Avtomobillarning yurish qismiga texnik xizmat ko`rsatish va ta`mirlash ishlari texnologiyasi - Транспорт - Рефераты

Avtomobillarning yurish qismiga texnik xizmat ko`rsatish va ta`mirlash ishlari texnologiyasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

100.5 KB

Avtomobillar ning yurish qismiga texnik xizmat ko ` rsatish va ta`mirlash ishlari texnologiyasi Reja: 1. Transport tvositalari yurish qismi mexanizmlari, old osmalar bo`yicha nazorat-diagnostika va sozlash ishlari texnologiyasi.. 2. Transport vositalarini shinalari konstruktsiya si va ularni ishlab chiqarish bo`yicha asosiy ma`lumotlar. 3. SHinalarni shikastlanishi va muddatidan ilgari yeyilishi sabablari. SHinalar yeyilishini o`ziga xos turlari. 4. SHinalarga TXK va T ishlari texnologiyasi. 5. SHinalarga TXK va T jarayonida mehnat xavfsizligi.

Tayanch so`z va iboralar Yurish qismi va old osmalarni tuzilishi. Yurish qismi va old osmalarni asosiy nosozlik va buzilishlari. Uyrish qismi va old osmalarni nazorat qilish, diagnostikadan o`tkazish va sozlash ishlari. Yurish qismi va old osmalarga TXK va T ishlari texnologiyasi. Shinalarni konstruktsiyasi va va ularni ishlab chiqarish. Shinalarni shikastlanishi va muddatidan ilgari ishdan chiqish sabablari. Shinalarni yeyilish turlari. Shinalarga TXK va T ishlari texnologiyasi. YUrish qismiga texnik xizmat koprsatish va ta`mirlash Rama va o`qlarning texnik holatinn tekshirish. YUrish qismining texnik holatiga ma`lum sharoitlarda (transmissiya va boshqarish organlarining holati, yo`l qoplamasi va holati, avtomobil yuklamasi va yukning joylashishi) avtomobilning o`z inertsiyasi bo`yicha harakatlanish yo`lining uzunligi va to`g`ri chiziqligiga qarab baho beriladi. Harakat yo`lining uzunligi agregatlarning texnik holatiga ham, ularning o`zaro joylashishiga qarab ham aniqlanadi. Ramaning geometrik shakli transmissiya agregatlarining old ketingi ko’priklarning; shuningdek kuzovning o`zaro joylashishiga katta ta`sir koprsatadi. Ishlatish jarayonida rama elementlarining birikmalari bo`shashi, deformatsiya va darzlar paydo bo`lishi mumkin. Bo`shashib qolgan parchin mixlarni taqqillayotganda dirillagan tovushdan aniqlasa bo`ladi. Ramaning deformatsiyalanishi hamda darz ketganligi kopz bilan, shuningdek old va ketingi ressoralarning kronshteynlari orasidagi masofani andaza yordamida o`lchab yoki stendda o’tik usul bilan aniqlanadi. Ketingi ko’prikning qiyshayishi avtomobil to`g`ri chiziq bo`ylab yurayotganda yetakchi g`ildiraklarning yon tomonga sir’anishiga sabab bo`ladi. Bunda avtomobilning to`g`ri chiziq bo`ylab yurishi uchun old g`ildiraklar bir oz burchakka burilgan bo`lishi lozim, bu shinalarning yeyilishini tezlashtiradi, avtomobilning turg`unligi va boshqariluvchanligiga salbiy ta`sir etadi. Old o`qlar detallarining yeyilishi va birikmalarning bo`sha-shi oqibatida

