Кўкрак қафаси ва унинг органларининг ёпиқ шикастланиши - Медицина - Рефераты

Кўкрак қафаси ва унинг органларининг ёпиқ шикастланиши

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

87.517578125 KB

Кўкрак қафаси ва унинг органларининг ёпиқ шикастланиши Режа: 1. Кўкрак қафаси ва унинг органларининг ёпиқ шикастланиши 2. Жарроҳлик инфекцияси 3. Умумий йирингли инфекция

Кўкрак қафаси органлари шикастланиш белгилари давоси ҳақида. Кўкрак қафасида ўпка, юрак, йирик қон томир (аорта), бронхлар ва плевра бўшлиғи мавжуд бўлиб, кўкрак қафасининг чайқалиши кам учрайди. Клиникаси. Травматик шокка яқин бўлганлиги учун ташхис қўйиш қийин бўлади. Кўкрак қафаси органларининг чайқалишида (шикастлангандан сўнг) беморнинг юрак фаолияти сусаяди. Ҳансираш, кўкариш, совуқ тер босиш, баъзан ҳушдан кетиш кузатилади. Бирламчи юрак тўхташ юз берса, ўринда ётиш, осойишталик тавсия этилади, шокка қарши чора-тадбирлар, оксигенотерапия (кислород бериш) қўлланилади. Кўкрак қафасининг урилиши ёки қисилиши, қовурғалар синиши, ўша жойдаги қон томирларининг ҳамда плевра ва ўпка бутунлигининг бузилиши билан кечади. Юрак камроқ шикастланади. Бу пневмотораксга гемотораксга ва эмфиземага олиб келиши мумкин. Пневмоторакс деб ўпка йиртилганда ҳавонинг плевра бўшлиғига тўпланишига айтилади. Плевра бўшлиғида тўпланган ҳаво ўпканинг ва кўкс оралиғини (медиастенияни) соғ томонга силжитади. Пневмоторакснинг очиқ, ёпиқ ва клапанли турлари мавжуд (23-расм). Клиникаси. Клапанли пневматоракс юрак фаолияти бузилишига, нафас буғилишига олиб келади. Томир уриши тезлашади, ҳансираш, кўкариш (цианоз) ва шок аломатлари пайдо бўлади. Қовурға оралиғи текисланиб, кўкрак қафаси катталашади. Давоси. Ёпиқ пневматораксда кўкрак қафаси пункция қилинади ва ҳавоси тортиб олинади. Дренаж қўйилиш мумкин. Оғир ҳолларда торакотомия (кўкрак қафаси очилиб жароҳат тикланади) операция ўтказилади. 23 - расм. Плевра ва ўпканинг ёпиқ шикасти. 1 – бош бронхнинг узилиши; 2 – трахеннинг ерилиши; 3 – ўпканинг ёрилиши; 4 – паркетал плевра шикасти; 5-6 кўкс оралиги эмфиземаси асорати билан медиастинал плвранинг шикасти.

Гемоторакс ўпка тўқимаси жароҳатланганда қовурғалараро артерия шикастланади. Ичкарига қон кетиб, плевра бўшлиғи қон билан тўлади. Давоси: пункция, дренаж, қон суткада 1 литр кетса, торакотомия қилинади. Жарроҳлик инфекцияси Жарроҳлик инфекцияси турлари, белгилари, давоси ҳақида. Жарроҳлик инфекцияси (жароҳат инфекцияси) касаллик қўзғатувчи аэроб (кислородли яшайдиган), анаэроб (кислородсиз яшай оладиган) инфекциянинг специфик ва неспицифик турлари келтириб чиқарадиган ҳамда жарроҳлик йўли билан даволашни талаб этадиган инфекцион касалликдир. Клиник кўриниши бўйича таснифи: 1. Ўткир хирургик инфекция: Маҳаллий ўткир инфекция: а) ўткир неспецифик йирингли инфекция; б) ўткир чирик инфекция; в) ўткир неспецифик анаэроб инфекция (газли гангрена); г) ўткир специфик анаэроб инфекция (қоқшол, куйдирги жароҳат дифтерияси). Умумий хирургик инфекция. 2. Сурункали хирургик инфекция: а) сурункали неспецифик инфекция; б) сурункали специфик инфекция (сил, захм, актиномикоз). Чипқон соч халтачаси ва терининг ёғ безлари ялиғланишидир. Уни тилларнг стафилококлар келтириб чиқаради. Шахсий гигиена қоидаларига риоя қилмаслик ва қашиш, хусунбузарларни сиқиш чипқон пайдо бўлишига сабаб бўлади. У кийимнинг кўп ишқаланадиган жойларида: бўйин, елка, бел ва думбада, шунингдек юзда ҳам учрайди. Клиник белгиси – тери қизишади, кейин ўша жой оғрийди соч халтачаси атрофида қизариш ва терида нўхатдек шиш пайдо бўлади. Белгилари 1-2 кеча-кундуз давомида ривожланади, кейин оғриқ зўрайиб,

