Litosferani himoyalash - БЖД - Рефераты

Litosferani himoyalash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

82.5 KB

Litosferani himoyalash Reja : 1. Oltingugurt oksidini hosil bo`lishi va ajratib olish. 2. Vodorod sulfid hosil bo`lishini qisqartirish. 3. Ammiak, amin va piridin asoslari. 4. Ftor miqdorli birikmalar. 5. Plastina ko`rinishli elektrofiltrlar.

Sayyoramiz umumiy iqlimida global kо‘tarilish jarayoni ketmoqda. XIX asrning oxiriga qaraganda hozirgi iqlim harorati 0,3 – 0,6 0 S ga kо‘tarilgan. Iqlimning bunday о‘zgarish belgilari dunyo miqyosida shu bilan birga mintaqamizda ham sezilmoqda. О‘zbekiston Davlat gidrometio ma’lumotlariga kо‘ra Sirdaryo va Amudaryolarni suv bilan ta’minlovchi Pomir muzliklari maydoni 40% ga kamayib, Abramov muzligi esa 500 metrga chekingan sо‘nggi 31 yil mobaynida 22,5 km 2 massaning 18 % erigan. Bizning mintaqamizda suv muammosi taraqqiyotni hal qiluvchi omillardir. Mamlakatimiz hududidan oqib о‘tuvchi har ikki trans-chegara daryo suvlarini 10% о‘zimizni hududda shakllanadi. Daryolar havzasida shakllangan 80-90% suv qо‘shni mamlakatlarning tog‘li hududlarga tо‘g‘ri keladi. Amudaryo va Sirdaryo suvlari mamlakatimiz qishloq xо‘jaligi va sanoati uchun beqiyosdir. Ikki buyuk daryo asrlar davomida, hozirgi kunda 50 million aholi yashaydigan mintaqani hayotbaxsh ne’mat – suv bilan ta’minlab kelmoqda. Suv muamosi daryolarda Qirg‘iziston va Tojikiston davlatlarida yangi gidroenergetik inshootlar qurish bо‘yicha loyihalarni yuzaga kelishi tufayli yanada dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. 2009 yil 16 – 22 mart kunlari Istambul shahrida, beshinchi butun jahon suv forumi bо‘lib о‘tdi. Unda dunyoni 130 mamlakatidan, shu jumladan О ‘zbekiston Respublikasi delegatsiyasi ishtirok etdi. Forum ishtirokchilari ob – havoning global isishi, iqlim о ‘zgarishi, aholi sonini k о ‘payishi, ichimlik va sug‘orish suviga talab ortib borayotgani sababli suv resurslaridan oqilona hamda adolatli foydalanish muammolariga alohida e’tibor qaratdi. Bu borada Respublikamizda ham katta ishlar amalga oshirilmoqda. О‘zbekiston Respublikasi 1993 yildan boshlab, BMT ning “Atrof-muhit va rivojlanish” ga bag‘ishlangan Doiraviy Konvensiyasiga qо‘shilgan va iqlim о‘zgarishi bilan kurashish sohasida о‘z majburiyatlarini belgilagan. О‘zbekiston Respublikasida 1992-yil 9-dekabrda “Tabiatni muxofaza qilish tо‘g‘risida” va 1993 yil 6-mayda “Suv va suvdan foydalanish tо‘g‘risida” qonunlar qobul qilingan. Orol bо‘yidagi ekologik tanglikni bartaraf etish maqsadida “Ekosan” xalqaro tashkiloti ham Vazirlar Mahkamasining “Sihat- salomatlik yili” davlat dasturi doirasida xayrli tadbirlarni amalga oshirib kelmoqda.

