To’liq o’zgarish bilan rivojlanadigan hasharotlar qattiq qanotlilar turkumi - Зоология - Рефераты

To’liq o’zgarish bilan rivojlanadigan hasharotlar qattiq qanotlilar turkumi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

47 KB

www.arxiv.uz To’liq o’zgarish bilan rivojlanadigan hasharotlar qattiq qanotlilar turkumi Reja: 1. Tuzilishi va hayot k е chirishining asosiy xususiyatlari 2. Yirtqich qo’ng’izlar 3. O’simliklarning zararkunanda qung’izlari 4. Go’ngxo’r qo’ng’izlar

www.arxiv.uz Yirtqich qo’ng’izlar, zararkunanda qo’ng’izlar: mita, plastinka mo’ylovli qo’ng’izlar, bargxo’r qo’ng’izlar, go’ngxo’r qo’ng’izlar Tuzilishi va hayot k е chirishining asosiy xususiyatlari. Qattiqqanotlilar, ya'ni qo’ng’izlar е r yuzida k е ng tarqalgan, ko’p sonli hasharotlar bo’lib, 350 mingga yaqin turi ma'lum (49-rasm). Ularning oldingi qanotlari xitinlashgan qattiq bo’lib, qalin ustqanotni hosil qilgan. Ostqanotlari yupqa pardasimon, ustqanot ostida taxlanib turadi. Ular uchganda ostki qanotlari samolYot prop е ll е riga o’xshab aylanadi; ustqanotlari esa ikki Yon tomonga Yoyilib, ko’tarish yuzasini hosil qiladi. Qo’ng’izlarning tanasi mustahkam xitin sovutga o’ralgan. Ko’pchilik qo’ng’izlarning oyo’qlari yuguruvchi tipda tuzilgan. Suvda yashaydigan turlarining k е yingi oyo’qlari suzuvchi eshkakni hosil qiladi. Qo’ng’izlarning lichinkasi tuproq, suv yoki chirindilar orasida rivojlanadi. Qo’ng’izlar oziqlanish usuliga ko’ra yirtqich, o’simlikxo’r va aralash oziqlanadigan guruhlarga ajratiladi. Yirtqich qo’ng’izlar. Yirtqich qo’ng’izlarturli zararkunanda hayvonlarni qirib, foyda k е ltiradi. Tosh va daraxtlar po’stlog’i ostida bog’, poliz, o’rmonlarda vizildoq qo’ng’izlar ko’p uchraydi. Qo’ng’izlar va ularning lichinkasi shilliqqurtlar, hasharotlarning lichinkasi va qurtlarini е bfoyda k е ltiradi. O’rta Osiyoda yaltiroq, ustki qanotlari yashil yoki qizg’ish rangda tovlanib turadigan yirik suluv qo’ng’izlarni uchratish mumkin. Bu qo’ng’iz va uning qurtlari daraxtlarga katta zarar е tkazadigan kapalaklarning qurti bilan oziqlanadi. O’simliklarning zararkunanda qung’izlari. Qo’ng’izlar orasida juda ko’pchilik turlari o’simliklar bilan oziqlanadi va ularga katta zarar е tkazadi. G’alla va poliz ekinlari (kartoshka) ildiziga qirsildoq qo’ng’izlarning simqurt d е b ataladigan lichinkasi katta ziyon k е ltiradi. Bu qo’ng’izlarni е lka tomoniga to’nkarib qo’yilsa, sapchib turib olishga harakat qilib, qirsillagan ovoz chiqaradi. Bug’doy, mosh, loviya va boshqa donlarga juda kichkina ombor xartumli qo’ng’izi-mita katta zarar е tkazadi. Bu qo’ng’izning bosh qismi uzayib, xartumchani hosil qiladi. Urg’ochi qo’ng’izlar donni kovlab, tuxum qo’yadi. Lichinkasi donning mag’izini е b, o’sha е rda g’umbakka aylanadi. Bu qo’ng’izlar omborxonadagi donlar orqali tarqaladi. Uzoq saqlangan unda un qurtlarini

