Eski o’zbek tili bo’yicha yaratilgan asarlar haqida - Лингвистика - Рефераты

Eski o’zbek tili bo’yicha yaratilgan asarlar haqida

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

47 KB

Eski o’zbek tili bo’yicha yaratilgan asarlar haqida Reja: 1. Muxanna, Jamoliddin at Turkiy hayoti va asarlari hamda «Attuhfa» asari haqida. 2. «Badoe-al-lug’at», «Abushqa» asarlari xususida. 3. M.Yo.CHingiyning «Kelurnoma» asari to’g’risida. 4. Fazlullaxonning «Lug’ati turki» va M. Mehdixonning asarlari xususida. 5. Hoksorning «Muntahab-al-lug’at» F. A. Kojariyning lug’ati,S. Buxoriyning «Lug’ati chig’atoyi va turki Usmoniy» asarlari haqida.

Mavzu bo’yicha tayanch tushunchalar: Muxanna, “Kelurnoma”, “Abushqa”, “Attuhfa”, “Lug’ati turki”, “Muntaxab−al−lug’at”, leksikografiya, “Tarjumon al−lug’at at −turki, “Badoe−al−lug’at”, “Lug’ati chig’atoyi va turki Usmoniy” va b. 1. Muxanna, Jamoliddin-at Turkiy hayoti va asarlari hamda «Attuhfa» asari haqida. Jamoliddin ibn Muxannaning ilmiy merosi P.M. Meloranskiy, S. E. Malov kabi mashhur sharqshunoslar tomonidan o’rganilgan. Shunga qaramay, uning tug’ilgan va vafot etgan yillari hali uzil-kesil aniqlangan emas. Olimlarning taxmin qilishicha, ibn Muxanna X111 asrning oxiri va X1U asrning boshida yashagan. Uning turkiy tillarga bag’ishlangan asari «Xiliat ul inson va xalibat-ul-lison» deb ataladi. P.M.Meloranskiy taxminicha, bu asar Eronning shimoli g’arbida (hozirgi Ozarbayjon Respublikasi hududida) yozilgan. Olimlar bu asarda keltirilgan materiallar o’g’uz tillariga, xususan, eski Ozarbayjon tiliga mansub deb hisoblaydilar. Ibn Muxanna o’g’uz tili xususiyatlarini boshqa turkiy tillarga qiyoslab izohladi. Ular orasidagi fonetik va boshqa farqlarni ko’rsatdi. Endi Jamoliddin-at Turkiy haqida gapiradigan bo’lsak, uning tug’ilgan va vafot etgan yillari noma‘lum. Undan bizgacha «Kitobu bulg’at al-mushtoq fi-l-lug’ati-at turk va-l qipchoq» asari Etib kelgan. Bu asar X1U asrda yaratilgan bo’lib, uning nomi «Turk va qipchoq tillariga mushtoq kishilarni qoniqtiruvchi kitob» deb tarjima qilingan va turkiy tillarni o’rganuvchi arablar uchun mo’ljallangan. Nodir manbaning qo’lyozmasi Parij Milliy kutubxonasining Sharq qo’lyozmalari fondida 293 shifri bilan saqlangan. Mashhur polyak turkologi Ananiash Zayonchovskiy turkiy tillar yodgorliklarini o’rganish va e‘lon qilishda ko’p mehnat qilgan. 1938 yilda Varshavada Jamoliddin Turkiyning qo’lyozmasini nashr ettirgan. Lug’atdagi so’zlar alfavit tartibida joylashtirilib, latin alifbesi bilan transkriptsiya qilingan. Ularning ham polyakcha, ham frantsuzcha tarjimasi berilgan.

