Транспорт воситаларининг ишлаш шарт-шароитлари - Транспорт - Рефераты

Транспорт воситаларининг ишлаш шарт-шароитлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

62 KB

Транспорт воситаларининг ишлаш шарт- шароитлари Режа: 1. Автомобил йўллари таснифи 2.Шаҳар алоқа йўллари таснифи 3.Автобусла тўхташ жойлари 4. Автомобил ва алоқа йўлларига қўйиладиган талаблар 5. Пассажир транспорт воситаларининг маршрутдаги ҳаракатини 6. Тўхтатиш шарт-шароитлари

1. Автомобил йўллари таснифи Автомобил транспорти учун яхши йўллар бўлиши лозим. Йўллар автомобилларнинг узлуксиз, хавф-хатарсиз ва максимал ҳаракат тезлиги билан ва тежамли ишлашини таъминлаши зарур. Юк кўтарувчанлиги юқори бўлган автомобилларнинг ва кўп ўринли автобусларнинг кундан-кунга кўпайиб бориши такомиллаштирилган қопламали магистрал йўлларни янада кенг суръатлар билан тараққий эттиришни тақозо этади. Мамлакатни иқтисодий ва ижтимоий ривожлантириш режаларида қаттиқ қопламали ва такомиллаштирилган йўл тармоқларини кенгайтиришга катта аҳамият берилмоқда. Такомиллаштирилган йўллар қуриш билан бирга маҳаллий аҳамиятдаги йўл тармоқларини ҳам кенгайтириш лозим. Бундай йўл шаҳобчалари товар алмашувини кенгайтириш, қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришини ва аҳолининг маданий ҳаёт даражасини ўстиришда катта аҳамиятга эга. Автомобиллар ва йўлларнинг тез ейилишининг олдини олиш мақсадида йўл шароитларини ҳисобга олувчи автомобиллар ишлаб чиқарилиши лозим, магистрал йўлларни қуришда эса ҳозирги замон тезюрар автомобилларини назарда тутиш лозим, чунки бундай йўллар энг кам суммар йўл қаршилигини таъминлаш билан бирга ҳаракат хавфсизлигини ҳам таъминлайди. Автомобил транспорти билан пассажирлар ташишни ташкил этишда автомобил йўллари ва шаҳар алоқа йўлларининг аҳамияти катта. Ҳаракат хавфсизлиги, пассажирлар қатнови қулайлиги, бинобарин ҳайдовчи ва бошқа ходимларнинг иш унуми бундай йўлларнинг такомиллашганлик ва жиҳозланиш даражасига чамбарчас боглиқдир. Автотранспорт корхоналаридаги меҳнат унумдорлиги кўп жиҳатдан йўл шароити ва унинг ҳолатига боглиқдир.

Автомобил йўллари ва шаҳар алоқа йўллари мураккаб муҳандислик иншоотлари комплекси бўлиб, улар транспорт воситаларининг тез ҳаракатланишини ва ҳаракат хавфсизлигини таъминлаши лозим. Йўллар конструкцияси ва инженерлик иншоотлари таркиби улар учун белгиланган ҳаракат тезлиги ва жадаллиги ҳамда маҳалий табиат иқлим шароитлари билан узлуксиз боглиқдир. Йўл белгилари, сигналлар ва ҳаракатни тартибга солувчи бошқа жиҳозлар йўлларнинг ажралмас қисми ҳисобланади. Умум фойдаланиладиган автомобил йўллари мамлакатимиздаги вилоятлар, шаҳар, туман марказлари, темир йўл бекатлари, аэропортлар, Амадарё сув пристанлари ва бошқа жойларни ўзаро бирлаштиради. Ўзбекистон Республикасида бундай йўллар «Ўзавтойўл» давлат концерни тасарруфидадир. Умум фойдаланиш автомобил йўлларидан ташқари ҳар хил бошқармаларга тегишли йўллар ҳам мавжуд бўлиб, улар саноат корхоналари, қурилиш, қишлоқ (сув) хўжалиги ва бошқа корхоналар ичидаги объектларни бирлаштириш учун хизмат қилади. Йўлларни тавсифлаш учун давлат ва техника таснифлари мавжуддир. Автомобил йўллари давлат таснифига кўра қуйидагиларга бўлинади: а) умумдавлат аҳамиятидаги йўллар. Улар қўшни давлатлар марказлари, республикамиздаги вилоятлар марказлари, йирик саноат ва маданият марказларини ўзаро бирлаштиради. Бундай йўллар қаторига йирик курортларга элтувчи йўллар ҳам киради; б) вилоят аҳамиятидаги йўллар. Бундай йўллар туман марказларини ўзаро ва уларни вилоят марказлари ёки умумдавлат аҳамиятдаги магистраллар, йирик темир йўл бекатлари, аэропортлар, сув пристанлари билан ўзаро бирлаштириш учун хизмат қилади; в) маҳаллий аҳамиятдаги йўллар. Бундай йўллар таркибига туман аҳамиятидаги ва хўжаликлар ичидаги барча йўллар киради. Техник таснифга биноан автомобил йўллари бешта техник категорияга бўлинади. Ҳар қайси категориядаги йўллар қурилишида улардан сутка давомида ўтиш имкониятига эга бўлган автомобиллар сони,

