Ipak mahsulotlarini assortimentini ko’paytirish - Текстиль - Рефераты

Ipak mahsulotlarini assortimentini ko’paytirish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

670.5 KB

Ipak mahsulotlarini assortimentini ko’paytirish Reja: 1. Trikotaj matolari uchun xom ashyo tayyorlash texnologiyasi 2. Aralash polikomponentli iplar olish texnologiyasi

Obi havo sharoitiga, mo’da talablariga qarab, inson tanasiga komfort sharoit holatini yaratishligini inobatga olib, iste‟molchilar talabidan kelib chiqgan holda trikotaj mahsulotlariga turli xususiyatlar berish mumkin. Trikotaj mahsulotlarini cho’ziluvchanligi u yoki bu konstruktiv shakl berishni loyihalash lozimligini taqqozo etadi. Tayyor buyumlardagi shaklni oldindan modellash mumkinligini e‟tirof etadi. Bu esa o’z navbatida xom ashyolar xususiyatlarini tahlil etishini taqqazo etadi. Bizga ma‟lumki Yaponiya, Xindiston, Xitoy kabi ipakchilik rivojlangan mamlakatlarda ipak chiqindilaridan ishlab chiqilgan yigirilgan ipak iplari trikotaj ishlab chiqarishda keng qo’llaniladi. Ammo xom ipakdan eshilgan iplarni trikotajda qo’llash to’g’risida hech qanday adabiyot yoki internet manbalarida keltirilmagan. Shuning uchun ham oxirgi 10-15 yillar davomida TTESI olimlari va izlanuvchilari tomonidan xom ipakni trikotajda qo’llash borasida bir qator tajribalar olib borilmoqda. Nomzodlik dissertatsiyalari himoya etildi. Ma‟lumki ipak tabiat mo’jizasi bo’lib, biologik kelib chiqishi gamma ijobiy xususiyatlarni o’zida mujassamlantiradi. YUqori pishiqlik darajasi, havo va suv o’tkazuvchanligi, bakteriyaga qarshi, antiseptik xususiyatlari, qayishqoqlik, yaltiroq va bikirligi bilan boshqa tolalardan ajralib, yuqori turadi. Ipakning gigienik va issiqni izolyasiya qiluvchi xususiyati, nam o’tkazuvchanlik xususiyatlari uni issiq iqlim zonalarida moslashganligi trikotaj ishlatilishi zarurligini isbotlaydi. Shu bir qatorda xom ipakdan 28-30 % gacha yopishqoq modda seritsinni borligi, uni yana eshilganda qattiqligini oshib borishi ipakga o’ta yuqori qattiqlik beradi. Eksperimental tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, bunday iplarni trikotaj ishlab chiqarishda ishlatilganda trikotaj ilmoqlari hosil bo’lish, to’qish jarayonida mashina ignalarini sinishi deffektli trikotaj, nuqsonli, uzilgan hollari kuzatilgan. Ipakdan eshilgan iplarni qattiqlik holatini yumshatish maqsadida biz tomonimizdan yangi usul yaratildi. Bu esa eshilgan ipak ipini ishlab chiqarish

uchun, ipakni qo’shib buram berish, qaynatib seritsinni chiqarish va yana qaytadan qo’shib buram berish yo’li bilan trikotajda qo’llash mumkin bo’lgan eshilgan ipakni olish. 25 teksli eshilgan iplarni trikotaj uchun xom ashyo sifatida ishlatishga tayyorlash texnologik sxemasi Bunday murakkab usulni tanlash tayyor trikotaj buyumlariga yuqori qayishqoqlik xususiyatlarini berish imkonini yaratadi. Qayishqoqlik xususiyati ayniqsa ustki trikotaj buyumlarida muhim ahamiyatga ega. Yangi uslub uchun patent olindi. Seritsinni qaynatib chiqarish uchun, soda-sovun eritmasining konsentrati: 1,8 g/l - sovun; 1,0 g/l soda; vanna moduli 40; 50 minut davomida qaynatish. 14-jadval Qo‟shib eshish Doubling Twister МТ - CW - DT dastgohida (1 - buram 3,23 х : 5 S 130 br / m ) - 500 br / m gacha Qo‟shimcha protses : buramli iplarni qaynatish seritsinni chiqarish ( sovun - soda eritmasida ) Kalavadan g‟altakka qayta o‟rash Qo‟shib eshish Doubling Twister МТ - CW - DT dastgohida (2 - buram berish : qaynatilgandan so‟ng 12 ,5 х 2 Z 90 br / m ) 48 soat davomida dam berish Sifatini aniqlab , qadoqlab trikotaj ishlab chiqarishga yuborish Trikotaj to‟qish Xom ashyoni tanlash Т = 3 ,23 teks , namlash , ivitish , siqish , to‟g‟rilash , quritish G‟altakdan iplarni kalavaga o‟rash