инфильтрат катталашиб боради, терининг ранги кўкиш-оч қизил тусга киради. Яллиғланиш ўчоғи марказида йирингли пуфакча юзага келиб, ундан ўзак пайдо бўлади. Биринчи ҳафта охирида ичига йиринг тўпланган пуфакча ёрилади, йиринг билан ўзак ҳам чиқиб кетади. Кейин инфильтрация ва шиш пасаяди, оғриқ аста-секин йўқолади, тана ҳарорати 39-40 о С га кўтарилади. Айниқса, юздаги ва устки лабдаги чипқон ҳавфлироқдир, чунки у бош суягининг веноз синусларига тарқалиб кетиши, мия пардаларини яллиғлантириш ҳамда ўлимга олиб бориши мумкин. Давоси – умумий ва маҳаллий. Дастлаб 70% ли спирт билан яра атрофини артиш, кварц, соллюкс, кейин левосин, диосидин, йодопирон мазлари суртиш, гипертоник эритмали боғламлар боғлаш, антибиотиклар ва жарроҳлик усулини қўллаш. Асоратлари: прогрессив лимфаденит, йирингли артрит, сепсис. Корбункул – ёнма-ён жойлашган бир неча соч халталарининг ва ёғ безларининг ўткир йирингли яллиғланиши. Тери ва тери ости ёғ клетчаткасида некроз пайдо бўлиши корбункул дейилади. Сабабчиси тилларанг стафилококк ва стрептококк инфекцияси бир-бирига аралашиб кетади (24-расм). Шунингдек, умумий заифлик (иммун системасининг пасайиши), витамин, қанд етишмовчилиги ва ҳоказолар кузатилади. Корбункул билан ётиб ўтган кишилар кўпроқ касалланади. Корбункул бўйиннинг орқа юзасида, энсада, белда, лабда пайдо бўлади. Клиникаси юқори иситма ва қаттиқ оғриқ билан бошланади. Бир кечада инфилтрат бирдан пайдо бўлиб, тезда бир-бирига қўшилиб кетади. Фурункулга нисбатан оғирроқ кечади. Иситма 40 о С ва ундан юқори бўлиши, эт увишиши, қайт қилиш, қаттиқ бош оғриғи ва уйқусизлик билан бирга кечади. Ҳавфли томони шундаки, тромбофлибит, лимфангит, тромбоз, 24 - расм. Чипқон ва корбункул схемаси .

