logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Алгебра
  4. Matritsalar

Matritsalar

Загружено в:

18.02.2024

Скачано:

0

Размер:

224.66796875 KB
Скачать
Matritsalar Matritsalarga kirish Matritsa - bu qatorlar va ustunlar bo'ylab joylashtirilgan to'rtburchaklar qator raqamlar, belgilar yoki ifodalar. U matematika va fanning turli sohalarida ma'lumotlarni ifodalash va tenglamalarni echish uchun ishlatiladi. Matritsalar kompyuter grafikasi, fizika, iqtisod va muhandislik kabi sohalarda keng qo'llanilishi mumkin. Ular chiziqli tenglamalar, transformatsiyalar va optimallashtirish tizimlari bilan bog'liq muammolarni modellashtirish va hal qilish uchun ishlatiladi. Chiziqli algebrada matritsalar matematik ob’ektlar sifatida o‘rganiladi va ular ustida qo‘shish, ayirish, ko‘paytirish, inversiya kabi turli amallarni bajarish mumkin.1 2 3 Matritsalar turlari Matritsalar qatorlar va ustunlar bo'ylab joylashtirilgan raqamlar yoki belgilarning to'rtburchaklar massivlaridir. Ular matematika, fizika, informatika va iqtisodiyot kabi turli sohalarda qo'llaniladi. Kvadrat matritsalar, satr matritsalari, ustunli matritsalar, nol matritsalar, identifikatsiya matritsalari va simmetrik matritsalar kabi matritsalarning har xil turlari mavjud. Kvadrat matritsalarda satr va ustunlar soni teng, satr matritsalarida esa bitta satr, ustun matritsalari esa bitta ustunga ega. Nol matritsalar barcha nollarni o'z ichiga oladi, identifikatsiya matritsalari asosiy diagonalda birlar va boshqa joylarda nolga ega va simmetrik matritsalar ularning transpozitsiyasiga teng. Matritsalarni ko'paytirish Matritsalarni ko'paytirish - bu uchinchi matritsani hosil qilish uchun ikkita matritsani birlashtirgan matematik operatsiya. Matritsani ko'paytirish mumkin bo'lishi uchun birinchi matritsadagi ustunlar soni ikkinchi matritsadagi qatorlar soniga teng bo'lishi kerak. Olingan matritsa birinchi matritsa kabi qatorlar soniga va ikkinchi matritsa kabi bir xil miqdordagi ustunlarga ega bo'ladi. Matritsani ko'chirish Matritsaning transpozisiyasi uning satrlari va ustunlarini almashtirish orqali olinadi. Boshqacha qilib aytganda, dastlabki matritsaning birinchi qatori transpozitsiya qilingan matritsaning birinchi ustuniga, ikkinchi qator ikkinchi ustunga aylanadi va hokazo. Matritsaning ko‘chirilishi matritsa nomidan keyin T yuqori belgisini qo‘shish bilan belgilanadi. Misol uchun, agar A matritsa bo'lsa, u holda uning transpozitsiyasi A ^ T shaklida ifodalanadi. Matritsaning transpozisiyasi asl matritsadagi qatorlar soniga teng, lekin ustunlar soni asl matritsadagi qatorlar soniga teng. Matritsalarning aniqlovchilari Matritsalarning aniqlovchilari matritsalarning ma'lum xossalarini va chiziqli tenglamalar tizimini tahlil qilish uchun ishlatiladi. Ular chiziqli algebrada hal qiluvchi rol o'ynaydi va fizika va muhandislik kabi turli sohalarda keng qo'llaniladi. Matritsaning determinanti skalyar qiymat bo'lib, u matritsaning invertibel yoki birlik ekanligini aniqlash uchun ishlatilishi mumkin. Matritsaga teskari Matritsaning teskarisi matritsa bo'lib, u asl matritsaga ko'paytirilganda o'ziga xos matritsani beradi. Matritsaning teskarisini topish uchun Gauss eliminatsiyasi deb ataladigan usuldan foydalanish kerak. Matritsaning teskarisi faqat kvadrat bo'lgan va nolga teng bo'lmagan determinantga ega bo'lsa mavjud bo'ladi.1 2 3 Matritsalardagi qator operatsiyalari Matritsalarda satr operatsiyalari tenglamalar tizimini yechish yoki boshqa hisoblarni bajarish uchun matritsa satrlarini manipulyatsiya qilish uchun ishlatiladi. Bu amallar qatorlarni qo'shish yoki ayirish, qatorni doimiyga ko'paytirish yoki ikki qatorni almashtirishni o'z ichiga oladi. Matritsani satr eshelon shakliga yoki kichraytirilgan qator eshelon shakliga qisqartirish orqali soddalashtirish uchun qator amallaridan foydalanish mumkin. Bu tenglamalar tizimini yechish yoki boshqa hisob-kitoblarni bajarishni osonlashtiradi. Qator operatsiyalari matritsaning teskarisini topish yoki matritsaning determinanti yoki darajasini topish kabi boshqa amallarni bajarish uchun ham ishlatilishi mumkin. Matritsalarni qo‘shish va ayirish Matritsalarda qo'shish va ayirish matritsalarning o'lchamlari bir xil bo'lganda amalga oshirilishi mumkin. Matritsalarni qo'shish yoki ayirish uchun matritsalarning mos elementlarini qo'shish yoki ayirish kifoya. Matritsalarni qo'shish yoki ayirish natijasi dastlabki matritsalar bilan bir xil o'lchamlarga ega bo'lgan yangi matritsadir. Olingan matritsadagi har bir element asl matritsalardagi mos keladigan elementlarning yig‘indisi yoki farqidir. Matritsalarni qo'shish va ayirish matritsalar elementlarini birlashtirish yoki ajratish sifatida ko'rinishi mumkin. Matritsalarni qo'shish yoki ayirish chiziqli tenglamalar tizimini echish va kompyuter grafikasida o'zgartirishlarni amalga oshirish kabi ilovalarda foydalidir. Matritsalar yordamida chiziqli tenglamalarni yechish Matritsalar chiziqli tenglamalar tizimini yechishda muhim vositadir. Koeffitsientlar va konstantalarni matritsa sifatida ifodalash orqali yechimni topish uchun matritsa amallaridan foydalanishimiz mumkin. Ushbu usul samarali va chiziqli tenglamalarni echishda tizimli yondashuvni ta'minlaydi. Matritsalarning qo'llanilishi Matritsalar kompyuter grafikasida tarjima, aylantirish va masshtablash kabi oʻzgarishlarni ifodalash uchun keng qoʻllaniladi. Ular, shuningdek, chiziqli tenglamalar tizimini ifodalash va hal qilish uchun ma'lumotlarni tahlil qilish va mashinani o'rganishda qo'llaniladi. Iqtisodiyotda matritsalar ishlab chiqarish jarayonidagi kirish-chiqish munosabatlarini modellashtirish va tahlil qilish uchun ishlatiladi. E'tiboringiz uchun rahmat

Похожие

Matritsalar haqida tushuncha determinantlar nazariyasi elementlari yuqori tartibli determinant
Matritsa vа dеtеrminаntlаr
Chiziqli algebraik tenglamalar sistemasining matritsaviy shakli (matritsaning tatbig’i)
Matematika o'qitish metodikasining boshqa fanlar bilan aloqasi
Matnli masalalarni yechish usullari