Avtomobillarning tortish-iqtisodiy hususiyatini diagnostikalash jihozlari - Транспорт - Рефераты

Avtomobillarning tortish-iqtisodiy hususiyatini diagnostikalash jihozlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

943 KB

Avtomobillarning tortish-iqtisodiy hususiyatini diagnostikalash jihozlari Reja: 1. Diagnostika stendlarining turlari. Kuch va inertsiya stendlari. 2.Yonilg’i sarfini aniqlash qurilmalari. 3.Chiqindi gaz tarkibini aniqlovchi qurilmalar.

1. Diagnostika stendlarining turlari. Kuch va inertsiya stendlari. Avtomobillarning tortish–iqtisodiy xususiyatlarini k ompleks diagnostikalash - transport vositasining ekspluatatsiya samaradorligini belgilaydigan asosiy ishchi parametrlarini o’lchashdir. Avtomobil tortish-iqtisodiy xususiyatini diagnostikalashda yetaklovchi ‘gildiraklardagi quvvat va uning xosilalari, tortish kuchi, xarakat tezligi, xarakatga ko’rsatiladigan qarshilik, erkin yo’l, tezlab ketish yo’li, tezlab ketish vaqti, tezlab ketish tezlanishi, xarakterli tezlik va yuklama rejimlaridagi yonil’gining solishtirma sarfi, ishlatilgan gazlarning zaxarliligi, shovqin miqdori kabi parametrlar o’lchanadi. Bu parametrlar tortish xususiyatini diagnostikalash stendlarida KI-4856, GAZ, ZIL transport vositalari - KI-8935; KI - 8930 - GAZ, ZIL, MAZ, KrAZ, KamAZ; KI - 8946 - UAZ; K - 409 - yengil avtomobillar uchun yoki qurama stendlarda aniqlanadi. Sinash natijasida umumiy xolati nosoz deb topilgan transport vositalarining agregat va tizimlari elementlar bo’yicha chuqur diagnostikalanadi. Dinamometrik stendlar (yoki transport vositalarining tortish xususiyatini baholash stendlari) transport vositalarining xarakterli tezlik va yuklama rejimlarini imitatsiya qiladi va asosiy parametrlarni o’lchaydi hamda asosiy agregat va tizimlarning texnik xolatini aniqlaydi. Stendlar yuklash usuli bo’yicha ikkiga bo’linadi: - kuch stendlari: -ular yuklama moslamasi bilan jihozlangan va doimiy test rejimida ishlashga mo’ljallangan ( 3 .1-rasm). - inersiya stendlari: -ular maxovik massalari bilan jihozlangan va tezlab ketish test rejimida ishlashga mo’ljallangan (3 .2-rasm).

a) b) 3 .1-rasm. Kuchlar orqali ishlovchi rolikli stend ko’rinishi. Kuch stendlarida ‘gildiraklardagi tortish kuchi, ularning aylanish tezligi, transmissiya qarshiligi va yonil’gi sarfini to’’gri uzatmada, berilgan barqaror yuklama va tezlik rejimlarida, maksimal buralish momenti va dvigatelning maksimal quvvati rejimlarida o’lchaydilar. Kuchlar orqali tortish xususiyatlarini tekshiruvchi stendlar ko’p tarqalgan bo’lib, ular quvvat ko’rsatkichlari bilan bir qatorda avtomobilning yonil’gi iqtisodiy ko’rsatkichlarini ham aniqlashga imkon beradi. Bu jihozlar 2 ta barabandan ( 3 .2- rasm) bitta yoki 2 ta bir juft barabandan tuzilgan bo’lib, ulardan biri yuklovchi qurilmaga ulangan bo’ladi. Hozirgi vaqtda yuklovchi qurilmaning gidravlik va induksion tormozli turlari keng tarqalgan. Тortish xususiyatlarini belgilovchi 4819M modelli stend quyidagilarni o’lchaydi: -tezlikni; tortish xususiyatlari va ‘gildirakdagi quvvatni; tezlanish vaqti va tezlanishning kerakli uzatmadagi intervalini; dvigatelning optimal sozlanganligini. Тexnik ma’lumotlar: 1.O’lchash intervali (oraliqi); -avtomobilning tezligi, km  soat 10....100 -avtomobil qildiragidagi quvvat, kVt (o.k) 20....200 (27,2...272) -tezlanish vaqti, s 0...99,9 -’gildirakdagi tortish kuchi, kN 2...20

