Somatik embriogenez va uni o’rganishning ahamiyati - Биология - Презентации

Somatik embriogenez va uni o’rganishning ahamiyati

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

647.25 KB

Somatik embriogenez va uni o’rganishning ahamiyati

Mavzuning dolzarbligi • Tirik tabiatning asosiy xossalaridan biri, irsiyat qonunlari asosida o’z-o’zini yaratish xossasidir. Еvolyutsion jarayonida har bir tirik organizm ma’lum vaqtlar oralig’ida yashaydi. Shu davrda o’sadi, rivojlanadi ва o’ladi. Lekin organizmlardagi urchish, jinsiy yoxud jinssiz ko’payish tufayli, tur barqarorligi saqlanadi. Urchish irsiyat bilan uzviy bog’liqdir. Irsiyat tufayli har biri tirik organizm o’ziga o’xshash organizmlarni hosil qiladi, yani o’zidan keyin aynan o’ziga o’xshash nasl qoldiradi. O’zgaruvchanlik tabiiy tanlanish uchun xilma-xil material yetkazib beradi. Yuzaga kelgan o’zgaruvchanlik mavjud sharoitda shu induvid uchun foydali bo’lsa bu holda yangi hosil bo’lgan belgi yashash uchun kurash jarayonida saqlanib qoladi.Asta-sekin irsiylana borib shunday belgiga ega induvidlar soni ortib boradi, egallagan areali kengayib boradi, ular o’z navbatida yangi populyatsiyalar kenja turlar, turlar va boshqa, yuksak sistematik kategoriyalarni vujudga keltiradi

Mavzuning maqsadi • Planetamiz tarixida ko’payish, o’sish, rivojlanish qaysi davrdan boshlangan? Dastlabki organizmlar qanday usulda ko’payganlar? Biologiyadagi bunday muammolar uzoq yillar davomida jahon olimlarining diqqat markazlarida bo’lgan. XIX asrning bir qancha buyuk olimlarini Lui Paster, Volkenshteyn va boshqalarning olib bоrgan tajriba va kuzatishlari shuni ko’rsatadiki dastlabki organizmlar-protobiontlar turli oqsil molekulalari va irsiy material bo’lishi DNK va RNK yani nukleyn kislatalarning birikishidan hosil bo’lgan dastlabki hayot formalarida matritsa sintezi asosida boshlangan bo’lsa keyinchalik tabiatdagi turli omillarning turlicha ta’siri natijasida ko’payish o’zidan keyin o’ziga o’xshash, nasl qoldirish tubdan o’zgarib bоrgan.

1.Organizmlarning ko’payish usullari Turli hujayralar tavsifi, bir va ko’p hujayralilarda . • Spermatozoidning shakli turli hayvonlarda turlicha bo’ladi. Masalan, sut emizuvchilarda qamchisimon, yumaloq chuvalchanglarda, qisqichbaqasimonlarda va boshqa hayvonlarda pufaksimon bo’ladi. Ba’zi hayvonlarda spermatozoid yam boshqa shakllarda ham bo’lishi mumkin . Speimatozoid barcha hujayralar kabi membrana, sitoplazma, yadro va boshqa hujayra organoidlaridan iborat. Uning shakli turlicha bo’lsa ham, barcha hayvonlarda bir xil tuzilgan boiib, bosh, bo’yin, o’rta va dum qismlardan iborat . Bosh qismi spermatozoidning oldingi qismi bo’lib, boshqa qismlardan yo’g’on bo’ladi. Bu qism yadro va uni o’rab turgan sitoplazmadan iborat.

Odam spermatozoidining tuzilishi (B.Karlson, 1983 bo’yicha). L-tikkasiga kesmasi;

Sariqlik moddasining miqdori va uning sitoplazmada tarqalishiga qarab, tuxum hujayrani guruhlarga ajratish mumkin. Sariqlik moddasining miqdoriga qarab tuxum hujayra quyidagi guruhlarga bo’linadi: 1. Alesital - sariqligi bo’lmagan tuxumlar (a - yo’q, lccithos - sariqlik). 2. Oligolesital - sariqligi kam bo’lgan tuxumlar (oligos - kam). 3. Mezolesital - sariqligi o’rtacha bo’lgan tuxumlar (mesos -o’rtacha). 4. Polilesital - sariqligi ko’p bo’lgan tuxumlar (poly - ko’p). Tuxumning katta-kichikligi, ana shu sariqlik moddasining miqdoriga bog’liq.

Tuxum qo'yilguncha o'tgan vaqt,kun Tovuq tuxumining tuzilish sxemasi (B.Karlson, 1983 bo’yicha )

Sut emizuvchilar tuxum hujayrasining mikroskopik (A) va ultramikroskopik (B) tuzilishi (Yu.I.Afanasev, 1990 bo'yicha)

Baqa hayotining dastlabki uch yili davomida oositning o’sishi

Mshankalarda poliembrioniya hodisasi (E.Korshelt, K.Xaydcr, 1910 bo'yicha) A-Cnsia occidentalis rung follikulyar normal embrion ko’rinib turibdi hujayralar bilan o’ralgan morulasimon (X:Nyumen, D.J.Patterson, birlamchi embrioni; B-C.edurnea da birlamchi 1910 bo’yicha) embrionning ikkilamchi embrionga aylanishi; V-S.edurnea ning ikkilamchi embrioni va har xil lichinkalari.

Hayvonot olamida jinssiz ko’payishning tarqalishi.

Xulosa 1. Organik olam evalyutsiyasida dastlabki hayot formalari- kootservostlar, protobiontlar paydo bo’lgan ya’ni oqsil tanachalar va nuklin kislotalar birlashgach ular irsiyat qonunlari asosida, matrisa sintezi yo’li bilan o’zlariga o’xshagan nasl qoldira boshlaganlar. 2. Vaqt o’tishi bilan hayot formalari takomillasha brogan va xilma-xillik orta borgan ya’ni yangi-yangi turlar hosil bo’lib ular tabiatda keng tarqalganlar, organizmlarning turlicha va eslash muhitiga qarab ularning ko’payish usuli ham bir-biridan farq qiladi. 3. Dastlabki hayot formalari asosan ikkiga bo’linishi yo’li bilan ko’payganlar. Bunday ko’payishni hozir bakteriyalarda, tuban zukariotlarda ko’ramiz. Biroq shuning o’zi ham bakteriya gitammlarida, amyobalarda, xivchinliylarda va boshqalarda keskin farq qiladi. 4. Keyinchalik o’simlik va hayvonlar hayotida jinsiy ko’payish kirib kelgan. Dastlabki jinsiy ko’payish juda oddiy bo’lib unda faqat axborot (xromosomalar) almashinishi kuzatiladi. Masalan, infuzoriyalar yoki acgitqilarning jinsli ko’payishini ko’ramiz.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!!!

Похожие

Organizmlarni mikroklonal ko'paytirishdagi yutuq va kamchiliklar

Noorganik Ionlarning ahamiyati va vazifasi

Hujayra nazariyasi va uning ahamiyati

Mikroelementlarning ahamiyati

Oqsillar denaturatsiyasi va uning biologik ahamiyati