Dorivor o’simliklarning tayyor xom-ashyosida uchraydigan va bo’lishi ruxsat etilmagan qo’shimchalar - Биология - Презентации

Dorivor o’simliklarning tayyor xom-ashyosida uchraydigan va bo’lishi ruxsat etilmagan qo’shimchalar

Загружено в:

17.06.2025

Скачано:

0

Размер:

1418.5029296875 KB

Dorivor o’simliklarning tayyor xom-ashyosida uchraydigan va bo’lishi ruxsat etilmagan qo’shimchalar Reja: 1-Dorivor o’simliklar sifat nazorati faniga kirish. 2-Dorivor o’simliklarni tayyor mahsulotlarida uchraydigan qo’shimchalar. 3-Dorivor o’simliklarni toyyor xom ashyosida bo’lishi ruxsat etilmagan qo’shimchalar. 4-Xulosa. 5-Adabiyotlar.

Ushbu davlat standarti dorivor o‘simliklarni madaniylashtirish, ularni yig‘ib olish va ularga ishlov berish jarayoniga bo‘lgan talablarni belgilaydi. Mazkur davlat standarti dorivor o‘simlik xomashyosini ishlab chiqaruvchilar uchun mo‘ljallangan. 1. Ushbu davlat standartida quyidagi asosiy tushunchalardan foydalaniladi: O‘simliklardan olingan tayyor mahsulotlar — bir yoki bir nechta o‘simliklardan tayyorlangan o‘simlik preparatlaridir. Bir nechta o‘simliklardan tayyorlangan o‘simlik preparatlari uchun o‘simliklardan olinadigan aralash mahsulot atamasi ham qo‘llanilishi mumkin. O‘simliklardan olingan tayyor mahsulotlar faol tarkibiy qismlardan tashqari, qo‘shimcha ravishda yordamchi moddalarni o‘z ichiga olishi mumkin. O‘simlikdan olingan tayyor mahsulotlar o‘simlikdan olinmagan organik yoki noorganik faol moddalarni (masalan, hayvon va minerallardan olingan moddalar) o‘z ichiga olishi mumkin.

Kimyoviy faol moddalar qo‘shilgan tayyor mahsulotlar, shu jumladan sintetik birikmalar va/yoki dorivor o‘simlik xomashyosining komponentlari o‘simliklardan olingan tayyor mahsulot hisoblanmaydi; ifloslanish — ishlab chiqarish, namunalar olish, qadoqlash yoki qayta qadoqlash, saqlash yoki transportda tashish jarayonida kimyoviy yoki mikrobiologik ifloslantiruvchi moddalar yoki begona qo‘shimchalarning nomaqbul tushishi; Dorivor o‘simlik — dorivor maqsadlarda ishlatiladigan o‘simlik (yovvoyi yoki madaniy). O‘simliklardan olingan dorivor vositalarga dorivor o‘simliklar, dorivor o‘simlik xomashyolari, o‘simlik preparatlari va o‘simliklardan olingan tayyor dorivor mahsulotlar kiradi; O‘simliklar — butun, bo‘laklar yoki kukun shaklida taqdim etilishi mumkin bo‘lgan o‘simliklarning barglari, gullari, mevalari, urug‘lari, poyalari, yog‘ochlari, po‘stloqlari, ildizlari, ildizpoyalari yoki boshqa qayta ishlov berilmagan qismlari; O‘simlik xomashyosi — o‘simliklardan tashqari yangi sharbatlar, kamed (o‘simlik shirasi), yog‘li moylar, efir moylari, qatronlar va o‘simliklarning quruq kukunlari.