g`ildiraklarning yaqinlashuvi va og`ishi, shkvorenlarni o`rnatish burchaklari o`zgaradi hamda gupchaklarning podshipniklarida lyuft paydo bo`ladi. g’ildiraklarni o`rnatish burchaklari kopchma asboblar, mexanik yoki o’tik stendlar yordamida aniqlanadi. g’ildiraklar yaqinlashuvini aniqlash uchun chizg`ich ishlatiladi. CHizg`ich uzaytirgichni surib va uni fiksator bilan mahkamlab zarur uzunlikda uzaytiriladi. g’ildiraklarning yaqinlashuvini aniqlash uchun chizg`ich ular orasiga shunday qo`yiladiki, bunda konusli uchliklar g`ildiraklar aylanishi o`qlarining oldidan ‘okrishkalar yoniga taqalsin, ikkala zanjirchaning uchlari esa yer yuzasiga tegsin. CHizg`ich shu holatda prujina yordamida tutib turiladi. Koprsatkich shkalaning nol bo`linmasiga o`rnatilib, vint bilan qotirib qo`yiladi. So`ngra chizg`ich g`ildiraklar o`qi ketida bo`lib qoladigan qilib, zanjirchalarning uchlari esa avvalgidek yer yuziga tegadigan darajada avtomobil oldinga yurgiziladi va shkala bo`linmalariga qarab g`ildiraklar yaqinlashuvining kattaligi aniqlanadi. g’ildiraklarning og`ishini va shkvorenning bo`ylama va kopndalang og`ish burchagini tekshirish uchun maxsus asbob xizmat qiladi. Og`ish burchagini o`lchash uchun old g`ildiraklar avtomobilning to`g`ri chiziqli harakatlanishiga mos keladigan holatga keltiriladi va qisqich hamda vintlar yordamida asbob gupchakda pastki tomonini yuqoriga o`girib shunday o`rnatiladiki, asbobning pastki qismidagi sath pufakchalari chiziqchalar orasi markazida joylashgan bo`lsin. Keyin avtomobil g`ildiraklarini yarim aylanaga burib yurgiziladi va shkalali, pufakchalari nol bo`linma qarshisiga keltiriladi. Bu holatda g`ildiraklarning og`ish burchagi shkala bo`yicha aniqlanadi. SHkvorenning og`ish burchaklarini asbob bilan tekshirish uchun g`ildiraklar gradusli shkalasi bor burish doiralariga qo`yiladi va ularni 20 0 o`ngga burib tormozlanadi. Asbob korpusini ustunining sharsimon tayanchiga nisbatan burib, ikkala sath pufakchalarini shkalalar va nol bo`linmalarining qarshisiga o`rnatiladi. g`ildiraklarni shu kabi teskari tomonga 20 0 siljitib va ularni tormozlab to`xtatib, shkalalarga hamda qarab shkvorenning kopndalang va bo`ylama og`ish burchaklari

aniqlanadi. Boshqariluvchi g`ildiraklarning o`rnatish burchaklarini tekshirishga mo`ljallangan mexanik stend qo`zg`aluvchan plitali platforma va asboblar bilan jihozlangan kolonkadan tashkil to’gan. Avtomobil bir g`ildiragi bilan platformaga, ikkinchisi bilan esa platforma bilan bir sathda o`rnatilgan postamentga chiqariladi. g’ildiraklarning yaqinlashuvi va og`ishidan hosil bo`lgai yonlama kuchlar ta`sirida qo`zg`aluvchan plita kopndalang yo`nalishda siljiydi. plitaning siljishi asboblar yordamida aniqlanadi. Ular g`ildiraklarning yaqinlashuvi va og`ish kattaligini koprsatadi. Ancha aniq o’tik stendlar mikrosko’ bilan ta`minlangan. Avtomobil g`ildiragiga kopzguli qaytargich o`rnatiladi va nurli dog` qaytargichdan siljish kattaligiga qarab mikrosko’ shkalasidan g`ildiraklarning o`rnatish burchaklari aniqlanadi. Gupchakninig podshipnigidagi o`q bo`ylab lyuft g`ildirakni osib qo`yib, aylanish tekisligiga ‘er’endikulyar yo`nalishda g`ildirakni tebrantirib, shuningdek qo`lda aylantirib aniqlanadi. Agar g`ildirak tig`iz aylansa va bu hol tormoz kolodkalarining baraban yuziga tegishi oqibatida bo`lmasa yoki g`ildirak tebratilganda tirqish borligi ayon bo`lsa, unda gupchak podshipniklarining mahkamligini rostlash zarur. Osmaning texnik holatini tekshirish. Avtomobil osmasining buzuqligini shinalarning tez yeyilishi, avtomobilning to`g`ri chiziqli harakatining o`zgarishi, osmaning qattiq shovqin chiqarishini bildiradi. Ressoralar qayishoqligini yo`qotganda ular odatdagidan ko’p egiladi, oqibatda ‘okrishkalar kuzovga tegib ishqalanadi va tez yeyiladi. Avtomobilning to`g`ri chiziqli harakatining o`zgarishi shina-lardagi bosimning pasayishi, osma prujinasining cho`ziluvchanligini buzilishi, amortizatorlarning ishlamay qolishi, burish tsapfalari yoki old osma richaglarining deformatsiyalanishi tufayli bo`lishi mumkin. Osmaning kuchli shovqin chiqarishiga amortizatorlarning bu-zilganligi, detallar mahkamlanishining bo`shashishi va tutash ishchi sirtlarining yeyilishi