сепсис, йирингли менингит каби касалликларни кучайтириш мумкин. Давоси: бемор жарроҳлик бўлимига ётқизилади, новокаин ампициллин эритмали блокда, яра юзда бўлса, гаплашиш ман этилади. Мимики мускуллари тортишиб аҳволни оғирлаштириш мумкин. Жарроҳлик усул билан ва антбиотиклар ёрдамида комплекс даволанади. АБСЦЕСС. Тўқималарда йирингли қобиққа эга бўлиб, шу қобиқчада чекланган ҳолда йиринг тўпланиб туришига абсцесс дейилади. Абсцесслар тери ост ёғ клетчаткасида, мушакларда, ички аъзолардан ўпка, жигар, буйрак ва мияда учрайди. Касаллик қўзғатувчиси-стрептококк, стакилококклар ва бошқа микроблардир. Микроб қон ёки лимфа йўли билан тарқалиб, йирингли жараённи келтириб чиқаради. Клиникаси – касаллик бошланишида абсцесс соҳаси тўхтаб-тўхтаб оғрийди ва кейин шиш ва қизариш пайдо бўлиб, тунги оғриқ юзага келади. Йиринг тўпланишига қараб флюктуация аниқланади (флюктуация – идишга суюқлик солиб чайқаганда сезиладиган товуш ва босим). Абсцесс чуқур бўлса, флюктуацияни аниқлаш қийин бўлади. Касалликнинг қандай кечиши абсцесснинг локализациясига ва микробларнинг вирулентлигига ҳамда токсигенлигига боғлиқ. Давоси: дастлаб абсцессни чегаралаш мақсадида иссиқ муолажалар. Флюктуация аниқ бўлса, ярани кесиш керак. Флегмона – тўқималарнинг тарқоқ ҳолда (равишда) ўткир йирингли яллиғланиши. Келиб чиқиш сабаблари чипқон ва абсцессга ўхшаш, шунингдек чипқон ва корбункулнинг асорати сифатида ҳам юзага келади. Клиникаси. Абсцессдан фарқи шуки, унинг аниқ чегараси бўлмайди. Касаллик бирданига бошланади. Оғриқ эт увишиши, дармонсизлик, иситма 40 о С га чиқади. Яллиғланиш учоғида шиш пайдо бўлади, оғриқли инфильтрат юзага келади. Интоксикация авж олиб боради. Тери ости ёғ клетчаткасида некроз ўчоқлар пайдо бўлади. Шиш қинғир қийшиқ бўлиб, тери юзасига бир оз дўппайиб чиқади. Флюктуация жуда ҳарактерлидир.

Давоси: агар ташхис аниқ ва эрта қўйилса, дастлаб консерватив даво (иссиқ муолажа, антибиотиклар). 3-4 кундан кейин аниқланса, жарроҳлик операцияси ўтказилади ҳамда антибиотиклар, сульфаниламид препаратлари билан ҳафталаб даволанади. Умумий йирингли инфекция (Сепсис) Сепсис организмнинг оғир инфекцион касаллиги бўлиб, уни турли хил микроблар ва уларнинг токсинлари келтириб чиқаради. Сепсис бирламчи ва иккиламчи бўлиши мумкин. Бирламчи сепсис қонга маълум бир микробнинг тушиши билан ҳарактерланса, иккиламчи сепсис юқумли касалликлар микроби ёки чипқон, корбункул ҳамда абсцесс, флегмонлар каби бир қатор касалликлар натижасида юзага келиши мумкин. Шунингдек, шикастланишлар ва операция жароҳатида ҳам. Сепсиснинг бир неча соатдан (яшин тезлигидаги) бир неча йил (сурункали) гача формалари бор. Жарроҳлик сепсиси 1000-1500 та бемордан бирида учрайди. Сепсиснинг қўзғатувчиси қонга тушиши мумкин бўлган барча микроблардир (стафилококк: стрептококк, пневмококклар, ичак таёқчалари ва бошқалар). Умумий белгилари: марказий нерв системасининг бузилиши, бош оғриғи, қўзғалувчанлик, уйқусизлик, эс-ҳушнинг кирди-чиқди бўлиб қолиши. Доимий иситманинг 39-40 о С гача кўтарилиб туриши, қалтираш, терлаш, тана массасининг камайиши, юрак қон томирдаги ўзгаришлар, пульс тезлашиши (тахикардия) пульс тўлиқлигининг пасайиши, артериал босим пасайиши, қон таркибининг ўзгариши, паренхимотоз органлар етишмовчилиги (буйрак, жигар), шунингдек терида ҳар хил тошмалар тошиши ёки сариқлик, ич кетиш, кўнгил айниши, қусиш. Булар ҳаммаси қонни заҳарланган ёки бузган микробнинг – токсиннинг кучига боғлиқ. Маҳаллий белгилари: тери ёки юзнинг оқариши, юздаги шиш, ҳафсаласизлик (вялость), терилар тагидаги веналардаги тромбоз (вена томирининг кўкариб туриши, линфангит

лимфаденитлар). Ташхис қонни мукаммал клиник лабораторияда текшириб ҳамда клиник белгиларига қараб кейин қўйилади.

