Toshkent ip gazlamalar ishlab chiqarish hissadorlik jamiyati - Текстиль - Рефераты

Toshkent ip gazlamalar ishlab chiqarish hissadorlik jamiyati

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

45 KB

Toshkent ip gazlamalar ishlab chiqarish hissadorlik jamiyati Reja: 1. Toshkent to’qimachilik kombinati paydo bo’lish tarihi. 2. Toshkent to’qimachilik kombinatining loyihasiga ko’ra ishlab chiqargan mahsulotlari. 3. Tikuvchilik iplari va ularga tavsif, bajariladigan jarayonlar. 4. 1995-2000 yillarda TTKda joriy etilgan Yangi texnologiyalar. 5. «Crossol» firmasi texnologik tizimi tavsifi.

O’ttizinchi yillarda O’zbekistonda qurilgan to’qimachilik korxonalarining eng yirigi 1932 yilning 6-mayidan boshlanib, 1936 yilda qurib bo’lingan Toshkent to’qimachilik kombinatining birinchi navbatidir. 1934 yilda 8 to’quv dastgohi Farg’ona to’qimachilik fabrikasidan keltirilgan yigirilgan ip uya ishladi va Toshkent to’qimachilik kombinatining dastlabki mahsulotini uya boshladi. Shu yilning o`zidayoq, yigiruv fabrikasida 5000 urchuq to’quv fabrikasida esa 204 to’quv dastgohi ishga tushirildi.» 1935 yilga kelib yigiruv urchuqdari 35630 donaga, to’quv dastgohlari esa 1152 taga etdi va ulardan sifatli xom to’qima ishlab chiqarildi. Ishlab chiqarilgan gazlamalarni badiiy bezash uchun pardozlash korxonasiga zaruriyat paydo bo`ldi. 1934 yilning noyabrida yiliga 1000 to`p gazlamaga gul bosishni ta`minlash quvvatiga ega bo’lgan pardozlash uskunalari ishga tushdi. 1937 yilga kelib tarkibida 112700 urchuqli yigiruv, 3264 avtomat to’quv dastgohiga ega bo’lgan to’quv, pardozlash fabrikalarini va markaziy mehanik ustahonani birlashtiruvchi Toshkent to’qimachilik kombinatida 9861 tonna ip yigirildi, 87272 ming metr tayyor gazlama ishlab chiqarildi. Toshkent to’qimachilik kombinatining birinchi navbatida Farg’ona kombinati assortimentiga o’hshash ommabob kiyim – kechak va uy – ro`zgorda ishlatiladigan gazlamalar ishlab chiqarish mo`ljallangan. Ikkinchi navbatda ingichka ishgardan, asosan, ayollar va erkaklar uchun ko`ylakbop gazlamalar ishlab chiqarilgan. Gazlama yo`zida diogonal bo`ylab chiziqlar olish maqsadida sarja o’rilishidan foydalanilgan bo`lsa, krep o’rilishi hisobiga ko`ylakbop gazlamalarda donosorlik (krep) o’rilishi ishlatilgan. Ikkinchi jahon urushi yillari Toshkent to`qimachilik kombinatiga Leningrad shahridan ko`chirib keltirilgan korxona asosida respublikamizda ilk bor pishitilgan tikuvchilikda ishlatiladigan ip va mulina chiqaruvchi fabrika bunyod etildi. Urush yillarida Toshkent to’qimachilik kombinati 61915 tonna yigirilgan ip, 463,5 mln metr xom to’qima 486,3 mln metr tayyor gazlama,301 mln galtak tikuv ipi etkazib berdi.

