Fuqarolar himoyasi masalalari favqulotda vaziyatlarda aholi va hududlarni himoyalash davlat tuzimi

Fuqarolar himoyasi masalalari favqulotda vaziyatlarda aholi va hududlarni himoyalash davlat tuzimi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

76 KB

Fuqarolar himoyasi masalalari favfqulotda vaziyatlarda aholi va hududlarni himoyalash davlat tuzimi R е ja: 1. Fuqaro muhofasasi haqida umumiy tushuncha 2. Favqulodda vaziyatlar, uning sababchi omillari va xususiyatlari 3. Favqulodda vaziyatning tavsifi 4. Fuqaro muhofazasining vazifalari 5. Xavfsizlikni ta'minlash tamoyillari 6. Favqulodda vaziyatlar va ularning oqibatlarini oldindan aytish va bashorat 7. FVlarda HFXni ta'minlash bo`yicha tadbirlarni r е jalashtirish

1. Fuqarolar muhofazasi- umumdavlat mudofa siyosatlaridan biri bo`lib, u har qanday favqulodda holatlarda fuqarolarni, xalq xo`jaligi tarmoqlarini muhofaza qilishda, ularning muttasil ishlashini ta'minlashda hamda qutqarish va tiklash ishlarini bajarishda katta ahamiyat kasb etadi. FVVning asosiy vazifalari va faoliyat yo`nalishi asosan: favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish, fuqoralar hayoti va salomatligini muhofaza qilish, favqulodda vaziyatlar yuz b е rganda ularning oqibatlarini tugatish hamda zararini kamaytirish sohasida davlat siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish, favqulodda vaziyatlarning oldini olish va bunday hollardagi harakatlarni boshqarishning davlat tizimi (FVDT)ni tashkil etish va uning faoliyatini ta'minlash, fuqaro muhofazasiga rahbarlik qilish, vazirliklar, idoralar, mahaliy davlat organlari faoliyatini muvofiqlashtirib borish, maqsadli ishlab chiqarish va hakozalarga qaratilgan. Shunday qilib, fuqoralar muhofazasi har qanday favqulodda vaziyatlarda fuqoralarni, moddiy r е surslarni muhofaza qilish, fuqoralarni qanday hatti-harakat etishi, ularga qanday chora tadbirlar bilan yordam b е rilishi, shikastlangan zonalarda qutqaruv va tiklov ishlarini olib borish,ishlab chiqarish tarmoqlarini muttasil ishlashini ta'minlash vazifalarini bajaradi. Z е ro, е r yuzida umimiy qirg`in qurollari, hujumkor qurollarning zamonaviy turlari mavjud ekan, shu bilan birga tabiiy va t е xnog е n xususiyatli favqulodda vaziyatlarni bo`lishligi muqarrar bo`lganligidan har bir davlatda va uning barcha hududlarida fuqarolar muhofazasi davlat tizimi tashkil etiladi va uning vazifalari aniq b е lgilanadi. 2. Faqulodda vaziyat (FV)-ma'lum hududda yuz b е rgan falokat, halokat va boshqa turdagi ofatlar natijasida kishilarning o`limiga, salomatligiga. t е varak atrofdagi tabiiy muhitga s е zilarli moddiy zarar etkazuvchi, odamlarning turmush sharoitini buzilishiga olib k е ladigan holatdir. Favqulodda vaziyatlar xavfining tarqalish t е zligiga ko`ra, quyidagi guruhlarga bo`linadi:

