Двигателнинг совутиш ва мойлаш тизимига тхк ва т технологияси. - Транспорт - Рефераты

Двигателнинг совутиш ва мойлаш тизимига тхк ва т технологияси.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

62 KB

Двигателнинг совутиш ва мойлаш тизимига тхк ва т технологияси. Режа: 1. Совитиш тизимида учрайдиган асосий бузуқлик ва носозликлар, уларнинг аломатлари ва келиб чиқиш сабаблари. 2. Совитиш тизимини умумий ва синчков ташхислаш. 3. Совитиш тизимига ТХК ва ЖТ ишлари технологияси. 4. Автомобил мотори мойлаш тизимига ТХК ва ишлари технологияси. 5 Мойлаш тизимида учрайдиган бузуқлик ва носозликлар уларнинг аломатлари, келиб чиқиш сабаблари 

Совитиш тизимига ТХК ва ЖТ технологияси. Двигател совитиш тизимининг носозликлари ва бузилиб қолиши. Бунга: жипс (герметик) маҳкамланмаслиги, сув насоси сальнигидан, патрубка ва бошқа жойларидан суюқликнинг сизиб оқиши, тасма таранглигининг етарлимаслиги, унинг ёрилиши, узилиши, термостат қопқоғининг берк қадалиб ёки очиқлигича қолиши, насос паррагининг синиши, радиатор қопқоғининг жипс ёпилмаслиги, тармоқ деворларида суюқлик чўкинди (қуйқа)си ҳосил бўлиши кабилар киради. Совитиш тизимининг носозликларини қуйидаги ташқи аломатларидан билса бўлади: Двигател узоқ муддатда, зўриқиб ишламаганда ҳам қизийди, агар озиқлаш ва ёндириш жиҳозлари нотўғри созланган бўлса, радиатор суюқлиги қайнаб кетади. Термостат клапани аста-секин очилса ёки мутлақо очиқ бўлса (двигател юргизилгандан кейин) аста-секин қизийди, клапан борди-ю, кеч очилса, двигатель тезроқ қизиб кетади. Двигател совитиш тизимини ташхислаш. Тизимни қизиш ҳолати ва герметиклигини, тасманинг таранг тортилиши ва термостатнинг ишлаши текширилади. Двигател меъёрида ишлаганда совитиш тизими суюқлигининг, ҳарорати 80-95  С чегарасида бўлиши керак, радиаторнинг юқори ва пастки қисмидаги суюқлик ҳароратининг фарқи 8-12  С оралиғида бўлади. Совитиш тизими суюқлигининг сизиб оқишини сув насосининг (ва бошқа бирикиш жойларини) остки қисимларидаги суюқлик изларидан пайқаш мумкин. Буни назорат қилиш двигателнинг совуқ ҳолатида бажарилади. Тизимнинг жипслиги (герметиклиги), радиаторнинг устки суюқлик билан тўлмаган қисмига киритилаётган ҳаво (0,06 Мпа) босими билан текширилади  Вентилятор узатмаси, тасмасининг таранглиги шкивларнинг ўртасидаги масофада, тасмани босиб кўриб (30-40Н куч билан) текширилади. Тасманинг меъёрдаги таранглиги (турли хилдаги двигателлар учун) 10-20 мм бўлиши керак. Ечиб олинган термостат, қизитилган сувли ваннага ботирилиб, ишлаши текширилади. Термостат клапанининг, дастлабки очилиши пайтида