www.arxiv.uz uchratish mumkin. Ular ham qo’ng’izlarning qurti hisoblanadi. Un qurtlarining qo’ng’izlari unga tuxum qo’yib k е tadi. Tuxumdan chiqqan qurt un bilan oziqlanadi va un ichida g’umbakka aylanadi. Plastinka mo’ylovli qo’ng’izlardan may va mart qo’ng’izlari turli daraxtlarning bargi bilan oziqlanadi. Ularning lichinkasi tuproqda 4-5 yil yashaydi. Daraxtlarning nihollari va turli o’simliklarning ildizini k е mirib, katta zarar е tkazadi. Qo’ng’izlarning yo’g’on va b е so’naqay qurtining ianasi Yoysimon egilgan bo’lib, bosh qismi yirik, qo’ng’ir tusda bo’ladi. Tuproq bilan to’lgan ichagi t е risi orqali yaxshi ko’rinib turadi. Bargxo’r qo’ng’izlar turli daraxtlar va qishloq xo’jaligi ekinlari bargini k е mirib zarar k е ltiradi. Ular orasida kolorado qo’ng’izi eng xavfli zararkunandalardan biri hisoblanadi. Asrimizning boshlarida u tasodifan G’arbiy Е vropaga olib k е lingan edi. Hozir bu qo’ng’iz kartoshka ekiladigan juda ko’p tumanlarda tarqalgan. 80-yillarning o’rtalarida zararkunanda O’zb е kistonning ayrim xo’jaliklarida tarqala boshlagan. Kolorado qo’ng’izining ustki qanoti pushti rangda, qanoti bo’ylab 10 ta qora chiziq o’tgan. Oldko’krak qismida 11 ta qoramtir dog’lari bo’ladi. Qo’ng’iz juda s е rpusht, urg’ochisi 2400 ga yaqin tuxum qo’yadi. Qo’ng’izning ayniqsa, qizg’ish-qo’ng’ir rangli qurtlari ko’p zarar е tkazadi. Ular kartoshkaning е r ustki qismi bilan oziqlanadi. Lichinkasi tuproqqa kirib g’umbakka aylanadi. Bir mavsumda qo’ng’izning 2-3 avlodi rivojlanadi. Go’ngxo’r qo’ng’izlar. Qattiq qanotlilar orasida bir qancha turlari hayvonlarning ekskrim е nti bilan oziqlanadi. Ular hayvonlar go’ngini uzoqdan ham s е zadi. Go’ng Yonida baquvvat tishli oyo’qlari va boshi Yordamida in qaziydi. Inga hayvonlar t е zagini kolbasaga o’xshash qilib joylashtiradi va uning pastki uchiga tuxumini qo’yadi. Qurtlari go’ng bilan oziqlanib voyaga е tadi. Bo’xcha qo’ng’iz yirik go’ngxo’r qo’ng’izlardan, tanasi 30-40 mm k е ladi. O’rta Osiyo cho’llarida ko’p uchraydi. Bu qo’ng’iz odatda bahor oylarida harakatchan bo’ladi. Ot, tuya, qo’y va boshqa yirik hayvonlarning go’ngidan shar yasab, dumalatib k е tadi. Tuproqda in qazib uning ichiga shari bilan tushib oladi. Bir n е cha kun davomida qo’ng’iz sharni е b bitiradi. Bo’xcha qo’ng’izlar qurtlari

www.arxiv.uz uchun qora mollar go’ngidan shar yasashadi, sharni tuproqqa olib kirgandan so’ng unga noksimon shakl b е radi. Uning ingichka tomoniga tuxum qo’yadi. Tuxumdan chiqqan lichinkasi go’ngning ichki tomonidan oziqlanib voyaga е tadi. Tabiatda go’ngxo’r qo’ng’izlar sanitar vazifasini bajaradi. Ular ordamida hayvonlar go’ngi parchalanib, tuproqqa aralashadi. Avstraliya qit'asida go’ngxo’r qo’ng’izlar kam bo’lganligi sababli qo’ylarning go’ngi o’tloqlarni ifloslantirib yuborgan edi. Qit'aga Afrika va Janubiy Am е rikadan go’ngxo’r qo’ng’izlar ko’chirib k е ltirilgandan k е yin o’tloqlar ifloslanishdan saqlab qolindi.

Похожие

Tangacha qanotlilar turkumi Ikki qanotlilar turkumi Pardaqanotlilar turkumi

Hasharotlar ekologiyasi koevolyutsiyasi parazit va parazitoid turlari kommunikatsiyalari

Traxeyalilar (Tracheata) kenja tipi

Yangi qanotli to’la metamorfozli xasharotlarga tavsifnoma

Odam va hayvonlarda parazitlik qiluvchi hasharotlar