Umuman olganda, o'simlik ichimliklar o'simlikning turli morfologik qismlari, ya'ni barglari, poyalari, ildizlari, mevalari, kurtaklari va gullari tabiiy ingredientlaridan tayyorlanadi. O'simlik choylari / ichimliklar karotenoidlar, fenolik kislotalar, flavonoidlar, kumarinlar, alkaloidlar, poliasetilenlar, saponinlar va terpenoidlar kabi tabiiy bioaktiv birikmalarning boy manbalari hisoblanadi. Ilmiy dalillar shuni ko'rsatadiki, bu bioaktiv birikmalar antioksidant, antibakterial, antiviral, yallig'lanishga qarshi, antiallergik, antitrombotik va tomirlarni kengaytiruvchi ta'sirlar, shuningdek, antimutagenlik, antikarsinogenlik va qarishga qarshi ta'sirlar kabi ko'plab biologik ta'sirlarni ko'rsatadi.Ushbu hissa antioksidantlar va o'simlik ichimliklarining bioaktivligi haqida umumiy ma'lumot beradi.

O'simlik choylari og'iz orqali iste'mol qilish uchun mo'ljallangan va qaynatma, infuzion yoki maseratsiya yordamida tayyorlangan bir yoki bir nechta o'simlik moddalaridan iborat. Odatda choy foydalanishdan oldin darhol tayyorlanadi. Biroq, xizmat ko'rsatishga tayyor shishali o'simlik ichimliklar mashhur bo'lib bormoqda. O'simlik choylari odatda quyma shaklda yoki paketlarda beriladi. Choy formulalarida ishlatiladigan o'simlik moddalari quritish, maydalash va maydalash orqali oldindan qayta ishlanishi mumkin. Shu sababli, tijoratda mavjud bo'lgan mahsulotlar butunlay quritilgan o'simlik qismlari, quritilgan kukun, choy paketlari ichidagi quritilgan zarralar, shuningdek, granulalar va to'g'ridan-to'g'ri iste'mol qilinadigan eritmalar kabi turli shakllarda bo'lishi mumkin.

O'simlik ichimliklar an'anaviy tibbiyot keng qo'llaniladigan mamlakatlarda oziq-ovqat madaniyatining tabiiy qismi sifatida ishlatilgan. Misol uchun, Aegle marmelos (Bael), Cassia auriculata ( Ranawara ), Aerva lanata (Polpala ) va Hemidesmus indicus (Iramusu) dan tayyorlangan o'simlik choylari Hindiston va Shri-Lankadagi oziq- ovqat madaniyatlarining umumiy ijtimoiy ichimliklaridir. Fenolik birikmalar o'simlik organlarida hamma joyda mavjud. Ular turli darajadagi gidroksillanishga ega bo'lgan aromatik halqadan iborat ikkilamchi metabolitlardir.Fenolik moddalar pentoza fosfat, shikimat va fenilpropanoid almashinuvi yoʻllari orqali piruvat, asetat, aromatik aminokislotalar, fenilalanin va tirozin, atsetil va malonil kabi biosintetik prekursorlardan olinadi.O'simlik ichimliklaridagi fenolik birikmalarga fenolik kislotalar, kumarinlar, flavonoidlar, taninlar, lignanlar va ligninlar kiradi.