суюқлик ҳарорати 65:70  С ва тўла очилишида 80:85  С бўлади. Носоз термостатни алмаштириш зарур. Совутиш тизими бўйича созлаш ишлари, вентелятор тасмасини меъёригача тортиш, шлангалар бириккан жойларини қотириш, керак бўлса, сув насоси сальнигини ўзгартириш ва тизимни накипдан тозалашдан иборат. Тизим 0.02-0.03 МПа босим остида сув ёки аралашма ёрдамида ювилади. Тизимнинг ювиш йўналиши, совитиш жараёнига қарама-қарши йўналишда амалга оширилади. Hакип иссиқлик алмаштириш жараёнини ёмонлаштиради. Илмий изланишлар шуни кўрсатадики, 1 мм накип совутиш интенсивлигини 25%га, қувватни 6%га камайишига ва ёқилғи сарфини 5%га ошишига олиб келади. Hакип химиявий аралашмалар, сульфат кислотасининг юмшатгичлари ва кўпик тиндиргичлар аралашмаси ёрдамида ювилади. НЕКСИЯ, ТИКО ва ДОМАС автомобиллари совутиш тизимига ТХК. ТИКО ва ДОМАС русумли автомобилларда совутиш тизимига ТХКда тизимдаги совутиш суюқлигининг сатхи текширилади (двигателнинг совуқ ҳолатида), унинг сатхи "FULL" ва "LOW" белгиларининг оралиғида бўлиши зарур. Агар сатх "LOW" белгисидан пастда бўлса, суюқлик сатхи меъёрига келтирилади. НЕКСИЯ ва ЭСПЕРО автомобилларида суюқлик сатхи "COLD" белгисидан юқорида бўлиши керак. Совутиш тизимидаги суюқлик двигателни меъёрий иссиқлик режимида ушлаб туради ва занглашни олдини олади. Шунинг учун суюқлик сатхи пасайган тақдирда мутлақо сув қуйиш мумкин эмас. Тизимдаги суюқлик 2 йилда алмаштириб турилади. Мойлаш тизимида учрайдиган носозликлар, уларнинг аломатлари ва келиб чиқиш сабаблари. Тизимнинг асосий носозлик ва нуқсонлари. Иш жараёнида двигател картеридаги мой сатхи камайиб, сифати ўзгаради. Булар двигателнинг бузилишига ва бошқа носозликларни келтириб чиқаришга олиб

келади. Двигателнинг ишлаш жараёнида мой сифати ёмонлашишига сабаб, уни металл заррачалари, оксидланиши ва ёнилғи қўшилиб ифлосланишидандир. Шунингдек, мойга яхши мойланиш сифатини берувчи қўшимчаларнинг мой таркибида миқдорини камайиб бориши, мой сифатини пасайтиради. Механик аралаш-ма, қўшимчалар металл заррачаларидан иборат бўлиб, булар икки ишқаланувчи сирт сирпанишидан ҳосил бўлади. Минерал аралашма (қум, чанг) лар, ҳаво билан (двигател) мойига қўшилиб, мойнинг мойлаш хосса-сини камайтиради. Мой таркибида, механик аралашманинг миқдори 0,2% дан ошмаслиги керак. Ҳаводаги кислороднинг таъсири билан мой оксидланиб қолади ва картерга тушиб, қизиган ва кирланган мой билан аралашиб кетади. Кислоталар оксидловчи модда ҳисобланиб, цилиндрлар деворини, поршен ҳалқасининг емирилишида ва занглашга учрашида асосий омил ҳисобланади. Тизимдаги мой босимининг камайиб кетишига сабаб, карбюраторли двигателларни, совуқ ҳолатда юргизиш натижасида, цилиндрлар девори орқали, картерга бензин ўтиб кетиши ёки редукцион клапан плунжерининг ейилиши ёки кирланиб қолиши натижасида, очиқ қолишидир. Мой насоси редукцион клапанининг плунжери ейилиб ёки кирланиб қолса (беркилиб қолиб), тизимдаги мой босимининг ошиб кетишига сабаб бўлади. Мой таркибида 4-6% дан ошиқ ёнилғи бўлса, бундай мой тизимдан тўкиб ташланиб, янгисига алмаштирилади. Двигател картерида мой сатхининг камайишига тизимнинг жипс маҳкамланишининг камайиши туфайли мойни сальник ва бошқа бирикмалардан сизиб чиқиши ва куйиши сабаб бўлади. Техникавий хизмат кўрсатиш (ТХК) да картердаги мой сатхи ва сифати текширилади, зарур бўлса, меъёрига етказиб, мой қуйилади. Шунингдек, фильтрлар тозаланади, фильтрловчи элементлари ва ишлатиб бўлинган мой алмаштирилади. Дағал мой тозалаш фильтри, устидаги дастасининг айланиши текширилади. Бундан ташқари (маълум даврдан кейин) алоҳида мойлаш қурилмалари ва механизмларни мойлаб туриш зарур.

