Atrof muhit biotexnologiyasi fanining vazifalari, o'rganadigan sohalari - Биотехнология - Презентации

Atrof muhit biotexnologiyasi fanining vazifalari, o'rganadigan sohalari

Загружено в:

06.02.2023

Скачано:

0

Размер:

17514.396484375 KB

TOSHKENT IRRIGATSIYA VA QISHLOQ XO‘JALIGINI MEXANIZATSIYALASH MUHANDISLARI INSTITUTI QARSHI FILIALI Umumtexnik fanlar kafedrasi Ma’ruzachi: assistent To’xtamurodova Nafosat Xo’shmurod qizi

• Fan nomi: Atrof muhit biotexnologiyasi

O’quv Rejasi

Adabiyotlar: 1. Abdullayev S.I. Atrof muhit haqida ta’limot. Qarshi, 2000. 2. Baratov P. Tabiatni muhofaza qilish. T., 1991. 3. Geografiya va tabiiy resurslardan foydalanish (ilmiy konferensiya materiallari). T., 2001. 4. Zokirov Sh.S. Antropogen va amaliy landshaftshunoslik. T., 1998. 5. Pafiqov A.A. Geoekologik muammolar. T., 1997.

Atrof muhit biotexnologiyasi fanining vazifalari, o'rganadigan sohalari Reja: 1. Atrof muhit biotexnologiyasi fanining shakllanishi; 2. Biotexnologiyaning rivojlanish tarixi. 3. Biotexnologiyaning fan va ishlab chiqarish sohasidagi ahamiyati.

Atrof muhit insonga ta’sir ko‘rsatadigan tabiiy va ijtimoiy omil lar majmuasidan iborat bo‘lganligi sababli insonning hayotiy faoli yati ko‘p jihatdan atrof muhit sifatiga bog‘liq. Atrof muhit – dastavval antroposentrik, demoekologik tushun cha bo‘lib, u insonning (aholining) hayot sharoitlari, muhiti to‘g‘risidagi tushinchani anglatadi. Tabiat insonning muhiti sifatida o‘rganilayotganida butun e’tibor insonning sog‘lom biologik va ijti moiy hayoti imkoniyatini belgilaydigan tabiiy hodisalariga qaratiladi. Atrof muhit insonga ta’sir ko‘rsatadigan tabiiy va ijtimoiy – iqtisodiy omillarning integral majmuasini hosil qiladi. Shu tufayli barcha hol larda atrof muhitning sub’yektini inson (aholi) tashkil etadi.

O’zining rivojlanishiga qisqa vaqt bo’lgan bo’lsada, biotexnologiya fani ko’plab olimlarning diqqatini o’ziga jalb qila oldi. Atrof muhit tushunchasi ijtimoiy, tabiiy va sun’iy ravishda yaratiladigan fizikaviy, kimyoviy va biologik omillarni, ya’ni insonning hayoti va faoliyatiga bevosita yoki bil vosita ta’sir ko‘rsatadigan barcha omillarni o‘z ichiga oladi. Atrof muhit kishilar orasidagi va ularning tabiat bilan bo‘lgan munosabat larining murakkab majmuasini belgilaydi.

• Atrof tabiiy muhitga kishilarni moslashtirish orqali ekologik inqirozdan chiqib ketishni tavsiya etayotganlar bir tomonlama ekologik tizimlarni tashqi kuchlarga nisbatan qarshi turish (buferlik) va o‘z-o‘zini tiklash qonuniyatlariga ishongan holda insonlarni harakat doirasini shunga monand ravishda olib borishni tavsiya etsalar, ikkinchi tomondan kishilarni tarixan atrof muhitga moslashib borishining evolyutsion jarayonlarini jadallashtirishni yoqlab chiqadiganlar. Bu konsepsiya namoyondalari tabiat qonunlarini jamiyat qonunlariga ko‘chirishga urinayotganlar desak mubolag‘a bo‘lmaydi.

• Afsuski bu qonunlar hozirgi insoniyat tarixi bosqichida ko‘pincha bir-biriga zid va biri ikkinchisini inkor etishi mumkin. Masalan, atom energiyasidan keng miqyosda foydalanish va kosmik tadqiqotlarni chuqurlashtirish dasturlari ekologik tizimlarni saqlanish qonuniyatlari bilan zid bo‘lgan harakatlar toifasiga kiradi. Insonlarni o‘zgarayotgan tabiiy muhitga moslashishi revolyutsion tarzda emas evolyutsion tarzda, tabiiy tanlash orqali amalga oshishi bu jarayon emas, balkim qonuniyatdir. Tabiat insonning bir bo‘lagi emas, balkim inson tabiatning bir bo‘lagi ekanligini hech qachon inkor qilibi bo‘lmaydi.

