Onalikda hamshiralik parvarishining o‘rni va ahamiyati - Медицина - Рефераты

Onalikda hamshiralik parvarishining o‘rni va ahamiyati

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

18.1298828125 KB

Onalikda hamshiralik parvarishining o‘rni va ahamiyati Reja: Onalikda hamshiralik parvarishining vazifalari va tendentsiyalari.  Onalikda hamshiralik parvarishining maqsadi onalikdagi sikl

Onalikda hamshiralik parvarishi deganda nima tushuniladi? Bu savolni hal qilishdan avval, bugungi kunda onalikda hamshiralik parvarishiga jamiyatning talablari va ushbu parvarishga muhtojligini chuqur o‘rganish kerak. Onalikda hamshiralik parvarishining asosiy obyekti bu – ayol hayo tining turli davrlaridagi ayollardir: farzand tug‘ib, uni tarbiyalayotgan ayol, homilador ayol, kelajakda tug‘ishni rejalashtirayotgan ayol, tug‘ib, bola tar biyalab bo‘lgan ayollar va boshqalar. Bu ayollarning asosiy vazifasi sog‘lom avlodni yangi avlodga yetkazib berish va ularning oldida insoniyatni rivojlant irish vazifalari turadi. Onalikni ayollar ruhan va jismonan anglashlari kerak. Onalikda hamshiralik parvarishi boshqa bloklar kabi insonning har qanday salomatlik holatida parvarishni ta’minlaydi, ammo, onalik obyekti bo‘lib, har xil davridagi ayollar hisoblanadi. Bu ayollar o‘z salomatligini va o‘z-o‘zini parvarish qilish darajasini oshirishi kerak hamda o‘z mavqeini egallash huquqiga egalar. Onalikda hamshiralik parvarishining xususiyatlari shundan iboratki, unda ayolning bir o‘zi emas, balki oilasi, bolasi bilan birgalikdagi parvarishi ko‘rib chiqiladi. Ayol va uning oilasining jamiyatdagi o‘rni, oilasining o‘sishi va rivojlanishi katta ahamiyatga ega, chunki ular ayol salomatligiga ta’sir etadi. Onalikda hamshiralik parvarishi obyekti ayol va uning oilasi bo‘lganligi sababli, ayol salomatligini saqlash va yaxshilash hamda salomatligidagi buzilishlarini oldini olishda, hayot sharoitlarini yaratish jarayonida unga yordam ko‘rsatish va uning qobiliyatlarini aniqlash kerak. Onalikda hamshiralik parvarishini boshqa bloklardan farqi quyidagilarda aks etadi: Obyekti ayol bo‘lib, u insoniyatning kuchsiz yarmini tashkil qilib, uning insoniy huquqlari ijtimoiy-madaniy tomondan qiyinchilik bilan tan olinadi. Keyingi obyekt – uning bolasi bo‘lib, unga ham hamshiralik parvarishini to‘liq ko‘rsatish lozim. Ayolning butun hayoti davomida reproduktiv salomatligini saqlash va yaxshilash, ota-ona bo‘lish ro‘lini egall ashda unga yordam ko‘rsatish va salomatlik bilan bog‘liq buzilishlarni oldi ni olish hamda sog‘lom turmush tarzini kechirish va o‘z-o‘zini parvarishlashga yo‘naltirilgan yordamni ko‘rsatish. Hamshiralik parvarishi oilaning barcha a’zolariga qaratilgan bo‘lib, bunda ona va

bola orasidagi, ota-ona va farzandlar orasidagi hamda oilaviy munosabatlarning ahamiyati katta. BJSST ta’rifi bo‘yicha onalikda hamshiralik parvarishining o‘rni faqat ayol hayotining homiladorlik, tug‘ruq, chilla davridagina emas, balki uning butun hayoti davomini qamrab oladi. Hamshiralik parvarishi ayol hayotining homiladorlikdan oldingi davrida ham amalga oshirilishi kerak, zero bu ish amalga oshirilmasa kutilgan natijaga erisha olmaslik mumkin. Buning uchun kelajakda ota-ona bo‘luvchi yosh avlodni sog‘lom turmush tarzi aqidalariga rioya qilib tarbiyalash, oilani jamiyatdagi o‘rnini ahamiyatini idrok etishlariga erishish maqsadida onalar maktabi, ota-onalar maktabi singari ta’lim maskanlarini tashkil etib, oilani reja lashtirish, klimakterik va klimakterik davrdan keyingi parvarish mavzul aridagi sanitar-oqartuv ishlarni olib borilishi kerak. Onalikda hamshiral ik parvarishining obyektlari onalikni chaqaloqlik, bolalik, o‘smirlik, yetuklik, menopauza va qarilik davrlariga bo‘lib o‘rganadi, demak, har bir bosqichdagi onalik hamshiralik ishining obyekti bo‘lib xizmat qiladi. Ayniqsa onalikdagi hamshiralik parvarishida yetuklik davriga, ya’ni homiladorlik, tug‘ruq va bolalarni tarbiyalash davriga katta e’tibor qaratil adi. Onalikdagi hamshiralik parvarishi faqatgina homiladorlik davrini, kechayotgan tug‘ruq paytidagi yoki chilla davridagi ayollar va yangi tug‘ilgan chaqaloqlarga o‘z e’tiborini qaratish bilan che garalanmaydi. Bunday parvarishning obyektlari deb onaning butun hayoti davomida barcha hayot davrlaridan o‘tadigan vaqtdagi o‘zgarishlarni ularning o‘ziga xos xususiyatlarini qamrab oladi. Bundan kelib chiqqan holda aytish mumkinki onalikdagi parvarish obyektlarning ma’lum bir qismiga e’tiborni qaratadi. Bu – onalikning keng ma’nosiga (ayollik hayoti) asoslanadigan bo‘lsa, butun e’tibor tor ma’nodagi onalikka qaratiladi, ya’ni homiladorlik, tug‘ruq, chilla davriga. Masalan: agar onalikdagi parvarishning tuzilishni onalikdagi parvarish nazariyasi, onalar salomatligini asrash nazariyasi, kasalxonadagi onalikning parvarishi nazariyasi sifatida baholaydigan bo‘lsak ham e’tibor asosan homiladorlik, tug‘ruq va chilla davriga qaratiladi. Bundan shunday xulosa kelib chiqadiki, agar o‘qitish jarayonida ayollarning o‘ziga xos