Двигателдаги мой сифати механик аралашма ва ёнилғи миқдори (меъёри) га қараб аниқланади. Мой ифлослигини авваламбор, мой ўлчовчи шуп билан, ранги ва тиниқлигига қараб ҳам аниқлаш мумкин. Агар шунда мойнинг қорамтир ва қора рангдалиги аниқланса, бундай мойни алмаштириш зарур. Двигателдаги мойни алмаштириш (уни ишлаш вақтига, деталларнинг ейилиш даражасига, мой сифатига, йўл ва иқлим тоифасига боғлиқ бўлиб) 1.5 дан 10 минг  км гача масофани босиб ўтгандан кейин бажарилади. Ҳозирда хорижий фирмалар (ШЕЛЛ, МОБИЛ, КОСТРОЛЛ, ТЕКСАКО ва ҳ.к.) томонидан ишлаб чиқарилаётган мойларнинг ресурслари 10-50 минг км.ни ташкил этади. Мойни двигател қизиган вақтда алмаштириш тавсия этилади. Марказдан қочма фильтр (центрофуга) нинг яхши ишлаётганлигини аниқлашда, унинг роторини 2,5-3 дақиқа мобайнида эркин айланиб туришини кузатиш кифоя (двигател ишдан тўхтаганда). Фильтрнинг қониқарсиз ишлаши аниқланса, у қисмларга ажратиб тозаланади ва ювилади. Мойни дағал тозалаш фильтридан (двигателни навбатдаги мойини алмаштиришда) қуйқа тўкиб юборилади ва двигателнинг иссиқ ҳолатида ҳар куни смолали қолдиқдан, фильтр устки дастасини (икки, тўрт марта) айлантириб, фильтрловчи дискаси тозалаб юборилади. Шунингдек, қуйқа тўкилиб, корпусдан фильтрловчи диска блоки чиқариб олиниб, (қисмларга ажратмай) жунли чўткада, керосинли ваннага тушириб ювилади ва қисилган ҳаво билан пуркаб қуритилади. Белгиланган муддатда (5-6 минг км дан сўнг), картернинг шамоллатиш йўлларини, деталларининг маҳкамланиши, клапанлар ва найчаларда қуйқанинг йўқлиги текширилади ва қуйқалар ҳар 10-12 минг км дан сўнг тозаланади. Нексия туридаги автомобилларда матордаги мой ҳар 30000 км да ёки 3 йилда алмаштириб турилади. ТХК даврида доимо мойнинг сатхи назорат этилиб, агарда мойнинг сатхи "MIN"белгидан пастда бўлса, у меъёрига келтирилади. Завод кўрсатмасига мувофиқ SG 5W  30, SAE 25W  30, SAE

