Favqulodda holatlarda ob’ektlarni turg’un ishlashini taminlash, xavfsizlik tadbirlarini tuzish - БЖД - Рефераты

Favqulodda holatlarda ob’ektlarni turg’un ishlashini taminlash, xavfsizlik tadbirlarini tuzish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

80.5 KB

Favqulodda holatlarda ob’ektlarni turg’un ishlashini taminlash, xavfsizlik tadbirlarini tuzish va favqulodda holatlar oqibatlarini tugatish Reja: 1.Favqulodda holatlar vaqtida xalq xo’jaligi ob’ektlarining turun ishlashini taminlash. 2.Favqulodda holatlarda xavfsizlik tadbirlarini rejalashtirish. 3.Favqulodda holatlar oqibatlarini bartaraf etish.

1. Favqulodda holatlar vaqtida xalq xo’jaligi ob’ektlarining turun ishlashini taminlash Xalq xo’jalik ob’ektlarining turg’unligi ularni favqulodda holatlarning xavfli va zararli omillari ta’siriga chidamliligi, ya’ni, favqulodda holatlar sharoitida rejalashtirilgan hajmda va nomenklaturada mahsulot ishlab chiqarish, ishchi va xizmatchilar hayot faoliyati xavfsizligini to’liq taminlash hamda ishlab chiqarishga zarar etgan holatlarda o’z ish qobiliyatini tiklashga moslashishi orqali baholanadi. Favqulodda holatlar vaqtida ob’ektning turg’un ishlashiga tashkiliy, injenyer- texnik va boshqa tadbirlarni kompleks ravishda amalga oshirish natijasida yerishiladi. Ushbu tadbirlar birinchi navbatda ishchilar va xizmatchilarni himoyalashga qaratilgan bo’lishikerak . CHunki inson resursi hamda xalq, xo’jaligi obe’ktlarini favqulodda holatlarning xavfli va zararli omillaridan himoyalamasdan turib, ularni turun ishlashini ta’minlab bo’lmaydi. Bunday tashqari, ob’ektdagi ishchilar va ob’ekt yaqinida yashovchi aholini hayot faoliyati xavfsizligini taminlashda favqulodda holatlarning buzuvchi omillari ta’sirida yuzaga keluvchi ikkilamchi xavfli omillar sodir bo’lish xavfining oldini olishga qaratilgan tadbirlar ham muhim rol o’ynaydi. Ikkilamchi xavfli omillar, ichki va tashqi sabablar natijasida vujudga kelishi mumkin. Xalq xo’jaligi obe’ktlarining favqulodda holatlar vaqtida turun ishlashini taminlashga qaratilgan tadbirlar kompleksi ichidan asosiy ikkita tadbirga, ya’ni, aynan favqulodda holatlarda ishchi va xizmatchilarni hayot faoliyati xavfsizligini taminlash muammolariga hamda ikkilamchi xavfli omillar hosil bo’lishini bartaraf etishga qaratilgan tadbirlarga to’xtalamiz. Ishchi-xizmatchilarni himoyalash tadbirlariga-texnologik jarayonlarda portlashga va yong’inga xavfli hamda zaharli va radioaktiv moddalar ishlatiladigan ish sharoitlarida ish rejimini tashkil etish; zaharlanish o’chog’ini bartaraf etishga qaratilgan ishlarni aniq bajarish yo’llari bo’yicha o’qitish; ob’ektdagi ishchi va xizmatchilar hamda ob’ekt yaqinidagi aholiga, ob’ektda hosil bo’lgan xavf

