Tur tushunchasining paydo bo’lishida zamonaviy qarashlar - Биология - Презентации

Tur tushunchasining paydo bo’lishida zamonaviy qarashlar

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1602.5 KB

Mavzu: Tur tushunchasining paydo bo’lishida zamonaviy qarashlar

Mavzuning dolzarbligi T ur haqidagi tushuncha fanda paydo bo`lishi bilan uni kelib chiqishi, paydo bo`lishini belgilovchi sabablar, turlarni tabiatda hosil bo`lishi yo`llari haqida fikirlar paydo bo`lgan. Bu masalada tabiatshunoslar har xil pozitsiyani egallaganlar. Ana shu har xil yondoshuv asosida olimlar ikki guruhga ajralganlar. Bular- pryasionistlar-turlar doimiy, o`zgarmaydi deb aytsa, ikkinchi guruh vakillari-evolyustionistlar esa turlarning tarixiy kelib chiqishini e`tirof etganlar.Shu sababli ham tur hosil bo’lishi haqidagi muammo evolyutsion ta’minotning eng muhim, markaziy vazifalardan biri bo’lib kelmoqda.

Mavzuning maqsadi • Bitiruv malakaviy ishimda turning ta’rifi, tur mezonlari, turning xususiyatlari, tur tarkibi tuzilmasi-shakllari, tur ichidagi o’zaro munosabatlar, tur hosil bo’lishi jarayoni ya’ni mikroevolyustion o’zgarishlar-anopatrik, simpatrik tur hosil bo’lishi va boshqa masalalarga doir ma’lumotlar bilan tanishdim va ularni umumlashtirishgan harakat qildim. • Tur va uni hosil bo’lishi bilan bog’liq etakchi tushunchalarning rivojlanishining xronologiyasiga ham, tur haqidagi Darvin ko’rsatmalari va ularni keyinchalik genetikada populyasiyalar haqidagi ta’limotlarda boyitilishi va rivojlantirilishiga ham e’tibor berildi.

Tur haqidagi tushunchalarning paydo bo’lishi (Aristotel ,Jon Rey ,K. Linney ,Byuffon ,Lamark va boshqalar) K. M.Zavadskiy uqtirishicha, hayotning organizm, populyasiya –tur, biosenotik, forma ts ion, bios f era darajalari mavjud. Biroq evolyutsiya jarayoni shart-sharoitning to’liq amalga oshishi, uning natijasi namoyon bo’lishi ko’proq populyasiya-tur darajasida ro’y beradi. Shunga ko’ra, turlarni va tur paydo bo’lishini o’rganish darvinizm fanining dolzarb muammolaridan biridir. • Tur va uning paydo bo’lishi haqida so’z yuritishdan oldin tur haqidagi tushunchalarning paydo bo’lish tarixi bilan qisqacha tanishsak. • Tur haqidagi dastlabki fikrlar ko’pgina fanlarga ilk bor asos solgan Yunon olimi Aristotel asarlarida uchraydi.

Charlz Darvinning tur, tur hosil bo’lishi to’g’risidagi xulosalari O’z davrigacha bo’lgan olimlardan farq qilib, Charlz Darvinning tur va uning hosil bo’lishi borasidagi xulosalari kamchiliklardan xoli va aniq dalillar bilan isbotlangandir. Charlz Robert Darvin 1809 yil 12 fevralda Angliyaning Shryusber shahrida vrach oilasida tug’ildi. Bolaligidanoq kuzatuvchan, sinchkov bo’lgan Darvinda o’sha davrda h u kmron bo’lgan ,, klassik maktab”ham,keyinchalik otasi o’qishga qo’ygan Edinburg holat (u medisina fakultetiga o’qib, undagi anatomiya maruzalari zerikarli, operasiyalar narkozsiz o’tkazilar edi) ham hech bir qiziqish uyg’otmadi.O’g’lining vrach bo’lish havasi yo’qligidan xabardor bo’lganidan so’ng otasi uni 1828 yili Kembrij universitetining ilohiyot fakul’tetiga o’qishga kirdi . Chunki universitetda ilohiyotga oid darslar bilan birga tabiiyot fanlari ham o’qitilar edi. .

Divergensiya yo’li bilan tur paydo bo’lishining umumiy sxemasi

Tur organik olamning nihoyatda murakkab va ko’p qirrali ko’rinishlaridan biridir.Shunga ko’ra , uni o’rganishda faqat ayrim belgi- xossalariga asoslanmay , balki unga kompleks yondashish kerak. Shu nuqtai nazardan olganda, tur mezonlari diqqatga sazovordir. Turni aniqlashda qo’lanilladigan quydagi mezonlar mavjud. Morfologik mezon Djon Rey va Karl Linney davridan boshlab qo’llanib kelinayotgan bo’lib, tikshirilayotgan tur uchun xos belgilarni aniqlash mahsadida uni morfologik – anatomik tamondan analiz qilishni ko’zda tutadi. Masalan, O’zbekistonda tarqalgan g’o’zaning ikki turiga mansub formalar bir qancha morfologik belgilari bilan bir-biridan farq qiladi. Xususan, G. Xirzutum (Gos. Hirsutum) turiga mansub formalar bargining rangi, shakli, ko’saklarining shakli, vazni, chanoqlar soni, gultojibarglarining rangi, shakli, hajmi va boshqa bir qancha belgi – xossalari bilan G. barbadenze ( Gos.barbadense) turiga mansub formalardan farq qiladi. Xuddi shunday hodisani eski dunyo g’o’zalari G.arboreum va G.Xerboseumda ham ko’rish mumkin.

