Cho`lponning Kecha va kunduz romanidan ma`naviy qadriyatlar - Литература - Презентации

Cho`lponning Kecha va kunduz romanidan ma`naviy qadriyatlar

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

443 KB

Cho`lponning Kecha va kunduz Cho`lponning Kecha va kunduz ramonidan ma`naviy qadriyatlarramonidan ma`naviy qadriyatlar

ABDULHAMID CHO’LPON (1898 - 1938)

 Abdulhamid Sulaymon o‘g‘li Abdulhamid Sulaymon o‘g‘li Cho‘lpon 1898 yil Andijon Cho‘lpon 1898 yil Andijon shahrining Qatorterak shahrining Qatorterak mahallasida tug‘ilgan. Uning mahallasida tug‘ilgan. Uning otasi Sulaymon aka otasi Sulaymon aka dehqonchilik, dehqonchilik, hunarmandchilik, bazzozlik hunarmandchilik, bazzozlik bilan shug‘ullanib, «Rasvo» bilan shug‘ullanib, «Rasvo» taxallusi bilan hajviy she’rlar taxallusi bilan hajviy she’rlar yozgan, o‘g‘lining mudarris yozgan, o‘g‘lining mudarris bo‘lishini xohlagan. Onasi bo‘lishini xohlagan. Onasi Oysha aya esa o‘g‘lining Oysha aya esa o‘g‘lining ijodiga katta ta’sir ijodiga katta ta’sir ko‘rsatgan. ko‘rsatgan.

 Abdulhamid dastlab eski Abdulhamid dastlab eski maktabda, keyin Andijon va maktabda, keyin Andijon va Toshkent madrasalarida, rus-Toshkent madrasalarida, rus- tuzem maktabida o‘qidi. U tuzem maktabida o‘qidi. U o‘zbek, turk, fors, arab, rus o‘zbek, turk, fors, arab, rus tillarini yaxshi biladigan, tillarini yaxshi biladigan, Sharq va Ovro‘po Sharq va Ovro‘po madaniyatini chuqur madaniyatini chuqur o‘zlashtirgan ziyoli bo‘lib o‘zlashtirgan ziyoli bo‘lib yetishdi, Turkistonda yetishdi, Turkistonda chiqadigan gazetalardan chiqadigan gazetalardan jadidchilik g‘oyalari bilan jadidchilik g‘oyalari bilan yaqindan tanishdi va shu yaqindan tanishdi va shu g‘oyalarga xizmat qiluvchi g‘oyalarga xizmat qiluvchi asarlar yoza boshladi.asarlar yoza boshladi.

 Cho‘lpon 16 yoshidan boshlab ijod qila Cho‘lpon 16 yoshidan boshlab ijod qila boshladi, ilk asari «Qurboni jaholat» 1914 boshladi, ilk asari «Qurboni jaholat» 1914 yilda yozilgan. Uning ilk she’ri «Turkistonlik yilda yozilgan. Uning ilk she’ri «Turkistonlik qardoshlarimg‘a» (1914) dir. Dastlabki qardoshlarimg‘a» (1914) dir. Dastlabki asarlari «Sadoi Farg‘ona», «Sadoi asarlari «Sadoi Farg‘ona», «Sadoi Turkiston» gazetalarida e’lon qilindi. U Turkiston» gazetalarida e’lon qilindi. U 1918 yilda Orenburgga bordi va 1918 yilda Orenburgga bordi va Boshqirdiston huqumatining raisiga kotib Boshqirdiston huqumatining raisiga kotib bo‘ldi, 1919 yil «Yangi Sharq» gazetasida, bo‘ldi, 1919 yil «Yangi Sharq» gazetasida, 1923 yil Andijondagi «Darxon» gazetasida 1923 yil Andijondagi «Darxon» gazetasida ishladi. ishladi.

 «Kecha va kunduz» romani haqida«Kecha va kunduz» romani haqida  Bu asarga «O’tkan kunlar asari darajasida» deb Bu asarga «O’tkan kunlar asari darajasida» deb baho berilgan. U o‘zbek adabiyotidagi ilk roman - baho berilgan. U o‘zbek adabiyotidagi ilk roman - dilogiya bo‘lib, ikki kitobdan iborat. Birinchi qismi dilogiya bo‘lib, ikki kitobdan iborat. Birinchi qismi «Kecha» 1933-34 yillarda Moskvada yozilgan. «Kecha» 1933-34 yillarda Moskvada yozilgan. Dastlabki boblari 1935 yilda Toshkentdagi Dastlabki boblari 1935 yilda Toshkentdagi adabiy jurnalning 1-sonida bosilgan, asar 1936 adabiy jurnalning 1-sonida bosilgan, asar 1936 yilda to‘liq holda nashr etilgan. Asardagi yilda to‘liq holda nashr etilgan. Asardagi voqealar ilk bahorda boshlanib, qish chillasida voqealar ilk bahorda boshlanib, qish chillasida tugaydi. Cho‘lpon romaniga «Hamal keldi - amal tugaydi. Cho‘lpon romaniga «Hamal keldi - amal keldi» maqolini epigraf qilib olgan.keldi» maqolini epigraf qilib olgan.

Cho`lponning kecha va kunduz romani  O`zbek adabiyotidagi ilk romanlar fonida "Kecha" romani hayotni badiiy tadqiq etish yo`lining o`ziga xosligi bilan ajralib turadi. Bu o`ziga xoslik Cho`lponning inqilob arafasidagi Turkiston voqeligini uning qahramonlar ruhiyatida qoldirgan izlari orqali ochishga intilishida ko`zga tashlanadi. YA`ni, yozuvchining ko`zlagan g`oyaviy- badiiy niyati ijtimoiy va psixologik tahlillarning uyg`unlashuvi hisobiga amalga oshishi lozim edi.

«O`tgan kunlar»+  , "Kecha" o`zbek nasridagi ilk ijtimoiy- psixologik roman sifatida dunyoga kelgan. Romanchiligimizning ilk cho`qqisi — «O`tgan kunlar»dan farq qilaroq, «Kecha»da voqealar silsilasi emas, inson xarakteri, uning ruhiyasida kechayotgan jarayonlar markaziy o`rin tutadi. Cho`lponning romanchiligimiz taraqqiyotiga qo`shgan eng muhim yangiliklaridan biri ham shundadir. A.Qodiriy adabiyotimizga g`arbona shaklni olib kirgani holda, tasviru talqinda klassik nasrimiz — xalq kitoblari, jangnomayu qissalarimizga xos an`analar yo`lidan bordi, ularni yangi, yuksak bir pog`onaga ko`tardi.

 Romanning beqiyos shuhrat topishi, qo`lma- qo`l bo`lib, gap-gashtagu boshqa ma`rakalarda o`qilishining sababi ham shunda — milliy zamin bilan chambarchas bog`liqligida bo`lsa, ehtimol. Birinchi roman sifatida "O`tgan kunlar" o`z vazifasini ortig`i bilan uddaladi — g`arb adabiyotiga xos janr milliy zaminga o`tqazildi.

E’tiboringiz uchun E’tiboringiz uchun tashakkur !!!tashakkur !!! www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Похожие

Abdulhamid Cho`lpon hayoti va ijodi

Abdulhamid Cho'lpon

Abdulhamid Cho`lpon hayoti va ijodi 2

Cho’lpon hayoti va ijodi

Cho’lpon hayoti va ijodi 2