автомобилларнинг бундай йўллардаги ҳисобий тезликлари (120-140 км|соат) эътиборига олинади. Ушбу категорияларга биноан йўл қопламалари такомиллаштирилган капитал, енгиллаштирилган ва ўткинчи бўлишлари мумкин. Юқорида кўрсатилганларга кўра кўпгина автомобил транспорти воситасидан унумли фойдаланиш, бинобарин, автомобил транспорти воситаси ва йўллардан самарали фойдаланиш, кўп жиҳатдан юқорида қайд этилган кўрсаткичларга боглиқдир. Асосий йўл юзаларининг энг кичик ҳисобий кўринув масофаси йўл категорияларига биноан 250 метрдан 75 метргача белгиланади; бундай масофа йўлларнинг огир кесимли (яъни пасту баланд) жойларида 175 метрдан 50 метргача, тогли ерларнинг мураккаб қисмларида эса 100 метрдан 40 метргача бўлиши зарур. +арама-қарши йўналишдаги автомобилларнинг кўриниш масофалари II - IV категорияли йўлларнинг мураккаб кесимли жойларида 350 метрдан 150 метргача, тогли ерларнинг мураккаб бўлакларида эса 150 метрдан 80 метргача бўлиши таъминланиши зарур. 2. Шаҳар алоқа йўллари таснифи Шаҳар алоқа йўллари тизими шаҳарнинг аҳамиятли жойлари, унинг барча туманларини энг қулай ва иложи борича қисқа йўл билан ва энг кам вақт сарфлаган ҳолда ўзаро боглашни таъминлаши лозим. Бунда аҳоли яшовчи туманлар ва уларнинг иш жойлари ҳамда шаҳар маркази билан энг қулай транспорт алоқалари ўрнатилишига алоҳида эътибор берилиши лозим. Вазифаси ва ҳаракатни ташкил этиш ҳарактерига кўра шаҳар алоқа йўллари қурилиш ва лойиҳалаш меъёрлари билан таснифланади. .3. Автобусла тўхташ жойлари Автобуслар тўхташ жойлари, одатда, йўл ва кучларнинг текис- горизонтал бўлагида ҳамда йўловчи-ҳаракат полосаси билан туташтирилган

бўлиши лозим. Автобус тўхташ жойлари белгиланган талабларга биноан бошқа жойларда ҳам бўлиши мумкин. Бундай ҳолларда қуйидаги қўшимча йўл шароитлари бўлиши талаб этилади. Белгиланган талаб регламентлари автобус тўхташ жойларини йўлларнинг кесишувчи ва туташувчи ерларида жойлаштиришни ҳамда йўловчиларнинг автобус тўхтов жойига келиши қулай бўлишини назарда тутади. 4. Автомобил ва алоқа йўлларига қўйиладиган талаблар «Автомобил транспортида пассажирлар ташишни ташкил этиш қоидалари»га кўра автобусларда пассажирлар ташишда йўллар қуйидаги асосий шарт-шароитларга жавоб бериши лозим: йўлнинг транспорт қатнови қисми яхши бўлиб, унинг кенглиги қарама- қарши йўналишларда автомобилларнинг етарли даражада хавф-хатарсиз ҳаракатланишига имкон бериши; автобус сигимидан максимал фойдаланилганда ўққа тушувчи масса маршрутдаги кўприклар учун жоиз огирликдан ортиқ бўлмаслиги; темир йўл кесишмаларидан автобусларнинг ўтиши темир йўл транспорти бошқармаси билан келишилиши, бунда автомобил йўллари ва кўчаларнинг темир йўллар билан кесишуви қурилиш меъёрлари ва қоидалари ҳамда темир йўл транспорти талабларига мос келиши зарур; ҳаракат учун хавфли бўлган барча жойлар, зарур агоҳлантирувчи белги ва тўсиқлар билан жиҳозланиши; автобус маршрутларининг бошланиш ва охирги жойларида «чўнтаклар» ва пассажирлар учун махсус майдончалар бўлиши. Ҳар бир маршрутдаги йўл шароитлари йил давомида камида икки марта махсус комиссия билан текшириб чиқилиши зарур. Бундай комиссияга вилоятлар, +орақолпагистон ва Тошкент шаҳар автомобилларда