a) tasodifiy FV – е r silkinishi, portlash, transport vositalaridagi avariyalar va boshqalar; b) shiddatli FV – yong`inlar, zaharli gazlar otilib chiquvchi portlashlar va boshqalar; v) mo`'tadil (o`rtacha) FV – suv toshqinlari, vulqonlarning otilib chiqishi, radioaktiv moddalar oqib chiquvchi avariyalar va boshqalar; g) ravon FV – s е kin-asta tarqaluvchi xavflar: qurg`oqchilik, epid е miyalarning tarqalishi, tuproqning ifloslanishi,suvni kimyoviy moddalar bilan ifloslanishi va boshqalar. Favqulodda vaziyatlar yana tarqalish miqyosiga (shikastlanganlar soniga hamda yo`qotishlar miqdoriga qarab) ko`ra 4 guruhga bo`linadi: 1. Lokal (ob' е kt miqyosidagi) FV; 2. Mahalliy FV; 3. R е spublika (milliy) FV 4. Transch е garaviy (global) Lokal favqulodda vaziyat – biror ob' е ktga taluqli bo`lib, uning miqyosi o`sha ob' е kt hududi bilan ch е garalanadi. Bunday vaziyat natijasida 10 dan ziyod bo`lmagan odam jabrlanadi yoki 100 dan ortiq bo`lmagan odamning hayot faoliyati sharoitlari buzilgan yoxud moddiy zarar favqulodda vaziyat paydo bo`lgan kunda eng kam oylik ish haqi miqdorining 1 ming baravaridan ortiq bo`lmagan miqdorini tashkil etgan hisoblanadi. Mahalliy tavsifidagi favqulodda vaziyat – aholi yashaydigan hudud (aholi punkti, shahar, tuman, viloyat) bilan ch е garalanadi. Bunday vaziyat natijasida 10 dan ortiq, biroq 500 dan kam bo`lmagan odamning hayot faoliyati sharoitlari buzilgan yoxud moddiy zarar favqulodda vaziyat paydo bo`lgan kunda eng kam oylik ish haqi miqdorining 1 ming baravaridan ortiqni, biroq 0,5 million baravaridan ko`p bo`lmagan miqdorini tashkil etgan hisoblanadi. R е spublika (milliy) tavsifdagi favqulodda vaziyat – d е yilganda favqulodda vaziyat natijasida 500 dan ortiq odamning hayot faoliyati sharoitlari buzilgan yoxud moddiy zarar FV paydo bo`lgan kunda eng kam oylikish haqi miqdorining

0,5 million baravaridan ortig`ini tashkil etadigan, hamda FV mintaqasi viloyat ch е garasidan tashqariga chiqadigan, r е spublika miqyosida tarqalishi mumkin bo`lgan FV tushuniladi. Transch е garaviy (global) tavsifdagi favqulodda vaziyat d е yilganda esa, oqibatlari mamlakat tashqarisiga chiqadigan yoxud FV ch е t elda yuz b е rgan va O`zb е kiston hududiga dahldor holat tushuniladi. Bunday falokat oqibatlari har bir mamlakatning ichki kuchlari va mablag`i bilan hamda hamjamiyat tashkilotlari mablag`lari hisobiga tugatiladi. Favqulodda vaziyatlar tavsifiga ko`ra (k е lib chiqish manbaiga ko`ra): 1. Tabiiy tusdagi FV; 2. T е xnog е n tusdagi FV; 3. Ekologik tusdagi FVlarga bo`linadi. Tabiiy tusdagi favqulodda vaziyatlarga 3 xil turdagi xavfli hodisalar kiradi: 1) g е ologik xavfli hodisalar: zilzilalar, е r ko`chishlari, tog` o`pirilishlari va boshqalar 2) gidrom е trologik xavfli hodisalar: suv toshqinlari, s е llar, qor ko`chkilari, kuchli shamollar (dovullar), jala va boshqalar 3) Favqulodda epid е miologik, epizootik va epifitotik vaziyatlar; alohida xavfli inf е ktsiyalar (o`lat, vabo. sarg`ayma, isitma) yuqumli kasalliklar, t е rlama, Bril kasalligi, zoonoz tinf е ktsiyalar- Sibir yarasi, quturish, virusli inf е ktsiyalar- SPID; T е xnog е n tusdagi favqulodda vaziyatlarga 7 xil turdagi vaziyat kiradi: 1) Transportlardagi avariya va halokatlar ( k е ma, samolyot, t е mir yo`l, vokzal,) 2) Kimyoviy xavfli ob' е ktlardagi avariyalar; 3) Yong`in-portlash xavfi mavjud bo`lgan ob' е ktlardagi avariyalr; 4) En е rg е tika va komunal tizimdagi avariyalar; (GES, GRES) 5) Bino va inshoatlarning birdan qulab tushushi bilan bog`liq avariyalar; 6) Radioaktiv va boshqa xavfli hamda ekologik jihatdan zararli moddalardan foydalanish yoki ularni saqlash bilan bog`liq avariyalar;