sabab bo`lishi mumkin. G`ildiraklarning texnik holatini tekshirish. g’ildiraklarning texnik holati ko’zdan kechirib tekshiriladi. SH’ilka va gaykalarning yaxshi mahkamlanmaganligi tufayli mahkamlash sh’ilkalari kirgizilgan teshiklarning yeyilib kengayishi disklarning deformatsiyalanishi, to`g`inlarning mexanik shikastlanishi va korroziyalanishi g`ildiraklarning asosiy buzuqliklaridir. SHinalarning asosiy buzuqliklariga protektorning yeyilishi, qatlamlarning kopchishi va karkasning yorilishi kiradi. protektor shinalaridagi bosimning o`zgarishi, avtomobil ortiqcha yuklanganda, g`ildiraklarni o`rnatish burchaklari buzilganda ko’p yeyiladi. protektorning notekis yeyilishiga g`illiraklarning muvozanatsizlanishi, ularning notekis tormozlanishi old g`ildiraklarni o`rnatish burchaklari buzilganda va osma buzuqliklari sabab bo`ladi. YUrish qismiga texnik xizmat koprsatish. KTXK da rama, ressoralar, amortizatorlar, g`ildiraklar ko’zdan kechirib tekshirib chikiladi. 1-TXK da g`ildiraklar gupchaklarining podshipniklari tekshiriladi va zarur bo`lsa rostlanadi, osma (zarur bo`lganda stermyankalar, ressoralarning barmoqlari va g`ildiraklarning gaykalari mahkamlanadi) hamda shinalar (protektorda va qo`shaloq shinalar orasidagi qisilib qolgan begona predmetlar olib tashlanadi) holati tekshiriladi. SHinalardagi havo bosimi tekshiriladi va zarur bo`lsa, ularga dam beriladi. Ressoralarning barmoqlari va burish tsapfalarining shkvorenlari grafikka muvofiq moylanadi. 2-TXK da 1-TXK da bajariladigan ishlarga qo`shimcha ra-vishda rama, shatakka olish qurilmasi va old ko’prik balkalari, old va ketingi ko’priklarning to`g`ri joylashganligi ko’zdan ke-chiriladi, amortizatorlarning holati hamda mahkamlanishi tekshiriladi. protektor tez yeyilganda g`ildiraklarni o`rnatish burchaklari tekshiriladi va zarur bo`lganda rostlanadi, g`ildiraklar o`rni shaklga muvofiq almashtiriladi. 2-TXK ishlari hajmiga gupchaklarni demontaj qilish, podshipniklarni yuvish va holatini tekshirish, moyni almashtirish hamda g`ildiraklar podshipniklarini rostlash ham kiradi. YUrish qismi mexanizmlarini rostlashga g`ildiraklarning yaqinlashuvini,

yengil avtomobillarda esa old g`ildiraklarning og`ishini ham, old g`ildiraklarning eng katta burilish burchaklarini, burish tsapfasi bilan old ko’prik balkasining quloqchalari orasidagi o`q yo`nalishidagi tirqishni, shuningdek gupchaklarning podshipniklarini rostlash ishlari kiradi. Avtomobildan foydalanilganda old g`ildiraklarning yaqinlashuvi odatda kattalashadi, biroq «teskari» yaqinlashuv ham bo`ladi. Uni rostlash uchun kopndalang rul tortqisi uchliklarining mahkamlash boltlari bo`shatiladi va tortqi trubasimon kalit bilan yaqinlashuvni kattalashtirish uchun oldinga, kichraytirish uchun esa ketinga buraladi. g`ildiraklar yaqinlashuvi rostlab bo`lingach, tortqi uchliklarini taranglash boltlarining gaykalari oxirigacha qattiq buraladi. g’ildiraklarning og`ishi ustunning pastki uchidagi ekstsentrik vtulkani burash bilan rostlanadi. Rostlashdan oldin ustunning pastki uchidagi taranglash bolti burab mahkamlanadi. Old g`ildiraklarning eng katta burilish burchaklari pastki burish richaglariga (osma nomustaqil bo`lganda) yoki ustun tayanchiga (osma mustaqil bo`lganda) burab kirgizilgan boltlar yordamida o`rnatiladi. Eng katta burilish burchagiga erishilganda boltlar old ko’prik balkasining chiqiqlariga taqalib, g`ildiraklarning burilishini cheklab turadi. YUk avtomobillari shkvorenlarining qiyaligi va g`ildirak-larining tashqariga og`ishi rostlash bilan emas, balki yeyilgan detallarni almashtirish yo`li bilan tiklanadi. Burish tsapfasi bilan old ko’prik balkasining quloqchasi orasidagi o`q bo`ylab tirqish rostlash qistirmasini qo`yib kichray-tiriladi. Old g`ildiraklar gupchaklarining podshipniklari osilgan g`ildiraklarda rostlanadi. podshipnik qo’qog`ini olib va gaykani bo`shatib, gayka gupchakning tormozlana boshlanishigacha burab mahkamlanadi. Gaykani burab mahkamlayotgan paytda roliklarning podshipniklarda to`g`ri joylashishi uchun g`ildirakni burab turish zarur. So`ngra shtift qulfli shaybadagi eng yaqin teshikka to`g`ri kelguncha gayka taxminan 1/6 aylanaga burab bo`shatiladi. Gaykani burab mahkamlab va

