuqtasi boʻlgan plazmid • Kesilgan uchlari bor tanlangan gen fragmenti Keyin DNK fragmentlarini ligaza fermenti orqali ulaymiz. Natijada tanlangan genga ega boʻlgan rekombinant plazmid olamiz.

BAKTERIAL TRANSFORMATSIYA VA TANLASH PLAZMID VA BOSHQA DNK MOLEKULALARINI BAKTERIYA HUJAYRASIGA (ODATDA LABORATORIYALARDA XAVFSIZ E. COLI BAKTERIYASIDAN FOYDALANILADI) KIRITILADI. BU JARAYON TRANSFORMATSIYA DEB YURITILADI. TRANSFORMATSIYA JARAYONI DAVOMIDA YUQORI TEMPERATURA TAʼSIRIDA BOʻLGAN BAKTERIYALAR BEGONA DNK MOLEKULASINI QABUL QILADI.ODATDA PLAZMIDDA ANTIBIOTIKKA CHIDAMLI GEN BOʻLIB, PLAZMID TRANSFORMATSIYA BOʻLGAN BAKTERIYANI ANTIBIOTIK TAʼSIRIDAN SAQLAYDI. PLAZMIDNI QABUL QILGAN BAKTERIYA ANTIBIOTIK QOʻSHILGAN OZUQA MUHITIDA YASHAY OLADI VA KOʻPAYADI.

PLAZMIDSIZ BAKTERIYALAR ESA ANTIBIOTIK TAʼSIRIDA HALOK BOʻLADI. HAR BITTA YASHAB QOLGAN BAKTERIYA KICHKINA NUQTA KOʻRINISHIDAGI GURUH – KOLONIYALARNI HOSIL QILADI. HAR BITTA KOLONIYANI TASHKIL ETGAN BAKTERIYALARDA BIR TURDAGI PLAZMIDLAR BOʻLADI. BARCHA KOLONIYALARDA HAM BIZ XOHLAGAN KERAKLI PLAZMIDLAR BOʻLMAYDI. CHUNKI DNK FRAGMENTLARINI ULASH VAQTIDA BARCHA FRAGMENTLAR BIZ ISTAGANDEK ULANMAYDI. BIR NECHTA KOLONIYALARNI TEKSHIRIB, QAYSI KOLONIYADA BIZ XOHLAGAN PLAZMID BORLIGINI ANIQLAB OLAMIZ. PLAZMIDLARNI TEKSHIRISHDA KESISH VA ULASH VA PZR METODLARIDAN KENG FOYDALANILADI.

OQSIL SINTEZLASH OʻZIMIZ XOHLAGAN PLAZMIDGA EGA BOʻLGAN BAKTERIYA KOLONIYASINI TOPGANIMIZDAN SOʻNG, OʻSHA KOLONIYANI OʻSTIRA OLAMIZ. KEYIN KIMYOVIY SIGNAL ORQALI BAKTERIYAGA OQSIL ISHLAB CHIQARISH HAQIDAGI KOʻRSATMANI YETKAZAMIZ. BAKTERIYALAR OQSIL ISHLAB CHIQARUVCHI KICHKINA FABRIKALARGA AYLANADI. AGAR PLAZMIDIMIZ TARKIBIDA INSON INSULININI KODLOVCHI GEN BOʻLSA, BAKTERIYA OʻSHA GENDAN FOYDALANIB KOʻP MIQDORDA INSULIN OQSILINI HOSIL QILADI.

OQSIL SINTEZLAB BOʻLINGANDAN SOʻNG BAKTERIYA HUJAYRASIDAN OQSILNI AJRATIB OLISH MUMKIN BOʻLADI. BAKTERIYA HUJAYRASIDA BIZGA KERAKLI BOʻLGAN OQSILDAN TASHQARI JUDA KOʻP BOSHQA OQSIL VA MAKROMOLEKULALAR BOR. SHUNING UCHUN KERAKLI OQSIL BOSHQA OQSILLARDAN AJRATIB OLINISHI VA TOZALANISHI KERAK. OQSILNI TOZALASHDA BIOKIMYOVIY USULLARDAN FOYDALANILADI. TOZALANGAN OQSILDAN TAJRIBA MAQSADIDA YOKI INSULIN KABI DORILAR SIFATIDA FOYDALANISH MUMKIN.