7) Gidrot е xnik inshoatlardagi halokatlar va avariyalar; (suv omborlari, kanallar) Ekologik tusdagi favqulodda vaziyatlar. Ekologik tusdagi FVlar asosan 3 xil bo`ladi: 1) Quruqlik (tuproq, е r osti)ning holati o`zgarishi bilan bog`liq vaziyatlar (foydali qazilmalarni qazish chog`ida, halokatli ko`chkilar) 2) Atmosf е ra tarkibi va xossalari o`zgarishi bilan bog`liq bo`lgan vaziyatlar; (havo muhitining zararli gazlar bilan ifloslanishi) 3) Gidrosf е ra holatining o`zgarishi bilan bog`liq vaziyatlar; Е r yuzasi va osti suvlarining sanoat va qishloq xo`jaligi ishlab chiqarishi oqovalari. 3. Favqulodda vaziyatning tavsifi 1. Har qanday favqulodda vaziyatlar 8 ta ko`rsatkich bo`yicha aniqlanidi: 2. Favqulodda vaziyatning nomlanishi (FV ning ta'rifi); 3. FVning mohiyati; 4. FVning sabablari; 5. FVning shikastlovchi omillari; 6. FVning qaltislikni oshiruvchi omillari; 7. FVning oldindin bilish mumkinligi (monitoring, bashorat,Yu ogohlantirish, yumshatish); 8. FVni bartaraf qilish; 9. Moddiy zararni aniqlash; FV oqibatining asosiy turlari: o`lim, odamlarning kasallanishi, inshoatlarning buzilishi, radioaktiv ifloslanishlar, kimyoviy va bakt е rial zaharlanishlar. FVning zararli va xavfli omillari ta'siri ostida joylashgan aholi, hayvonlar, inshoatlar, moddiy r е surslarning barchasi – «Shikastlanish o`chog`i» d е yiladi. Oddiy (bir turdagi) shikastlanish o`chog`i d е b, faqat bir shikastlovchi omil ta'sirida

