Narkomaniya, uning tarixi, tarqalishi va kelib chiqish sabablari - Медицина - Рефераты

Narkomaniya, uning tarixi, tarqalishi va kelib chiqish sabablari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

47 KB

Narkomaniya, uning tarixi, tarqalishi va kelib chiqish sabablari Reja: 1. Narkomaniya, ya'ni giyohvandlik tushunchasi. 2. Giyohvandlikning tarixi va tarqalishi . 3. Giyohvandlikni kelib chiqishi va sabablari .

Narkomaniya ( yunoncha narhe - karaxtlik va mania - telbalik , jaxl , shod - hurramlik ), bangilik , giyohvandlik - narkotik ta ' sirga ega bo ' lgan moddalarni surinkasiga iste ' mol qilish , unga moyil bo ' lib qolish , narkotik modda bo ' lmaganda esa bemorda xumor belgilarining paydo bo ' lishi , oqibatda og ' ir ruhiy , jismoniy , ma ' naviy o ' zgarishlar , ijtimoiy tushkinlik bilan kuzatiladigan kasallikdir . Narkomaniya sosial muammodir . Sobiq ittifoq davriga qadar Rossiyada , shuningdek , O ' rta Osiyoda narkotiklarni turmishda qabul qilish , xususan opium chekish tufayli narkomaniya juda ham keng tarqalgan , katta shaharlarda esa kokain va narkotiklarning boshqa xillarini qabul qilish keng tus olgan edi . Lekin sobiq ittifoq davrida , barcha ma ' lumotlar xalq ommasidan yashirilishi tufayli narkomaniyaga barham berilgandek bo ' lgan . Sobiq ittifoq parchalanib ketgach , barcha haqiqat - dagi ma ' lumotlar to ' g ' ri ko ' rsatilishi tufayli birdaniga narkoman va toksikomanlar soni ko ' payib ketgandek bo ' ldi . Shuningdek XX asrning oxiriga kelib butun jaxon miqyosida ham narkomanlarning soni kundan - kun ortib borayotgan edi va ortib bormoqda . Shuning uchun ham narkomaniya kasalligini xuddi OITS kabi « XXI asr vabosi » deb atasak mubolag ' a bo ' lmaydi . Kasallanish darajasi Yevropa , Osiyo , Amerika va Afrika mamlakatlarini qamrab olib , butun bir epidemiyaga aylanib qolmoqda . Bu kasallik tufayli har yili dunyo bo'yicha millionlab kishilarning yostig'i qurimoqda. Narkomanlarning o'rtacha yashash umrlari statistika ma'lumotlariga ko'ra 35-40 yoshni tashkil etadi. Respublikamizda 1995 yilda giyohvandlarning umumiy soni 6578 kishini 1996 yilda esa 7612 kishini tashkil etdi, ya'ni bir yilda 1000 nafar bemorlar ko'paygan. 2003 yilning birinchi yanvar holatiga 12082 kishini tashkil etdi. Viloyatimizda 1993 yilda hammasi bo'lib narkomanlar soni 328 kishini tashkil etgan bo'lsa, 1998 yilga kelib 972 kishini, 2003 yilning birinchi yanvar holatiga esa 1127 kishini tashkil etdi. Giyohvandlik asosan o'smirlar orasida ko'payib bormoqda. Bu ko'rsatkichlar Respublikamizda ham narkomanlarning soni yildan-yilga ortib borayotganligidan dalolat berib turibdi. Shuning uchun ham Respublikamizda hurmatli preziden-timiz I.A.Karimov boshchiligida narkomaniyaga, narkotik