stoporlash shaybasini gayka qirrasiga qayirib, g`ildiraklarning ikkala yo`nalishda aylanishi tekshiriladi. g’ildirakni qo`l bilan qattiq aylantirib yuborgandan keyin u lyufti bilinmagan holda kamida 8 marta aylanishi lozim. Ketingi ko’prik podshipniklarining o`q bo`ylab lyuftlarini aniqlash va rostlash uchun uni osib, yarim o`q gupchakdan ajratib olinadi; rostlash old ko’prik podshipniklarini rostlash tartibiga o`xshaydi, gayka bilan rostlanib, kontragayka va stoporlash halqasi yordamida qo`yiladi. Ramani ta`mirlash. Ramani qismlarga ajratish va nuqsonlarini bartaraf etish. Ramaning asosiy nuqsonlari: kronshteynlarni mahkamlash mintaqasi toliqishdan darz ketadi, parchin mixli birikmalar bo`shashadi, parchin mixlar uziladi, parchin mixlar kirgizilgan teshiklar yeyiladi, bo`ylama balkalar, kopndalang bruslar va kashaklar yoriladi, egiladi va buraladi. Ramalarnn ta`mirlash texnologik jarayoni ularni yog`sizlantirish va tozalash, texnik holatiga qarab to`la yoki qisman qismlarga ajratish (parchin mixlarni olish), detallarni tekshirish, almashtirish yoki tiklash, yig`ish (parchin mixlarni joyiga qo`yish) va bo`yashdan iborat. Ramalarni har bir tutashmadagi (kronshteynlar va kopndalaig bruslar bilan bo`ylama balkalar) ko’pi bilan bitta parchin mix bo`shashganda, shuningdek tokchalarning ayrim joylari egilganda to`la qismlarga ajratmay ta`mirlashga ruxsat etiladi. Boshqa hollarda ramalar ta`mirlash uchun qismlarga to`la ajratiladi. Ramalar ishqor solingan. vannalarda yog`sizlantiriladi va tozalanadi. parchin mixlar quyidagicha olib tashlanadi: dastlab parchin mixning kallagi olib tashlanadi, keynn parchin mix sumba bilan urib chiqariladi. Kichik diametrli parchin mixning kallag zubilo bilan qirqnb tushiriladi. Katta diametrli parchin mixning kallaklari parmalab chiqarib tashlanadi. Deformatsiyalangan detallar press ostida qizdirilmay to`g`-rilanadi. press shtoki balkaga taqalib turadigan joylardagi tokchalarni ezilishdan saqlash uchun ‘onasimon kashakli opravka qo`yiladi. Asosiy metalldagi yoki payvand choklardagi darzlar payvand-lanadi yoki detalning bir qismi almashtiriladi. Birinchi holda darzlar yoyilib ketmasligi uchun