Yodgorlik 71 betdan iborat bo’lib, ikki qismga ajratilgan: 1-otlar qismi 3 bobni o’z ichiga oladi. 2-Mustaqil bob hisoblanib, «fe‘llar haqida» deb ataladi. Qo’lyozmaning bir qismiga yozilgan kirish so’zida muallif o’z asariga «Tarjumon al-lug’at at-turkiya» ya‘ni «Turkiy tilining lug’ati» deb nom beradi. SHuni aytish joizki, qo’lyozma to’liq emas. Uning o’rta va oxiridagi betlari yo’q. Muallif leksikografik materiallarni boblarga, boblarni fasllarga ajratadi. 1-bob. Xudoning ismi va samoda unga bo’ysunuvchi mavjudotlarning nomi: ten(:)ri (xudo), peyganbar, arzu berchi (xudoning epiteti), yalavach (elchi, farishtalar, quyash, ay), tutulmak (tutulish), yaraq (chaqmoq) va h. 2-bob. Er yuzi va ostidagi narsalar haqida: Bu bob bir qancha fasllardan iborat: 1. Er yuzidagi narsalar-tog’lar, daryolar, o’rmonlar, sahrolar, shaharlar, daraxtlar: Er, qir, tag’, sirt (tepa, balandlik), yar (soy, jar), orman, yol, aya (qoya), shar (shahar) va x. 2. Er ostidagi narsalar- metall va minerallarning nomi: altun, kumush, baqir, (mis), komur (ko’mir), qurshun (qo’rg’oshin), yaz (jez), temur(temir) va h. 3. Tijorat: yaldrim va sircha (shisha), Enju (dur), assi (foyda) va h. 4. Hayot, o’lim, gunoh : dirlik (hayot), olum, g’or, tozoq (do’zax), yazuq (gunoh). 5. Din, ibodat: mug’ (otashparast), yalduz eri (butparast),xaj (krest). 6. Qo’shin va harbiy aslaha-anjom- chalish(jang), cheri (armiya), il (tinchlik), qonush (hujum). 7. O’simlik dunyosi: ekin, bug’day., arpa, kunji (kunjut),noxut, tari (tariq). 8. Hayvonot dunyosi : davar (poda), deve (tuya), sig’ir (sigir), okuz (ho’kiz). 9. Oziq-ovqat: peynir (pishloq), sut-sud, ayran, bal (asal), cheker (shakar). 10. Qarindoshlik nomlari: ana, og’lan, qiz, og’ul, qarindash (aka). 11. Og’irlik va o’lchov: tarazu, batman, arim, avuch (hovuch), qulach (sarjin). 12. Kasalliklar: aqrimaq, bash(yara), issiq, shish. 13. Raqamlar: (on),qirq, elli, toqsan, yuz, bin, altmish. 3-bob. Bu bobda payt ravishlari(bukun, Erte), o’rin ravishlari (munda, anda), hafta kunlari nomi :( dushenbeh,seshenbeh,ayna), yil fasllari (yay, yaz, kuz, qish),

kishilik olmoshlari (men, sen, biz, siz), ko’rsatish olmoshlari (tegi, bu), so’roq olmoshlari (kim, qachan, nachun), ko’makchilar (alinda, alkinda) uchraydi. Bu bobdagi leksik materiallar 1- va 2-bob materiallari bilan bevosita bog’langan. Bunda biz avvalgi boblarning u yoki bu fasllarga kiritish mumkin bo’lgan so’zlarga duch kelamiz. 4-bob. Bunda fe‘lning o’tgan zamon, hozirgi kelasi zamon buyruq mayli masdar formalari mavjud bo’lib, quyidagi tartibda joylashtirilgan: avvalo fe‘lning 3-chi shaxs uchun birlikdagi o’tgan va hozirgi kelasi zamon, keyin esa masdar shakllari beriladi. So’ngra 1 va II shaxs uchun xuddi avvalgi tartibda fe‘lning o’tgan zamon va hozirgi kelasi zamon shakllari keltiriladi. Birlikdagi shakllar tugagach, fe‘lning ko’plik shakllari qo’llanadi: bildi, bilar, bilmak, bildim, bilarman, bilarmiz, bildik, bildim, bilarsan, bilarsiz, bildingiz, bildilar, bilarlar, bilg’il va h.k. Bu yodgorlikning yaratilish davri muallif tomonidan ko’rsatilgan emas, lekin qo’lyozmaning birinchi betida Abu Bakrning ilovasi bor. Unda 855 hijriy yil ko’rsatilgan, bu milodiy bo’yicha 1451 yilga to’g’ri keladi. Lug’at A. Zayonchovskiyning taxminicha ham yuqorida aytganimizdek, XIV asr o’rtalarida Suriyada yaratildi. Uning ahamiyati shundaki, u turkiy tilning XIV asrda keng tarqalgan o’g’uz va qipchoq shevalari leksikasini o’z ichiga olishini ko’rsatib beradi. 2. «Badoe-al-lug’at», «Abushqa» asarlari haqida. Eski o’zbek adabiy tili bo’yicha yaratilgan dastlabki lug’atlardan biri «Badoe-al- lug’at» asaridir. Lug’at muallifi Toli Imoniy Xiraviyning hayoti to’g’risida ma‘lumot yo’q. Taxallusi (Xiraviy) uning Hirotlik bo’lganidan. Asarning Husayn Boyqaro farmoniga muvofiq yozgani esa uning A. Navoiy bilan bir davrda yashaganligidan dalolat beradi. Lug’atning kirish qismida muallif turkiycha lug’atlardan foydalangani haqida yozadi. Bu fakt o’sha davrda Hirotda boy turkiycha lug’atshunoslik an‘anasi mavjud bo’lganligini ko’rsatadi. Bu an‘ana Mahmud Qoshg’ariy va boshqalar boshlagan an‘anaga borib taqaladi. «Badoe-al-lug’at»da so’zlar alfavit printsipi asosida joylashtirilgan va turkiycha so’zlarning ma‘nolari fors tilida imzohlangan. So’zlar izohida leksik-semantik