Trikotajda qo’llaniladigan yangi usulda tayyorlangan eshilgan ipak ipining fizik-mexanik xususiyatlari (25-teks) № Ko’rsatkichlar Sinash metodikasi va uskunalar 1 Chiziqli zichligi, teks ISO 2064 (1994) charx, tarozi AR 1014 0,2 7- 0,3 3 3,2 3 12,5 25 2 Chiziqli zichligi bo’yicha variatsiya koeffitsienti: % Matematik statik usuli 12- 15 3,5 3,0 2,7 3 Buramlar soni, br/m DJN 53831TJ (1981)Twist Counter - - 130 90 4 Uzilish (uzish) kuchi, sN NBNC 53002 S (1979) STATIMAT C 6-9 122 ,7 487,5 1025 ,0 5 Nisbiy uzilish kuchi sN/teks Xisobiy 22- 27 38, 0 39,0 41,0 6 Uzilishgacha cho’zilishi, % STATIMAT C 14- 15 18, 5 19,0 19,5 Trikotaj eshilgan iplarni tayyorlashni, to’quvchilikka tayyorlashda farqi, qo’shimcha birinchi buram berilgandan so’ng seritsinni qaynatib chiqarish. Lekin yuqori buram bo’lgani uchun, buramlarni mustahkamlash jarayoni ham bo’lmaydi. Amaliyotda trikotaj ishlab chiqarishda paxta ipi bilan eshilgan ipak ipini qo’shib, paxta-ipak ustki trikotaji olinganda uning xususiyatlari, sof paxta ipidan olingan trikotaj xususiyatlaridan bir qancha yuqoriligi bilan ajralib turdi. Pilla ipi Xom ipak Qo„shib eshilib qaynatilgan ip (1- nchi marta) Qo„shib eshilgan (2- nchi marta)

Xom ashyolarning fizika-mexanika xususiyatlarini o’rganganimizda paxta kalava ipiga nisbatan tabiiy ipakning pishiqligi, uzilishga cho’zilishi bir qancha yuqoriligi yaqqol ko’rinib turibdi (15-jadval). 15-jadval Xom ashyolar xususiyatlari № Ko’rsatkichlar Paxta kalava ipi (pryaja) Tabiiy ipak Chiqindilardan yigirilgan ip Xom ipakdan eshilgan ip 1 Chiziqli zichligi, teks 25,0 16,6 25 2 Chiziqli zichligi bo’yicha variatsiya koeffitsienti: % 6,9 6,04 2,7 3 Uzilish (uzish) kuchi, sN 287,5 382,0 1025,0 4 Nisbiy uzilish kuchi sN/teks 11,5 27,34 41,0 5 Uzilishgacha cho’zilishi, % 8,5 11,0 19,5 Yangi usulda tayyorlangan eshilgan iplarni paxta iplariga qo’shib ishlab chiqilgan ustki paxta-ipak trikotajining xususiyatlari 16-jadvalda keltirilgan. 16-jadval Lastik usulda to’qilgan paxta-ipak trikotajning xususiyatlari Xom ashyo turlari, chiziqli zichligi, teks Xom ashyo tarkibi, % Uzilish kuchi, (N) Rr Uzilishg ac ha cho’zili sh, (%) L Kiri- shish , (%) U 1 Nazor at - 20x 3 - 1 00 - 54 8,0 33 0,0 68 , 1 17 1,8 1 3, 0 1 0 92 4, 0 321 00 Variantlar Rc koef. sыr str. Havo o„tkazuvchanlik, (sm3/sm2s) Vpr Ishqalanishga chidamlilik, (sikl) Is Paxta yigirilgan ip Ipak yigirilgan ip 16,5 eshilgan ip 25 Paxta ipi Ipak ipi Uzunasiga eniga Uzunasiga eniga Uzunasiga eniga

