Қон кетиш - Медицина - Рефераты

Қон кетиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

153.232421875 KB

Қон кетиш Режа: 1. Қон кетиш 2. Травматик шок

Қон кетиш ҳақида, белгилари ва биринчи ёрдам ҳақида. Қон кетиш деб қон тўқимасининг ўз йўлидан, яъни қон томир деворининг бузилиши (ёрилиши, кесилиши, йиртилиши) натижасида ташқарига ёки бирон бўшлиққа (кўкрак бўшлиғи, қорин бўшлиғи, бош суяги ичи, бўғимларга) оқиб чиқишига айтилади. Қон кетиши анатомик нуқтаи назардан артериал, веноз, капилляр, паренхиматоз бўлса, сабабига кўра механик (кесилганда, томир шикастлан- ганда), нейротрофик (қон томир деворининг юпқалашиши ва ўтказув- чанлиги ошиши, яъни озиқланишнинг бузилиши натижасида, сепсис, скар- латина, цинга касалликлари оқибатида) содир бўлади. Клиник жиҳатдан ташқи, ички, яширин, қон кетиш турлари мавжуддир. Қон кетиши вақтига қараб қуйидагиларга бўлинади: бирламчи (шикастланиш рўй бериши биланоқ). Эрта иккиламчи қон кетиши шикастланишдан кейинги дастлабки соатларда ва кунларда. Қон кетишининг клиник кўриниши қуйидагиларга боғлиқ: шикастланиш турига, шикастланиш ўлчовига, қон томир турига, унинг диаметрига, қоннинг қаёққа оқишига. Артериал қон кетишида юракдаги босим ҳисобига шикастланган томирдан қон фонтандай отилиб чиқади. Артериал томирлардаги қон кислородга тўйинган бўлганлиги сабабли қоннинг ранги авлон рангда бўлади. Бундай қон кетиш қисқа вақт ичида ўткир камқонликка олиб келади ва унинг натижасида қуйидаги ҳоллар кузатилади: 8 - расм. Артерияларни суякка босиб қонни вақтинча тўхтатиш нуқталари (а, б).

1. Артериал қон босимининг прогрессив пасайиб кетиши. 2. Бош айланиши. 3. Кўз олди қоронғилашиши. 4. Кўнгил айниши. 5. Қусиш. 6. Ҳушдан кетиш. Веноз қон кетишда эса қон ранги кўкимтир бўлади ҳамда пульсация йўли билан оқади. Бунинг сабаби шундаки, вена қон томирларида босим паст бўлади ва қон хужайралардаги чиқиндилар билан тўйинган бўлади. Веноз қон кетишидаги асоратлар каби ҳоллар кузатилади. Қон кетиш турларида врачгача биринчи ёрдам. Артериал қон кетишда қон кетаётган томир босиб турилади ёки босиб турувчи боғлам қўйилади, юқорироқдан жгут билан боғланади. Босимни пасайтириш учун қўл ёки оёқдаги шикастланган соҳани кўтариб қўйиш керак. Веноз қон кетишида ҳам босиб туриш, босиб турувчи боғлам қўйиш ва жгутдан фойдаланиш мумкин, аммо шикастланган қон томир қўл ёки оёқда бўлса, кўтариб қўйиш тақиқланади, чунки веноз қон томирларида қон клапанлар ҳисобига юради. Иккала қон кетиш турида ҳам жгут 2 соатдан ортиқ туриши мумкин эмас. Паренхиматоз ёки капилляр қон кетишида шикастланган соҳага компрес ёки музли халтача қўйилади. Барча қон кетиш турларида умумий қон кетишини тўхтатиш учун химиявий препаратлар ҳам қўлланилади (аминокапрон кислотаси, дицинон ва ҳ.к.).

11 - расм. Жгутлар тури: а – Эсмарх; б – ҳарбийлар учун; в – камар.10 - расм. Оёқни ўртача букиб сонда (а), тиззада (б) ва билакда (в) қонни вақтинча тўхтатиш.9 - расм. Эсмарх жгути ёрдамида тизза ости артериясидан қон оқишини тўхтатиш (а, б).