xususiyatlari to‘g‘risida keng ma’noda gapirsak ham, ayolning homiladorlik, tug‘ruq va chilla davri bilan bog‘liq butun hayot jarayoni (barcha hayot davrlari) asosida parvarishni olib borish kerak bo‘ladi. Onalikdagi parvarishning ayolning o‘sishi va rivojlanishi (jinsiy gar monlar ta’sirida) nuqtai nazaridan hamshiralik ishining boshqa sohalari bilan bo‘lgan aloqasi quyidagicha yoritiladi: a) Onalikdagi parvarish doira sida inson funktsiyalaridan faqat onalik funktsiyasi keng yoritiladi. b) Shuning bilan birga bolalar parvarishi, kattalar parvarishi, jamoadagi parvarish va ruhiy parvarish bilan bo‘lgan o‘zaro aloqasi ham nazarda tutiladi. Onalikda hamshiralik parvarishining vazifalari va tendentsiyalari. O‘zbekistonda onalikda hamshiralik ishining hozirgi kundagi muammolari. Boshqa davlatlarda bo‘lgani kabi O‘zbekistonda ham hozirgi vaqtda oilada, ona va bola salomatligidagi o‘ziga xos muammolar mavjud. Statistik ko‘rsatgichlar va tekshiruv natijalariga asoslangan holda hamshiralik parvarishi o‘rnini aniqlab, muammolar yechimini aniqlash kerak, bunda ona oiladagi markaziy shaxs hisoblanadi. Tibbiy texnik vazifalari va rivojlanishi. Bugungi kunda reproduktiv tibbiyotning rivojlanishi tushkunlikka tushgan er-xotinlarga umid bag‘ishlamoqda. Bepushtlikni davolash fertil yoshning oxirigacha olib boriladi, biroq davolashning samarasiz natijalari, er-xotinlarning ruhiy va jismoniy holatlariga ziyon yetkazadi. Bepushtlik, surrogat onalik, insonni klonlashtirish va boshqalar tibbiy texnologiyani rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatib, bioetik muammolar kelib chiqishiga sabab bo‘ldi. Kelajakda tibbiyotning rivojlanishi tufayli, ayollar va oilalar tibbiy texnologiya sohalaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Biroq bu sohadagi yuksalishlar insonga foyda keltirish bilan birga, har xil ruhiy zo‘riqishlarga, og‘riq va boshqa asoratlarga olib kelishi mumkin. Shuning uchun reproduktiv salomatlik va inson huquqlari bilan bog‘liq hamshiralik parvarishi ko‘rsatilganda davlat miqyosidagi etikani inobatga olish masalalari turmoqda. Ular quyidagilardan iborat: a) onalik va otalik vazifalarini qamrab olib, sog‘lom turmush tarzini olib

