Кенгайиш жараёни - Транспорт - Рефераты

Кенгайиш жараёни

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

66 KB

Кенгайиш жараёни Режа : 1. Ҳақиқий циклдаги кенгайиш жараёнининг ўзига хослиги. 2. Иссиқликни деворларга узатилиши ва ёнилғини ёниб тугаши. 3. Кенгайиш охиридаги ишчи жисмни термодинамик параметрларини ҳисоблаш, унинг амалдаги қийматлари. 4. Кенгайиш жараёнини политропик кўрсаткичига асосий конструктив, ишлатиш ва режим омилларини таъсири.

Газнинг кенгайиш жараёнида ёнилғи ёнганида ажралиб чиққан иссиқликнинг бошқа турга айланиши натижасида иш бажарилади. Учқундан ўт олдириладиган двигателлар ва дизелларнинг циклида газнинг кенгайиши ёниш давом этаётганда бошланади, бу эса кенгайиш жараёнининг ана шу босқичдаги ўзига хос хусусиятидир. Ёниш ҳисобига иссиқликнинг жадал оқими унинг деворларга ўтиб кетиши билан кечади, бунга юқори ҳароратли аланга ва қизиган газларнинг тўғридан-тўғри нурланиши ва иссиқликнинг газ орқали тарқалиши (конвекғия) сабаб бўлади, чунки газнинг ҳарорати камеранинг энг иссиқ деворлари ҳароратидан 1500-2000 0 С юқори бўлади. Иккала иссиқлик оқими газ кенгайишининг бошида максимумга эришади, кейин турли жадалликда пасаяди. Мураккаб политроп жараёни ҳисобланган кенгайиш жараёнини кўриб чиқар эканмиз, политропик кўрсаткичлари секин-аста катталашиб, газнинг босими энг юқори бўлган соҳада нолқ орқали ва циклнинг ҳарорати энг юқори бўлган соҳада бир орқали ўтади. Аралашма ёниб тугаб борар экан, иссиқлик ажралиб чиқиши сусая боради ва квазиадиабат нуқтага етказади. Бу нуқтада иссиқликнинг берилиш ва олиниш тезликлари бараварлашади. Бу нуқтадан кейин иссиқликнинг олиниши орта боради ва политропик кўрсаткичи адиабат кўрсаткичидан каттароқ бўлади. Ёниш тугагандан сўнг, кенгайиш жараёни фақат иссиқлик ажралиб чиқиши билан кечади. Бунда иссиқлик олиш коэффициентини белгиловчи газнинг ҳарорати ва босим пасаяди, иссиқлик алмашиниш юзаси эса катталашади. Чунки поршен Ю.Ч.Н. дан тобора узоқлашган ҳолда цилиндрнинг ён деворини очади. Соф кенгайиш жараёни чиқариш клапани очила бошлаб, газ чиқариш системасига чиқа бошлаган лахзага қадар давом этади. Кенгайиш жараёни параметрларининг ўзгариш графиги 12.1- расмда келтирилган. Адиабат кўрсаткичи ўзгариб туради, чунки газнинг таркиби ва ҳарорати ўзгаради. Валнинг кичик айланиш частоталарида газнинг зичловчи

ҳалқалари орқали сизишини ҳисобга олиш зарур, чунки бу ҳодиса политропик кўрсаткичига таъсир қилиб, уни катталаштиради. Политропик кўрсаткичи ўзгатувчан бўлганда кенгайиш жараёни охирининг параметрларини ҳисоблаш катта қийинчиликлар туғдиради Шу сабабли, сиқиш жараёнини ҳисоблашда бўлган сингари, муайян кенгайиш жараёни доимий кўрсаткичли политроп билан алмаштирилади. Бу кўрсаткич шундай танланиши керакки, натижада газнинг пировард босими ўшандай бўладиган ва газ кенгайганда бажариладиган иш муайян жараёндагидек бўладиган бўлсин. Ҳисобий жараённинг бошланиш сифатида эса п.ч.н. ни (в нуқтани) оламиз. У ҳолда ушбу политропик жараён тенгламаси асосида, яъни PV n 2 = const қуйидагини ёзиш мумкин. PV n 2 = const = P z V z n 2 = P b V b n 2 Бу тенгламага асосан дизел учун P P V V P V V b z zn bn z b z z    ( ) ( ) 2 2 V V V V V V V V b z c c b c с z           1 P P P b z n z nz    1 2   МПа T T T b z n zn      ( )   21 21 К Учқундан ўт олдириладиган ИЁД лар учун  =1 P P b zn   2 МПа T T b z n    21 К