Tikuvchilik iplari keng iste’mol buyumlari sifatida xalk xo`jaligining ko’pgina tarmoqlarida keng ishlatiladi. Tikuvchilik iplari assortimenti xilma – xil bo’lib, pishitish usuliga va qo`shilish soniga qarab, bir marta pishitilgan hamda 6,9 va 12 ta yakka ipni qo`shib, ikki qayta pishitilgan xillarga bo’linadi. Agar g’altak ipi 6 ta yakka ipni qo`shib pishitib olingan bo`lsa, bunday iplar to’quv iplar deyiladi. Qo`shilishlar soni 9 va 12 bo`lsa, bunday iplar mahsus iplar deyiladi. Tikuvchilik iplarining sifati GOST 66114-73 da belgilangan. Ular quyidagi nomerlarda bo’ladi: 10,20,30,40,50,60,80,100,120; faqat I va II sort bo’ladi. Tikuvchilik iplari va pishitilgan ipdan olingan buyumlarning tashqi ko`rinishi chiroyli bo’lishi uchun va qo`shimcha xossalar berish maqsadida iplar pardozlash jarayonidan o`tkaziladi. Bu jarayon quyidagilardan iborat: -qaynatish; -oqartirish; -bo`yash; -quritish; -appretlash; -tuklarni kuydirish; Iplarga ximiyaviy ishlov berishdan oldin ular ko’pincha suvda qaynatiladi, pardozlashdan oldin esa ularga kuchsiz ishqor eritmasida ishlov beriladi. Qaynatish natijasida ip ifloslik va moylardan tozalanadi. Tolalarning kopilyar xossasi yahshilanadi, ular shishadi va bir tekis qo’llanadi. Natijada tolalarga oqartiruvchi va bo’yuvchi eritmalar yahshi shimiladi. Ipni qaynatishda mahsus qozonlar ishlatiladi. Odatda, oq rangli tikuvchilik iplari va pishitilgan iplardan olingan buyumlar yoki okish bo`yash bo`yalgan iplar oqartiriladi. Oqartirish uchun natriy gipohlorid yoki vodorod peroksidi ishlatiladi. Natijada tolalar tabiiy sariq dog’dan tozalanadi. Iplarni oqartirish uchun mahsus operatorlardan foydalaniladi. Tikuvchilik iplari uchun ishlatiladigan yakka iplar faqat bo`yaladi va bo`yoqlarga quyosh nurlari, suv va ishqalanish ta`siriga chidamli bo’lishi uchun ularga mahsus D 1 DU va DCM tuzlari yoki uya xrom, alyuminiy tuzlarida ishlov

beriladi. Kalava ipini bo`yash uchun KM-16 markali yopiq tipdagi apparatlar ishlatiladi. Eritmaning temperaturasi 100°S bo’ladi. Apparatning ish unumi 70-100 kg / soat. Bobinaga yumshoq o`ralgan va tandali vallariga o`ralgan iplar esa KBN- 6 markali apparatlarda bo`yaladi. Apparatlarda birdaniga 600-900 kg iplarni bo`yash mumkin. Bobinalarda bo`yashda apparatning ish unumi 200-285 kg/soat, tandalash valiklarida bo`yashda esa 150-180 kg/soat bo’ladi. 1971-1975 yillar mobaynida ip-gazlama ishlab chiqaradigan korxonalardagi eski jihozlar yangilari qbo`yash almashtirildi. Jumladan, TTK 1- yigiruv fabrikasida eski yigiruv mashinalarini «Penza» to’qimachilik mashinasozlik zavodi ishlab chiqargan uya unumdor mashinalar bo`yash almashtirildi. Bu mashinalar o’rnatilgach fabrikalarning quvvati ancha oshdi. 3- yigiruv fabrikasida esa, kam unumli qayta tarash mashinasi sobiq, GDRda ishlab chiqarilgan «Tekstima» markali qayta tarash mashinalari bo`yash almashtirildi. 2- yigiruv fabrikasining tayyorlov bo`limiga dunyoda mashhur Angliyaning «Crosrol» firmasi texnologik tizimi o’rnatildi. Angliyaning « Crosrol» firmasi 1940 yilda yaratilgan va ishlab chiqarishga keng joriy etilgan «Crosrol – Varga» valikli tozalagich bo`yash dunyoga mashhur bo`yash boshladi. 1991 yilda firmada yaratilgan oddiy (karda) tarash mashinasi, toylarda keltirilgan pahta tolasini titishdan boshlab tarash mashinasida pilta ishlab chiqarish avtomatik tizimini korxonalarga joriy etishga imkon yaratdi. Bu tizim tarkibida toy tituvchi ta`minlagich, 4-kamerali aralashtirgich, aralashmalarni iflos xas-cho`p va boshqa jismlardan ajratuvchi separator, murakkab tituvchi aralashtirgich va tozalagich, chang yutuvchi kameralar, oddiy tarash mashinasi – «Crosrol MK-5» va «Crosrol» firmasinint fil’trlari mavjud. Crosrol» firmasining avtomatik toy tituvchisida «chimdib» titish usuli qo’llanilib, u sozlash va ishlatishda oddiyligi bo`yash boshqa toy titgichlardan farq qkiladi. Bir qatorda o’rnatilgan toylarda tola tugaganda, ikkinchi qatorga faqat «chimduvchi» moslama buriladi. Tola «chimdish» – titish moslamasining bo`yash