Zinokor moddalar, aralashmalar va iz ifloslantiruvchi moddalarni aniqlash. Dorivor o'simliklar bozorining kengayishi mahsulot samaradorligini o'zgartirishi yoki uning toksikligiga olib kelishi mumkin bo'lgan aralashmalar bilan mahsulotlarning aylanishi xavfini keltirib chiqaradi . Boshqa hollarda, barqaror ta'minotdagi qiyinchilik o'simliklarni etishtirish yoki saqlash sharoitlariga olib keladi, bu esa dorivor preparatlarni soxtalashtirish yoki ifloslanish manbai bo'lishi mumkin Bundan tashqari , arzonroq turni qimmat turga almashtirish (Cassia poʻstlogʻi Cinnamon) koʻp uchraydi, buning teskarisi istisno hisoblanadi . Birinchi tur qiziqarli terapevtik xususiyatlari bilan tanilgan, ayniqsa chaqaloq sanchig'ini davolashda, ikkinchisi esa neyrotoksikdir. Imkoniyati ma'lum bo'lganda, soxtalikni butun mevani makroskopik tekshirish va kukun mikroskopi orqali aniqlash mumkin; floresan mikroskopiya, gaz xromatografiyasi yupqa qatlamli xromatografiya va DNK shtrix kodlash. O'simliklarda bo'lishi mumkin bo'lgan ifloslantiruvchi moddalar yoki aralashmalar boshqa o'simlik turlarining izlari, etishtirish uchun ishlatiladigan pestitsidlar, og'ir metallar, radioelementlar va mikroorganizmlar yoki ularning metabolizmi mahsulotlari bo'lishi mumkin . Shunday qilib, yaxshi tuzilgan yig'ish va qishloq xo'jaligi amaliyotlarini qo'llash , aralashmalar yoki ifloslantiruvchi moddalarni nazorat qilish bilan birgalikda o'simlik mahsulotlarining samaradorligini va iste'molchilarning xavfsizligini ta'minlash uchun muhim ahamiyatga ega . Kontaminantlar va aralashmalar odatda juda kam miqdorda bo'lganligi sababli, ularni tahlil qilish ham yuqori samarali usullardan foydalanishni talab qiladi. Bularga mikroskopiya (ya'ni, mog'or, hasharotlar qismlari yoki zarralari uchun), xromatografiya, ba'zida immunoaffinlik ekstraktsiyalari bilan birlashtirilgan , spektroskopiya (MS, NMR, FTIR, ICP-AE, ICP-MS, ESR) hamda DNKga asoslangan usullar kiradi.

Dorivor mahsulotlar qabul punktlariga tayyorlov idoralari, jamoalar va ayrim shaxslar tomonidan turli ko‘rinishda, ya’ni standart talabiga javob bermaydigan holatda kelishi mumkin. SHuning uchun mahsulotlarni idishlarga joylashtirib (qadoqlab), omborlarga jo‘natishdan oldin ularni ma’lum talablarga javob beradigan holda keltirish zarur. Dorivor mahsulotlarni standart holiga keltirish uchun quyida gi ishlar bajariladi:

1. Aralashmalardan tozalash . Tayyorlovchilarning tajribasizli gi yoki shoshilib va pala-partish ishlashlari sababli qabul punktlariga topshirilgan dorivor mahsulotlar tarkibida turli aralashmalar bo‘lishi mumkin. Ular organik va mineral aralashmalarga bo‘linadi.Organik aralashmalarga dorivor o‘simlikka o‘xshagan yoki uning yonida o‘sadigan boshqa o‘simliklar qismlari, xashak, somon, ko‘mir va boshqalar hamda shu dorivor o‘simlikning mahsulot bo‘lmagan qismi kiradi. Mineral aralashmalar odatda kesak, tosh, tuproq, qum hamda shisha, sopol, chinni bo‘lakchalaridan iborat bo‘ladi. Mahsulotni standart holatga keltirish uchun uni aralashma lardan tozalash kerak. Buning uchun u mashinalar yordamida yoki qo‘lda elanib, aralashmalardan tozalanadi va navlapga ajratila di, ayrim hollarda esa (o‘simlikning er ustki qismidan gul va barglarning aralashmasini ajratib olish uchun) mahsulot avval mashinalarda yanchilib, so‘ngra elanadi, poya va shoxlar ajratib tashlanadi.

