АТКни бошҚарув тизими. - Транспорт - Рефераты

АТКни бошҚарув тизими.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

67 KB

АТКни бошҚарув тизими. Режа: 1. Бошқарув ҳақида асосий тушунчалар. 2. Автомобилларга тх технологик жараёнларини ташкил қилиш. 3. ЖТ технологик жараёнини ташкил қилиш.

Бошқарув ҳақида асосий тушунчалар. Бошқарув автомобил транспорти муҳандис техника хизматининг асосий функцияси ҳисобланади. Бошқарув даражасига боғлиқ ҳолда унда қўлланиладиган усуллар, бошқарув аппарати ва мазмуни ўзгариб боради, лекин бошқарувнинг моҳияти, унинг технологияси барча соҳалар (ижтимоий, иқтисодий, техник ва ҳаказо) ва даражалар (босқичларда) учун умумийдир. Техник эксплуатациянинг асосий вазифаларидан бири автомобил паркининг ҳолати ва ишлаш қобилятини самарали бошқаришнинг усуллари ва йўлларини аниқлашдан иборат, шунинг учун бошқариш муҳандиснинг асосий вазифаси ҳисобланади. Бошқаришнинг мазмуни ва усуллари муҳандис техника хизматини бошқаришнинг босқичларида муҳандис эгаллаб турган лавозимига қараб ўзгариб боради. Тизим деганда ўзаро ҳаракатда бўлган ва маълум яхлитликни ташқил қилувчи элементлар тўплами тушинилади . Масалан, турли хил мураккабликдан тизимларга бир қанча агрегатлардан ташқил топган автомобилни, таркибида бир қанча ижрочилар бўлган бригадани, автомобил транспорти корхонаси ва бошқа корхоналар ташқилотлар тўпламидан иборат автомобил транспортини, автомобил темир йўл ва бошқа транспорт турларидан иборат транспорт комлексини мисол келтириш мумкин. Бошқариладиган тизимни дастлабки ҳолатдан белгиланган ёки оптимал ҳолатда ўтказувчи ахборотни маълум мақсадга йуналтирилган ҳаракатга айлантириш жараёнга бошқарув дейилади. Агар бунда тизимнинг ҳолати яхшиланса бошқарув рационал ҳисобланади. Агар оптимал ҳолатга эришилса бошқарув оптимал ҳисобланади. Бошқарувнинг асосий босқичлари қуйидагилардан иборат : Тизимнинг мақсадини аниқлаш; тизимнинг ахволи ҳақида ахборот олиш; ахборотни қайта ишлаш ва таҳлил қилиш; қарорни ижрочиларга етказиш; бошқарув тадбирларини амалга жорий қилиш ва тизимнинг реакциясини олиш. Автомобилларга тх технологик жараёнларини ташкил қилиш. ТХК технологик жараёни ва уни ташкил қилиш иш режаларини ўз вақтида

бажариш учун керак бўлган ишчи постлари ва жойларнинг сони билан аниқланади. ТХК ишларини бажарилиши ва тақсимланиши учун керак бўлган ишчи постлари, уларнинг сонига ва ташкил этилишига асосан, универсал ва махсус турларга бўлинади. Бу ишчи постлари ўз навбатида, боши берк ва боши очиқ бўлиши мумкин. Қулайлигига қараб кетма-кет ёки параллел жойлашади. Махсус постларнинг кетма-кетликда жойлашиши оқимли қаторни ташкил этади. 1. Универсал постларда ТХК ни ташкил қилиш. Бу усулда, ТХК даги барча ишлар бир постда бир гуруҳ махсуслашган ёки универсал ишчилар ёрдамида амалга оширилади.Технологик жараённи боши берк ёки боши очиқ ишчи постларида ташкил қилинади. Боши берк постлар асосан ТХ-1 ва ТХ-2 да, боши очиқ постлар эса КХК да қўлланилади. Бу усулни камчилиги автомобилларни постларга қўйиш ва олишда вақтнинг кўпроқ кетиши, атроф-муҳитни ифлосланиши ва универсал ишчилар ишлаганда, кўпроқ иш ҳақи тўланишидан иборат. 2. ТХК ни махсус постларда ташкил қилиш. ТХК ни махсус постларда бажаришни ташкил қилиш, ТХК даги барча ишларни махсус постларга бўлиб юбориш ва шу постларда махсус мутахасисликка эга бўлган ишчиларни ишлашидан иборатдир. Бу вақтда ҳар бир пост ўзига яраша ускуна ва жиҳозлар билан таъминланади, ҳамда барча ишлар оқимли ёки операцион-пост усулида ташкил этилади. Оқимли усулда постлар кетма-кет ёки ёнма-ён жойлашиши мумкин. Бу усулда асосий шартлардан бири автомобилни ҳар бир постда бир хил вақтдан бўлиши кераклигидир. Бу эса ҳар бир постдаги иш ҳажмига ва ишчилар сонига боғлиқ бўлиб, қуйидаги талаб бажарилиши керак: to   t  const P ўр