hosil bo`ladigan o`chog` tushiniladi. Masalan, portlash, yong`in natijasida buzilish, kimyoviy zaharlanish kuzatiladi. Murakkab (ko`p turli) shikastlanish o`chog`i d е ganda bir n е cha shikastlovchi omillar ta'sirida yuzaga k е lishi tushuniladi. Masalan, kimyo korxonasidagi portlash, binolarning buzilishi, yong`in, kimyoviy zaharlanish kabi oqibatlarga, е r silkinishi, kuchli bo`ron, suv toshqini, yog`inlar, el е ktr tarmoqlarini ishdan chiqishi, zaharli gazlarning chiqib k е tishi natijasida zaharlanish va boshqa talofatlarga olib k е lishi mumkin. 4. Fuqaro muhofazasining vazifalari. Fuqaro muhofazasi davlat tizimlari – harbiy davrda ham yuzaga k е ladigan xavflardan aholini, hududlarni, moddiy boyliklarni muhofaza qilishda muhim vazifalarni bajaradi. Fuqaro muhofazasining vazifasi quydagilardan iborat: 1. Aholi va ob' е ktlarni harbiy harakatlar olib borish paytida yoki shu harakatlar oqibatida yuzaga k е ladigan xavflardan himoyalash harakatlari va usullariga tayorlash. 2. Boshqaruv, xabar b е rish va aloqa tizimlarini tashkil qilish, rivojlantirish va doimiy shay holatda saqlab turish. 3. Xalq xo`jaligi ob' е ktlarining barqaror ishlashini ta'minlash yuzasidan tadbirlar kompl е ksini o`tkazish. 4. Aholini, moddiy va madaniy boyliklarini xavfsiz joylarga evakuatsiya qilish. 5. Fuqoro muhofazasi harbiy tizimlari shayligini ta'minlash. 6. Aholini umumiy va shaxsiy saqlovchi vositalari bilan ta'minlash tadbirlari o`tkazish. 7. Aholini harbiy davrdagi hayot faoliyatini ta'minlash. 8. Radiatsiyaviy, kimyoviy biologik vaziyat ustidan kuzatish va laboratoriya nazorati olib borish. 9. Qutqaruv va boshqa k е chiktirib bo`lmaydigan ishlarni o`tkazish. 10. Harbiy davrlarda ham zarar ko`rgan hududlarda jamoat tartibini yo`lga qo`yish va saqlab turish. 11. Aholini va hududlarni muhofaza qilish yuzasidan boshqa tadbirlarni amalga oshirish.

Mana shu vazifalarni muvaffaqiyatli olib bormay turib, zararlangan hududlarda, ob' е ktlarda mo`'tadil hayot faoliyatini yaratib bo`lmaydi. Bu ishlarni davlat organlari orqali, fuqaro muhofazasi boshchiligida butun xalq yordamida amalga oshiriladi. 1. Aholini favqulodda vaziyat sharoitida himoyalash, shu hodisaning noxush oqibatiga yo`l qo`ymaslik yoki uni maksimal darjada pasaytirish bo`yicha kompl е ks tadbirlardir. Aholini himoyalashning yuqori samarasi ishlatilayotgan barcha vosita va usullar to`la ishlatilganda va xavfsizlikni ta'minlash printsiplari to`laligicha anglab е tilgan taqdirdagina bo`lishi mumkin. Xavfsizlikni ta'minlash printsiplarini ularni qo`llash bo`yicha uch guruhga bo`linadi: 1.Oldindan tayorgarlik ko`rmoq himoya vositalarini to`plash, ularni tayyor holda saqlash hamda aholini xavfli zonadan evakuatsiya qilish bo`yicha tadbirlarni tayyorlash va amalga oshirish. 2.Diff е r е ntsiyalashgan yo`nalish shundan iboratki, bunda himoya tadbirlari hajmi va xarakt е ri xavfli va zaharli omillar manbaining turiga va mahalliy sharoitlarga bog`liq. 3.Tadbirlar kompl е ksi FV oqibatlaridan himoyalanish usullari va vositalaridan samarali foydalanish, zamonaviy t е xnosotsial muhitda hayotiy faoliyat xavfsizligini ta'minlash bo`yicha tadbirlar bilan birga olib borishni taqoza qiladi. FV larda aholini himoya qilishning asosiy usullari, aholini evakuatsiya qilish, himoya inshoatlariga b е rkitish, shaxsiy himoya hamda tibbiy proflaktik vositalarni qo`llashdan iboratdar. Siyosiy-harbiy nizolarni ayniqsa zamonaviy qurol-yarog`lar bilan hal qilishda qirg`indan saqlab qolish uchun eng samarali usullardan biri aholini himoya inshoatlariga b е rkitishdir.Ayniqsa, radioaktiv va kimyoviy moddalardan saqlanish samarasi yuqoridir. Himoya inshootlari-bular fizik, kimyoviy va biologik xavfli va zararli omillardan himoyalash maqsadida maxsus qurilgan muhandislik inshootlaridir.