Tajrib a 1 ,2 20x 3 16, 5x 2 6 4, 0 3 6,0 88 2,0 40 0,0 88 , 8 18 1,2 1 0, 8 8 ,2 93 0, 0 373 30 Tajrib a 0 ,8 20x 3 25x 3 4 4, 0 5 6,0 99 0,0 50 0,0 98 , 6 20 0 9, 0 5 ,0 98 2, 0 420 60 2 Nazar iy (arqoq ipli) - 20x 4/1 - 1 00 - 62 1,0 38 7,0 84 , 6 24, 9 1 0, 0 8 ,0 64 0, 0 332 00 Tajrib a (arqoq ipli) 0 ,64 20x 4/1 25, 4 5 0, 0 5 0,0 67 9,0 52 0,0 97 , 2 27, 2 7, 1 3 ,0 66 2, 0 417 00 3 Nazar iy (arqoq ipli) - 20x 2/2 - 1 00 - 86 8,0 34 9,7 79 , 9 16, 2 7, 0 6 ,0 51 0 396 90 Tajrib a (arqoq ipli) 1 ,2 20x 2/2 16, 5x 2/2 5 5, 0 4 5,0 10 00, 0 56 6,9 93 , 0 22, 0 6, 7 3 , 0 54 2 ,0 452 00 Ipak yigirish tarandilari bo’lgan tabiiy ipak tolali chiqindilari va jun tolasidan polikomponentli yigirilgan ip olishdan iborat bo’lgan polikomponentli yigirilgan ipi ishlab chiqarishning yangi usuli tavsiya etildi. Bu usul aralash yigirilgan assortimentini kengaytirishga, uning uzilish xarakteristikalari, sifat ko’rsatkichlari va iste‟mol xususiyatlarini yaxshilashga, shuningdek ipak chiqindilaridan samarali foydalanish imkonini beradi. Tavsiya etilgan usuldagi aralashtirishning mohiyati, bu har bir komponentni o’zini aralashtirish va arlashma bo’yicha har bir komponent tolalarini bir tekis taqsimlashdan iborat. Natijada aralashma tarkibi iloji boricha bir turli bo’ladi. Har bir (hatto kam miqdorida) aralashma namunasida va aralashma retseptiga mos ravishda har bir porsiyada barcha komponent tolalari mavjud bo’ladi. Bunday

taqsimlanish alohida komponent qismlarini o’zaro aralashtirish natijasida erishiladi. Yangi texnologiyalardan ipakning ikkilamchi tolali chiqindilarini, kamvol jun tolalari bilan aralashtirib, jun-ipak yigirilgan ip olish hisoblanadi. Tolalarni aralashtirishdan avval ularning texnologik xususiyatlarini mosligi o’rganiladi. Ularni shtapell uzunliklari bir biriga mos (120-140 mm). Ipakning pishiqligi junga nisbatan deyarli 2 barobar yuqori, junni esa uzilishdagi cho’zilishi ipak tolasiga nisbatan 1,5 barobar yuqori. Ularni aralashtirish natijasida ishlab chiqilgan 30 teksli jun (70%) – ipak (30%) yigirilgan ipning (MCHJ “Kosonsoy to’qimachi”) 100% junga nisbatan pishiqligi 2,5 marta o’sgan. Aralashmada jun kamvol tolasi va ipak yigirish tarandilari – tabiiy ipak tolali chiqindilari yoki nuqsonli pillalardan ipak massasidan (seritsinni qaynatgandan so’ng) foydalaniladi. Ular alohida labazlarda saqlanadi. Tayyor aralashmada iloji boricha bir turdagi massani yaratish uchun jun va ipak tolalari qavatlari ketma-ketlikda to’shab boriladi. Bu esa tashqi ko’rinishi jilovdor va yuqori mustahkamlikka ega bo’lgan yangi aralash polikomponentli yigirilgan ip assortimentini ishlab chiqarish va jun yigirish sanoatida tipli dastgohlarda taroqli tizimda polikomponent jun-ipakli yigirilgan ip olish imkonini beradi. Tavsiya etilayotgan usulda polikomponentli yigirilgan ip ishlab chiqarish uchun texnologik sxema va dastgohlar 37-rasmda keltirilgan.

37-rasm. Jun-ipak ipini ishlab chiqarish texnologik jarayoni ketma ketligi.

Mazkur texnologiyaning eng muhimligi, har bir tola obdan o’z ichida aralashtiriladi, so’ngra qavatma-qavat to’shama sifatida joylashtirilib, yana obdan aralashtirilib so’ngra kelgusi jarayonlar davom etadi, bu hol sifatli mahsulot olish imkonini beradi.

Adabiyotlar ro’yxati : 1.Алимова X. Безотходная технология переработки шѐлка. Ташкент. “Фан”, -1994. 2.Усенко А., Заболоцкий Л.М. Технология шѐлкопрядения. М.Тизлекнром. 1961.-392 с. З.Совершенствование технологии подготовки шѐлковых отходов к чесанию (обзор). Туйчиев Д., Мухамедов М.М., Бурнашев И.З. Ташкент: ГФНТИ, 1993. 4.Алимова Х.А. О проблемах рациональпого использования отходов переработки коконного сырья. Шѐлк: РС/ УзНИИНТИ. 1992. - № 6. -С.18-19. 5.Дерягин Б.В. Что такое грение? М: АН 1963. -230 с. 6.Махкамов Р.Г. Основы процесса взаимодействия поверхностей твердых тел с волокнистой массой. Ташкент: Фан - 1979.

Похожие

To’qimachilik iplarining assortimentini kengaytirishdagi yangiliklar

Tut ipak qurtining chiqarish organlari. Tut ipak qurtining ipak ajratuvchi bezlari

Ipak qurtlari haqida ma’lumot

Tut ipak qurtining nafas olish tizimi. Tut ipak qurtining muskullari

Tut ipak qurtining sezgi organlari. Tut ipak qurtining ichki sekretsiya organlari