Таржима билан боглик айрим лингводидактик масалалар хусусида - Лингвистика - Рефераты

Таржима билан боглик айрим лингводидактик масалалар хусусида

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

40 KB

www.arxiv.uz Таржима билан бо ғ лик айрим лингводидактик масалалар хусусида Ҳозирги пайтда ҳар томонлама етук, жаҳон андозалари талабларига жавоб бера оладиган малакали мутахассислар тайёрлаш масаласи таълим тизими олдида турган энг муҳим вазифалардан бири ҳисобланади. Ҳозирда улар ижтимоий ҳаётнинг барча жабҳалари учун жуда зарур. Замонавий малакали мутахассисдан чуқур билим касбий маҳорат билан бирга компютер саводхонлиги ва албатта чет тиллардан бирини билиш талаб этилади, чунки у ўз меҳнат фаолиятида хорижий манбаларда чоп этилган ўз касбига оид материалларни ўқиб таржима қила олиши, уни амалиётга тадбиқ қила билиши, ҳорижлик ҳамкасби билан ишга доир фикр алмаша билиши керак. Бунинг учун замонавий мутахассис маълум даражадаги сўз бойлигига эга бўлиши лозим, шундагина у хорижий тилдаги матнни ўз она тилисига таржима қила олиши ва фикрни хорижий тилда ифодалай билиши лозим шунинг учун ҳам таржима чет тили ўқитиш методикасида муҳим ўрин эгаллаб келган. Агар чет тили ўқитиш тарихига назар ташлайдиган бўлсак энг аввал грамматик таржима методи шаклланганлигини гувоҳи бўламиз. У икки кўринишда бўлган: лексик таржима ва текстуал (матн) таржима. Биринчиси, я ъ ни лексик таржима методида асосий э ъ тибор лексик бирликлар (сўзлар) ва бир-бири билан мантикий бо ғ лик бўлиши шарт бўлмаган гапларни таржима қилишга қаратилади. Бу кўпрок сўзларни гапларда ишлата билиш кўникмаларини шакллантиришда машқ қилиш воситаси бўлиб хизмат қилган. Иккинчи кўриниш я ъ ни текстуал таржимада эса ма ъ лум мавзу асосида бир-бири билан мантикий бо ғ лик гаплар тузиш орқали таржиманинг маҳсули сифатида матн олинади ва чет тили ўрганиш ма ъ лум мавзулар бўйича тузилган матнлар асосида олиб борилади. Бу лексик - таржима методига нисбатан бир қадам ол ғ а силжиш сифатида талқин қилиниши мумкин, чунки у лексик таржима - методига нисбатан бир қатор афзалликларга эга. Чет тили ўрганишда мантиқий бо ғ лик гаплардан ташкил

www.arxiv.uz топган яхлит матндан фойдаланиш ма ъ лум мавзу асосидаги матнларни таржима қилишда асосий э ъ тибор таржима ор қ али ахборот олиш ва ахборот беришга қаратилиши ушбу методнинг ижобий томонларидан биридир. Бу ў қ увчиларда аввал матнни сўзма с ўз таржима қилиш сўнг эса уни адабий таржима қилиш кўникмаларини ўстиради. Адабий таржима деганда матн таржимасига нисбатан ижодий ёндашув назарда тутилади. Шу й ў л билан талабаларда хорижий тилдаги матнни ўкиш ва уни лу ғ атдан фойдаланилган ҳолда мустақил таржима қилиш кўникмалари шакллантирилади. Бундан кўриниб турибдики, чет тили ўқитиш методикасининг илк босқичларида таржима ўқув материалини ўрганишда уни тушуниб олиш ва мустаҳкамлашда асосий восита бўлиб хизмат қилган. Аввал, кўпрок она тилидан чет тилига, кейинрок эса чет тилидан она тилига таржима қилишга э ъ тибор қаратилган. XIX аср ўрталарида чет тилларни ўқитишда асосий эҳтибор грамматик ҳодисаларни системали ўрганишга йўналтирилган. Бунга сабаб ўша даврда грамматик таржима методи тарафдорлари Гегелнинг фалсафий қарашлари таҳсири остида бўлиб, улар грамматика мантикий фикрлашни ўстиришда ёрдам беради ва чет тили ўқитишда грамматикани ўрганиш бирламчи бўлиши керак деган фикрда бўлганлар. (Рахмонов И.В.). Демак, хулоса қилиб XVIII ва XIX асрнинг биринчи ярмида таржима чет тилларни ўқитиш методикасини ривожлантиришга ижобий та ъ сир ўтказган. Шундай қилиб ўша даврда она тилини чет тили ўқитишда асосий восита сифатида системали жалб қилинганлигининг гувохи бўламиз. Таржима чет тили ўқитишнинг ҳозирги замонавий методикасида ҳам кенг қўлланилмоқда. Бунга мисол қилиб, интенсив (тезкор) методлардан бири бўлмиш ритмопедик методни келтириш мумкин. Ушбу методда таржима техник воситалар, ранг, мусиқа ва ритм у йғ унлигида намоён бўлиб, у лексик-граматик материални талабалар томонидан қисқа бир вақт ичида ўзлаштириб олининшига ёрдам беради. Ритмопедик методда таржима тил материалини ўқув жараёнига киритиш, тушуниб олиш, мустаҳкамлаш ва

www.arxiv.uz о ғ заки нутқ кўникмаларини ўстиришдаги ўзига хос иштироки билан ажралиб туради. Ушбу методга кўра дарснинг бошланишида аудиторияда ма ъ лум психологик муҳит яратилади ва у талабаларни чет тилида бериладиган ўқув материалини эшитиб қабул қилиш ва тушуниб олиш учун диққатни бир жойга тўплаш, талабаларда хотиржамлик ва ҳуш кайфиятни ҳосил қилишга ёрдам беради. Бунинг учун классик мусиқа, ранг, ритм ва аутоген машқдан фойдаланилади. Аутоген машқ талабаларда ҳуш кайфият, хотиржамлик, ўқув материалини ўрганишга нисбатан мотивация (истак хоҳиш) ва ўз кучига ишонч хиссини шакллантиришга ёрдам беради. Ўқув материали, ма ъ лум психологик муҳит яратилгандан сўнг мусиқавий фон асосида ўқув жараёнига киритилади. Бунда ўрганилаётган чет тилидаги лексик бирликнинг она тилидаги, кейин эса чет тилидаги таржимаси берилади, сўнг ушбу сўз ёки сўз бирикмасини ўз ичига олган гап ва унинг инглиз тилидаги таржимаси берилади. Талабалар ушбу сўз ва гапларни ҳар икки тилда берилишини тинглагандан сўнг уларни эслаб қолишга ҳаракат қиладилар. Шу йўл билан бир сеанс давомида 60-70 та лексик бирликни машқ қилиш мумкин. Таржимада ушбу усулда нафақат лексик материални ўрганиш ва сўз бойлигини ошириш, балки грамматик материални ўзлаштиришда ҳам самарали фойдаланиш мумкин. Хулоса қилиб айтганда, таржима сўз маъносини очиб бериш воситаси сифатида ҳозирги замонавий ўқитиш методикасида ҳам кенг қўлланилмоқда. Айниқса, сўз маъносини очиб беришда кўргазмалиликдан фойдаланиб бўлмайдиган ҳолларда таржима энг самарали усул сифатида қўлланилиши мумкин.

Похожие

Мукаммал таржима омиллари хусусида мулохазалар

Лугат бойлиги. Узбек тилининг бойиш манбалари. Таржима билан боглик муаммолар

Эркин таржима

Таржима тилида мантик

Грамматик шакллар ва таржима