бу ерда: to - ҳар бир постда бажариладиган иш ҳажми,ишчи соат Рўр- ҳар бир постдаги ўртача ишчилар сони,ишчи t - автомобилларни постда бўлиш вақти,соат Бундай постларнинг йиғиндиси оқимли қаторни ташкил этади. ТХК жараёнини бундай ташкил қилиш усулида, автомобилни постдан постга ўтиш вақти камаяди, эгалланадиган ишлаб чиқариш майдонинг юзаси камаяди ва конвейр қўллаш имконияти туғилади. Бу усулнинг камчилиги постларда бажариладиган иш ҳажмини ўзгартириш мумкин эмаслиги ва қўшимча ишчиларни ушлаб туриш (иш ҳажмининг ошишини инобатга олиб) мумкин эмаслигидадир. Оқимли қаторлар тўхтовсиз оқмли қатор ва тўхтаб-тўхтаб ҳаракатланувчи оқимли қатор каби турларга бўлинади. Тўхтовсиз оқимли қаторда ТХК, автомобил постдан-постга тўхтовсиз ҳаракатланиб туришида амалга оширилиши. Бу усул асосан КХ да қўлланилади. Бунда конвейр тезлиги Vк  0,8-1,5 м  мин, автомобиллар орасидаги масофа U  1,2-4 м ни ташкил этади. Тўхтаб-тўхтаб ҳаракатланувчи оқимли қатор деб, автомобилга ТХК да конвейрнинг тўхтаб туриши ва постдан-постга ўтишида ҳаракатланиши тушинилади. Бу усулни КХК да қўллаб бўлмайди, чунки КХК да механизацияланиш ва автоматлаштирилган мосламалар қўлланилади, ҳамда бу ерда тезлиги 10 - 15 м  мин бўлган конвейрлар қўлланилади. Ишчи пости узунлиги Lи.п  La  U, м га, яъни Lа-автомобил узунлигининг ва икки автомобил орасидаги масофанинг(U) йиғиндисига тенг бўлади. Бу усулда ТХК боши берк постларда бажарилади ва ҳар бир постда автомобилларни туриш вақти бир хил бўлиши керак. Автомобилларни ҳар қандай постга қўйиш мумкинлиги ишларини тез ва сифатли бажаришга имкон яратади, аммо автомобилнинг постдан-постга ўтиш вақти кўплиги туфайли, атроф-муҳитни ифлослантиришни кўпайтиради. Бу усулда, автомобилларга ТХК ишлари бир неча бўлакларга бўлиниб, бир неча кунда ўтказилиши мақсадга мувофиқ бўлади.

ТХК усулини танлаш тартиби - ТХК технологик жараёнини ташкил этиш усулини танлаш, автомобиллар сони ва турига,ТХК га ажратилган вақтга, баъзи бир операциялар ва ТХК жараёнлар иш ҳажмига ва автомобил линияда ишлаш вақтига боғлиқ бўлади. Ҳозирги вақтда, ҳар бир сменада автомобилларга ТХК лар сонига ва уларнинг турига қараб усул танланади (ТХ-1 лар сони 11-13 та, ТХ-2 лар сони 3 ва ундан ортиқ бўлганда оқимли қатор, кам бўлса, универсал постлар қабул қилинади). жт технологик жараёнини ташкил қилиш. АТК сида автомобиллар учун ЖТ ишларини бажариш талабга мувофиқ, ЖТ зонасидаги технологик ускуналар билан жиҳозланган постларда олиб борилади. Баъзи бир технологик операциялар, ТХ-1 ва ТХ-2 постларидаги бажариладиган ишлар билан боғлиқ бўлганлиги учун, уларни ТХ даврида бажариш мақсадга мувофиқ бўлади. Бу ишлар қўшимча кўчиб юрувчи махсус ишчилар ёрдамида бажарилади. ЖТ ишлари икки хил, агрегат ва якка усулда олиб борилади. Агрегат усули бузилган агрегат ва узелларни, аввалдан таъмирлаб қўйилган ёки янгисига алмаштиришдан иборатдир. Якка усул-автомобилни агрегат ёки механизмини тузатиб, яна ўз ўрнига қўйишдан иборатдир. Автотранспорт корхоналарида ишчилар меҳнатини ташкил этиш АТК сида ишчилар меҳнати қуйидаги усулларда ташкил этишлиши мумкин: Махсус бригадалар усули , Комплекс бригадалар усули, 3) Агрегат-участкалар усули Махсус бригадалар усулида ТХ ва ЖТ ишларининг ҳар бир тури махсус бригада ишчилари томонидан бажарилади.КХ,ТХ-1, ТХ-2 ва ЖТ ишларини бажарувчи бригадалар, барча ишларни бажара олувчи мутахассис ишчилар билан мужассамлаштирилади. Бу усулда бошқариш ишлари

