Саноат ботаникаси фаниниа вазифалари - БЖД - Рефераты

Саноат ботаникаси фаниниа вазифалари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

44.5 KB

Саноат ботаникаси фанининг предмети, унинг мақсад ва вазифалари Маълумки табиат ва жамият муайян қонуниятлар асосида келиб чиққан ва ривожланган . Улар орасида азалий, доимий ва мураккаб муносабатлар бўлиб келган ва шундай бўлиб қолади. Бундай муносабатлар бир-бирларнга хос ва монанд бўлиб, бир-бирларини тақозо этади. акс холда тасаввур қилиб бўлмайдиган даражада қўнгилсиз ходисаларга олиб келинади. Ер юзидаги инсон ва бошқа тирик мавжудотлар яшайдиган мухит, биота яъни биологик организмлар томонидан содир этилган, қайсики улар мана 4 млярд йиллардан бери ўша мухитда яшаб келмокдалар. Шунинг билан биргаликда улар, шунчаки ушбу мухитга яхши мослашибгина эмас, балки. ушбу мухитни ҳам ўзларига хос равишда ўзгартириб ва уни бошқариб келадилар. Демак мухитни ўзгартнриб уни бошқариб турадиган тирик мавжудотлардан ўзга куч йўк. Афсус, хознрги вақтга келиб, тирик мавжудотларни атроф-мухитни бошқариш қобилияти сусайиб кетди, буни устига-устак инсоният бутун ўзини эволюцияси давомида 70% табиий экосистемаларни йўқ бўлишига олиб келди. Буни исботи тариқасида қуйидагиларни келтирмокчимиз. Бундан бир неча асрлар муқаддам планетамиз бўйича қуруючикнинг 47-50% ўрмонлар билан қопланган бўлса, 1950 йилларга келиб бу рақам 25-27% ни. 2000 йилларга келиб эса 16-17% га тушиб қолди. Демак, ўрмон экосистемаси ҳозирги кунга келиб 2-3 марта қисқарган. Ўрмонларнинг тўхтовсиз йўқ қилинаѐтганлигининг бир неча сабаблари бор. Шулардан бири ривожланаѐтган давлатларнинг 2/3 аҳолисининг маиший-хўжалик эхтиѐжлари билан боғлиқ. БМТ нинг озиқ - овқат комиссияси (ФАО) нинг хулосасига кўра 1980 йилда тахминан 1.2 млрд аҳоли ўтиндан асосий ѐқилғи сифатида фойдаланган. Африкадаги

Буркина Фасо (98%). Танзания (92%), Нигерия (82%), Судан (74%), Кения (71%), Ҳиндистон (33%), Никарагуа (50%) каби давлатларда ўтин ѐқилғисидан кенг фойдаланадилар. Амазонка дарѐси хавзасидаги ўрмонларнинг йўқ қилиниши ҳавфли суратларда содир бўлмоқда, қайсики улар улкан биологик ва генетик резервация хисобланиб, бу дунѐдаги 80% ўсимлик ва ҳайвонот дунѐсининг вакиллари хисобланади. Тропик минтақаларда хар 10 гектар қирқилган ўрмонзорларни фақат 1 гектаригина тикланмокда, бу нисбат Африкада 29:1, Осиѐда 5:1 ни ташкил қилади. Бутун дунѐ соғлиқни сақлаш (ВОЗ) ташкилотининг кўрсатмасига мувофиқ, шаҳарларда ҳар бир кишига 50 кв.м шаҳар атрофларида эса 300 кв. м майдонда ўрмонзор ташкил қилиниши асосланган. Қуруқ иқлим минтақаларида чўлланиш 1970 йиллардан бошлаб катта тахдид солмоқда. Кўрилаѐтган амалий чораларга қарамасдан антропоген чўлланиш майдони ҳар дақиқа сайин ортиб бормоқда. Атроф-мухитни ифлосланиб, экологик муаммоларнинг чигаллашиб боришига, "Саноат ботаникаси" фанининг нима алоқаси бор деган табиий савол туғилади. Юзаки қаралганда бу масалада ҳеч қандай алоқа йўқдек туюлади. Аслида эса ундай эмас. "Яшил дўстларимиз хисобланган" ўсимликларнинг атроф-мухитни соф ҳолатга келтиришда ва экологик муаммоларнинг юмшатилишда ғоят аҳамияти катта. Маълумки, ўсимликларда кечадиган ноѐб фотосинтез жараѐни туфайли ҳавога соф кислород етказиб берилади ва унинг таркибидаги зарарли карбонат ангидрид гази камайтирилади. Ёзнинг иссик бир кунида ҳар хил ѐшлардаги д арахтлардан ташкил топган бир гектар ўрмонзор 120-150 кг органик модда содир этади, бу жараѐнда эса ҳаво таркибидаги 220-280 кг СО 2 ; гази ютилади. Энг мухими 180-220 кг соф кислород атмосферага чиқарилади. Шу оддий туюлган жараѐннинг ўзи биосферамизнинг барқарорлигини таъминлайди, яъни ер юзида инсон ва барча тирик мавжудотларнинг ҳаѐти кафолатланади.

