Hayotning paydo bo'lishida hozirgi zamon qarashlari - Биология - Презентации

Hayotning paydo bo'lishida hozirgi zamon qarashlari

Загружено в:

06.02.2023

Скачано:

0

Размер:

871.6181640625 KB

Hayotning paydo bo’lishida hozirgi zamon qarashlari

Reja: 1. Hayotning paydo bo’lishida dastlabki nazariyalar 2. Hayotning paydo bo’lishida kimyoviy evolutsiya davri 3. Oqsil va nuklein kislotalarning hayot paydo bolishidagi qarashlari 4. Foydalanilgan adabiyotlar

 Hayotning paydo boʻlishi – tirik organizmlarning paydo boʻlishi va rivojlanishi toʻgʻrisidagi qarashlar majmui. [[Hayotning tabiati (qarang [[Hayot), uning paydo boʻlishi toʻgʻrisida har xil fikrlar mavjud. Ilo-hiy kitoblarda tirik jonzotlarni muayyan makon va zamonda maʼlum reja asosida oliy Yaratuvchi tomo-nidan yaratilganligi taʼkidlanadi. Qurʼonda dunyo 6 kunda yaratilganligi yozilgan. Irlandiyalik arxiyepis-kop Asher dunyo miloddan avvalgi 4004-yil oktabrda yaratilganini hisoblab chiqqan. Kreatsionizm taʼlimotiga asosan hayot gʻayritabiiy hodisa natijasida bir marta paydo boʻlgan va oʻshandan buyon oʻzgarmasdan qolgan. Qad. Xitoy, Rim, Bobilda paydo boʻlgan nazariyalarga binoan hayot tabiatda “avjud boʻlgan narsalardan oʻz-oʻzidan (spontan) vu-judga kelgan. Yunon faylasufi Em-pedokl (miloddan avvalgi 490—430 yil) tiriklik havo, tuproq, olov va suvdan; Demokrit (miloddan avvalgi 460 —370 yil) hayot loydan; Fales (miloddan avvalgi 625—547 yil) oʻsimlik va hayvonlar balchiqdan paydo boʻlgan, degan fikr bildirishgan. Aristotel fikricha, moddaning muayyan zarrachasi “hayotiy kuch”ga ega; bu kuch qulay muhitda tirik organizmni paydo qiladi: Van Gelmont (1577—1644) iflos kiyim, qorongʻi shkaf va bugʻdoy donidan 3 hafta davomida sichqon paydo boʻlganligini yozadi. Ammo Italiya vrachi va biologi Franchesko Redi ogʻzi yopilgan idishda saqlangan goʻshtda pashshalar paydo boʻlmasligini isbot qiladi. Shu tariqa tiriklik faqat tiriklikdan paydo boʻlishi toʻgʻrisidagi biogenez konsepsiyasi vujudga keldi. A.Levenguknkt mikroskopik organizmlarni kashf etishi bilan mikroorganizmlarning oʻz- oʻzidan paydo boʻlishi toʻgʻrisidagi qarashlar avj oldi.

1924-yilda rus biokimyogari A.I.Oiarin, keyinroq angliya biokimyogari va genetigi J.Xoldeyn (1929) tomonidan tabiatshunoslik fanlari toʻplagan dalillarni umumlashtirish asosida Hayotning paydo boʻlishib.ni uglerod birikmalarining uzoq davom etgan evolyuniyasi tariqasida talqin qiladigan gipote-za taklif etildi. Bu gipoteza Hayotning paydo boʻlishib. Toʻgʻrisidagi hozirgi tasavvurlarning asosini tashkil etadi. Bu gipotezaga binoan Yerda Hayotning paydo boʻlishib. Jarayonini shartli ravishda 4 davrga boʻlish mumkin: birlamchi atmosfera gazlari hisobidan past molekulali organik birik-malar monomerlarining sintezi; monomerlar polimerlanib, oqsil va nuklein kislotalar zanjirini hosil qilishi; tashqi muhitdan membranalar bilan ajralib turadigan sistemalarning hosil boʻlishi; tiriklikka xos boʻlgan xususiyatlar, jumladan kimyoviy va metabolitik xossalarning kelgusi nasllarga oʻtkazilishiga imkon beradigan reproduktiv ap- paratga ega boʻlgan sodda hujayraning paydo boʻlishi. Dastlabki 3 davr Hayotning paydo boʻlishi b.dagi kimyoviy evolyutsiya, oxirgi 4-davr esa biologik evo-l yu s i ya deyiladi.  Hayotning paydo boʻlishib.dagi kimyoviy evolyutsiya davri. Moddalarning kimyoviy evolyutsiyasini amerika olimlari S.Miller va G.Yuri 1953-yilda modelli eksperi-mentlar orqali tasdiqlab berishdi. Ular metan, ammiak va suv butlari aralashmasidan iborat gazga elektr zaryadi taʼsir ettirib, bir qancha oddiy organik birikmalar hosil qilishdi. Ular bu bilan Yerning birlamchi atmosferasini imitatsiya qiladigan sistemalarda organik molekulalar sintezlanishi mumkinligini koʻrsatib berishdi.