2.Yuklanish beruvchi qurilmaning turi – elektrodinamikli, havo bilan sovutiladigan qurilma. 3.Stend parametrlari: -bitta rolikka tushadigan maksimal vertikal yuklanish,kN 20 -rolik diametri, mm 318 -roliklar o’qlari orasidagi masofa, mm 650 -roliklar soni, 4 -pnevmotizimdagi havo bosimi, MPa,(kGk  sm 2 ) 0,6...1,0(6-10) -o’rnatilgan quvvat, kVt 6,5 Stendning ishlashi harakatning qaytarilish prinsipiga asoslangan. Sinash davrida avtomobil qo’z’galmas bo’lib, yetaklovchi ‘gldiraklar roliklarni aylantiradi. Elektrdinamik yuklovchi qurilma yetaklovchi ‘gildiraklarni yuklantiradi, elektrdinamik yuklovchi qurilmaga o’rnatilgan kuch o’lchovchi qurilma yuklanish kuchini o’lchaydi. Stend konstruksiyasi bo’yicha bir xil bo’lgan o’ng va chap ikkita rolik blokka ega. Rolik bloklari payvandlangan rama, yetaklovchi va yetaklanuvchi roliklardan, egiluvchan muftadan, ko’targich, yuklamali va sozlash uskunadan iborat. Avtomobil pnevmatik yuritmali ko’targich yordamida ‘gildiraklari bilan stend roligiga qo’yilgandan keyin, avtomobil dvigateli yurgiziladi va avtomobilning yetaklovchi ‘gildiraklari stend roliklarini 40 km  soat tezlikkacha aylantiradi. Avtomobil ‘gildiraklaridagi aylantiruvchi moment oldingi yetaklovchi rolikka, so’ngra egiluvchan mufta orqali yuklovchi qurilmaga uzatiladi. Elektrdinamik yuklovchi qurilmaga uzatilgan elektr toki teskari aylanuvchi momentni hosil kiladi, bu esa stend boshqarmasidagi pultda qayd etiladi va kuch o’lchovchi qurilmada o’lchanadigan avtomobil tortuvchi ‘gildiraklarida yuklanishni hosil kiladi. Avtomobilning rolikli stendga erkin kirishi va chiqishi yetaklovchi va yetaklanuvchi roliklar orasiga o’rnatilgan pnevmatik ko’targich orqali amalga

oshiriladi. Ikki tomonlama ko’taruvchi asbob oqirligi 1,6 tonnagacha bo’lgan yukni 0,6 MPa bosim bilan ko’tarish xususiyatiga ega. Ko’targich boshqaruv pultida joylashgan tumblerlar orqali ishga tushiriladi. Havo taqsimlagichda joylashgan elektromagnit, tumbler orqali ishga tushiriladi va u siqilgan havo oqimini silindrning pastki bo’shliqiga uzatishni ulaydi (maydonchaning tushirilishi). Maydoncha tushirilayotganda pastki bo’shliqdagi havo taqsimlagich zolotnigi orqali atmosferaga chiqib ketadi. Ko’targichni yuqori holatga keltirayotganda boshqaruv pultidagi qizil chiroq yonadi va ko’targich tushirilayotganda o’chadi. Yuklanishli qurilma avtomobil ‘gildiraklarining tormozlanishi oqibatida vujudga kelgan elektrdinamik yuklovchi qurilma korpusidagi reaktiv moment, uning korpusiga mustahkamlangan pishang va tortgich yordamida kuch o’lchovchi datchik orqali qabul qilinib, boshqaruv pultiga uzatiladi. Reaktiv moment bosimli datchik orqali elektr signaliga aylanadi va u mikroampermetrda o’lchanadi. Boshqaruv pulti ajraluvchi paneli, karkas konstruksiyali tuzilishga ega. Stendni boshqarish pultida o’lchash tizimidagi o’lchash apparati, kuzatuv tizimi apparati, signal apparati, elektr tizimini boshqarish apparati mavjud. 3 .2-rasm. Тortish xususiyatlarini diagnostikalash inersion stendi. 1-maxovik; 2-jihoz barabanlari; 3-zanjirli uzatma; 4-elektromagnitli mufta; 5- reduktor; 6-elektrodvigatel.