tomonga harakatlanishida bajariladi. Toy titgichning harakat tezligi, toydagi tolalar zichligiga bogliq. Holda avtomatik tarzda rostlanadi. Bir turdagi tolalarni qayta ishlashda (ABO-SB) ishlatilishi mumkin, (AVO-MV) turida esa aralashma tarkibida 4 tagacha tur tolalar aralashmasi olinishi mumkin. To`rt kamerali (4SV) aralashtirgichlarda quyidagi o`ziga hosliklar mavjud: -aralashtiruvchi kameralarning, mustaqil bir - biri bo`yash boglangan holda tuldirilishi; -har bir kamera tezligining alohdda rostlanishi; -har bir kameradagi tolalarning turli hajmda bo’lishi; -tolalarni harakatlantiruvchi konveyrda qatlamlararo aralashtirilishi. «Crosrol» avtomatik tizimining yakunlovchi jarayoni MKSS karda tarash mashinasida pilta ishlab chiqarish quya sh tugallanadi. «Crosrol MK-5» tarash mashinalari cehda 12 ta o’rnatilgan. 1 smenada 12 ta mashina 3800 kg mahsulotni qayta ishlaydi. Mashinaga pahta tolasi holstda emas, mahsus quvurlarda bunker orqali keladi. TTKning 2 – yigiruv fabrikasiga Crosrol firmasining titish, savash va tarash tizimining o’rnatilishi keyingi jarayonlar (piltalash, piliklash va yigirish) mashinalarni o’zgartirmagan holda ham yuqori sifatli yigirilgan ip ishlab chiqarishni ta`minladi. Korxonalarda enli dastgohlarning o’rnatilishi tayyorlov bo`limidagi mashinalarni o`zgartirishni talab etdi. Jumladan, SP-58O tandalash, ShB11-180 ohorlash mashinalari o’rnatildi. Pardozlash fabrikasida ham qator horijiy jihozlar o’rnatilmoqda, ular jumlasiga Chehiyaning «Eliteks» firmasining naqsh bosish tizimi, Olmoniyaning «Babkok» firmasi pardozlash tizimi va boshqalar kiradi. TTKda keyingi yillarda ensiz, jismoniy va ma`naviy eskirgan mokkili dastgohlar (AT-100) o’rniga ishlab chiqargan to`qima eni uya bozori talabiga javob beruvchi STB turidagi dastgohlar o’rnatildi. STB-250, STB-330 va STBU- 360 dastgohdarda bir paytning o`zida ikkita mato ishlab chiqariladi. Bu turdagi

dastgohlarning shovqinsiz ishlashi to’quv cehida mehnat sharoitlarini ham ancha yahshilaydi. Dunyo standartlari darajasida mahsulot ishlab chiqarish maqsadida tikuv iplarini ishlab chiqarish korxonasiga ham ilgor texnologiya keltirilmoqda.Yaponiyaning «Hasaka» firmasining 9 ta ip bo`yash va 6 ta qurituvchi apparatlari o’rnatildi. «Hamel» firmasining iplarni qo`shib o`rovchi va pishituvchi mashinalari, Angliyaning «Aurtan» firmasining tikuv iplarini galtaklarga urovchi avtomatlari o’rnatilishlari mahsulotni nafacat ichki bozorda, balki eksportga ham sotish imkoniyatini yaratdi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. E. Olimboev, Sh.R. Davirov «O’zbekiston to’qimachilik sanoati mahsulotlari va ularni ishlab chiqarish texnologiyasi», Toshkent, 2002. 2. M.T. Bo’rnikov, Sh.R. Marasulov «Pahta, kimyoviy tolalarni yigirish» 1- kism, 1985.

Похожие

Andijon ip gazlamalar ishlab chiqarish hissadorlik jamiyati

Buxoro ip gazlamalar ishlab chiqarish hissadorlik jamiyati

Abrli gazlamalar ishlab chiqarish

Ip gazlamalar to’g’risida umumiy ma’lumot

Qog‘oz ishlab chiqarish texnologiyasi