Кўрсатув, дастур, канал - Лингвистика - Рефераты

Кўрсатув, дастур, канал

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

50 KB

К ўрсатув, дастур, канал Режа: 1. Телевидениеда дастур тайёрлаш маҳорати. 2. Телевидение туркум к ў рсатувлар ўрни. 3. Телевизион журиал яратиш муаммолари.

Умуман олганда деярли барча телевизион жанрлари тоза кўринишда камдан-кам ҳолларда учрайди. Кўпроқ улар телевидение амалиётчилари томонидан кўрсатувлар дастурлари, 80-йиллар охиридан бошлаб эса видеоканаллар деб атайдиган мураккаброқ циклли кўрсатувлар яратишнинг таркибий қисмлари учун ўзига хос элементлар сифатида хизмат қилишади. Телевидениенинг бошлан ғич босқичидаёқ томошабинлар хонадонига бошқа санъат турлари (кино, театр, эстрада) асарларини келтириб берувчи ўзига хос ижара идораси бўлиш вазифасидан ташқари нафақат дам олиш воситаси балки улкан ижтимоий-сиёсий имкониятга эга эканлигини тушунган биринчи тележурналистлар оммавий ахборотнинг янги имкониятларини қўллашга (аудитория доимийлиги каби), вақти-вақти билан мавзуларга, қаҳрамонларга, муаммоларга қайтиш имкониятини излашга имконият берувчи мураккаб кўп образли телевизион шаклларни қидира бошлашди. Бу ерда журналистикада синаб кўрилган шакллар ёрдамга келганлиги маълум (айтганимиздек, янги жанр, тур ёки кўриниш яратилиши даврий ҳодиса). Имтиёзли йўл – бу маълум бўлган жанр модификацияларини қайта ўзлаштириш, уларни мазмунан бойитиш, янги шароитларда муваффақиятли қўллай билишдир. Радио « янгиликлар бюллетени » жанри шаклини яратдики, бу шакл кейинчалик телевидениеда ҳам қўлланила бошланди. Моддий базасининг ўсиши, портатив камералар тадбиқ этилиши, овозни синхрон ёзиб олиш қўлланилиши ва ниҳоят, портатив видеокамералар (камкордлар) пайдо бўлиши билан экранда янгиликлар чинданда ишончли бўлиб кўринади. Аммо ахборот хизматлари олдида ечилиши лозим бўлган махсус муаммолар ҳам пайдо бўлди. Телевидение ўз ижтимоий вазифаларини амалга ошириб, гоҳо турлича, кўпроқ тематик жиҳатдан ўзаро боғлиқ, аммо доимо етарли даражада мустақил, автоном ва ҳатто ўзича қадрли бўлган материалларни бирлаштириш усули билан вақтли журналистикада журнал деб аталадиган усулдан жуда тез кенг фойдалана бошлади.

Журнал (француз тилидан journal – кундалик дафтар) - бу публицистик бадиий ёки илмий асарларни ўз ичига олган вақтли нашрдир. Телевизион журнал ҳам худди шундай вақтли (ҳафталик, ойлик) кўрсатув бўлиб, бир ном остида турли мавзуларга оид материаллар тўпланган. Дастурда телевизион журналнинг оммабоплигини объектив сабаблар ва қонуниятлар билан тушунтирса бўлади. Қизиқиши, ёши, маълумоти, профессионаллиги ёки бошқа белгилари бўйича аудиторияни ажратишга имкон берадиган ушбу шаклнинг йўналтирилганлиги, манзиллилиги бизнинг ҳаётимизда ғоят муҳимдир. Шу билан бирга аудиториянинг торайиши журналнинг билим бериш ва тарбиявий таъсирини кучайтиришга олиб келади (қизиқишлар бўйича ажратиш мисоли: ТТВда «Омад», ЎзТВда «Оламга саёҳат»). Томошабинларнинг маълум бир гуруҳига мурожаат этиб ва дастурда барқарор ўрин эгалланган журнал аудитория билан мунтазам алоқа ўрнатишга имкон яратади. Бу эса ўз навбатида бир қатор дастурлар давомида журнал доирасида у ёки бу муаммоларни чуқурроқ кўриб чиқишга имкон беради. Журнал шакли маълум мавзуни (иқтисодиёт, фан, спорт, мусиқа) кўп кўринишли равишда ёритиш учун йўл очиб беради. Журнал кўрсатув шакли сифатида ижодий тажриба ўтказишга кенг имкониятлар туғдиради. Шу боис ҳам журнал элементларнинг («саҳифаларининг») турли жанрлилиги, ҳамда телевидение уддалай оладиган барча тасвирий-ифодали воситалардан фойдаланиш имкони принципиал муҳим аҳамиятга эга ва бу ўз навбатида турли ғоявий- ижодий масалаларни ҳал қилиш учун йўлларни очади. Ва ниҳоят, журналнинг яна бир жиддий афзаллиги – бу материалларни эркин равишда тузиш ва оптимал ритмик-композицион изчилликни ўргатиш билан таъминланадиган шаклнинг ҳажмлилигидадир. Тележурналнинг турғун аломатларини ажратиб, шуни ҳам таъкидлаш керакки, ушбу шакл доимо ўзгаради ва янги жиҳатларга ва хусусиятларга эга бўлади. Дастурларда доимо чу қ урлашиб