borishlarini ta’minlash, b) homiladorlik tug‘ruq va chilla davrida onaning sog‘lig‘ini asrashga yordam berish, chaqaloqlik davrida yuzaga keladigan muammolarni bartaraf qilish, d) hamshiralikning ona va bola sog‘lig‘ini saqlashdagi rolini anglash, e) reproduktiv yoshdagi ayollarni sog‘lig‘ini saqlashda profilaktik tadbirlar va hamshiralik parvarishining ahamiyatini tushuntirish. ONALIKDA HAMSHIRALIK PARVARISHINING MAQSADI Maqsadi: a) naslni saqlashda inson faoliyatini anglash va jinsiy a’zolar funktsiyasini sog‘lig‘ini saqlash uchun hamshiralik parvarish usullarini o‘rgatish, b) onalikni va otalikni rivojlantirish vazifalarini qamrab olib, sog‘lom jinsiy funktsiyalar bajarilishiga qaratilgan sog‘liqni saqlash fao liyatining muhimligini tushunish, d) onalikning homiladorlik, tug‘ruq, chilla davri bosqichlarida, hamda yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda vujudga keladigan sog‘liq muammolarini yechishga yo‘naltirilgan yordam usullarini tushunish. ONALIKDAGI SIKL Homilador, tug‘uvchi, tuqqan ayol, homila, chaqaloq va oila a’zolari. Onalikda hamshiralik parvarishida obyekt kasal odam emas balki ona va bolani bir butun deb qaraydi. Ona va bola o‘zaro juda o‘xshash, jismonan bir xil, hissiyotlarni sezadilar. «Sog‘liq» bu shunday holatki bunda to‘liq kasalliklar yo‘q, hech joyda patologiya kuzatilmaydi, jismonan, ruhiy va ijtimoiy jihatdan sog‘lom, undan tashqari hayot energiyasiga to‘la. Homiladorlik va chilla davri hamda yangi tug‘ilgan chaqaloqni o‘stirish va tarbiyalash payti ayol uchun eng murrakab bo‘lib tabiatining ta’siriga tushadi. Kelajakdagi jamiyatning poydevori bo‘ladigan bolalarni tug‘ish va tarbiyalash uchun sog‘lom onalik funktsiyalari va naslni davom ettirish funktsiyasining rivojlanishi muhim o‘rin tutadi. Shuning uchun homiladorlik, tug‘ruq va chilla davrlarining fiziologiyasi va kechishi to‘g‘risida chuqur tushunchaga ega bo‘lish normal holatni o‘rganish asosida buzilishlar va o‘zgarishlarni tushunish va onalikdagi parvarish metodologiyasi bilan bo‘lgan aloqasini chuqur o‘rganish zarur.

Yangi tug‘ilgan chaqaloqlarning parvarishini o‘rganishda sog‘lom chaqaloq parvarishini o‘rganish, ona va chaqaloqning ijobiy o‘zaro munosabatlariga diqqatni yo‘naltirish kerak. Oxirida bor bilim va ko‘nikmalar orqali chilla davridagi hamshiralik parvarishi jarayoni sog‘liq muammolarini yechish qobiliyatini rivojlantirish usullarini o‘rganish kerak. Bundan tashqari homiladorlik, tug‘ruq va chilla davrlarining sog‘lom kechishiga nafaqat birgina ayolning muammolari, balki atrof-muhitning, aholining ta’siri katta bo‘ladi. Shuningdek o‘g‘il va qizlarning jinsiy yetilish davridagi o‘zgarishlar, eri va oilaning boshqa a’zolarining munosabatlari ham parvarish obyekti hisoblanadi. Bu esa onalikda hamshiralik parvarishi konsepsiyasi, ona likda parvarish obyektlari va faoliyat doirasi, onalikning barcha etaplarida hamshiralik parvarishi, sog‘lom onalikning muhofaza qilish chora-tadb irlari va onalikda hamshiralik parvarishining asosiy nazariyalarini o‘z ichiga oladi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. Ya.N. Allayorov. Reproduktiv salomatlik va kontratseptiv texnologiya.– T.: «Istiqlol» nashriyoti, 2005. 2. Я.Н. Аллаёров, М.И. Расулова, Д.У. Юсупова. Патологик акушерлик.– Самарқанд, 2007. 3. Ya.N. Allayorov. Akusherlik.– T.: «O‘zbekiston Milliy entsiklopediyasi» Davlat ilmiy nashriyoti, 2008. 4. Ya.N. Allayorov, N. I. Zokirova, A. T. Safarov, F. Q. Asqarova. Akusherlikda shoshilinch yordam.– Samarqand, 2009. 5. Р.У. Арзиқулов. Репродуктив саломатлик асослари. – T.: «Ўзбекистон миллий энциклопедияси» Давлат илмий нашриёти, 2010. 6. Ю.А. Гуркин, В.И. Грицюк. Гинекология. Справочник семейного врача. Москва – Санкт-Петербург, 2005. 7. В.И. Дуда, В.И. Дуда, И.В. Дуда. Акушерство.– Минск: «Вышэйшая школа», 2004. 8. M.F. Ziyayeva, G.X. Mavlyanova. Ginekologiya. – T.: «O‘qituvchi» nashriyot matbaa ijodiy uyi, 2007. 9. Н.Е. Кретова, Л.М. Смирнова. Акушерлик ва гинекология. – T.: «Ибн Сино» номидаги нашриёт, 1991.

Похожие

Hozirda va kelajakda onalikda hamshiralik parvarishining takomillashuvi sog‘liqni saqlash statistikasi haqida tushuncha

Onalik haqida tushuncha

BEMOR PARVARISHINING AHAMIYATI VA USULLARI

Jinsiy yetilish davrida salomatlikka oid wellnes hamshiralik tashxisi

Ginekologik kasalligi bo‘lgan mijozlarga ko‘rsatiladigan hamshiralik parvarishining o‘ziga xos xususiyatlari