ularning uchlaridan darz yoyi-ladigan yo`nalishda 5...10 mm narida diametri 6...8 mm li parma bilan teshik parmalanadi, darzning bir yoki ikkala tomonning 60 0 burchak ostida yo`nib ishlov beriladi, unga yaqin joylar tozalanadi va necha tomonga ishlov berilganiga qarab bir tomonlama yoki ikki tomonlama chok bilan payvandlanadi. NII avtotransport (Avtotransport ilmiy tadqiqot instituti) gexnologiyasiga muvofiq toliqishdan darz ketgan joylar qirqib tashlanadi, ularning o`rniga yaroqsiz ramadan qirqib olingan qo`shimcha ta`mir detali o`rnatiladi va uchma-uch payvandlanadi. payvandlangandan keyin shlak olib tashlanib, chok tozalanadi. payvandlangan joylardagi chokka bolg`a bilan urilganda chiqadigan tovush asosiy metallga urgandagi tovushdan farq qilmasligi lozim. payvand chok va uning ikkala tomoni 3...4 mm naridan pnevmatik bolg`a bilan urib parchinlab puxtalanadi. parchin mixlar kirgiziladigan teshiklar yeyilgan bo`lsa, payvandlanadi, keyin yangi teshik parmalanib, uning qirralari te-shikni ishchi chizmasi o`lchamiga muvofiq kengaytirib puxtalanadi yoki yeyilgan teshik parmalab kengaytiriladi, zenkovkalanadi va ta`mirlash o`lchamiga muvofiq kengaytiriladi. Rama avval texnologik boltlar yordamida yig`iladi. Yo`nishda shvellerlar va kronshteynlar yuzalarining zich tegib turishiga alohida ahamiyat beriladi. So`ngra har bir teshikka faqat bitta texnologik boltni olib, yuqorida bayon etilgan usullarning biri bilan navbatma-navbat ishlov beriladi. Teshikka ishlov berib bo`lingach, unga texnologik bolt qo`yiladi va gayka oxirigacha burab mahkamlanadi. Barcha teshiklarga ishlov berib bo`lingach, parchinlash boshlanadi. Navbati bilan bittadan texnologik bolt chiqarib olinadi, parchin mix qo`yilib, parchinlanadi. Ramalarni parchinlash uchun statsionar va kopchma parchinlash qurilmalaridan foydalaniladi. pnevmatik asbob o`rniga gidravlik asbobdan foydalanish shovqinni, sermehnatlilikni kamaytiradi, parchinlash sifatini oshiradi. Kopchma gidravlik parchinlash qurilmasining skobasiga ishchi tsilindri o`rnatilgan. Ishchi tsilindri past bosim porshenidan (katta yo`l va parchin mixga tez keltirishni ta`minlaydi) va yuqori bosim porshenidan (parchin mixni

shakllantirishda yuqori bosim hosil qiladi) iborat. Qo`zg`almas tepkiga mahkamlanuvchi detallar bilan birga parchin mixlarning kallagi o`rnatiladi. SHundan keyin kno’ka bosiladi. past bosim porsheni suyuqlik bosimi ta`sirida qo`zg`aluvchan tepkini parchin mixga tez surib beradi va uni qisadi. parchin mix qarshilik koprsatganda gidravlik tizimda bosim oshadi, natijada muayyan bosimda multi’likator zolotnigi ishga tushib, yuqori bosim porsheni ishlay boshlaydi. Bu porshen blok orqali parchin mix kallagini shakllantiradi. Bosim muayyan darajaga yetganda yuqori bosim relesi ishga tushadi, tizimi dastlabki holatga qaytadi va tsikl tugaydi. Ramaning bo`ylama balkalari kopndalang bruslar bilan zarur aniqlikka erishish uchun tagliklarda yig`iladi. Bunda maxsus konduktorlardan foydalaniladi. Qiyshiqlikni aniqlash uchun maxsus nazorat chiziqlar ishlatiladi. Ular trubadan tayyorlanadi. Bunda trubaga prizmalar yoki ikkita qo`zg`almas va qo`zaluvchan o`lchash shtifti o`tqaziladi. qo`zg`aluvchan shtift o`lchashni qayd qilishda vint bilan qotirnb qo`yiladi. CHizg`ich shvellerlarning yuqorigi tokchalaridagi chetki teshiklar orasida diagonal bo`ylab qo`yiladi. Bu oraliqlar baravar bo`lishi lozim. Agar rama qiyshaygan bo`lsa, unda u bartaraf etiladi, masalan, bo`ylama balkalarning toretslariga kuvalda bilan uriladi va texnologik boltlardagi barcha gaykalar oxirigacha burab mahkamlanadi. Bunda bo`ylama balkalar va yonlama kronshteynlarning yuzalari kopndalang bruslar yuzasiga tegib turishi kerak. Agar hamma parchin mixlar to`g`ri qo`yilgan, parchin mix kallaklari yaxshi shakllantirilgan bo`lsa va agar biriktirish detallarida kertiklar va chaqalar bo`lmasa, unda parchin mixli birikma yaxshi bajarilgan deb hisoblanadi. Qo`yilgan parchin mixlarning sifati taqillatib koprib, ko’zdan kechirib va kallaklar o`lchamlarini shablonlar yordamida tekshirib aniqlanadi.