vositalarni oldi-sotti qilishlarga qarshi nafaqat milliy miqyosda, qolaversa halqaro miqyosda ham faol kurash olib borilmoqda va olib boriladi ham. Respublikamiz rahbariyati tomonidan narkotik vositalar ustidan nazorat qilish bo'yicha halqaro shartnomalarning barcha moddalari aniq-ravshan bajarib kelinmoqda. Respublikamizda yaxshi tashkil etilgan chegara va bojxona xizmati narkotiklarni chet eldan kontrabanda yo'li bilan Respublikamizga olib o'tishga deyarli imkon bermaydi. Lekin hali ham bunday hollar uchrab turibdi. Bu esa Respublikada narkomaniyani ko'payishiga turtki bo'lmoqda. Respublikamizdagi qonunchilik aktlarida narkotik moddalarni saqlash, tayyorlash va ishlatish qoidalarini buzish qat'iy jinoiy javobgarlikka tortilishi ko'zda tutilgan. Qonunda narkotik moddalarni qabul qilishga undaganligi uchun ham jinoiy javogarlikka torti-lishi ko'zda tutilgan. Ayniqsa balog'atga yetmagan bolalarni shu ishga undash, unga jalb etish og'ir jinoyat hisoblanadi. Narkotik dori vositalarini O'zbekiston Respublikasi sog'liqni saqlash vazirligi tomonidan tasdiqlangan, faqat vrachning alohida №4-sonli formasi, ya'ni dorinoma asosida davolash maqsadlarida berilgan va berilmoqda. Dorinoma blan-kalarining seriya nomerlari mahsus hisobga olib boriladi. Davolash-profilaktika muassasalari narkotik dorilarga berilgan dorinomalar soni bo'yicha muntazam ravishda hisobot berib turadilar. Narkotik dori vositalari dorixonalarda va davolash-profilaktika muassasalarida ham mavjud tasdiqlangan qo'llan-malarga asosan maxsus seyflarda saqlanadi. Xozirda narkotik vositalarni ichki ishlar tomonidan butunlay davlat nazoratiga olingan bo'lib, faqat davolash hamda ilmiy tekshirish maqsadlarida foydalanish uchun beriladi. Giyohvandlikni kelib chiqishi va sabablari. Narkomaniya va toksikomaniya keltirib chiqaradigan moddalarga biologik muhtojlik borligi tasdiqlanmagan. Bu narkomaniya kasalligining rivojlanishda ijtimoiy (noto'g'ri tarbiya, tevarak-atrofning ta'siri, oiladagi sal'biy kelishmovchiliklar), shaxsning konstitusional omillari, psixologik,

holatlar(qiziquvchanlik, tajribaga, kayf safoga intilish, qiyinchilikdan qochish), narkotik modda talab qiluvchi somatik kasalliklar muhim ahamiyat kasb etadi. Narkomaniya narkotik moddalarni doimo qabul qilish natijasida vujudga keladi, chunki ushbu kasallik bilan og'rigan kishining jismoniy va ruhiy holati humorini bosadigan tegishli narkotik modda iste'mol qilishiga bog'liq. Narkomaniya organizmda chuqir o'zgarishlarga sabab bo'ladi va uni tanazulga olib keladi. Kasallik sekin-asta rivojlanib borib surunkali davom etadi. Narkotik moddalar hursandchilik, vaqtichog'lik, xotirjamlik hissini uyg'otib, kayf qildirishi sababli istemol qilinib, bora- bora kasallikka aylanadi. Quyidagi ikki holda narkotik moddalarga o'rganib qolish mumkin. Birinchi holda kishi o'z hoxishidan tashqari, e'tiborsizligi natijasida narkotik moddalar xumor qiladigan bo'lib qoladi. Bunday bangilik ko'pincha vrach byurgan narkotik moddalarni noto'g'ri iste'mol qilish natijasida kelib chiqadi. Sal narsa ta'sir qilib, tashvish kuchayib ketadi, ba'zi kasallar og'riq, uyqusizlik va dardning boshqa tomonlaridan qutilish maqsadida oxirini o'ylamay, vrach ko'rsatmasini ham pisand qilmay, o'zboshimchalik bilan narkotik modda dozasini oshirib qabul qilishadi. Bunday bemorlar odatda o'z ahvollarining yaxshilanishi dori tufayli bo'layotganini sezib, uni ichishni davom etira boshlaydilar va ko'pincha axvollarining og'irligidan nolib, vrachni oldaydilar. Shu zayilda ish tutishning oqibati yomon bo'lib, narkotik moddalarga unchalik zarurat bo'lmasa ham, uni qabul qilinaveradi, dorining esa organizmga narkotik ta'siri yanada orta boradi va natijada narkotik moddaga moyillik kuchayib, u humor qiladigan bo'lib qoladi. Narkotik modda dozasini o'zboshimchalik bilan o'zgartira borish, uni tez-tez va uzoq muddat qabul qilish narkomaniyaga olib keladi. Ikkinchi hol ongli ravishda kayf qilish maqsadida narkotik moddalarga o'rganishdir. Narkomaniyaga odatda o'zini tiya bilmagan, ruxan zaif, irodasi kuchsiz, birovlarga taxlid qiladigan, xumorini tarqatishdan boshqa narsani bilmaydigan, o'ta xudbin kishilargina beriladi. Bunday kishilar o'z mayillariga qarshi yurolmaydilar. Shuning uchn ularning kayf qilishga moyilliklari kuchli bo'ladi. Bangillik avj olib

