Ҳайвон касалликлари ҳақида таълимот - Медицина - Рефераты

Ҳайвон касалликлари ҳақида таълимот

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

20.1279296875 KB

Ҳайвон касалликлари ҳақида таълимот Режа : 1. Касаллик тўғрисида тушунча ҳамда унинг назарий ва амалий аҳамияти. 2. Касалликнинг ривожланиши, касалликни даволаш ва олдини олиш тадбирларининг самарадорлиги.

Патология - ҳайвон организмида учрайдиган касалликларнинг пайдо бўлиши, ривожланиш қонуниятлари ҳамда оқибатини ўрганадиган фандир. У ҳар бир касалликларда рўй берадиган қон айланиши ва тўқималардаги анормал ўзгаришлар, яллиғланиш, иссиқлик алмашинув патологияси ва бошқа касалликларда намоён бўладиган умумий патологик жараёнларни ўргатади. Умумий патология асосан қуйидагиларни ўрганиш билан шуғулланади. 1. Касаллик ҳақида тушунча. 2. Касалликни пайдо қилувчи сабаб ва шароитлар (этиология). 3. Касаллик пайдо бўлиши ва ривожланиш қонуниятлари (патогенези). 4. Қон айланишининг маҳаллий бузилиши. 5. Иссиқлик алмашинув патологияси 6. Моддалар алмашинуви патологияси. 7. Нерв ва эндокрин (ички секреция безлари) тизимси томондан организм фаолиятини бошқаришнинг издан чиқиши ва бошқалар. Умумий патологияни экспериментал ва табиий фанлар ютуқлари орқали ўрганиш мумкин. Касалликларнинг моҳиятини тушунтириш қадим замонлардан бери икки назариянинг (материалистик ва идеалистик) ўзаро қараши билан боғлиқ бўлиб келган. Касалликнинг келиб чиқиши ва умумий ривожланиш қонуниятлари қанчалик аниқ ўрганилса ҳамда уларга аниқ диагноз қўйилса, касалликнинг олдини олиш ва уни даволаш тадбирлари самарали бўлади. Қадимги грекларда (эрамизда олдинги асрларда) Гиппократ организм таркибида 4 хил модда, яни 4 хил суюқлик ( қон, шилимшиқ, қора ва сариқ ут) борлигини, шу 4 хил суюқликнинг ўзаро муносабатини ташқи муҳит ўзгартириб юбориши натижасида касаллик пайдо бўлишини таъкидлаб ўтган.

Абу Али Ибн Сино (980-1037) тажриба ва кузатиш усулларини кенг ва ҳар тарафлама қўллаш натижасида турли касалликлар ва уларнинг келиб чиқиши, оқибатлари ҳамда аниқлаш усулларини ёзиб қолдирган. Касаллик ҳақидаги таълимот ҳамда тушунчаларни аниқлаш учун соғлиқ ва саломатлик нима деган саволга жавоб бериш керак. Организм, унинг тузилиши ва фаолияти тўсатдан пайдо бўлмасдан, у узоқ давр ичида-ташқи муҳитнинг тез-тез ўзгариши натижасида пайдо бўлган. Лекин табиатдаги ўзгарувчан таъсиротлар турлича бўлади. Улардан баъзилари тез, аста-секин такрорланади ва узоқ муддат яшаш даврида организм уларга ўрганади ҳамда мослашиб қолади. Бу нормал, яъни физиологик мослашиш дейилади, шу вақт ичида организда маълум чегараланган жараёнлар кечади. Шунинг учун ҳам улар нормал ёки физиологик жараёнлар дейилади. Демак шакл ва функцияларнинг тўғри ривожланиши, уларнинг бир- бирига муносабати, ташқи муҳитга мослашиши натижасида жисмоний ва психик фаолиятни таъмин эта олиш хусусияти соғлиқ ҳисобланади. Реал ҳаётда соғлиқ нисбий ҳаракатда бўлиб, у қисман ўзгариб туради. Бунга қарама-қарши ўлароқ, табиат ўзгаришлари тўсатдан кучли таъсир этса, бунга организм тез мослаша олмайди. Натижада унинг функцияси, тузилиши бузилади. Касаллик пайдо бўлади. Бунга патологик ҳимоявий мослашма дейилади. Организмдаги ҳимоявий мослашмаларни, айрим ҳолларда тўсиқлар (барьерлар) деб ҳам атайди, чунки улар организмни касаллик қўзгатувчи сабаб ва шароитларни ҳимоя қилади. Ҳимояланиш воситалари шартли равишда ташқи ва ички тўсиқларга бўлинади. Ташқи тўсиқларга тери, жун, нерв толалари, кўриш, сезги, шиллиқ пардалар, ажратув, эшитиш аъзолари киради. Касалликни келиб чиқишига тўсқинлик қиладиган и чки тўсиқларга : жигар, талоқ, буйрак, қон томирлар эндотелияси, ретикуляр ҳужайралар, лимфа тугунлари, лейкоцит ва лимфоцитлар, лимфоцид ҳужайралар,