осонлашади ва бир хилдаги ишлар бажарувчи участкалар ташкил қилинади, ҳамда бажарилган ишларни ҳисобга олиш осонлашади. Бу усулнинг камчиликларидан бири, автомобиль техник ҳолатига жавобгарлик сусаяди. Бу ўз навбатида автомобилларни ЖТ ишларида туриб қолишига, техник тайёргарлик коэффициентини камайишига олиб келади. Бу усулни мавқеини ошириш учун АТК сида "Ишлаб чиқаришни марказий бошқариш маркази (ЦУП) ёки ТХК ва ЖТ ишларини комплекс бошқариш тизимини ташкил этиш (бунда, ҳар бир ишчининг ўз ишига бўлган масулияти ошади) зарур. Комплекс бригадалар усули. Бу усулда АТК ларида ТХ-1, ТХ-2 ва ЖТ ишларини алоҳида-алоҳида гуруҳ автомобилларга бажарувчи комплекс бригадалар тузилади. Комплекс бригадалар асосида ТХК ва ЖТ ишлари ташкил қилиш шакли ТХК ва ЖТ ишлари марказлашган ҳолда олиб борилади. Бригадалар алоҳида-алоҳида мутаҳассисликларга эга бўлган ишчилар билан комплектланади. Бу усулда ҳам, ҳар бир ишчининг жавобгарлиги сезиларли даражада эмас, ЖТ ишларини ҳажми ошади. Оқимий усулни ташкил қилиш қийинлашади. Барча моддий техника материаллари бригадалар орасида бўлиниб кетади, бу ўз навбатида улардан самарасиз фойдаланишга олиб келади. Бу усулнинг қулайлиги, ТХК ва ЖТ ишларини бажаришдаги жавоб- гарлик бригада зиммасига тушади. Агрегат участка усули. Бу усулда ТХК ва ЖТ ишлари автомобилнинг қисмлари бўйича участкаларга бўлиб берилади. Ишлаб чиқаришдаги ишчилар ҳам ўз навбатида участкаларга бўлиниб, улар ТХК, ЖТ ишларини бир ёки бир неча агрегатлар бўйича бажарадилар. Участкаларнинг сони, АТК нинг ката кичиклигини қараб 4 тадан 8 та.гача бўлиши мумкин. Ишни бу усулда ташкил қилиш, ишлаб чиқаришдаги барча ускуна, жиҳозларни, эҳтиёт қисм, материалларни сарфини ҳисобга олишни осонлаштиради, ҳамда ТХК ва ЖТ варағи асосида, бажарилган иш тури ва

бажарувчи тўғрисида маълумот олиш имконини беради. Бу усул техник ҳодимларни ишга бўлган қизиқишини, жавобгарлигини ва техник хизматнинг самарадорлигини оширади. Бу усулнинг камчилиги шундан иборатки, тўлиқ автомобил учун ҳеч ким жавоб бермайди, балки алоҳида-алоҳида қисмлар учун жавоб берилади. Ҳозирги вақтда бу усул такомиллашиб, бригада назарида тусини оляпти ва шу бригада маълум гуруҳ автомобилларнинг техник ҳолати учун жавоб беради. Бунда бригадаларга охирги натижа бўйича ҳақ тўланади.

Адабиётлар 1. Ўзбекистон республикасида халқ хужалигини , шу жумладан автомобил саноатини бозор иқтисодиёти шароитларида ривожлантириш ва уларни эксплуатациясини ташкил этиш юзасидан Ўзбекистон Республикаси президенти И . А . Каримовнинг маърузалари , хукумат қарорлари , етук олим ва мутахассисларнинг фикрлари , чиқишлари ва илмий мақолалар (1991 йилдан шу кунгача . 2. Техническая эксплуатация автомобилей. под редакцией проф. Е.С.Кузнецов М: Транспорт,1991 г. 3. Техническая эксплуатация автомобилей. под ред. проф. Е.С.Кузнецова М: Т.,1991 г. 4. Ҳамрақулов О., Магдиев Ш. Автомобилларни техник эксплуатацияси, Жиззах, ЖизПИ, 2005й. 5. «Ўзбекистон Республикаси автомобил транспорти ҳаракатдаги таркибининг техник хизмати ва таъмири хақидаги Низом» Т., “Ўзавтотранс” коорпорацияси 1998-йил. 6. Крамаренко Г.В.,Николяев В.А., Шаталов А.И. Безгаражное хранение автомобилей при низких температурах. М:Транспорт 1984 г. 7. Лабезников М.Е.,Букеревич Ю.Л.Эксплуатация автомобилей в условиях жаркого климато и пустўнно-песчанной местности.М:Транспорт 1969г.

Похожие

Мойлаш тизими

Совитиш тизими.

Автомобилнинг бошқарув механизмларига тхк ва таъмирлаш

Батареядан ўт олдириш тизими

Дизел двигателларининг таъминлаш тизими.