G’o’za diploid va gaploid turlarining qit’alar bo’yicha tarqalishi

G’o’zaning Gos. Hirsutum (A) va Gos. Herbaseum (B) turi xromasomalarning soni va shakli.

Chittaklar avlodida ham har bir tur o’zining xarakterli belgilari bilan bir – biridan ajralib turadi.Masalan, tojdor chittak (Parus cristatus) ning boshida toji bo’lib, tepa qismi olachipor rangda.Boshqa chittak turlari, xususan, katta chittak (P. major), qo’ng’ir boshli chittak (P.atricapillus) lar boshining tepa qismi qora rangda bo’lib, toji bo’lmaydi.Keyingi ikki turga mansub organizmlar kattaligi, qorin qismining rangi bilan ham bir –biridan yaqqol farq qiladi.Katta chittak yirik, qorin qismida sariq dog’i bor.Qo’ng’ir boshli chittak esa kichikroq, qorin qismida sariq rangi bo’lmaydi. Marfologik mezon tashqi tuzilishidan tashqari, ichki organlarning anatomik va gistologik tuzilishini ham o’rganishni taqozo etadi.Masalan,yumaloq chuvalchanglar tipining tashqi belgilariga ko’ra, bir- biriga yaqin turlari jinsiy sistemasining tuzilishi jihatdan o’zaro farq qiladi.Morfologik mezon qancha oddiy va qulay bo’lmasin, nisbiydir,shuning uchun to’liq qiymatga ega emas. Uning cheklanganligi qiyofadosh turlar deyilganda, odatda,morfologik jihatdan bir-biriga o’xshaydigan yoki mutlaqo farq qilmaydigan,biroq o’ziga xos fiziologik xususiyatlarga ega bo’lgan organik formalar yig’indisi tushuniladi.

Qushlar orasidagi uya uchun kurash

Qushlar orasidagi o’zaro yordam. Pomorniklar tulkiga hujum qilmoqda.

XulosaXulosa  Tur tushunshasi – biologiyaning muhim tushunchasidir. Unga Tur tushunshasi – biologiyaning muhim tushunchasidir. Unga ta’rif berish ushun turning mezonlari deganda , biz tyrning ta’rif berish ushun turning mezonlari deganda , biz tyrning morfologik , fizologik – bioximyoviy , ekologik – geografik , genetik – morfologik , fizologik – bioximyoviy , ekologik – geografik , genetik – reproduktiv xususiyatlarning majmuasini e’tirof etamiz. Turning reproduktiv xususiyatlarning majmuasini e’tirof etamiz. Turning umumiy belgilari deganda , quyidagilar e’tiborga olinishi lozim . umumiy belgilari deganda , quyidagilar e’tiborga olinishi lozim . Yani: diskretlik , son , yaxlitligi – bir butunligi , turg’unligi , tarixiylik Yani: diskretlik , son , yaxlitligi – bir butunligi , turg’unligi , tarixiylik kabi xususiyatlarni qamrab oladi. Hozirgi zamonda turlarni kabi xususiyatlarni qamrab oladi. Hozirgi zamonda turlarni aniqlashda , yni boshqasidan farqlashda yuqoridagi mezonlar , aniqlashda , yni boshqasidan farqlashda yuqoridagi mezonlar , umumiy belgilardan iloji boricha ko’proq kompleks holda umumiy belgilardan iloji boricha ko’proq kompleks holda foydalanish zarur. foydalanish zarur.  Har bir tur o’ziga xos tarkibiy tuzilishga ega. Ammo turni Har bir tur o’ziga xos tarkibiy tuzilishga ega. Ammo turni tipologik jihatdan tushinish an’anaviy , klassik sistematikada Linney tipologik jihatdan tushinish an’anaviy , klassik sistematikada Linney zamonidan buyon ishlatilgan , ammo bunday tushunish tur haqidagi zamonidan buyon ishlatilgan , ammo bunday tushunish tur haqidagi tushunchani murakkablashishi bilan almashingan. Hozirgi davrda tushunchani murakkablashishi bilan almashingan. Hozirgi davrda tur strukturasi tushunchasi har xil mazmunli bo’lib , uni nihoyasiga tur strukturasi tushunchasi har xil mazmunli bo’lib , uni nihoyasiga etgan deb bo’lmaydi. Bu sohada ikki xil yondashish mavjud.etgan deb bo’lmaydi. Bu sohada ikki xil yondashish mavjud.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!!!

Похожие

Tur evolutsiyasining asosiy bosqichlari

Zamonaviy evolyutsiya teoriyalari

Kanalopatiya muammosiga zamonaviy yondoshuv

Hayotning paydo bo'lishida hozirgi zamon qarashlari

Mikrobiologiyaning paydo bo‘lishi va rivojlanish tarixi. Hozirgi zamon mikrobiologoyasi