to’g’risida xabar berishning lokal sistemasini tashkillashtirish va uni doimiy tayyor holatda saqlash kabi ishlar kiradi. Favqulodda holatlarning xavfli va zararli omillari ta’sirida yuz beradigan yong’inlar, portlashlar, zaharli radioaktiv moddalarni muhitga tarqalishi ikkilamchi omillar jumlasiga kiradi. Ma’lumki, normal ish sharoitida ob’ektning xavfsiz va avariyasiz ishlashini taminlashga qaratilgan qator tadbirlar amalga oshiriladi. Lekin, bu omillar favqulodda holatlar vaqtida etarli darajada bo’lmaydi. SHu sababli, favqulodda holatlarning ikkilamchi omillaridan himoyalashga qaratilgan qo’shimcha tadbirlar ishlab chiqish talab etiladi. Bunday tadbirlarga saqlanadigan portlashga, yong’inga xavfli va zaharli moddalar zahirasini minimum darajagacha kamaytirish; saqlash omborxonalarini xavfsiz joyda, mustahkam qilib, shamol yo’nalishini, yong’in oraliqlari va yo’laklarini, yong’inga qarshi suv taminotini hisobga olgan holda qurish; ularni yong’in o’chiruvchi vositalar, zahira elektr manbalari, aloqa vositalari avtomat signalizasiya kabi vositalar bilan taminlash ishlari kiradi. 2. Favqulodda holatlarda xavfsizlik tadbirlarini rejalashtirish Rejalashtirish favqulodda holatlar vaqtida hayot faoliyat xavfsizligini taminlashning etakchi funksiyasi va markaziy zvenosi hisoblanadi. Rejalashtirishda xavfsizlikni taminlash maqsadida amalga oshiriladigan tadbirlar vaqti, resursi va tadbirlarni bajaruvchi shaxslar aniqlashtiriladi. Rejalashtirishda hujjat, reja tuziladi va u quyidagi qismlardan iborat bo’ladi: aniq ko’rsatkichlar (ish turi, tadbirlar); ushbu ishlarni bajarish vaqti; ishlarni bajarish uchun zarur resurslar (turi, soni, miqdori, manbai); ishni bajaruvchi mas’ul shaxs (har bir punkt bo’yicha); ishni bajarilishini nazorat qilish usuli. Rejaning matn qismi ikki bo’limdan iborat bo’lib, birinchi bo’limda favqulodda holatlar vaqtidagi shart-sharoitlarni baholash bo’yicha xulosalar, ikkinchi bo’limda esa favqulodda holatlar xavfidan aholini himoyalash tadbirlari ko’rsatiladi. Ushbu tadbirlarga asosan quyidagilar kiritilishi mumkin, ya’ni:

favqulodda holat to’g’risida xabar berish tartibi; kuzatish va razvedkani tashkil etish; qutqaruv va boshqa muhim ishlarni bajarish uchun kuch va vositalarni tayyorlash; favqulodda holatlar ta’sirini bartaraf etish yoki susaytirish tadbirlari; odamlar va moddiy boyliklarni himoyalash tadbirlarini tezkor bajarish usullari; tibbiy taminlash, dozimetrik va ximiyaviy nazorat; ishlab chiqarishni avariyasiz to’xtatish tartibi; odamlarni himoyalashni tashkil etish, shaxsiy himoya vositalari bilan taminlash; evakuasiya tadbirlarini tashkil etish; ularni boshqarish; har xil sharoitlarda qutqaruv ishlarini tashkil etish tartibi; yuqori tashkilotlarga va favqulodda holatlar bo’yicha tuzilgan komissiyalarga axborot hamda ma’lumotlar berish tartibi. Rejaga turli xil zarur lug’aviy va tushuntiruvchi xaraktyerdagi materiallar ham ilova qilinadi. Reja real qisqa mazmo’nli, lekin, to’liq ifoda etilgan, iqtisodiy jihatdan maqbul bo’lishi hamda ob’ektning barcha imkoniyatlarini ifoda etishi zarur. Rejaning realligi tabiiy va texnogen ko’rinishdagi favqulodda holatlar vaqtida haqiqiy ishlab chiqarish sharoitida hayot faoliyatni taminlash bo’yicha sistemali ravishda turli xil mashg’ulotlar va amaliy mashqlar o’tkazish yo’li bilan tekshiriladi. 3. Favqulodda holatlar oqibatlarini bartaraf etish Avariyalarda halokatlar va tabiiy ofatlar oqibatlarini bartaraf etish, mamlakatning avariya- qutqaruv xizmatini doimiy tayyor holatini taminlash hamda ishlab chiqarish korxonalarida avariyalar va halokatlarni oldini olishga qaratilgan chora- tadbirlarni bajarilishi ustidan nazorat qilish maqsadida O’zbekiston Respublikasida favqulodda holatlar qo’mitasi tuzilgan. Favqulodda holatlar oqibatlarini bartaraf etishga qaratilgan barcha vazifalar bosqichma- bosqich, aniq ketma-ketlik asosida maksimal qisqa muddatlar ichida bajarilishi lozim. Birinchi bosqichda aholini tezkor himoyalash masalalari, favqulodda holatlar xavfli omillarini tarqalishini cheklash va uning ta’sir darajasini kamaytirish chora- tadbirlari hamda qutqaruv ishlarini amalga oshirish kabi vazifalar amalga oshiriladi.