Inersiya stendlarida (3.2-rasm) quvvatni to’’gri uzatmada, drosselning to’liq ochilgan xolatida, transport vositasi ‘gildiraklarining burchak tezlanishi hamda tezlab ketish vaqtini o’lchagan xolda aniqlaydilar. Stendlar asosan transport vositasining bitta yetaklovchi ko’prigiga moslab chiqariladi, konstruksiyasida ikkita yetaklovchi ko’prigi bo’lgan transport vositalari uchun stendni yuklama moslamasi bilan bo’gliq bo’lmagan qo’shimcha barabanlar bilan jihozlaydilar. Ular tayanch barabanlari bo’lib xizmat qiladi. 2. Yonil’gi sarfini aniqlash jihozlari. Yonil’gi sarfini o’lchagich karbyurator bilan yoil’gi nasosining o’rtasida ulab o’rnatiladi. Uning ishlash tartibi quyidagicha: yonil’gi, datchik orqali o’tib, ikki krilchatka rotorni aylantiradi. Rotor bu aylanishda lampochkadan tushayotgan yoruqlik nurini kesib o’tadi (lampochkalar datchik ichida joylashgan). Lampochkalar esa o’zgarmas tok manbaidan oziqlanadi va 12 V kuchlanishga ega bo’ladi. Uning natijada, impulsli yoruqlik nuri xosil bo’lib, bu registrator qurilmaning schetchigiga berilib, hajm o’lchovida yonil’gi sarfini ko’rsatadi. O’lchash xatoligi 2,5%. KI-8910 yonil’gi sarfini o’lchagichning ishlash tartibi kalibrli drossel teshigigacha va undan keyingi yonil’gi yo’lidagi bosim pasayishini o’lchashga asoslangan bo’lib, o’lchashdagi xatolik 3% atrofida bo’ladi. Oziqlanish tizimini barabanli jihozda diagnostikalash, avtomobilni yurgizib sinash uslubidagi noqulayliklarni bartaraf etadi. Yonil’gi sarfini o’lchashdan oldin 15 daqiqa mobaynida, 40 km  soat tezlikda (to’’gri uzatmada) dvigatel qizitib olinadi (bunda drossel to’la ochiq bo’ladi). Barabanli stendda yo’l sharoitiga yaqin sharoit yaratish maqsadida stendning gidravlik to’xtatgichi yordamida barabanlarda yuklanish xosil qilinadi. Shundan so’ng, 527 B NIIAТ turdagi asbob bilan yoil’gi nasosining ishlashi (bosimning ortishi va karbyurator yonil’gi kamerasining germetikligi) tekshiriladi.