Давоси: умумий, маҳаллий, бактерияга қарши. Умумий даво: 1) интоксикация ва инфекцияга қарши антибиотиклар; 2) организмнинг иммун системасини ошириш, оқсил, углевод ва витаминларга бой овқатланиш ҳамда қон қуйиш; 3) бутун органлар функциясини яхшилаш (умумий терапия); 4) симптоматик терапия. Маҳаллий даво: ўз вақтида жарроҳлик муолажаларини қўллаш, яраларни тозалаш, ювиш, дренажлар қўйиш, ярани дизенфекция қилиш ва физиотерапия. Инфекцияга қарши даво антибиотиклар ҳисобланади. Қонни олиб, микробларнинг сезувчанлигини аниқлаб бўлгач, ўшанга хос антибиотиклар қўлланилади (ампицилин, метициллин, оксацилин ва ҳоказо). Анаэроб инфекция Анаэроб инфекция деб кислород бўлмаган жойда ҳам кўпая олади-ган ва касаллик қўзғатадиган микроблар туркумига айтилади. Уларнинг ҳарактерли томони шуки, яллиғланиш жараёнининг йўқлиги ва катта- лашиши мумкин бўлган шиш, шикастланган тўқимада газ пайдо бўлиши, тўқималарнинг ўлиши натижасида заҳар пайдо бўлиб, организм жуда оғир аҳволга тушади. Уларга газли гангрена ва қоқшол касали киради. Газли гангрена Келиб чиқиш сабаблари. 1) снаряд парчалари текканда жароҳатнинг ифлосланиши (тупроқдан, кийимдан) ва мушаклар эзилиши; 2) маҳаллий ва умумий қон айланишининг бузилиши (жгут, томирлар боғланиши, анемия, шок). 3) организмда иммун система пасайиши; 4) жароҳат сатҳининг транспортировка ва иммоблизацияда шикастланиши.

Қўзғатувчи микроблар 4 хил бўлиб, спорали клостридиялар дейилади, улар ичакда яшайди. B. Hystoliticus, B. Pnerfryngens, B. Septicus, B. Aedomaticus. Клиник белгилари: яширин даври 1-7 кун, баъзан жуда тез яъни 1-2 соатда ривожланади. Дастлаб бемор ўта тинч ҳолатда бўлиб, томирлари тез уради, ҳарорат кўтарилиши, жароҳат чекалари шишиб, мушаклар кўтарилиб туриши сезилади, “лигатура симптом”, яъни боғланган жойда из қолиб, ўз- ўзидан кесилади (ёки ип этни кесади), тикилган чоклар таранглашади, жароҳат четлари йиртилади. Терида “устара” симптоми (ҳудди тери устида устара юргизаётганга ўхшаб қириллаган товуш сезилиши), тўқималарда газ борлиги рентгенограммада кўринади. Жаро-ҳатда мушаклар шишиб, усти кулранг ифлос суюқлик билан қопланади, баъзан эксудат оч-сариқ, қўнғир бўлиб, бадбўй ҳидли бўлади. Беморнинг аҳволи жуда оғир бўлади, оғриқ, қўл, оёқ шишиб кетиши, юқори ҳарорат содир бўлади ва ярани босганимизда яра йиртилиб газ чиқади. Давосини асосан профилактикадан бошлаш керак. Узоқ вақт жгут қўймаслик, гангренага қарши зардоб юбориш, касаллик ривожланса (х.б. – халқаро бирлик). 1. Специфик терапия (зардоб 300000 х.б. – 100000 х.б. микроб турига қараб); 2. Хирургик даво (кесиш, жароаҳтни кенг очиш, ампутация); 3. Носпецифик терапия антибиотиклар, юрак ва бошқа органлар фаолиятини яхшилаш/. Қоқшол У спецфик ўткир юқумли касаллик бўлиб, уни спорали анаэроб таёқчасимон бактерия B tetani қўзғатади. Бу микроб ўзидан икки хил токсин ишлаб чиқаради. Биринчиси /тетоноспазмин/ асаб системасига таъсир қилса, иккинчиси /тетаногемолизин/ эритроцитларни эритади. Асаб системаси ёрдамида биринчи токсин тарғил мушакларни тоник ва клоник тришишларга олиб келади. B tetani сапрофит сифатида уй ҳайвонлари (қўй, эчки, қорамол)