ta‘rif «izoh, tushuntirish» bilan bir qatorda fonetik, orfografik va morfologik ma‘lumotlar ham keltirilgan. Fonetik-orfografik ma‘lumotlar so’zning talaffuzi (o’qilishi) va yozilishi xususidagi qoidalardan tashkil topgan. Muallif bir hil yoziladigan so’zlarni qanday diakritik belgilar bilan ta‘minlash kerakligiga alohida e‘tibor bergan. Lug’atda so’zlarning morfologiyasi arab filolog traditsiyasi asosida puxta ishlangan. Ot so’zlar bosh kelishikda, birlik sonlar, fe‘l sonlar esa masdar formasida (-moq va -mak formasida) keltirilgan. Yordamchi so’zlar alohida berilgan. Lug’atning materiali A.Navoiyning «Xamsa» va «CHor devon» asarlaridan olingan. Bu asar bo’yicha bir qancha ilmiy tadqiqot ishlari amalga oshirildi. Lug’atning fotokopiyasi bilan ruscha tarjimasi alohida kitob holida A.K.Borovkov tomonidan nashr ettirildi. «Abushqa» asari xususida fikr yuritsak, bu lug’atning nomi ham, muallifi ham noma‘lum. Uni lug’at ichidagi birinchi so’z bilan «Abushqa» deb atab kelinadi. Bu lug’at «Badoe-al-lug’at» asariga ko’p jihatdan yaqin. «Badoe-al-lug’at» X1U asrda yaratilgan bo’lsa, «Abushqa» XU1 asrning birinchi yarmida yaratilgan. Har ikkala lug’atdagi misollar A.Navoiy asarlaridan olingandir. A.K.Borovkovning taxminicha, «Abushqa»ning muallifi «Badoe-al-lug’at»ni yaxshi bilgan. Bu lug’atlar orasidagi yaqinlik ularda ko’p so’zlarning bir xil izohlanishi va keltirilgan illyustrativ materiallarning o’xshashligida ko’rinadi. Bu o’xshashliklar «Abushqa», «Badoe-al-lug’at»ning ko’chirmasi degani emas. Unda farqlar ham mavjud. Masalan, T. Xiraviyning lug’atida forslar uchun tushunarsiz bo’lgan eski o’zbekcha so’zlarning ma‘nolari fors tilida izohlangan. «Abushqa»da esa turklar uchun tushunarsiz bo’lgan eski o’zbekcha so’zlarning ma‘nolari turk tilida izohlangan. Shuning uchun lug’atlarning mundarijasi ktta farq qiladi. «Abushqa»dagi lug’at maqolachalari ham «Badoe-al-lug’at»dagi lug’at maqolachalaridan farq qiladi. «Badoe-al-lug’at»da maqolachaning sarlavhasi sifatida fe‘lning masdar formasi olinib boshqa formalarning hammasi shu forma tagida berilgan. «Abushqa»da esa fe‘lning masdar formasi emas, balki fe‘lning tekstda uchragan shakli sarlavhaga chiqarilgan. Masalan, eskirmak fe‘li «Badoe-al- lug’at»da izohlanganda, maqolacha sarlavhasiga uning masdar formasi (eskirmak