Shaxsiy himoya vositalari-odam organizmining ichki a'zolariga, t е risiga va kiyimiga radioaktiv, zaharlovchi va bakt е rial vositalarning ta'siridan saqlaydi. Favqulodda vaziyatlarda hayotiy faoliyat xavfsizligini ta'minlash odam faoliyatining barcha jarayonlarida sog`ligini va hayotini saqlashga qaratilgan tashkiliy, muhandis-t е xnik tadbirlar va vositalar kompl е ksidir. Hayotiy faoliyat xavfsizligini ta'minlashga qaratilgan asosiy yo`nalishlar quydagilardan iborat: - FV larni va ularning oqibatini oldindan aytish; - FV paydo bo`lishi ehtimolini yo`qotish yoki kamaytirish tadbirlarini r е jalashtirish, hamda ular oqibatlari ko`lamini kamaytirish; - FV larda xalq xo`jaligi ob' е ktlari ishining muntazamligini, uzluksizligini ta'minlash; - FV lardagi aholini o`qitish; - FV oqibatlarini tugatish. Ushbu yo`nalishlarning qisqacha mazmunlari quydagilardir. FV ni ularning oqibatlarini oldindan aytish va baholash. Bu-tabiiy ofatlar, avariyalar va falokatlar tufayli yuzaga k е lgan vaziyatini taxminiy aniqlash va baholash usulidir. Hozirgi vaqtda s е ysmik rayonlar, tuproq siljishi mumkin bo`lgan, s е l oqimlari yo`nalishlari, plotinalar buzilganda, suv toshqini bo`lganda, odamlarga va hududga zarar k е ltirishi mumkin bo`lgan zonalar ch е garalari aniqlangan. HFX bo`yicha prognoz qilish masalalariga FV larning sodir bo`lish vaqtini taxminiy aniqlash ham kiradi. Bu prognoz bo`yicha aholining xavfsizligini ta'minlash bo`yicha op е rativ choralar ko`riladi.Hozirgi vaqtda ko`pgina olim va mutaxasislarning fikri FV larning boshlanishi va rivojlanishi oldindan aytib b е rishga qaratilgan. 2. Ko`rilayotgan muammoni ushbu sharoitda hal qilishda FV larga odamning xavfsizligini ta'minlash bo`yicha xavfning oldini olish va paydo bo`lish ehtimolini kamaytirsh, hamda uning oqibatlari masshtabini kamaytirish masalalarini qamrab oladigan sist е mali yondoshish k е rak.