Булардан ташқари ўсимликлар ҳавога фитонцидлар чиқариб, хар хил касаллик тарқатувчи вирус ва бактерияларни ўлдиради. Улар иқлимни мўътадиллаштириб, фитоиқлим содир этадилар. Юқоридаги ҳолатлардан келиб чиққан ҳолда "Саноат ботаникаси" фанининг мақсади қуйидагича белгиланади: атроф-мухитни антропоген ва техноген омиллар билан ифлосланишини олдини олиш яъни атмосфера таркибидагн заҳарли газларни нейтралаштириш, гидросфера ва литосферадаги кимѐвий бнрикмаларни зарарини камайтириш. Ўсимликлар туфайли атроф-мухитни тозалаш, уларни соф ҳолатга келтириш қонуниятларидан жамиятда фойдаланиш. Табиат ва атроф-мухитни соф ҳолатга келтиришда ўсимликларнинг универсал фильтр каби ноѐб функцияларидан кенг равишда фойдаланиш. Юқоридаги мақсадга эришиш учун қуйидаги вазифаларни бажариш талаб этилади: - Саноат ботаникаси фанининг муҳим вазифаларидан бири оптимал антропоген ландшафтларни ташкил қилишнинг илмий асосларини ишлаб чикиш. - Техногеи омилларга бардош берадиган ўсимликлар турларини аниқлаш ҳамда уларни интродукция ва аккилимитизация қилиш. - Техноген муҳитлар хисобланган Ангрен кўмир конн, Олмалиқ ва Навоий-Олмалиқ тоғ-металлургия комбинатлари, Мурунтов рангли металлар қазиб олинган ерларни рекультивация қилиш. - Чирчиқ кимѐ, Навоий азот, Фарғона азот бирлашмалари чиқиндиларини нейтраллаштирадиган бута ва дарахтлар турлари ва навларини топиш. - Охирги вақтларда шаҳарларимиз майдонларидаги, боғларидаги айрим дарахтлар кесиб юборилмоқда (чинор) ва уларни ўрнига нинабаргли ўсимликлар экилмокда. Бу нарсага эътибор берилиши ва аниқ тадқиқотлар ўтказилиши зарур. Уларнинг қайсн бирлари кўпрок фойдали эканлигнни аниқлаш зарур.

- Техноген ва индустрал тараққий этган худудларда антропоген омилларни атроф-мухитга ва биотага таъсирини ўрганиш. - Кишиларимизнинг рухиятини кўтарадиган, уларга ижод ва шижоат бағишлайдиган манзарали ўсимликларни топиш, қайсики кишиларимиз саломатликларини тиклашга, уларнн умрларини узайтиришга хизмат қилсин. Юқоридагилардан келиб чиккан холда ''Саноат ботаникаси" фанининг ҳозирги замондаги аҳамияти катта. У атроф-мухит ва табиатнинг мухофаза қилишнинг назарий асосларидан саналади. Ўз навбатида "Саноат ботаникаси" фанининг ривожланиши ботаника. география, тупроқшунослик. гигиена, экология, химия, гидробиология каби фанларга боғлиқ.

Адабиётлар 1. Бутник А.А., Нигманова Р., Пайзиева С.А., Саидов Д.К. «Экологическая анатомия пустынных растений». Из. «ФАН», Ташкент, 1991. С. 147 2. Васильев А.Е., Воронин Н.С., Еленевский А.Г., Серебрякова Т.И., Шорина Н.И. «Ботаник морфология и анатомия растений». Из. просвещение. Москва. 1988. с. 480. 3. Вехов В.Н., Лотова П.И., Филин В.Р. «Практикум по анатомии и морфологии растений». Из. МГУ. Москва. 1980. С.190. 4. Воронин Н.С. «Руководство к лабораторным занятиям по анатомии и морфологии растений». Москва. Из. Просвещение. 1981. С.154. 5. Жизнь растений. Том I. 1974. Из. Просвещение. С. 487. 6. Грин Н., Стаут У., Тейлор Д. «Биология». Из. Мир. Москва. 1990. С.368. 7. Рейвн П., Эверт Р., Айкхорн С. «Современная ботаника» Из. Мир. Москва. 1990. С. 347. 8. Хржановский В.Г. «Курс общей ботаники» Из. Высшая школа Москва. 1976. с. 272. 9. Эсау К. «Анатомия растений». Из. Мир. Москва. 1969. С. 564. 10. Эзау К. «Анатомия семенных растений». Т. I, 2. Из. Мир. Москва. 1980. С.218. 11. Яковлев Г.П., Челембитько В.А. “Ботаника”. Из. Высшая школа, Москва. 1990. С.367.

Похожие

Ўзбекистоннинг ноёб ва йўқолиб кетиш хавфи остидаги ўсимлик турлари

Саноат санитарияси ва касб гигиенаси

Тупроқнинг саноат корхоналари чиқиндилари билан ифлосланиши

Саноат корхоналарининг санитария-гигиена зоналарида ўсимликлардан фойдаланиш

Ўсимликлар томонидан хаво таркибидагн чангни ушлаб қолиниши