Aholini tezkor himoyalashning asosiy tadbirlariga xavf to’g’risida xabar berish; himoya vositalaridan foydalanish; favqulodda holatlardagi rejimga rioya qilishni taminlash; xavfli zonalardan evakuasiya qilish; tibbiy va boshqa turdagi yordamlar ko’rsatish kabi ishlar kiradi. Favqulodda holatlar ta’sir doirasini cheklash va uning oqibatlarini susaytirishga qaratilgan tadbirlar asosan: avariyalarni lokalizasiyalash, ishlab chiqarish texnologik jarayonlarini to’xtatish yoki o’zgartirish, yong’inni oldini olish yoki uni o’chirish kabi vazifalarni o’z ichiga oladi. Qutqarish va boshqa turdagi kechiktirib bo’lmaydigan tadbirlar jumlasiga boshqarish organlarini, kuch va vositalarni tayyor holatga keltirish, zararlanish o’chog’ini razvedka qilish va mavjud holatni baholash kabi vazifalar kiradi. Ikkinchi bosqich vazifalariga favqulodda holatlar oqibatlarini bartaraf etish bo’yicha qutqaruv hamda boshqa kechiktirib bo’lmaydigan ishlarni amalga oshirish kiradi. Bu ishlar uzluksiz ravishda, qutqaruvchilar va bartaraf etuvchilar smenalarini almashtirgan holda xavfsizlik texnikasi va ehtiyot choralariga to’liq amal qilib bajarilishi shart. Qutqaruv ishlari jarohatlanganlarni qidirib topish, ularni yonadigan binolar, xarobalar, transport vositalari ichidan olib chiqish, odamlarni xavfli xonalardan evakuasiya qilish, jarohatlanganlarga birinchi yordam ko’rsatish va shu kabi boshqa yordamlarni amalga oshirish ishlarini o’z ichiga oladi. Kechiktirib bo’lmaydigan ishlar jumlasiga esa yong’inni lokalizasiyalash va o’chirish, konstruksiyalarni mustahkamlash, qutqaruv ishlarini amalga oshirish maqsadida kommunal- enyergetik tarmoqlarni, aloqa va yo’llarni tiklash, odamlarga sanitar ishlov berish, dezaktivasiyalash va degazasiyalash ishlarini amalga oshirish kabi vazifalar kiradi. Qutqaruv va boshqa kechiktirib bo’lmaydigan ishlar jumlasiga aholini barcha turdagi vositalar bilan taminlash, jumladan, ularni xavfsiz joylarga joylashtirish, oziq- ovqat va suv bilan taminlash, tibbiy yordam ko’rsatish hamda moddiy va moliyaviy yordamlar berishni amalga oshirish kabi vazifalar ham kiradi.