Травматик шок Шок ва унинг фазалари, кўрсатиладиган биринчи ёрдам ҳақида. Шок – французча choc – зарба деган маънони билдиради. Шок деганда ҳаётни системалар функциясининг тўсатдан прогрессив пасайиб кетиши тушунилиб, унинг келиб чиқишига микроциркуляция билан тўқималарнинг кислородга тўйинишининг номуносиблиги сабаб бўлади. Асосан, хаддан ташқари кучли таассуротлар натижасида нерв, индокрин, қон айланиши, нафас системалари фаолиятининг ҳамда модда-лар алмашинувининг бузилиши билан харакатланадиган ҳавфли ҳолат. Шокнинг турлари: 1. Травматик шок : а) Механ и к таъсир натижасида , яъни инсон жаро ҳ атланганда, шикастланганда, жарро ҳ лик муолажаларида ва т ўқ ималарнинг эзилиши натижасида вужудга келади . б) Куйиш шоки , яъни бунда инсон тер м ик ва кимёвий куйишидир. в) Электр таъсиридан б ў ладиган шок. г) Сову қ дан б ў ладиган шок. 2. Геморрагик ва гипов о ле м ик шок : яъни инсон кучли сувсизланиши ва к ў п қ он кетиши нат и жасида юзага келади. 3. Кордиоген шок : м иокард инфаркт и , аритмия, ў ткир юрак етишмовчилиги натижасида вужудга келади . 4. Токси к инфекцион шок : яъни граммусбат ва грамманфий инфекциялар. 5. Анафилактик шок . Травматик шок демак, кўпинча бош, кўкрак, қорин, чаноқ, оёқ, қўллар ва оғир шикастланишларда ва тананинг кўп қисми куйганда травматик шок ҳолати деб айтиладиган шок деб кузатилади. Травматик шок икки фазадан иборат: эр е ктил ва торпид . Эр е ктил фаза шок реакциясининг бошланишида пайдо б ў лади. Бу пайтда беморнинг юзи о қ арган, куз қ орачи ғ и катталашган, қ он босими

нормада ёки ошган, бемор безовталанади, ў зининг о ғ ир а ҳ волини ҳ ис этмайди, го ҳ ида безовталаниши кучайиб, ў рнидан сапчиб туриб кетади ва уни тутиб қ олиш қ ийин б ў лади. Агар эректил фаза қ анчалик кучли б ў лса, торпид фаза шунчалик о ғ ир б ў лади. Торпид фазада беморнинг а ҳ воли о ғ ирлашади. Нафас олиши тезлашади, к ў нгли айнийди. Модда алмашинуви кескин бузилади. Белгиларининг оғирлигига қараб шок 4 босқичга бўлинади. 1. Енгил б ў либ, шокка қ арши қ илинган харакат самарасини беради. 2. Ў ртача о ғ ирликда тери сатхи о қ арган, нафас олиш юзаки ва бузилган аъзолар фаолиятини ў з ҳ олига келтириши учун шокка қ арши қ унт билан даволаш ў тказиш лозим. 3. О ғ ир формаси. Тери сатхи о қ арган ёки к ў карган, бемор ў та суст ҳ арор а ти пасайган. Тананинг ҳ амма функционал белгилари жуда нотекис, реанимацион тад б ирларини талаб қ илади. 4. Агонал олди ва агонал ҳ олатлар. Нафас олиш жуда суст, переферик томирлар уриши қ он босими ани қ ланмайди. Бу ҳ олатни тиклаш о ғ ирро қ . Шикастланиш нинг хусусияти ва жойига қараб организмда маҳаллий ва умумий ўзгаришлар кузатилади. Маҳаллий да шикастловчи агент таъсирига унинг кучи, даврига боғлиқ бўлиб, бунда организмнинг реактивлиги катта аҳамиятга эга. Умумий да эса асбоб система, қон айланишининг, нафас олишнинг, жигар, буйрак системаларининг, индокрик модда алмашинувининг бузилиши билан характерланади. Травматик шок шикастлангандан бир неча минут кейин 24 соат баъзан ундан ортиқроқ вақт давомида рўй бериб, беморнинг аҳволи жуда оғир бўлади. Шокнинг олдини олиш учун зудлик билан медицина ёрдами чақирилиши врач келгунча беморга биринчи ёрдам кўрсатилиши шикастланишга сабаб бўлган омиллар: ёнаётган кийим-бошни ўчириш ва қулаб тушган жой остида қолиб кетган кишиларни қутқариб олиш ва бошқаларни бартараф этиш қон оқимини тўхтатиш қўл-оёқ шикастланганда

уларни вақтинча тахтакачлаб қимирлатмай қуйиш. Демак, шикастлангач, кишига тегишли ёрдам кўрсатгач уни зудлик билан касалхонага олиб бориш керак.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Б.В.Петровского, Е.И.Чазова. «актуальные проблемы гемостазнологии». Москва, 1981. 2. «Практическое руководство по хирургическим болезным». Минск, 1983. 3. В.Шмитт, В.Хартич. «Общая хирургия». Москва, 1985. 4. Основные вопросы организаери травматологической помощи в городах. Москва, 1976.

Похожие

Қон группалари. Резус-фактор. Қон ўрнини босувчи кимёвий моддалар

Қон яратувчи ва иммун аъзоларнинг микроскопик тузилиши, қон яратиш

Қон айланиш тизими физиологияси

Қон тизими қон айланиш тизими ва унинг ёшга боғлиқ хусусиятлари

Юрак ва қон томирлар тизим