ketadi. Bu kasallikka uchraganlarda xastalik juda ham og'ir kechib, odatda kutilmagan yomon oqibatlarga olib keladi. Bangilikka mubtalo bo'lganlar narkotik moddalarni qayta-qayta va ko'p- roq miqdorda iste'mol qilgisi kelaveradi. Keyinchalik esa narkotik moddalarni qabul qilmasdan tura olmaydigan, o'sha bo'lmasa xuddi «biror narsa yetishmayotganday» bo'lib qoladi. Bunday ahvoldan qutilish va o'zini bir oz yengil xis qilish uchun yana narkotik moddaga ruju qiladi. Shu tariqa narkotik moddalarga moyillik shu darajada kuchayib ketadiki, narkotik moddalar kuchini yo'qotgandek bo'lib qoladi, endi avvalgidek xumor tarqatish uchun doridan ko'proq miqdorda iste'mol qilgisi keladi. Oldiniga narkotik modda bir muncha sal'biy ta'sir ko'rsatgan bo'lsa, keyinchalik go'yoki, uning holatini «normallashtirganga» o'xshaydi, bemor o'zini birmuncha yaxshi his qiladi, demak organizm endi haqiqiy bangilikka berilib qolgan bo'ladi. Agar narkomanlarda avval ruxiy o'zgarishlar (tajanglik, kayfiyat buziqligi, xotira pasayishi) paydo bo'lgan bo'lsa, keyinchalik jismoniy o'zgarishlar terlash, yurak tez urishi, og'iz qurishi, ozib ketish, qo'l-oyoq titrashi, rangining siniqishi, ko'z qorachig'ining kengayishi ro'y beradi. Agar narkoman o'z vaqtida narkotik qabul qilmasa, organizmda kuchli ruxiy va jismoniy o'zgarishlar paydo bo'ladi. Bangi odam navbatdagi kayfni surish uchun har qanday pastkashliklarga boradi sotqinlik, aldash, zo'rlik, o'g'irliklardan toymaydi. Organizmga narkotik modda kirmasa xumorlik boshlanadi: organizm og'ir axvolda qolib chuqur ruhiy va jismoniy o'zgarishlar yuz beradi, xatto hayot uchun havfli voqealar yuz berishi mumkin. Organizmning hamma sistemalarida chuqur o'zgarishlar sodir bo'ladi. Xastalik rivojlangan sari organizmda darmon qurishi ham kuchaya boradi, endi narkotik moddaning kuchi organizm uchun og'irlik qiladi. narkotik moddalarning oldingi is'temol qilib yurgan dozasi endi yomon ta'sir qila boshlaydi. Zaharlanish og'ir kechadi. Narkotik moddaning dozasi, ozgina oshishi bilan bemor o'lib qolishi mumkin. Narkomaniyani davolash faqat narkologiya va psixiatriya shifoxonalarida vrachlarning qattiq nazorati ostida olib borilishi kerak.

Похожие

Farmatsevtik omillarni dorilarni terapevtik samaradorligiga ta'siri. dorilarni biologic va kimyoviy noekvivalentligini kelib chiqish sabablari

Giyohvandlikning sabablari

Giyohvandlikning sabablari

Odam va uning paydo bo’lishi. Irqlar va ularning kelib chiqishi. Inson genetikasi. Sog’lom hayot tarzi

Yuqumli kasalliklar, infeksiyaning tarqalishi va oldini olish. immunitet