2. Mahsulotning nuqsonli qismlarini ajratish . Agarda dorivor mahsulot yomg‘ir yog‘ib turgan vaqtda, yomg‘ir yog‘ib o‘tgan, lekin o‘simlik hali qurimagan va havoda namlik ko‘p vaqtda, o‘simlikdan ertalabki shudring hali ko‘tarilmaganda tayyorlansa, u quritish paytida sarg‘ayib yoki qorayib qolishi mumkin. Mahsulot to‘g‘ri, havo quruq vaqtda tayyorlansa, lekin noto‘g‘ri quritilsa ham ular sarg‘ayib yoki qorayib qolishi mumkin. Bu nuqsonlar tegishli GOST larda ma’lum miqdorda ruhsat etiladi. Agar ular ko‘rsa tilgan miqdordan ortiq bulsa, bu mahsulot sifatiga ta’sir kiladi. SHuning uchun dorivor mahsulot navlarga ajratilib, qoraygan va sarg‘aygan qismlardan tozalanadi. 3. Mahsulotni maydalangan qismdan tozalash . Dorivor mahsulot tarkibida maydalangan qismning miqdori tegishli GOST da chegaralangan bo‘ladi. CHunki mahsulotni tarkibida maydalangan qismi me’yoridan ortiqcha bo‘lsa, uning sifati past hisoblanadi. SHy sababli dorivor mahsulotni standart talabiga javob beradigan qilish maqsadida uni mayda qismidan tozalanadi. Buning uchun mahsulot tegishli GOST talabiga binoan kerakli teshikli elaklarda elanadi.

4. Mahsulotni qayta quritish . Qabul punktlarida qabul qilib olingan mahsulotlar, ko‘pincha, etarli darajada quritilmagan bo‘ladi. Bundan tashqari, bu mahsulotlar (ayniqsa gigroskopik mahsulotlar) saqlash davrida (tayyorlovchilar zudlik bilan qabul punktlariga topshirmaganlarida) va qabul punktlariga olib ketilayotgan vaqtda sharoitga qarab bir oz namlanib qolishi mumkin. Xatto, keyinchalik ham, bu mahsulotlar omborlarda yoki dorixona va laboratoriyalarda saqlanish davrida mog‘orlab, sarg‘ayib yoki qorayib o‘z sifatini yo‘qotadi. Mahsulotning qimmatini saqlab qolish uchun tegishli GOST da ko‘rsatilgan namlik qolguniga qadar qayta quritiladi. 5. Mahsulotni maydalash . Dorixonaga ko‘pchilik mahsulotlar maydalangan (mayda bo‘laklarga qirqilgan yoki kukun-poroshok) holda yuboriladi. Mahsulotlar faqat omborlarda tezda buzilib, o‘z sifatini yo‘qotmasligi uchun butunligicha, mayda lanmasdan saqlanadi. Mahsulotlarni maydalash (barglarni qirqish, er ustki qismini yanchish, ildiz va ildizpoyalarni kubsimon qilib qirqish, kukun–poroshok holiga keltirish) mashinalar yordamida amalga oshiriladi. Har bir mahsulotni qay darajada maydalash kerakligi tegishli standartlar (GOST) da ko‘rsatilgan bo‘lib, bu ishlar markazlashti rilgan va moslangan qabul punktlarida bajariladi.

Xulosa O'simlik mahsulotlari, murakkab matritsalarga kiritilgan aralashmalarning murakkab aralashmalari bilan ishlashda bojxona laboratoriyalari ko'p qirrali va ba'zan mashaqqatli tahliliy ishlarni o'z ichiga olishi mumkin bo'lgan juda ko'p turli xil savollarga duch keladi. Ushbu maqola duch kelishi mumkin bo'lgan turli xil qiyinchiliklarni va berilgan savolga javob berish uchun mos keladigan turli xil tahliliy usullarni umumlashtirishga qaratilgan. Shuni ta'kidlash kerakki, ko'pincha bitta tahlil muammoni hal qilmaydi, shuning uchun usullar va ko'nikmalarning asosli kombinatsiyasi talab qilinadi va barcha usullar aralashmaning yoki matritsa turining barcha mumkin bo'lgan tarkibiy qismlariga qo'llanilishi shart emas. Amalda, tegishli tahlil usulini tanlash, shuningdek, namunaning tabiati va tahlil qilinadigan komponentlar soniga asoslanishi kerak. Ideal dunyoda o'simlik yoki o'simlik mahsuloti har doim aniq identifikatsiya qilinishi kerak, bunda barcha mumkin bo'lgan ifloslantiruvchi moddalar, ifloslantiruvchi moddalar va iflosliklar nazorat qilinadi. Bu texnik va iqtisodiy jihatdan deyarli mumkin emas.