O`qlarni ta`mirlash. Old o`qni qismlarga ajratish va yig`ish. g`ildirak gupchagidan qal’oqni mahkamlovchi to`rtta bolt burab chikariladi, so`ng qistirma olinadi. So`ngra qulfli shayba chetini qayirnb hamda kontrgaykani bo`shatib, qulfli shayba va halqa olinadi, keyingi gayka burab chiqariladi. Burish tsapfasidan tashqi podshipnik va tormoz barabani bilan yig`ilgan holdagi gupchak s`yomnik yordamida presslab chiqariladi. SHkvoren stoporidan gaykani burab chiqarib, stopor burish tsapfasining teshigidan bolg`a va mis urib chiqargich yordamida urib chiqariladi. SHkvorenning qo’qoqlarini mahkamlovchi boltlar tsapfadan burab chiqarilgach, shkvoren pastga s`yomnik yoki bolg`a va urib chiqargich yordamida presslab chiqariladi. So`ngra burish tsapfasi balkadan ajratib olinadi, tayanch halqa va shayba olinadi. Tsapfa podshipnigidan va g`ildirak gupchagidan eski moy to`kib tashlanadi, salnik kirdan tozalanadi, moyni vtulkalar va halqaga olib keluvchi kanallar tozalanadi, detallar yuviladi. Old o`qni yig`ish ishlari qismlarga ajratishdagiga teskari tartibda bajariladi. Bunda g`ildirak gupchagining podshipniklari moylanadn va rostlanadi. Old o`q balkasini tiklash. Balkaning asosiy nuqsonlari: balka egiladi va buraladi, ressora ostidagi maydoncha hamda shkvoren ostidagi bobishkalar balandligi bo`ylab yeyiladi, shkvoren ostidagi, shkvoren stopori ostidagi, mahkamlash stremyankasi ostidagi va ressoralaraning markazlashtiruvchi chiqiqlari ostidagi teshiklar yeyiladi. Balka darz ketganda va teshilganda yaroqsizga chiqariladi. Bal-kaning egilishi va buralishi stendda tekshiriladi. Bundan avval shkvoren ostidagi va ressora ostidagi maydonchalardagi teshiklar toretslaridagi chaqalanish tozalanadi. SHu stendning o`zida balkalar sovuqlayin to`g`rilanadi. Egilish va buralishni bartaraf etib bo`lmaganda balka yaroqsizga chiqariladi. Balkaning nuqsonlarini bartaraf qilishda ressoralar osti-dagi maydonchalar baza yuzalar vazifasini o`taydi, shu sababli ular birinchi nazbatda tiklanadi. yeyilgan maydonchalar frezalanadi. Maydonchaning qalinligi yo`l qo`yilmaydigan darajada yupqalashganda balka yaroqsizga chiqariladi. SHkvoren ostidagi bobishkalarning yeyilgan toretslari maxsus dastgohda