10W  40, SAE 15W  40, SF  CC туридаги мойтор мойларидан фойдаланиш мақсадга мувофиқдир. Двигателни мойлаш тизимига хизмат кўрсатиш учун жиҳозлар. Двигател картерига қуйилаётган мойнинг миқдорини ўлчаб қуйишда мой тарқатиш (қуйиш) дастгоҳларидан фойдаланилади. Бундай дастгоҳ (колонка) лар ўрнатилишига қараб, қўзғалувчан ва қўзғалмас бўлади, мой бериш усулига қараб: пневматик ва механик шунингдек, узатмаси турига қараб, қўлда ва электр механик, юритмали ва берилаётган мойнинг ўлчаш турига қараб, ҳажмли ва тезкор бўлади. Бундан ташқари колонкада ҳаво иситгич жойлашган бўлиб, унинг электр калориферли пуркагичи (вентилятори) мавжуддир. Электр калорифер ҳавони иситиш, тозалаш ва қуритиш учун қўлланиладиган асбобдир. ТХ-1 ва ТХ-2 да мойлаш ишлари 17 - 30 % ни ташкил этиб, автомобилда мотор, трансмиссия, индустриал, веретён ва сурков мойлари, ҳамда ишчи суюқликлар ишлатилади. Мойлаш ишлари ҳар бир автомобил учун мойлаш хариталари асосида бажарилади. Суюқлик мойларини тақсимловчи жиҳозларнинг ишлаб чиқариш қобилияти 10-15 л  мин. ни босими 1,5МПа.ни, сурков мойлари учун жиҳозларда босим 10 МПа ни, ишлаб чиқариш қобилияти 200 г  мин. ни ташкил этади. Трансмиссия, бошқариш ва юриш қисмлари Литоль-24 сурков мойи билан (механизация ва қўл билан) мойланади. Трасмиссия мойларини алмаштиришда 6 - 20 минг км.да картерга 1,5-2 л ювиш суюқиги қуйилади ва 1,5-2 мин ишлатилади ва тўкиб ташланиб янгиси қуйилади.

Адабиётлар 1. Ўзбекистон республикасида халқ хужалигини , шу жумладан автомобил саноатини бозор иқтисодиёти шароитларида ривожлантириш ва уларни эксплуатациясини ташкил этиш юзасидан Ўзбекистон Республикаси президенти И . А . Каримовнинг маърузалари , хукумат қарорлари , етук олим ва мутахассисларнинг фикрлари , чиқишлари ва илмий мақолалар (1991 йилдан шу кунгача . 2. Техническая эксплуатация автомобилей. под редакцией проф. Е.С.Кузнецов М: Транспорт,1991 г. 3. Техническая эксплуатация автомобилей. под ред. проф. Е.С.Кузнецова М: Т.,1991 г. 4. Ҳамрақулов О., Магдиев Ш. Автомобилларни техник эксплуатацияси, Жиззах, ЖизПИ, 2005й. 5. «Ўзбекистон Республикаси автомобил транспорти ҳаракатдаги таркибининг техник хизмати ва таъмири хақидаги Низом» Т., “Ўзавтотранс” коорпорацияси 1998-йил. 6. Крамаренко Г.В.,Николяев В.А., Шаталов А.И. Безгаражное хранение автомобилей при низких температурах. М:Транспорт 1984 г. 7. Лабезников М.Е.,Букеревич Ю.Л.Эксплуатация автомобилей в условиях жаркого климато и пустўнно-песчанной местности.М:Транспорт 1969г. 8. Ўқитишнинг техник воситаларини қўллаш учун мавжуд материаллар рўйхати. 9. Ҳамрақулов О ва бошқалар. Транспортвоситаларида ишлатиладиган эксплуатацион материаллар. Жиззах. ЖизПИ. 2004й. 10. Ҳамрақулов О ва бошқалар. Автотрнаспорт воситалаарини лойиҳалаш. Битирув малакавий ишини бажариш учун ўқув қўлланма. Жиззах. ЖизПИ. 2005й.

Похожие

Двигателнинг таъминот тизимига ва электр жиҳозларга тхк ва т технологияси

Двигателнинг совутиш ва мойлаш тизимларига тхк ва таъмирлаш

Автомобил трансмиссияси ва бошқариш тизимига тхк ва т технологияси

Двигателнинг ёнилғи таъминот тизимига тхк ва таъмирлаш. Бензинда ишловчи двигателлар ёнилғи таъминот тизимига тхк

Совутиш ва мойлаш тизимлари.