• Tabiatni muhofaza qilish va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish mintaqaviydir, ya’ni mahalliy sharoitlarni inobatga olgan holda ekologik tadbirlarni olib borish kerakligi prinsipi. Mamlakatimiz iqtisodiy rivojining tayanchi bo‘lgan tabiat boyliklaridan foydalanish va ularni muhofaza qilish ularni har tomonlama (iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy, madaniy) baholashni, istiqbolli yo‘nalishlarini aniqlashni, mahalliy va ekologik sharoitlarini inobatga olgan holda amalga oshirishni talab qiladi. Chunki O‘zbekiston Respublikasida (umuman Yer kurrasida) tabiiy obyektlarning son va sifat ko‘rsatqichlari maydon va makon bo‘yicha bir tekisda joylashmagan. Biron bir mintaqada ma’lum bir tabiiy obyekt yoki resursning mo‘lligi ikkinchi bir mintaqada uning yetishmasligini qoplab bera olmaydi yoki biron bir mintaqada ekologik xavfsiz muhit sharoiti ikkinchi bir mintaqaning ekologik inqirozini bartaraf etishga asos bo‘la olmaydi

Biotexnologiya va atrof muhit . Buning uchun biologik agentlar va hujayra komponentlaridan foydalaniladi. Biotexnologiya - bakteriya hujayra kulturasidan foydalanishni, achitqilar olishni, o’simlik yoki hayvon biosintezini ta’minlovchi mahsulotlar olishni yo’lga qo’ydi. Biotexnologiya o’zining o’rnak bo’la oladigan bilimi va bioximiyaviy usuli, texnik ximiya va genetikada o’zining imkoniyatlarini to’la ravishda namoyon qila oldi.

Biotexnologiyani yaratishdan maqsad asosan global bo’lgan muammolarni hal ilishdan iborat edi. Masalan, inson ehtiyojlarini qondirishda turli gazlarni ishlab chiqarish, dori-darmon tayyorlash, inson salomatligi har bir yangilik o’ziga xos tarzda hal etilishini taqozo etadi.

Biotexnologik jarayonlarning asosiy komponentlariga biologik agent, substrat, maqsadli mahsulot, apparatura va jarayonni boshqarish usullari kiradi. Bugungi kunga kelib, biotexnologiyaning jadal rivojlanishida ikkita asosiy sabab yuzaga kelmoqda. Bular, ma’lum mahsulotlar va energiyaga bo’lgan ehtiyojning oshishida ishlatilmay qolayotgan massalar va chiqindilarning to’planib qolishi hamda fundamental tadqiqotlarning yangi va samarali usullarining paydo bo’lishidir.

Ma’lumki, tabiat komponentlarigina o‘zaro bog‘langan bo‘lmay, qo‘shni landshaftlar ham o‘zaro bir-biriga ta’sir ko‘rsatib turadi. Binobarin, insonning xo‘jalik faoliyati ta’sirida o‘zgargan landshaft qo‘shni landshaftlarga ham ta’sir ko‘rsatadi. Shuning uchun ham insonning xo‘jalik faoliyati ta’siri bilvosita ta’sir ko‘rsatilgan joydan atrofga qancha masofaga yoyiladi va u qanday oqibatlarga olib keladi .

Biotexnologiya biologiya fani bilan bir qatorda mikrobiologiya, genetika, fizika-ximiya bilan hozirgi zamondagi ishlab chiqarishda yakdil kuchga aylanmoqda. Albatta bu muammolarni hal qilishda ilm-fan taraqqiyoti ham muhim o’rin egallaydi. Albert Sassonning ta’kidlashicha, biotexnologiyaning rivojlanishi o’zining kompleks muammolari evolyutsiya bilan bog‘liq holda biologik izlanishlarga qaratilgan.

• E’tiboringiz uchun rahmat!!!!

Похожие

Gormonlar biotexnologiyasi

Suv o’tlari biotexnologiyasi

Biotexnologiya fanining predmeti, ob'ekti va vazifalari

Qishloq xo’jalik biotexnologiyasi 2

Oziq-ovqat mahsulotlari biotexnologiyasi