frezalanadi, bu dastgoh shkvoren ostidagi teshiklarni yo`nib kengaytirishga ham mo`ljallangan. Bobishkaning balandligi ta`mir o`lchamli (qalinligi oshirilgan) rostlash shaybalarini qo`yib kamaytiriladi. Bobishka balandligi haddan tashqari kamayganda balka yaroqsizga chiqariladi. SHkvoren ostidagi yeyilgan teshik yo`nib kengaytiriladi va unga ariqchali vtulka shunday presslab o`rnatiladiki, bunda ariqcha shkvoren stopori ostidagi teshikka mos kelsin. Vtulkani ishchi chizmasi o`lchamiga muvofiq yo`nib kengaytiriladi va bobishka toretsi ikki tomondan qirqiladi. SHkvoren stopori ostidagi yeyilgan teshikka ta`mir o`lchamiga moslab ishlov beriladi, yig`ish vaqtida mos ta`mir o`lchamli stopor o`rnatiladi. Mahkamlash stremyankasi va ressoralarning markazlovchi chiqiqlariga mo`ljallangan. teshiklar yeyilganda ular QTD qo`yib, so`ng ishchi chizmasi o`lchamiga muvofiq kengaytirib tiklanadi. Burish tsapfasini tiklash. Richaglar ostidagi konussimon teshiklar, old ko’prik balkasining bobishkasi ostidagi quloqchalar, gupchak podshipniklari o`tqaziladigan bo`yinlar, gupchak salnigi o`rnatiladigan halqalar, vtulkalardagi va shkvoren vtulkasi kirgiziladigan teshiklarning yeyilishi, gayka buraladigan rezbaning shikastlanishi tsapfalarning asosiy nuqsonlaridir. Burish tsapfalari singanda va yorilganda yaroqsizga chiqariladi. Tsapfalarni tiklashdan oldin markaziy teshiklarniig holati tekshiriladi va zarur bo`lganda ular to`g`rilanadi. Richaglar kirgiziladitan ko’ussimon teshiklarning yeyilishi konussimon kalibr yordamida aniqlanadi va konussimon razvyortka vositasida bartaraf etiladi. Old ko’prik balkasining bobishkasi ostidagi quloqchaning yeyilgan toretslari «toza» frezalanadi, yig`ishda esa erkin ta`mir o`lchamiga ega bo`lgan tayanch shayba o`rnatiladi. Gayka buraladigan rezba yeyilganda u flyus ostida yoki tebranma yoy yordamida suyuqlantirnb qoplanadi, ishchi chizmasiga muvofiq rezba ochiladi va liska frezalanadi. podshipniklar o`tqaziladigan bo`yinlar va gupchakning salnigi o`rnatiladigan

halqa har tomonga 0,15 mm gacha yeyilganda xromlab, ko’p yeyilganda esa temirlab, so`ng ishchi chizmasi o`lchamiga muvofiq jilvirlab tiklanadi. YArim o`qlarni tiklash. Egilish, flanetsning tepishi, kerish vtulkalari kirgiziladigan konussimon teshiklarning va shlits-larning qalinligi bo`yicha yeyilishi yarim o`qlarning asosiy nuk,-sonlaridir. YArim o`qlar singan, darz ketgan yoki buralgan bo`lsa, ular yaroq- sizga chiqariladi. Egilgan yarim o`qlar qizdirilmay pressda to`g`rilanadi. Flanets ichki torets sirtining tepishi me`yoridan oshganda u tokarlik dastgohida qirqiladi. Eyilgan konussimon teshiklar parmalab kengaytiriladi, suyuqlantirib qoplanadi, flanets toretslari ikki tomondan qirqiladi va ishchi chizmasidagi diametrda teshiklar parmalanadi, keyin ular zenkovkalanadi. Eyilgan shlitslar flyus ostida suyuqlantirib qoplab tiklanadi. Suyuqlantirib qoplangach, yarim o`q tepishga tekshiriladi va zarur bo`lganda to`g`rilanadi. SHlitsli bo`yinlar yo`niladi, faska qilinadi va shlitslar frezalab ochiladi, so`ngra ularga termik ishlov beriladi. Ketingi g`ildiraklar gupchaklarini tiklash. Qovurg`alardagi darzlar, tashqi va ichki ‘odshishnilarning tashqi halqalari o`rnatiladigan teshiklar hamda tashqi salnik ostidagi teshiklarning yeyilishi, yarim o`qni mahkamlash sh’ilkalari kirgiziladigan teshiklar rezbalarining yeyilishi gupchaklarning asosiy nuqsonlaridir. Qovurg`alardagi darzlar yoy yordamida payvandlab bartaraf etiladi. Boshqa joylarda darzlar bo`lganda gupchak yaroqsizga chiqariladi. podshipniklar o`tqaziladigan teshiklar tebranma yoy yordamida suyuqlantirib qoplab yoki QTD qo`yib, so`ng ishchi chizmasi o`lchamiga muvofiq yo`nib tiklanadi. Rezba shikastlanganda ta`mir o`lchamli rezba ochiladi yoki burama o`rnatilib, so`ng ishchi chizmasiga muvofiq yangi rezba ochiladi.