ташиш уюшмалари пассажирлар хизмати ходими, Давлат автомобил назорати (ДАН) йўл хизмати ходими ва хокимият ходимлари киритилади. Автомобил транспорти пассажирлар ташиш маршрутларининг қатнов шароитларига мослигини назорат этишда қуйидагиларга алоҳида аҳамият берилиши лозим. Йўл қопламасида автомобил ўз бошқарувини йўқотишга ва синашга олиб келувчи чуқурлар ва чўкиб қолган нотекис жойлар бўлишига йўл қўймаслик зарур. Такомиллаштирилган қопламали ва қатнов қисми кенглиги 7 м дан ортиқ бўлган йўлларда транспорт воситалари ҳаракатини тартибга солиш мақсадида йўлларнинг қатнов қисми ва ўтиш жойларига чизиладиган белгилар аниқ ва яхши кўриниши лозим. Бундай белгилашлар «Йўл ҳаракати қоидалари» талабларига биноан ҳамда «Автомобил йўллари ва шаҳар кўчалари қатнов қисмига белгилар қўйиш йўриқномаси»га риоя қилинган ҳолда бажарилади. Барча йўллар узоқ масофадан ҳам яхши кўринувчи йўл белгилари билан жиҳозланиши лозим. Йўлларнинг таъмирланувчи бўлаги стандарт тўсиқ, кўчма устунчалар ва огоҳлантирувчи «Таъмирлаш ишлари» белгилар билан ўралган бўлиши шарт. Бундай белгилар йўлнинг ҳар иккила томонидан ҳам икки жойда: биринчиси таъмир жойидан 150-250 м (шаҳарлар ва аҳоли пунктларида 50 м) масофада. Иккинчиси эса таъмирланувчи бўлакнинг ўзида қўйилиши лозим. +оронги тушиши билан бундай жойларда қизил сигнал фонари ёқиб қўйилиши керак. Ишламаётган йўл машиналари йўлнинг қатнов қисмида қолдирилмаслиги лозим.

5. Пассажир транспорт воситаларининг маршрутдаги ҳаракатини тўхтатиш шарт-шароитлари Автобус ва троллейбус маршрутлари ташкил этилган автомобил йўллари, шаҳар ва туман кўчалари ҳаракат хавфсизлигини мунтазам таъминлаши, транспорт воситаларидан самарали фойдаланиш ва ҳайдовчилар иши учун зарур шарт-шароитларга эга бўлиши лозим. Агар юқорида келтирилган шартлар бажарилмаса, пассажирлар ташувчи транспорт воситалари ҳаракати тўхтаб қўйилиши мумкин. Пассажирлар ташувчи транспорт воситалари ҳаракати қуйидаги шароитларда бутунлай тўхтатилиши ёки қисман чегараланиши мумкин: ҳаракатга хавф тугдирувчи ҳолларда ёки йўл-иқлим шароити кескин ўзгарганида (вақтинча); агар маршрутдаги йўл шароитлари кескин ёмонлашса ва ҳаракат хавфсизлигига қаратилган чоралар кўриш имкони бўлмаса ҳамда йўл шароитларини текширув далолатномасида кўрсатилган ҳаракатга хавф тугдирувчи ҳолатлар белгиланган муддатда бажарилмаса, бутунлай тўхтатилади.

Адабиётлар 1.Хўжаев Б.А. Автомобилларда юк ва пассажирлар ташиш асослари. Т.: «Ўзбекистон», 2002. -240 б. 2.Ходжаев Б.А. Автомобильные перевозки. Т.: «Укитувчи», 1991. -400с. 3.Ходжаев Б.А. Грузовые автомобильные перевозки. Т.: «Укитувчи», 1984. 4.Хўжаев Б.А. Автомобил транспорти иқтисодиёти. Т.: «Ўқитувчи», 1992. 5. Ходош М.С. Грузовые автомобильные перевозки. М.: «Транспорт», 1986. -208 с.

Похожие

Транспорт воситаларининг техник ҳолати ва ишлаш қобилияти

Транспорт воситаларининг иш шароитлари. Транспорт воситалари унумдорлигига таъсир этувчи омиллар ва экология.

Транспорт воситаларининг куч узатмаси.

Транспорт воситаларининг иш унуми

Транспорт воситаларининг эксплуатацион хусусияти.