DNKNI KLONLASH USULLARIDAN FOYDALANISH BIOLOGIK DORI VOSITALARI. DNKNI KLONLASHDAN TIBBIY-BIOLOGIK USULLAR ORQALI ODAM OQSILINI (YUQORIDA KOʻRILGAN INSULIN KABI) OLISH MUMKIN. OʻSISH GORMONI VA PLAZMINOGEN AKTIVATORI TOʻQIMASI (TPA) HAM REKOMBINANT OQSILLARGA MISOL BOʻLADI. OʻSISH GORMONINI SINTEZLAY OLMAYDIGAN BEMORLARGA OʻSISH GORMONI BERILSA, PLAZMINOGEN AKTIVATOR TOʻQIMASI INSULT (MIYAGA QON QUYILISHI)NI DAVOLASHDA VA TROMBLAR HOSIL BOʻLISHINING OLDINI OLISHDA QOʻLLANADI. YUQORIDAGI KABI REKOMBINANT OQSILLAR KOʻPINCHA BAKTERIYALAR ORQALI OLINADI.

GEN TERAPIYASI. BAʼZI GENETIK NUQSONLI BEMORLARDA BIROR-BIR GEN FUNKSIYASI YETISHMAYDI. GEN TERAPIYASIDA SHUNDAY BEMORLARNING HUJAYRALARIGA OʻSHA GENNING NORMAL SHAKLINI KOʻCHIRISHGA HARAKAT QILINADI. MASALAN, DNKNI KLONLASH ORQALI MUKOVITSIDOZ BILAN KASALLANGAN BEMORGA NUQSONLI GENNING NORMAL SHAKLINI SAQLAGAN PLAZMID KOʻCHIRILADI. SHUNDA PLAZMID KOʻCHIRILGAN BEMORNING OʻPKA FUNKSIYASINING YOMONLASHISHI SEKINLASHADI. GEN TAHLILI. ODATIY TADQIQOT LABORATORIYALARIDA BIOLOGLAR DNKNI KLONLASHDAN GENLARNING SUNʼIY REKOMBINANT VARIANTLARINI OLISHDA FOYDALANISHADI. OLINGAN GENLAR ORGANIZMDA NORMAL GENLAR QANDAY ISHLASHINI TUSHUNISHGA YORDAM BERADI.

MASALAN, PASHSHANING NEYRONLARINI OʻRGANAYOTGAN TADQIQOTCHILAR DNKNI KLONLASHDAN NEYRON GENI UCHUN REPORTYOR QURILMA YIGʻISHDA FOYDALANISHADI. BU QURILMADAGI GENNI BOSHQARUVCHI SOHA (PROMOTOR) FLUORESENT OQSIL SINTEZLOVCHI GENNING OLDIGA JOYLASHTIRILISHI MUMKIN. QURILMA PASHSHAGA KOʻCHIRILGANDA “REPORTYOR GEN” NEYRONLAR GENI BILAN BIRGA BIR XIL NEYRON HUJAYRALARIDA BOʻLADI. NATIJADA OʻSHA NEYRONLAR ULTRABINAFSHA NURLARI OSTIDA YORUGʻ NUR TARQATADI.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR AFFIBODY. (N.D.). INSULIN CAPTURE FROM HUMAN SERUM. RETRIEVED FROM HTTP://AFFIBODY.COM/UPLOAD/RESEARCH%20REAGENTS/APPLICATION %20NOTES/INSULIN%20AFF%20APPLICATION%20NOTE%202007-03- 30.PDF(YANGI OYNADA OCHILADI). AMGEN BIOTECH EXPERIENCE. (2015). STUDENT GUIDE. RETRIEVED FROM HTTPS://WWW.AMGENBIOTECHEXPERIENCE.COM/SITES/ABE.EDC.ORG/FILES/ABE _ENGLISH_STUDENT_ALL_SEQUENCES_05.15.15.PDF.

Похожие

O’simliklar to’qimalari va ularning qishloq xo’jalikdagi ahamiyati

Fermentlar va ularning klassifikatsiyasi

Sterilizatorlar klassifikatsiyasi va ularning turlari

Fitogormonlar klassifikatsiyasi va ularning hususiyatlari

Azotfiksator mikroorganizmlar va ularning tarqalish, rivojlanish fazalari