formasi) chiqarilib, misol uning o’tgan zamon eskirdi formasiga keltirilgan. «Abushqa» esa eskirdi formasining o’zi sarlavhaga chiqarildi. «Abushqa» asari turkologlarning e‘tiborini o’tgan asrdayoq o’ziga jalb etgan. 3. M.Yo.CHingiyning «Kelurnoma» asari haqida. M.Yo.CHingiydan bizgacha «Kelurnoma» asari Etib kelgan. Bu lug’at Hindistonda, boburiylardan Abu Muzaffar Muhiddin Avrangzeb hukmronligi davrida (XU11 asrda) yaratiladi. Lug’atning kirish qismida muallif o’z asarini Avrangzebning topshirig’iga binoan yozilganligini qayd etadi. Unda eski o’zbek tiliga tegishli so’zlarning ma‘nolari fors tilida izohlanadi. Lug’at mundarijasi 15 bobdan iborat. Uning 14 bobida fe‘llar izohlanadi (fe‘llar soni 400dan oshadi). Fe‘llar lug’atda masdar formasida (moq, mog’) berilgan. Undan tashqari grammatik kategoriyalar, zamon formalari ham izohlangan. Lug’atning oxirgi bobi ot so’zlarga bag’ishlanadi. Bu bob quyidagi tematik guruhlarga ajratiladi: Koinotga tegishli tushunchalar, predmet va hodisalarning nomlari; Geografik ob‘ektlarning nomlari; Hayvonlarning nomlari; Qushlarning nomlari; Odam a‘zolarining nomlari; Qarindoshlik nomlari Qurol-aslahalar nomlari Sonlar Olmosh, ravish va yordamchi so’zlar M.Yo.CHingiyning «Kelurnoma» asari haqida bir necha ilmiy maqola e‘lon qilingan. 4. Fazlulloxonning «Lug’ati turki» asari va Mirza Mehdixonning asarlari xususida. Fazlulloxonning «Lug’ati turki» asari o’zbekcha-forscha lug’atlar qatoriga kiradi. A.M.SHcherbakning taxminicha, lug’at XU11 asrning oxirida yaratilgan. Asar uch qismdan iborat bo’lib, uning 1- qismida eski o’zbek tilidagi hodisalar fe‘lning masdar formasi fors tilida izohlangan. 2- qismida fe‘lning boshqa formalari (mayl,

zamon) tavsiflangan. Asarning 3-qismi otlar talqiniga bag’ishlangan. Lug’atda so’zlarning talaffuziga oid ma‘lumotlar ham bor. O’zbek adabiy tili fonetik sistemasi taraqqiyotini o’rganishda bu ma‘lumotlardan foydalanish mumkin. Mutaxassislarning ko’rsatishicha, Fazlulloxonning "Lug’ati turki" asari kamchiliklardan holi emas. Unda ayrim so’zlarning ma‘nosi noto’g’ri izohlangan. Lug’atda illyustrativ material ham Etarli emas. Ba‘zi so’zlar izohida misollar umuman yo’q. Mirza Mehdixon va uning asarlari haqida so’zlashadigan bo’lsak, u kishi Eron hukmdori Nodirshohning saroyida xizmat qildi. U «Sangloh» nomi bilan mashhur bo’lgan lug’atini XU111 asrning o’rtalarida (1760 yilda) yaratdi. Eski o’zbek tilidagi 8000 so’zni o’z ichiga olgan bu asar 2 qismdan iborat. 1.Grammatik ocherk; 2. Lug’at. Grammatik qismi- «Maboni-ul-lug’at» deb ataladi. Uning grammatik ocherki eski o’zbek tilining o’tmishda yaratilgan eng muhim, eng mukammal tasviri hisoblanadi. Ocherkda dastlab turkiy tillarning o’ziga xos xususiyatlari haqida ma‘lumot beriladi. Fe‘lning asosi, deb yozadi muallif arab tilida masdar bo’lsa, turkiy tillarda II shaxs buyruq maylining birlik soniga to’g’ri keladi. Turkiy tillarda fe‘lning boshqa formalari mana shu asosga turli qo’shimchalar qo’shish yo’li bilan hosil qilinadi. Grammatik ocherk 6 bo’limdan iborat. Har qaysi mabno eski o’zbek tili grammatik strukturasining biror tomonini yoritadi. 1-bo’lim 10 bobga ajratilgan. Unda dastlab fe‘lning masdar, sifatdosh, daraja va mayl formalari haqida fikr yuritiladi. M.Mehdixon fe‘lning o’zlik va birgalik darajalarini buyruq maylini alohida tahlil qiladi. 2-bob fe‘lning o’tgan zamon formalariga bag’ishlanadi. O’tgan zamon formasi fe‘li moziy deb ataladi. Fe‘li moziyga muallif aniq o’tgan zamon fe‘lini (ti,di bilan yasalgan fe‘l), o’tgan zamon ravishdoshining i(b,-) i(p,-) i(bon,) i(pon) formalarini o’tgan zamon sifatdoshining -mish, -g’an, -gan, -qan, -kan kabi formalarini kiritadi. 3-bobda fe‘lning hozirgi kelasi zamon formasi bayon qilinadi. Uni fe‘li muzori deb atab, unga -gay, -g’ay, -kay, -qay, -a-di qo’shimchalari kiritiladi. 4-bobda ish-amalni bajaruvchi nomini yasaydigan formalar izohlanadi. Unga -guchi, -g’uchi, -quchi, - kuchi tipidagi qo’shimchalar kiradi. 5-bobda o’tgan zamon sifatdoshi bayon