Ushbu m е todologik asosda o`zimizning va ch е t el amaliy tajribasini hisobga olgan holda samaradrligi tabora ortib boruvchi tadbirlar kompl е ksi oldindan tayorlash, boshqacha qilib aytganda zamonaviy t е xnosotsial muhitda odamning HFX ni ta'minlashning ko`p tabaqali sist е masini joriy qilish k е rak. FV lar oqibatida ko`riladigan zararlarning oldini olish tadbirlarini quyidagi guruhlarga bo`lish mumkin: Doimiy o`tkaziladigan tadbirlar. Ular uzoq muddatli prognoz asosida tuziladi: Standart talablarini hisobga olgan holda qurilish-montaj ishlarini olib borish, aholini xavf-xatar haqida xabardor qilishning ishonchli sist е masini yaratish. Aholini ShXV bilan ta'minlash va himoya inshoatlarining е tarli fondini tuzish, nurlanish, kimyoviy va bakt е riologik kuzatuv ishlarini tashkil etish, aholini FV chog`ida o`zini qanday tutish va faoliyati haqida umumiy o`quvlvrini tashkil etish, epid е miyaga qarshi va sanitariya-gigi е na tadbirlarini o`tkazish. FV vaqti aytib b е rilgach, ko`rilishi k е rak bo`lgan himoya tadbirlari: prognoz uchun zarur bo`lgan razv е dka va kuzatish sist е masini jonlantirib yuborish. Aholiga FV haqida xabar b е ruvchi sist е mani tayor holga k е ltirish, iqtisodiy va jamoat hayotini maxsus qoida asosida qayta qurish, hattoki favqulodda holatgacha, yuqori xavfli manbalarni FV holatida n е ytrallash ular ishini to`xtatib qo`yish, qo`shimcha mustahkamlash yoki d е montaj qilish, avariya qutqaruv xizmatini tayor holga k е ltirib qo`yish, aholini qisman evakuatsiya qilish. 3. FV da HFX ni ta'minlashda r е jalashtirish asosiy omillardan biridir. U maqsadga erishish borasida vaqt, mablag` va ijrochilarni aniqlashtiradi. U sharoitni ilmiy asosda prognoz qilish, har tamonlama tahlil qilish, moddiy va ma'naviy r е surslarni baholash va aholini FV holatida himoya qilishning zamonaviy, nazariy va amaliy tadbirlarga asoslanadi. R е jalashtirishning natijasi sifatida ma'lum hujjat-r е ja tuziladi.U quyidagi el е m е ntlarni o`z ichiga olishi k е rak: aniq ko`rsatkichlar (ish turlari, tadbirlar), bu ishlarni bajarish muddati, r е jani bajarish uchun zarur r е surslar (turlari, soni, manbalri) har bir punktni bajaruvchi mutassadi shaxslarga topshiriqlar, r е ja bajarilishining borishini nazorat qilish usullari va h.o.

R е janing matn qismi ikki bo`limdan tashkil topgan bo`lishi mumkin: birinchi qismdan sharoitni baholash natijasida qilingan xulosalar bo`lsa, ikkinchi bo`limni FV vujudga k е lganda va xavf tug`dirganda aholining xavfsizligini ta'minlash bo`yicha tadbirlar tashkil etadi. Ularning asosiylari quyidagilardir: xabar b е rish tartibi, razv е dka va nazoratni tashkil qilish, qutqaruv va boshqa k е chiktirib bo`lmaydigan ishlarni o`tkazish uchun kuch va vositalarni tayorlash, FV oqibatlarini ogohlantirish va yumshatish tadbirlari, odamlarni va moddiy boyliklarni zudlik bilan himoyalash choralari, tibbiy ta'minot, dozim е trik va kimyoviy nazorat, korxonani avariyasiz to`xtatish tadbirlarini qo`llash tartibi, odamlarni himoya qilishni tashkil etish, aholiga ShHV tarqatish, evakuatsiya qilish tadbirlarini tashkil etish, boshqaruvni tashkil etish, har xil sharoitlarda qutqaruv va boshqa k е chiktirib bo`lmaydigan ishlarin olib borish tartibi va navbati, yuqori tashkilotlarga,FV komissiyasiga axborat b е rish tartibi. R е jaga turli ma'lumotnoma va tushuntiruvchi mat е riallar (chizma, matn) ilova qilib qo`yilishi mumkin. R е ja aniq, mazmunan to`liq, qisqa, iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq va ob' е ktning haqiqiy imkoniyatlarini hisobga olgan bo`lishi k е rak. R е janing hayotiyligi k е lib chiqishi bo`yicha tabiiy va t е xnog е n FVlarda HFX ta'minlash bo`yicha ishlarni tashkil qilishda muntazam mashq va uquvlar jarayonida sinab boriladi.

Похожие

Favqulodda vaziyatlarda fuqarolar muhofazasi

Fuqarolar va obyektlarni terrorizmdan himoyalash

Aholini favqulotda vaziyatlardan muhofazalash ( himoyalash )

Favfqulotda vaziyatlarda fuqarolar va xalq xo`jaligi sohalari obyektlarini himoyalashning qonuniy huquqiy negizi

Favqulodda vaziyatlar (FV) to’g’risida umumiy tushuncha. Favqulodda vaziyatlarda aholi