 Taxmin qilinishicha Yerning birlamchi atmosferasi tarkibi suv bugʻlari, erkin vodorod, karbonat an- gidrid, qisman metan, vodorod sul-fid, ammiak va boshqa gazlardan iborat boʻlgan. Atmosferaning qaytarilish xususiyati birlamchi organik birik-malarning • abiogen sintezida katta ahamiyatga ega. Chunki qaytarilish xos-sasiga ega boʻlgan birikmalar oʻzidan vodorodni chiqarib, kimyoviy reaksiyalarga oson kirishadi. Quyoshdan keladigan ultrabinafsha va rentgen nurlar, chaqmoqning kuchli elektr zaryadi, chaqmoq chaqqanda, meteorit tushganda va vulqon otilganda hosil boʻladigan yuqori harorat taʼsirida gazlardan birmuncha murakkab birik-malar sintezlangan. Shu tarzda anorganik birikmalar: uglevodlar, ami-nokislotalar, azotli asoslar va organik (sirka, chumoli, sut) kislotalar hosil boʻlgan. Yer asta-sekin soviy boshlashi bilan atmosferadagi suv bugʻlari kondensatsiyalanib borgan. Yer yuziga tinmasdan yoqqan jala juda katta suv havzalarini hosil qilgan. Suvda ammiak, uglerod qoʻshoksid, metan va atmosferada hosil boʻlgan organik birikmalar erigan. Suv muhitida organik moddalar kondensatsiyalanib, polimerlarni, xuddi shu yoʻl bilan aminokislotalar peptid bogʻlar orqali oʻzaro birikib oqsillarni, nukleotidlar polinukleotidlarni hosil qilgan. Murakkab polimerlarning sintezlanishi oddiy moddalarga nisbatan oson kechishini qayd etib oʻtish lozim. Mas, aminokislo-talar 1000° da sintezlansa, ulardan polipeptid zanjiri esa 160° da sin-tez boʻladi. Kondensatsiya reaksiyalari tasodifiy tartibda joylashgan monomerlardan iborat har xil uzunlikdagi chizikli polimerlar — polipep-tidlar va polinukleotidlarning sin-tezlanishiga olib keladi. Polinukleotidlar matritsa vazifasini bajarishi va shu tariqa yangi poli-nukleotidlar zanjirida nukleotidlarning joylanishi tartibini bel-gilab berishi mumkin. Polinukleo-tidlarning matritsalik xususiyati ular molekulasidagi nukleotidlarning komplementarlik asosida juft-juft boʻlib (adenin qarshisida uratsil, guanin qarshisida sitozin) joylashishi bilan bogʻliq. Matritsadan nusxa olishning komplementarlik mexanizmi biologik sistemalar orqali informatsiya oʻtkazish jarayonlarida markaziy oʻrin tutadi.

 Yerda hayot paydo boʻlishining bir qancha jabhalarini aniq tasavvur qilish mumkin boʻlsa-da, bunday evo-lyutsion oʻzgarishning murakkab mexanizmi hozirgacha aniqlanmagan. Tax-min qilinishicha, nuklein kislotalar bilan oqsillar oʻrtasida asta- sekin oʻzaro ixtisoslashuv yuz bergan. Natijada oqsillar yangi nuklein kislotalar, oqsillar va boshqa moddalar sintezi reaksiyalarini, shuningdek, boshqa jarayonlarni taʼminlaydigan energiyaning qayta taqsimlanishi, yaʼni genetik informatsiyaning fenotik namoyon boʻlishini boshqargan; nukle-in kislotalar esa bu jarayonlarni zarur axborot bilan taʼminlaydigan vositaga aylangan. Keyinchalik genetik axborotni tashish vazifasi RNKdan DNK ga oʻtgan. DNK ning qoʻsh zanjirdan tuzilganligi genetik axborot turgʻun boʻlishini va replikatsiya mexanizmining amalga oshirilishini taʼminlaydi. RNK esa axborotni DNK dan oqsilga olib kelishga ixtisoslashgan. Hozirgi mavjud boʻlgan barcha organizmlarda axborot oqimi xuddi shu yoʻnalishda boradi. A.I. Oparin va S.Foks tajribalarida har xil polimerlar suvda aralashtirilganida, ular birlashib turli xil molekulalardan iborat murakkab agre- gatlar — koatservat tomchilar hosil qilishi aniqtangan. Organik mole-kulalarning bunday kompleksi hozirgi hujayralarga oʻxshash xossalarga ega boʻlib, koʻpincha lipidlardan iborat sirtqi membranani hosil qiladi. Bu membrana moddalarni atrof muhitdan tanlab oʻtkazish, ichki muhitning doimiyligini taʼminlash, ayrim kimyoviy reaksiyalarni katalizlash xususiyatiga ega.

Foydalanilgan adabiyotlar 1. X.Xoliqov va boshqalar “Биотехнология”, “Abu Ali ibn Sino nomidagi tibbiyot 2. Aberqulov M. Genetika va biotexnologiya 3. X.Xoliqov va boshqalar “Биотехнология”, “Abu Ali ibn Sino nomidagi tibbiyot 4. Umumiy biologiya” darsligi “Sharq

Eʼtiboringiz uchun rahmat

Похожие

Mikrobiologiyaning paydo bo‘lishi va rivojlanish tarixi. Hozirgi zamon mikrobiologoyasi

Hayotning molekula darajasi

Hayotning hujayraviy shakllari dars ishlanma

Hayotning hujayra darajasi va uning o’ziga xos jihatlari

Tur tushunchasining paydo bo’lishida zamonaviy qarashlar