Shunday qilib, ko'pincha "sifat isboti" kontseptsiyasiga qarshi kurash olib borish kerak; Aslida, ma'lum bir materialdan maqsadli foydalanish (qabul qilingan xavf darajasi bilan birgalikda) uning ko'proq yoki kamroq qabul qilinadigan sifat talablarini belgilaydi: • Dori sifatida ro'yxatdan o'tish • Marketing oziq-ovqat, kosmetika yoki tibbiy asbob sifatida • Rivojlangan mamlakatda an'anaviy tibbiyot uchun xom ashyo sifatida foydalaning • Rivojlanayotgan mamlakatda an'anaviy tibbiyot uchun xom ashyo sifatida foydalaning Bu xavfsizlik va samaradorlik uchun zarur bo'lgan narsalar, kerakli va mahalliy darajada amalga oshirilishi mumkin bo'lgan narsalar o'rtasidagi nozik tahliliy muvozanatni anglatadi, barchasi mavjud texnologiya, mahalliy qoidalar va maqbul xarajatlarga bog'liq. Bu muvozanat qisman an'anaviy bilimlar (xavfsizlikning ishonchliligi) yoki ma'lum bo'lgan zaharli belgilarni aniqlash (masalan, pirolizidin alkaloidlari , ...), shuningdek, baxtsiz hodisalar sabablarini aniqlashda (masalan, Illicium, Aristolochia , ...) aniqlanishi mumkin . Va "sifat isboti", albatta, bunday bilimlar bilan rivojlanadi

1. Iannitti T., Palmier B. Antioksidant terapiya samaradorligi: sanaga qadar. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2009; 13 :245–278. [ PubMed ] [ Google Scholar ] 2. Halliwell B., Gutterridge JMC Inson hujayradan tashqari suyuqliklarning antioksidantlari. Arch Biochem Biophys. 1990; 280 :1–8. [ PubMed ] [ Google Scholar ] 3. Shahidi F., Naczk M. CRC matbuoti; Boka Raton, FL: 2004. Oziq-ovqat va ozuqaviy moddalardagi fenollar. [ Google olimi ] 4. Craig WJ Umumiy o'tlarning sog'lig'ini yaxshilash xususiyatlari. Am J Clin Nutr. 1999; 70 :491–499. [ PubMed ] [ Google Scholar ] 5. Makkay DL, Blumberg JB Choyning inson salomatligidagi roli: yangilanish. J Am Coll Nutr. 2002; 21 :1–13. [ PubMed ] [ Google Scholar ] 6. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil 7. Xolmatov H.X., Habibov Z. H., Farmakognoziya [Darslik], T., 1967; Nabiyev M, Shifobaxsh giyoxlar, T., 1980; Hojimatov Q., Olloyorov M. , Oʻzbekistonning shifobaxsh usimliklari va ularni muhofaza qilish, T., 1988; Xoliqov K., Oʻzbekiston janubidagi dorivor oʻsimliklar, T., 1992; Hoji matov Q.H., Yoʻldoshev K.Y., Shogulomov U.Sh., Hojimatov O.Q., Shifobaxsh giyoxlar dardlarga malham (Fitoterapiya), T., 1995; M urdoxayev Yu.M. Kultura lekarstvennix rasteniy v Oʻzbekistane, T., 1988. Qahhor Hojimatov.

Похожие

Dorivor o’simliklar xomashyosining mikroflorasi o’simliklarda kasallik qo’zg’atuvchi mikroorganizmlar tayyor dorilarning mikroflorasi va aniqlash usullari

Dorivor o'simliklar

Biologik resurslar, o’simlik va hayvonot dunyosini hamda tabiiy landshaftlarni muhofaza qilish

Oqsillar va aminokislotalar almashinuvi. Siydikchilni hosil bo’lishi

O`simliklarda uchraydigan mono, di, polisaxaridlar