qilinadi . Uni ismi maf‘ul deb, unga –mish, -gan, -lig’, -luk, -lug’, -luq, -liq qo’shimchalari kiritiladi. 6-bobda fe‘lning buyruq mayli bayon qilinadi. Muallif fe‘lning bu formasini fe‘li amr deb atab, unga oid qo’shimchalarga birma-bir to’xtaladi. 7-bob fe‘lning bo’lishsizlik formasiga bag’ishlangan bo’lib, u ham birma-bir izohlanadi. 8-bobda fe‘lning bo’lishsizlik formasini yasaydigan qo’shimchalar sharhlanadi. 9- bobda ravish va ravishdosh, 10-bobda esa qo’shimchalarning fe‘l o’zagiga qo’shilish yo’llari, o’zgarishlar haqida fikr yuritiladi. Grammatik ocherkning 2- mabnosida fonetik hodisalar tahlil etiladi. Bu mabnoda fe‘l qo’shimchalarining fonetik variantlari, yozilishi bayon qilinadi. 3-mabnoda olmoshlar tavsif qilinadi. 4-mabnoda affikslar xarakteristikasiga izoh beriladi. Unga affikslar harflar deb ataladi. 5-mabnoda grammatik ma‘no ifodalaydigan so’zlar tavsiflanadi. Bu xil so’zlar orasida tushmoq, olmoq, bilmoq, yozmoq kabi fe‘llar tahlili muhim ahamiyatga ega. 6-mabnoda asl turkiy va o’zlashtirma so’zlarning yozilish qoidalari bayon qilinadi. Mirza Mehdihon asarining lug’at qismi «Sangloh» deb nomlangan. Forscha sang so’zi «tosh» degan ma‘noni ifodalaydi. «Sangloh» majoziy ifoda bo’lib, forslar uchun tushunilishi qiyin bo’lgan turkiy (eski o’zbek tiliga oid) so’zlar toshloq, toshli Erga o’xshatilgan. Lug’at 24 bobdan iborat, ularda so’zlar soni bir xil emas. Ba‘zi boblarda atigi 4- 5ta so’z berilgan bo’lsa, ba‘zi boblarda 1000dan ortiq, (hatto 2000gacha) so’z berilgan. Unda turg’un birikmalar, frazeologik iboralar, tarkibli atamalar ham izohlangan. Mirza Mehdihon asari eski o’zbek tili grammatikasi va leksikasi bo’yicha noyob manbadir. 5. Hoksorning «Muntahab-al-lug’at», F.A.Kojariyning lug’ati, S.Buxoriyning «Lug’ati chig’atoyi va Turki Usmoniy» lug’atlari haqida. Xorazmda yashab ijod etgan shoir va filolog M.R.Hoksorning "Muntahab-al- lug’at» («Saylanma lug’at») asarini 1798-1799 yillarda yaratdi. Asar izohli lug’atlar sarasiga kiradi. Unda eski o’zbek adabiy tilida ishlatilgan arabcha, forscha va ayrim eskirgan o’zbekcha so’zlarning ma‘nolari eski o’zbek tilida, ba‘zan fors- tojik tilida tavsiflanadi. Lug’at 2 qismdan iborat. 1-qismida eski o’zbek adabiy