Mutaxasislarni aniqlashicha hozirgi vaqtda atmosfera tarkibida SO 2 0,082%ni tashkil etadi va qattiq zarrachalar miqdori esa 12% kо‘paygan. AQSH milliy okeaniq va atmosfera ekspertlari malumotlariga kо‘ra 2006 yilda yer yuzida 168 mlrd.m 3 yо‘ldosh neft gazlari mas’halalarda yoqib yuborilgan. Agar kelayotgan 10 yil davomida qatiy choralar kо‘rilmasa, bu har xil salbiy oqibatlarga olib kelish mumkin. Sanoati rivojlangan Yevropa davlatlarida yangi korxonalar barpo etishda, umumiy xarajatlar qiymatdan 30%ni atrof-muhit himoyasiga ajratiladi [i].Bekobod metallurgiya kombinatida atrofga tashlanayotgan yiliga 150tn zararli chiqinlarni qayta ishlash sexi faoliyat kо‘rsatmoqda. Kioto protokoli hisobi bо‘yicha 2010 yilda “isiqxona”gazlarini miqdori 1990 yilga nisbatan 30%ga kо‘paygan.О‘zbekiston gidrometrologiya xizmati axborotiga kо‘ra Respublikamizda yiliga 163000 tonna “parnik”gazlari atmosferaga tashlanmoqda buning 98% qazib olinayotgan yoqilg‘ilarni yonishi natijasida hosil bо‘lmoqda[k]. Qashqadaryo viloyatidagi “О‘zbekneftgaz”milliy xolding kompaniyasiga qarashli yetakchi neft va gaz sanoati korxonalari tomonidan har yili atmosferaga 94875tn chiqindi zararli gazlar va 50000km 3 hajmda ishqorli oqava suvlar chiqarilmoqda [k]. Buning asosiy qismi Shurtangazkimyo, MuborakneftgazUSHK, Shurtanneftgaz va Muborak IEM zimmalariga tо‘g‘ri keladi. Bu korxonalar joylashgan G‘uzor (70,6%), Muborak (77,7%), Koson (65,95%) va Qarshi (65,2%) tumanlarining maydoni va yer osti suvlari shо‘rlanib, yaroqsiz holga kelmoqda. Atmosfera ifloslantiruvchilarini 53% uglerod oksidi, 15% oltingugurt angidridi, 15% tajavuzkor moddalar, 8% uglevodorodlar, 5% qattiq moddalar va 4% azot oksidlari tashkil etadi. Oltingugurt va azot oksidlari nam atmosferada erib, kislotali yomg‘ir hosil qiladilar. Sanoat chiqindi gazlari kimyoviy tarkibi ishlatiladigan yoqilg‘i va uni yoqish usullariga bog‘liq bо‘ladi. О‘tgan asrning 75-80 yillarida ishga tushgan Muborak GQIZi hozirgi vaqtda bir yilda tarkibida 7-8% oltingugurt va birikmalari mavjud 30 mlyard.m 3 gazni qayta ishlaydi. Korxonada tabiiy gazni nordon H 2 S va CO 2 komponentlardan tozalash natijasida hosil bо‘lgan, vodorod sulfiddan Klaus usulida elementar oltingugurt ajratib olinadi. Usulni asosiy kamchiliklaridan biri konversiya darajasi

92 - 95%, bо‘lib, qolgan 4 - 8% H 2 S esa pechda yoqilib SO 2 aylantiriladi va atmosferaga chiqarilib yuboriladi.Atmosferaga tashlanayotgan uglerod, oltingugurt va azot oksidlari ekologik xavfli deb qayd etilgan 29 ta ingrediyentlar tarkibiga kiradi. Ishlab chiqarish jarayonlaridan atmosferaga tashlanayotgan chiqindilarni quyidagicha guruhlash mumkin. “Dumgazlar”ishlab chiqarish jarayonlarining oxirgi bosqichida hosil bо‘ladi va korxona tutun trubalari orqali chiqariladi. Abgazlar oraliq bosqichlarda hosil bо‘lib, juda xavfli hisoblanadi va zararsizlantirish talab qilinadi. Mahalliy ventilyatsiyalardan chiqariladigan tashlanmalar mashinalarda о‘rnatilgan zontlar, suruvchi shkaflar va boshqa shunga о‘xshash joylardan olinadi konsentratsiyalari yuqori bо‘lib,zararsizlantirish kerak. Ishlab chiqarish binolarida siyrak joylashgan apparatlarda hosil bо‘ladigan gazlar bо‘lib, ular katta hajmda bо‘lganligi yig‘ishtirib olish qiyinchilik tо‘g‘diradi. Hozirgi vaqtda Germaniyada bunday joylardan chang va gazlarni surib olishda ishlab chiqarish joylarida relslarda о‘rnatilgan kо‘chma moslamalar qо‘llanimoqda . 1.- rasm. Chiqindi gazlar yordamida oqava suvlarni neytrallash usuli.