3. Chiqindi gaz tarkibini aniqlovchi qurilmalar. Chiqindi gazlarning zaxarliligi dvigatellarni salt yurishida aniqlanadi. Karbyuratorli dvigetellar uchun Infralit, GAI-1, Elkon, Тo zal kabi gazoanalizatorlar, dizel dvigatellari uchun Mega-1, Mega-2 tutun o’lchagichlar ishlatiladi. 3 .3-rasm. GAI-1 va Avtotest gazoanalizatorlarining umumiy ko’rinishi GAI-1 gazoanalizatori, karbyuratorli avtomobil dvigatellari ishlaganda ajralib chiquvchi chiqindi gazlar tarkibidagi uglerod oksidi miqdorini avtomatik ravishda o’lchash uchun ishlatiladi. Ularning ishlashi optika adsorbsiyali usulga asoslangan bo’lib, infroqizil energiya nurlari tekshirilayotgan komponentlardan o’tishi darajasiga bo’gliq. Nurlarni ogahiy yutilish darajasi gaz aralashmasidagi komponentlar konsetratsiyasiga bo’gliq bo’ladi. GAI-1 gazoanalizatori (3.3 -rasm) optik blok, proba tayorlash va elektrik sxemadan, ya’ni modulyator generatori, chastotalarni ajratuvchi, sinxronlash qurilmasidan tashkil topgan. Asbobni ishga tayorlash: "Kalibr-1", "Nasos-2", "VKL-3" tugmachalar o’chirilgan holatida bo’lishi kerak. Gazoanalizatorga elektr ta’minoti simi ulanadi. Gaz olish zondini 200-450 mm uzunlikdagi naycha va tozalash filtri bilan biriktiriladi, keyin ular 5000-6000mm li rezina shlangasi bilan API-6 gaz olish qurilmasiga ulanadi. Nihoyat, gazoanalizatorni ishlash qobiliyati tekshiriladi: a) Asbob 12 voltli kuchlanishga ulanadi. b) 30 min davomida gazoanalizator qizdirib olinadi. v) "Nasos" tugmachasi bosiladi. g) "Kalibr" tugmasini bosib asbob kalibrovka qilinadi, ya’ni strelkasi "O" belgisiga dastak yordamida keltiriladi.

ye) So’ngra "Kalibr" tugmasi qayta bosiladi, ya’ni o’chiriladi. Dvigateldagi sovutish suyuqligining harorati 85-95  S ga yetgach, avtomobilning ovoz so’ndirgichi quvuriga gaz oluvchi zond qo’yiladi. "Nasos" tugmachasi bosiladi va asbob strelkasi ko’rsatgan qiymati yozib olinadi. Zond ovoz so’ndirgichdan olinib gazoanalizator orqali atmosferadagi havo 5 minut davomida haydaladi. "Nasos" tugmasi bosib o’chiriladi va asbobni elektr manbaaidan ajratiladi. Asbob avtomobildan chiqayotgan gaz tarkibidagi SO miqdorini foizda (%) ko’rsatadi. Boshqarish tugmasi yordamida GAI-1 asbobining o’lchash orali’gini 0 dan 5% gacha yoki 0 dan 10% gacha sozlash mumkin. Gazoanalizatorni kalibrovkalash har o’lchashdan oldin tavsiya qilinadi. Bu ishni har 30 minutda eng kamida 1 marta bajarish zarur bo’ladi. Karbyuratorni chiqindi gazlar tarkibidagi uglerod oksidining minimal qiymatiga sozlash ishlari dvigeteldagi sovutish suyuqligining harorati 85-95  S ga yetganda bajariladi. Chiqindi gazlar tarkibi gazoanalizator yordamida, tirsakli valning eng past (0,8  N nom ) aylanishlar sonida ishlatib qo’yib aniqlanadi. Тo’liq massasi G a <3,5 t bo’lgan avtomobillar chopqir barabanli qurilmalarda, avtomobilni har xil harakat tezligi va yuklamasida sinaladi. Bunda SO, S x N u , NO x va qattiq zarrachalarni solishtirma chiqindilari g/km da va xar bir sinovga to’’gri keluvchi qattiq zarrachalar grammda o’lchanadi. Shuningdek, xar xil tezlik va yuklamadagi karter gazini chiqishi va ta’minot tizimidan chiqadigan benzin bu’glari nazorat qilinadi. Тo’liq massasi G a >3,5 t bo’lgan avtomobillarga o’rnatilgan benzinli va dizel dvigatellarining zaxarliligi motor dastgoxidagi har xil yuklamada (benzinli dvigatellar uchun 9-tartibli davr, dizel dvigatellari uchun 13- tartibli davr) sinab baholanadi. Bunda chiqindilar g/(kVt*ch)da o’lchanadi. Dizel dvigateli chiqindi gazlarning tutashi - tutun o’lchagich (3.4-rasm) shkalasi bo’yicha aniqlanadi. 3.4-rasm. Dizeldan chiqayotgan ishlatilgan gazlarning tutashini