ҳамда одамнинг ичагида яшайди. У фекалий (аҳлат) орқали тупроққа тушади. Шунинг учун ҳар бир шикастланишда инсон тери бутунлиги бузилиб, тупроққа ёки ўт-ўлан устига йиқилса, касал бўлиш эҳтимоли бор. Яширин даври ўртача 2 ҳафта, баъзан эса 4-5 ой давом этади. Клиникаси: касаллик бошланишида бош оғрийди, чарчоқ, уйқусираш, терлаш, жароҳат атрофида оғриқ, тоник ва клоник теришишлар, чайнаш мушаклар тиришиб, “сардонлик кулги” /истеҳзоли кулиш/ пайдо бўлади. Тиришиш ўқтин-ўқтин бўлиб, беморни чарчатади. Енгил шамол, товуш ҳам тиришишни келтириб чиқаради, тиришиш натижасида мушаклар ёрилиб кетиши: суяклар синиб кетиши мумкин. Агар енгил кечса, 14-16 кунда бемор аста секин тузалади. Давоси комплекс усулда олиб борилади: 1) жароҳатни хирургик ишлаш; 2) 100000-150000 АБ қоқшолга қарши зардоб /ПСС/ мушак орасига юборилади, жами 200000-3000000 АБ; 3) наркотик ва нейтролептик /диазепам, гексенал, аминазин/; 4) юрак фаолиятини яхшиловчи дорилар /камфора, кордиамин/; 5) инфекциянинг олдини олиш (антибиотиклар, сульфаниламидлар). Бу касалликларда ўлиш ҳолатлари 70-100% га тўғри келади. Профилактикаси: ҳар бир очиқ шикастланишдан кейин агар бемор тупроқ ёки ўт-ўланга йиқилиб, жароҳат унга теккан бўлса, қоқшолнинг олдини олиш мақсадида тери остига жами 4 мл, қоқшолга қарши анатоксин ПСА (противо столбнячный анатоксин борилади). Ўша заҳоти 1 мл, 3 ҳафтада сўнг 1,5 мл, яна 3 ҳафта ўтказиб 1,5 мл юборилади (мушак ичига 1500-3000 АБ) (антитоксик бирлик) қоқшолга қарши зардоб юборилади. Агар зардобнинг синама ампуласи бўлмаса, ПСС ни тери остига 0,1 мл, 30 минутдан кейин 0,2 мл, 60-90 минут ўтказиб қолган 0,7 мл юборилади.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Б.В.Петровского, Е.И.Чазова. «актуальные проблемы гемостазнологии». Москва, 1981. 2. «Практическое руководство по хирургическим болезным». Минск, 1983. 3. В.Шмитт, В.Хартич. «Общая хирургия». Москва, 1985. 4. Основные вопросы организаери травматологической помощи в городах. Москва, 1976. 5. А.А. Бунятян. «Справочник по анестезиологии и реаниматологии». Москва, 1982.

Похожие

Крупоз зотилжам плевритлар

Болаларда елка камари ва кул суякларини шикастланиши

Кўкрак ва қорин бўшлиғи аъзоларини операция қилишда даво гимнастикаси

Нафас олиш физиологияси ва унинг ёшга боғлиқ хусусиятлари

Юрак митрал иллатлари