Osmani ta`mirlash. Ressoralarni ta`mirlash. Bikrlikning yo`qolishi, varaqlardagi, xomutlardagi va xomutlarni mahkamlash parchin mixlaridagi siniqlar hamda darzlar, varaqlarning qalinligi bo`yicha va ressora quloqchasining vtulkasidagi teshiklarning yeyilishi ressoralarning asosiy nuqsonlaridir. Koprsatilgan nuqsonlar bo`lganda ressora qismlarga ajratiladi. Ressora moslamaga yoki tiskiga mahkamlanib, markazlash bolti (ZIL avtomobillarida markazlash bolti yo`q) va taranglash xomutlari boltlarining gaykalari burab bo`shatiladi, boltlar chiqarib olinadi, kerish vtulkalari va taranglash xomutlari olinadi. Ressora moslama yoki tiskidan bo`shatilib varaqlab ajratiladi. Singan va darz ketgan detallar, shuningdek yeyilib yupqalashgan detallar yangisiga almashtiriladi. bikrligini yo`qotgan yaroqli varaqlar yumshatiladi, egish moslamasida vannada egib toblanadi, bo`shatiladi va egilgan tomoniga ishlov beriladi. Eyilgan vtulka yangisiga almashtiriladi va u chizmasi o`lchamiga muvofiq razvyortkalanadi. Ressoralar yig`ilib, stendda sinaladi. Yig`ishdan oldin varaqlarga grafitli moy surkaladi. Amortizatorlarni ta`mirlash. Amortizatorda salniklar, sharnirli birikmalar, klapanlar va prujinalar yeyiladi. Amortizator changsiz toza sharoitlarda ta`mirlanadi. qismlarga ajratish uchun amortizator pastki quloqchasidan tiskiga qisiladi, shtok oxirigacha yuqoriga tortib chiqariladi va rezervuar gaykasi maxsus kalit bilan burab chiqariladi. Salnikli oboymani otvyortka bilan koptarib turib, porshen va rezervuarning kojuxi bilan birga yig`iq holdagi shtok ishchi tsilindridan chiqarib olinadi. Suyuqlikning ishchi tsilindri va rezervuarga oqib kirishiga imkon beriladi, keyin u to`kib tashlanadi. Yeyilgan detallar, shuningdek darz ketgan va tirnalgan detallar yangisiga almashtiriladi. Yig`ish vaqtida amortizator yangi amortizator suyuqligi bilan to`ldiriladi, yig`ib bo`lingach, amortizatorning shovqinsiz ishlashi va hosil qiladigan qarshiligi tekshiriladi.

Foydalanilgan adabiyotlar 1. Texnicheskaya Ekspluatatsiya avtomobiley.-Uchebnik dlya VUZov g`’od.red ye.S.Kuznetsova.-M.:Transport, 2004 2. Texnicheskaya Ekspluatatsiya avtomobiley.-Uchebnik dlya VUZov g`’od.red G.V.Kramarenko.-M.:Transport, 1985 3. SHestopalov S.K. Ustroystva, texniseskoe obslujivanie i remont legkovo`x avtomobiley.-M.: IR’O; «Akademiya», 2000 4. Na’olskiy G.M. texnologicheskoe ‘roektirovanie avtotransportno`x pred’riyatiy i stantsiy texobslujivaniya avtomobiley.- M.: Transport, 1994 5. Usmanov D.I. O`zbekiston Respublikasi avtomobil transporti harakatlanuvchi tarkibiga TXK va T to`g`risidagi Nizom.-Toshkent, 1999 6. S a rb ae v V.I. i dr. M exa niz ats iya ‘r o izv o dstv e nni x ‘r ots ess o v T O i R a vt o m o bil e y.-M o s k v a , 2003 7. F a st o v ts ev G.F. O rg a niz ats iya te x niches ko g o o bslujiv a niya i r e m o nt leg ko vi x a vt o m o biley.-M.: Transport, 1989

Похожие

Avtomobilning boshqaruv mexanizmlariga texnik xizmat ko`rsatish va ta`mirlash ishlari texnologiyasi

Avtomobil dvigatelining sovutish va moylash tizimiga texnik xizmat ko`rsatish va ta`mirlash ishlari texnologiyasi

Transport vositalarini transmissiya agregat va mexanizmlariga texnik xizmat ko`rsatish va ta`mirlash ishlari texnologiyasi

Avtomobil dvigateliga texnik xizmat korsatish va ta`mirlash ishlari texnologiyasi

Kabina va kuzovlarga texnik xizmat ko’rsatish va ta`mirlash ishlari texnologiyasi