o’lchash shakli: 1-zaslonka; 2-gaz olgich; 3-o’lchash quvuri; 4- dizelni chiqarish kuvuri; 5- ressiver; 6—tutun o’lchagich Тahlil etish uchun gaz olish, maxsus gazolgich (2) yordamida amalga oshiriladi. Gazolgich (2), ressiver (5) orqali chiqarish kuvuri (4) bilan ulangan o’lchash quvuriga (3) o’rnatilgan. O’lchash quvuridagi bosimni oshirish uchun, zarur hollarda, u zaslonka (1) bilan jihozlanadi. Тutashni o’lchash ТХKda va ta’mirlashdan so’ng yoki yonil’gi apparaturalarini rostlash paytida, ko’z’galmasdan turgan avtomobilning dvigatelini salt ishlashidagi ikki xil tartibda: erkin tezlanish (tirsakli valning aylanishlarini minimal chastotadan maksimal chastotaga yetguncha tezlanishi) va valning eng yuqori maksimal chastotali aylanishlarida amalga oshiriladi.

Adabiyotlar: 1. Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari. – Т.: O’zbekiston, 2009. – 56 b. 2. Avtomobillar texnik ekspluatatsiyasi. Qayta ishlangan va to’ldirilgan ruscha 4- nashridan (prof. Kuznetsov Ye.S. tahriri ostida. M.:Nauka 2004y. 535 b.) tarjima prof. Sidiqnazarov Q.M. umumiy tahriri ostida, Toshkent “VORIS- NASHRIYOT”, 2006. – 670 b. 3. Avtomobillar texnik ekspluatatsiyasi. O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi avtotransport oliy o’quv yurtlari talabalari uchun darslik sifatida tavsiya etgan. Prof. Sidiqnazarov Q.M. umumiy tahriri ostida, Toshkent “VORIS-NASHRIYOT”, 2008. – 560 b. 4. Tехническая эксплуатация автомобилей. Учебник для ВУЗов . Под ред. Проф. Е.С. Кузнецова . M: Наука , 200 2 g. 5. Боровских Ю.И. и др. Автомобилларнинг техник тузилиши, техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш. Тошкент: «Мехнат», 2001. 6. O.Hamraqulov, Sh.Magdiyev. Avtomobillarning texnik ekspluatatsiyasi. Toshkent, 2005 yil. 7. O’zbekiston Respublikasi avtomobil transporti harakat tarkibiga texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash to’g’risidagi nizom. Toshkent,1999 y. 8. Руководство по ремонту и обслуживанию. Инструкция по эксплуата ции автомобилей ДЭУ. Нексия (все модели). Ташкент, 2000 г. 9. 4.O.Xamrakulov, Sh.Magdiev. Avtomobillarning texnik ekspluatatsiyasi. Toshkent. 2005 y.

Похожие

Avtomobil transmissiyasini diagnostikalash, txk va jt jihozlari

Avtomobil tormoz boshqarmasini diagnostikalash, txk va jt jihozlari

Avtomobil rul boshqarmasini va yoritgichlarni diagnostikalash, txk va jt jihozlari

Dvigatel mehanizmi va tizimlarini txk va ta’mirlash jihozlari

Avtomobilning tortish dinamikasi