Замонавий двигателлар учун n 2 , Р В ва Т В нинг ўртача қийматлари қуйидаги жадвалдан келтирилган. Ички ёнув двигателлари n 2 P b , МПа Т b , К 1. Учқундан ўт олдириладиган 1,23- 1,30 0,4-0,6 1400-1600 2. Дизеллар. 1,18- 1,25 0,25-0,4 1000-1200 Жадвалдан кўриниб турибдики, кўп ҳолларда (дизеллар учун эса деярли барча ҳолларда) кенгайишнинг политроп кўрсаткичи жараён давомида адиабатнинг К 2 =1,26-1,36 ўртача қийматидан кичик бўлади. Бошқача айтганда, кўрилаётган группадаги ИЁД цилиндрида газнинг кенгайиши ёнишнинг охирги босқичи ҳисобига иссиқлик бериш билан кечади. Бинобарин, иссиқлик олиш жадаллашганда n 2 катталашади. Иссиқлик бериш кучайганда эса, кичиклашади. Агар ёниш жараёнини ҳисоблаганда иссиқликдан фойдаланиш коэффициенти кичик чиқса ёки кичикроқ қилиб танланган бўлса, у ҳолда n 2 нинг қиймати кичикроқ бўлади ва аксинча. n 2 нинг қиймати кўплаб омилларга боғлиқ бўлиб, ҳатто биргина ИЁД нинг ўзида иш режимига боғлиқ равишда ўзгариб туради. Тезлик режими ошганда кенгайиш жараёнининг давомийлиги, яъни газнинг деворларга уриниш вақти қисқаради ва жараён адиабат жараёнга яқинлашади. Натижада, n 2 катталаша бошлайди. Бошқа томондан, бунда ёниб тугаш жараёни чўзилиб кетади, бу эса заряднинг сизиб чиқиши камайиши билан бир вақтда n 2 нинг кичиклашувига шароит яратади. Бу таъсир устунроқ бўлгани учун тезлик режими кўтарилиши билан n 2 чизиқли равишда кичиклашади. Шунга кўра, тезюрар ИЁД лар учун n 2 кичикроқ бўлади. Дизелларда юкланиш ортиши билан ёниш жараёни узаяди, бу эса n 2 нинг кичиклашувига олиб келади. Учқундан ўт олдириладиган ИЁД ларда ўртача ва катта юкланишлар соҳасида n 2 ўзгаришсиз қолади. Кичик юкланишларда n 2 нинг ўзгариш қонунияти қўлланиладиган аралашманинг таркиби, ўт олдирилишни илгарилатиш бурчагининг ўзгариши, заряднинг

турбулизағияси, қолдиқ газлар миқдори каби омилларнинг хусусий бирикмасига боғлиқ. Шу сабабли, у ягона ҳисобланади ва турлича намоён бўлади. Ҳаво билан совитиладиган ИЁД ларда деворлардан иссиқлик олиш жадаллиги пастроқ ва бошқа шароитлар тенг бўлгани ҳолда n 2 кичикроқ бўлади. Цилиндр (диаметри поршен йўли) катталашиши билан иссиқлик олиш юзасининг хажмига нисбати (яъни, F / v ) кичиклашади, бу эса n 2 ни кичиклашувига олиб келади. Шундай қилиб, цилиндрларининг ўлчамлари каттароқ бўлган ИЁД лар учун n 2 нинг қийматлари кичикроқ олиниши лозим. Ишлатиш шароитида атроф ҳавосининг ёки совитувчи суюқликнинг ҳарорати кўтарилганда камера деворларини сўхта босганда, ҳаво билан совитиладиган ИЁД да қобирғалар орасидаги бўшлиқда чанг ва кир тўпланганда, атмосфера босим пасайганда (тоғли районларда ишлаганда) n 2 нинг қиймати кичиклашади ва мос равишда кенгайиш охирида газнинг ҳарорати ҳамда босими кўтарилади. Дизелларда аралашма ҳосил бўлиш жараёнининг бузилиши (масалан, ёнилғи аппаратураларнинг ростланиши бузилиши, бензинда ишловчи ИЁД ларда аралашманинг суюқлашуви ёки ўт олдиришнинг илгарилатиш бурчагини кичиклашуви оқибатида ёниш жараёнининг чўзилиб кетиши ҳам шунга олиб келади. Бунинг натижасида, иккиламчи салбий оқибатлар юз бериши (ИЁД қизиб кетиши, детонағияни юзага келиши, ишлатилган газларни чиқариш системасининг деталлари шикастланиши, деталлар мойланишининг бузилиши, поршен ҳалқалари ётиб қолиши (залегания ва ҳоказолар) мумкин.

А д а б и ё т л а р 1. Қодиров С.М., Никитин С.Е. «Автомобил ва трактор двигателлари». - Тошкент: 1992. 2. Автомобильные двигатели. М.С.Ховах тахрири остида. - Москва: 1977. 3. Двигатели внутреннего сгорания. Теория рабочих процессов. В.Н.Луканин тахрири остида. - Москва: 1995. 4. Двигатели внутреннего сгорания. Теория поршневых и комбинированных двигателей. А.С.Орлин ва М.Г.Круглов тахрири остида. - Москва: 1983. 5. Ховах М.С., Маслов Д.С. «Автомобил двигателлари». - Тошкент: 1977. 6. Двигатели внутреннего сгорания В3 кн.Кн.1. Теория рабочих процессов: Учеб: /В.Н.Луканин и др. –М.: Высшая школа, 1995. – 368с. 7. Двигатели внутреннего сгорания В3 кн.Кн.2. Динамика и конструирование: Учеб: /В.Н.Луканин и др. –М.: Высшая школа, 1995. – 319с. 8. Двигатели внутреннего сгорания В3 кн.Кн.3. Компьютерный практикум: Учеб: /В.Н.Луканин и др. –М.: Высшая школа, 1995. – 368с.

Похожие

Сиқиш жараёни

Гидравликада махаллий каршиликлар ва уларнинг турлари.Кескин кенгайиш, кескин торайиш.

Газ алмашиш жараёни

Ишлаб чиқариш таълими жараёни

Автомобиллар ишлаш қобилиятининг тикланиш жараёни