1. Chiqindi gazlar manbai, 2. Gazlarni surish quvuri, 3. Vozduxoduvka, 4.Oqava suv quvuri, 5. Rezervuar-usrednitel, 6. Gazlarni tarqatish quvurchalari, 7. Tindirgich, 8. Yuksak suvо‘tlari ekilgan aylana shakldagi oksidlovchi kanal, 9. Tozalangan suv rezervuari, 10. Nasos stansiyasi, 11. Qayta foydalanishga uzatish quvuri. Bu resurs tejamli usuldan bir yoki bir necha sanoat korxonalari joylashgan xududlarda birgalikda foydalanish mumkin.Chunki bir vaqtda о‘zida atmosferaga tashlanadigan zaharli gazlar miqdori keskin kamayadi va korxona oqava suvlari dastlabki tozalash jarayonidan о‘tib neytrallanadi. Hozirgi vaqtda ishqorli muhitdagi oqava suvlarni neytrallashda ishlatiladigan HCl va H 2 SO 4 kislotalari tejaladi.

Adabiyotlar 1. А. Қ . Қ удратов Меҳнат муҳофазаси. Тошкент- 1995. 2. А. К . К удратов. Охрана окружаюшей среди на предприятиях хлопкоочистительной и шелковой промишленности. «Укитувчи» Тошкент - 1995. 3. И. Каримов. Ўзбекистоннинг ўз исти қ лол ва тара ққ иёт йўли - Т. Ўзбекистон Т.1. 1996 й. 4. И. Каримов. Ўзбекистон - бозор муносабатларига ўтишнинг ўзига хос йўли. Т. Ўзбекистон. Т 2.1996 й. 5. И. Каримов. Ўзбекистон и қ тисодий исло ҳ отларни чу?урлаштириш йўлида. Т.Ўзбекистон. Т З. 1996 й. 6. И. Каримов. Ўзбекистон ХХI аср бўса ғ асида: хавфсизликка та ҳ дид, бар қ арорлик шартлари ва тара ққ иёт кафолатлари. Т. 1997 й. 7. И. А. Каримов. Ўзбекистон ХХI асрга интилмокда. Т. Ўзбекистон. 1999 й. 8. А. Қ. Қ удратов. Саноат э кологияси.Тошкент- 1999. 9. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. Тошкент. 8 декабр 1992 й. 10. Меҳнатни му ҳ оф а за қ илиш тў ғ исида Ўзбекистон Республикаси қ онуни. Тошкент, 6 май 1993 й. 11. Меҳнат кодекси. Тошкент, 26 май 1996 й. 12. Қ удратов О. Ипакчилик саноатида меҳнат муҳофазаси. Тошкент «Ўзбекистон» 1995 й. 300 б.

Похожие

Fuqarolar va obyektlarni terrorizmdan himoyalash

Aholini favqulotda vaziyatlardan muhofazalash ( himoyalash )

Favqulodda vaziyat sharoitida aholini himoyalash

Gidrosferani himoyalash, tarkibi va uni himoya qilish muammolari

Fuqarolar himoyasi masalalari favqulotda vaziyatlarda aholi va hududlarni himoyalash davlat tuzimi