борадиган тематик бўлинишлар уларда янга бўлимларнинг пайдо бўлиш тамойиллари тележурналга таъсирини ўтказмай қўймайди. Вақт ўтиб бориб янада аниқ ўринлар аниқланади, аммо бунда кўпинча тематик доиралар тораяди. Телевидение амалиёти шуни исбот қиладики, доимий обрўли бошловчи – публицист ёки тани қл и мутахассисга эга бўлган журналлар одатда энг оммабоп ва аҳамиятли бўладилар. Бирмунча кўпроқ давом этадиган журнал турдаги дастурларни 90 йиллар бошида видеоканал деб атайдиган бўлдилар. Аслини олганда, «канал» сўзи телевидениега мувофи қ ишлатилганда – бу техник атамадир (тўғри маънода айтилган бу сўз коммуникация канали ёки масофадан тасвир ва товушни узатишни таъминловчи алоқа каналида ишлатилади). Аммо амалда олдинлари бир неча бор бўлгани каби, оддий тушунчанинг маъносини бошқача қилиб англаниши юз берди (чунки журнал ҳам бу босмахона шрифтида тўлдирилган ва бир-бирига тикилган қоғозли саҳифаларнинг маълум ми қ дори). Бир неча соат давом этадиган ва бир бошловчи олиб бориладиган дастурга «Маърифат», «Сомон йўли», «Болалигам – пошшолигим» видеоканали деган ном берилди. Т елевидениенинг маҳал л ий студиялари д а ҳам бир-биридан алоҳида ҳолатда бўлган дас т урларнинг ўрнига бирлашга н видоканаллар пайдо бўлди. Афтидан, видеоканалнинг маълум бўлган жиҳатлари тў ғ рисида айтиш мумкин: бу ўзига гоҳо тамомила муста қ ил дастурларнинг таркибий қисмларни киритадиган, вақт жиҳатдан жуда муддатли «терма» телевизион дастурдир, аммо шунга қарамасдан унда осонгина аниқланадиган бирликни худудий ёки тематик характерли жиҳатларни кузатиш мумкин ва уларда бир неча машҳур бошловчилар қатнашиб, ўзгача бир конференсьелик йўли билан турли элементларни бир бутунликка бирлаштирадилар. Ниҳоят, шоу деб агаладиган кўп сонли кўрсатувлар синфини айтиб ўтамиз (совет телевидениесидаги унинг тимсоли - «Янги йил кечаси» дастури). Бугунги кунда бу кўп сонли, асосан мусиқий ва сўзсиз

кўнгилочар дастурлардир. Бундай дастур сценариясини тузиш оддий бўлмаган нарсаларни ўйлаб топишни ва телевидениенинг техник имкониятларини бенуқсон билишни талаб қилади. Бундай дастурлар тоифасига, жанрини (телевидениедан анча аввал) М. Кольцев «викторина» деган омадли сўз билан атаган кўп сонли телевизион ўйинларни киритиш мумкин. Бу жанрга тўла ҳуқуқ билан Россия телевидениеси н и н г КВН, «Поле чуд е с»(Мўжизалар майдоии), интеллектуал ўйин «Что? Где ? Когда?» («Нима?, Қачон?, Қаерда?») ни ҳам, соддаги н а «Любовь с первого взгляда» («Бир кўришда севмо қ ») ни ҳам , «Счастливий случай» , «О счастливчик», Ў збекистон телевидениесида эса «К е лии- куёв», «Ўйла, изла, топ», «Балли, раислар» дастурини киритиш мумкин. Бундай терма дастурларни яратишда муаллиф роли на қ адар катталиги тушунса бўлади. Бундай вазиятда у дадиллик билан редакторнинг ҳам, режиссёрнинг ҳам, ижодий жараённинг бошқа қатнашчиларининг ҳам фаолиятига бостириб киради. Муаллиф- сценарийчи гоҳо бундай дастурнинг бошловчиси ҳам бўлади. Унинг маълум бир соҳадаги билимлари, эрудицияси, одоби, жозибаси, топқирлиги, ҳазилни билиш ҳисси, ҳамманинг олдида овоз чиқариб фикр юритиш қобилияти, меҳмонни студияда камеранинг олдида «гапиртиришни» уддалай олиши ва кўпгина бошқа зарурий жиҳатлари пировардида тележурналга, видеоканалга, шоуга, викторинага муваффақият келтиради. Бошловчи мувоффақияти маълум бир маънода кадр ортида қолган барча дастур яратувчиларининг биргаликдаги меҳнати натижасини рўёбга чиқади.

Адабиётлар рўйхати: 1. Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримов « Оммавий ахборот воситалари ҳақида » т ўплам – Тошкент . 1997. 2. Бакулев Г.П. « Телевидение без границ » – М., 1994. 3. Борецкий Р. , Кузнецов Г. « Журналист ТВ: за кадром и в кадре » – М., 1990. 4. Вачнадзе Г. « Всемирное телевидение » – Тбилиси, 1989. 5. Вильчек В. « Под знаком ТВ » – М . , 1987. 6. Голушко Р.И. «Телевидение капиталических стран» – М., 1980. 7. Голядкин Н.А. « ТВ информация в США » – М., 1996. 8. Голядкин Н.А. « Телепрограммировани е в США специфика и приём ы» – М., 1997.

Похожие

Телевидениенинг ўзига хос хусусиятлари

Телевидениенинг жамиятдаги вазифалари

Телевидениенинг пайдо бўлиши ва ривожланиши

Телевидение журналистик ижод ва фаолият

Тележурналистика асосларига кириш