tilida ishlatilgan arabcha so’zlar, 2-qismda esa fors-tojikcha, eskirgan o’zbekcha so’zlar izohlanadi. Ushbu lug’atda 2400 so’z berilgan. Hoksor lug’atining o’ziga xos xususiyati shundaki, unda so’zlarning to’g’ri ma‘nosi bilan bir qatorda ko’chma ma‘nosi ham ko’rsatiladi. Lug’atda so’zlar arab alifbosi tartibida so’zning birinchi tovushiga qarab 28 bobga taqsimlanadi. Har qaysi bobda so’zlar oxirgi tovushga qarab gruppalanadi, masalan, alif bilan tugaydigan so’zlar, be bilan tugaydigan so’zlar, te bilan tugaydigan so’zlar kabi. Endi Fath Alixon Kojariy va uning lug’ati xususida to’xtaladigan bo’lsak, bu lug’at X1X asrning o’rtalarida (1857-1858 yillarda) yaratilgan bo’lib, mutaxassislar tomonidan yuksak baholandi. Rus turkologi A.A.Romaskevich bu lug’at bo’yicha maxsus tadqiqot olib bordi. Uning yozishicha, F.A.Kojariyning lug’ati chig’atoy tili (eski o’zbek tili) bo’yicha yaratilgan lug’atlarning eng yaxshisi hisoblanadi. Asarning kirish qismida chig’atoy tili va A.Navoiy asarlari to’g’risida ma‘lumot berilgan. Asarning lug’at qismi 3 bo’limdan iborat: 1-o’zbekcha-forscha. 2-»Maboni-ul-lug’at» asarining muallifi Mirza Mehdihon tushunmagan so’zlar (12 so’z) izohi, 3- A.Navoiy asarlarida ishlatilgan ba‘zi forscha so’zlar izohi. Kojariyning lug’ati so’z ma‘nolari izohlarining puxtaligi, A.Navoiy va boshqa shoir, yozuvchilarning asarlaridan keltiriglgan misollarning ko’pligi bilan ajralib turadi. Lug’atda hammasi bo’lib 8000 ga yaqin so’z izohlangan. Sulaymon Buxoriy-X1X asrda yashagan mashhur o’zbek olimlaridan biri. U Buxorodagi madrasada o’qidi. Turkiyada hayot kechirdi. Vengriyada turkologlar anjumanida (1860) ishtirok etdi. Buxoriyning lug’ati taniqli turkolog I.Kunosh tomonidan nemis tiliga tarjima qilindi va 1902 yilda Budapeshda nashr etildi. Asar 3 qismdan iborat. 1-qism muqaddima bo’lib, u «Manzumai chig’atoy» deb nomlangan. Bunda muallif asarning yozilish sababi, tarjimai holi, lug’at tuzilishiga oid ma‘lumotlarni keltiradi. Asarning 2-qismi «Qavoid» deb ataladi. Bunda eski o’zbek tilining til qurilishiga oid tushunchalar bilan bir qatorda chig’atoy tilining o’ziga xosligini boshqa turkiy tillarga o’xshashligini, farqlarini aytib o’tadi. Asarning 3-qismini lug’at tashkil etadi. Unda eski o’zbek tilida ishlatilgan 7000ga yaqin so’z va turg’un birikma usmonli turk vositasida izohlanadi. So’z ma‘nolarining izohlari Navoiy va boshqa adiblarning asarlaridan olingan misollar bilan asoslab berilgan.

S Buxoriyning ushbu asari eski o’zbek tilini o’rganishda jiddiy va ishonchli manbalardan biri sifatida katta ahamiyatga ega.

Asosiy adabiyotlar: 1. Qo’chqortoev I., Isabekov B. «Turkiy filologiyaga kirish». T., 1984. 2. Fayzullaeva Sh. «Jamoliddin turkiy lug’ati». «O’zbek tili va adabiyoti» jurnali. 1967, №6. 52- 53 b. Q o’shimcha adabiyotlar: 1. «Attuhfa». Tarjimon va nashrga tayyorlovchi. S.Mutallibov. T., 1968. 1. SHcherbak A.M. «Grammatika starouzbekskogo yazka». M-L. 1962.

Похожие

Eski o’zbеk tili bo’yicha yaratilgan asarlar haqida

Alisher Navoiy asarlari bo’yicha yaratilgan filologik asarlar

O’zbek tiliga Davlat tili maqomining berilishi haqida. Yangi o’zbek alifbosi

O’zbek tili tarixi

Eski o’zbek tili da unli va undoshlar taraqqiyoti Morfologiya. Ot so’z turkumi