Uchinchi bosqich vazifalariga avariyalar, halokatlar va tabiiy ofatlar yuz byyergan rayonlardagi aholi faoliyatini taminlash masalalari kiradi. Bu maqsadda turar joylarni tiklash yoki vaqtinchalik turar joylar barpo etish, energiya va suv ta’minotini, aloqa tarmoqlarini, kommunal xizmat ob’ektlarini tiklash, zararlanish o’chog’iga sanitar ishlov berish, aholiga oziq-ovqat mahsulotlari hamda birlamchi ehtiyoj buyumlari bilan yordam ko’rsatish ishlari amalga oshiriladi. Ushbu bosqich nihoyasida evakuasiya qilingan aholi o’z joylariga qaytariladi va xalq xo’jalik ob’ektlarining ishlashi tiklanadi. Ayrim favqulodda holatlarning sodir bo’lishi oldindan aniqlanishi mumkin. Bunday holatlarda amalga oshirilishi lozim bo’lgan barcha ishlar oldindan ishlab chiqilgan reja asosida amalga oshiriladi. Rejada asosan ikki xil ko’rinishdagi tadbirlar belgilanadi. Birinchi guruhdagi tadbirlar aholini himoyalash maqsadida amalga oshiriladi. Bu tadbirlarga - aholiga xavf to’g’risida ma’lumot berish va xabar berish; himoya vositalarini tayyor holga keltirish; boshqarish sistemalari va vositalarining tayyorligini tekshirib ko’rish; shaxsiy himoya vositalarini aholiga tarqatishga tayyorlash va tarqatish; tibbiy profilaktika, sanitar va epidemiyaga qarshi tadbirlarni o’tkazish; evakuasiyaga tayyorlanish va talab etilgan sharoitlarga xavf tahdid soladigan rayonlarda aholini evakuasiya qilish kabi vazifalar kiradi. Ikkinchi guruh tadbirlariga favqulodda holatlarning xavfli va zararli omillarini bartaraf etishga qaratilgan vazifalar kiradi. Bu tadbirlarga-xalq xo’jaligi ob’ektlari ishini to’xtatish yoki ish rejimini o’zgartirish; energiya, suv, gaz sistemasi ish rejimini o’zgartirish yoki vaqtincha to’xtatish; mavjud injenyerlik inshootlarini mustahkamlash yoki qo’shimcha qurish; yong’inga qarshi tadbirlar o’tkazish; xavfli rayonlardan moddiy boyliklar va chorva mollarini olib chiqish; oziq- ovqat, oziqa xom ashyosi va suv manbalarini himoyalash kabi ishlar kiradi. Favqulodda holatlar sodir bo’lganligi to’g’risida xabar olingach, birinchi navbatda berilgan ma’lumotlarni to’g’riligi tekshirilib, qo’shimcha axborot va ma’lumotlar olish bo’yicha tadbirlar amalga oshiriladi. CHunki, turli xil favqulodda holatlarning har xil sharoitlardagi oqibatlari turlicha bo’lishi mumkin. SHu sababli

dastlab favqulodda holatlar ta’sirida yuzaga kelishi mumkin bo’lgan ikkilamchi, uchlamchi va boshqa xavfli omillar aniqlanib, keyingina kompleks tadbirlar amalga oshiriladi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1.O’zbekiston Respublikasining Konstitusiyasi . Toshkent, ,,O’zbekiston", 1992 y. 2. Barkamol avlod - O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. Toshkent « SHarq",1998 y. 3 .O’zbekiston Respublikasini Mehnat kodeksi Toshkent, 1996 y. 4.O’zbekiston Respublikasining “Mehnatni muhofaza qilish to’g’risida”gi Qonuni Toshkent, 1993 y. 5.V.S.Alekseev, E.O.Murodova, I.S.Dav ы dova. Bezopasnost jiznedeyatelnosti «Prospekt» Moskva-2006 g. 6.O. Q udratov, T. G’ aniev. Hayotiy faoliyat xavfsizligi. Toshkent. «Mehnat»-2004. 7. H .E. G’ oipov. Mehnat muhofazasi. Toshkent. «Mehnat»-2000. 8. O’ .R.Boynazarov. Hayot faoliyat xavfsizligi. Ma’ruza matnlari to’plami. Qarshi- 2000. 9. G’ .E.YOrmatov. Hayot faoliyat xavfsizligi (Ma’ruza matnlari to’plami), Toshkent-2003 10. Bezopasnost jiznedeyatelnosti. Pod ob щ ey redaksiey doktora texn. nauk, professora S.V.Belova. Moskva, «V ы sshaya shkola» 2003.

Похожие

Favqulodda vaziyatlar bo’yicha komissiyalar. Favqulodda vaziyatlarda ishlarni tashkil qilish

Fаvqulоddа vaziyatlаrdа оb’еktlаrni turg’un ishlаshini ta’minlash, хаvfsizlik tаdbirlаrini tuzish

Favqulodda vaziyatlar, ularning turlari va xususiyatlari

Favqulodda vaziyatlarda fuqarolar muhofazasi

Fuqarolarni favqulodda vaziyatlardan himoya qilish uslublari va vositalari, ularning xususiyatlari. Favqulodda holatlarda qutqaruv va boshqa shoshilinch ishlarini tashkil etish