сўлакдаги лизоцим, кўз ёши катта иммун таначалар, глобулинлар киради. Бу факторлар организмга тушган хилма-хил заҳарларни нейтраллаш, микробларни зарарсизлантириш кобилятига эга. Этиология - касаллик қўзғатувчи сабаблар ва шароитларнинг йигиндисини ўрганувчи таълимотдир. Касаллик қўзғатувчи ташқи сабабларга - механик, физик, кимёвий омиллар киради. Касалликни келиб чиқиши, таъсирини таъминловчи сабабларга - шароит дейилади. Бу шароитларга зоогигиеник талабларни, озиқлантириш коидалари ҳамда ҳайвонларни ишлатиш қоидаларини бузилиши киради.. Патогенез - касалликларни ривожланиш қонуниятларини ўрганади. Бунда касаллик сабаби, дарвозаси ва касалликнинг организмда тарқалиши ўрганилади. Касаллик организмга бир неча хил йул билан тарқалади. 1. Давоми буйича - бунда касаллик қўзгатувчи сабаблар бир хил тузилган ва бир-бирига туташган ҳужайраларнинг биридан - иккинчисига ўтиши воситаси билан тарқалади. Масалан: ринит хиқилдоқга, кекирдакка, бронхларга, ўпкага ўтиши ё бўлмаса оғиз бўшлиғининг яллиғланиши яъни стоматит - қизилунгачга, ошқозонга, ичакга ва х.к. ўтиши мумкин. 2. Ишқаланиш - тўқнашиш воситаси билан касаллик ошқозондан жигарга ва аксинча ўпкадан плеврага ва аксинча тарқалади. 3. Томирлар воситаси билан - бу йул энг кўп тарқалган. Бунда организмга тушган касаллик қўзгатувчи турли агентлар ҳар томонга тарқалиб организмни зарарлаши мумкин. 4. Нерв тизими билан - баъзи касаллик микроблари нерв тизими воситаси билан тарқалади. Мисол - Қутуриш, қоқшол ва бошқа касалликлар. Касалликлар ривожланишига кўра оғир, ўртача ва сурункали шаклларга бўлинади: касалликлар қўзғатувчи сабабига кўра юқумсиз, юқумли ва инвазион турларга бўлинади. Касаллик даврида ўзига хос

патологик ўзгаришларнинг ривожланишига қараб юрак - томир, кўз, тери, ошқозон - ичак, сийдик, жинсий аъзолар ва моддалар алмашинуви касалликларига бўлинади.

Адабиётлар: 1. Шопўлатов Ж. "Ветеринария асослари" Тошкент 1993 йил. 2. Шопўлатов Ж. Бурхонова Х., Жиянов Я. «Эпизоотология ва микробиология асослари» Тошкент «Мехнат» 1991 й 3. Конопаткин А.А. «Эпизоотология и инфекционные болезни сельхоз животных». Учебник, Москва, изд. «Колос» 1984 г 4. Данилевский В.М. «Внутренние незаразные болезни сельхоз животных». Учебник, Москва «Агропромиздат» 1991 г 5.Ветеринария қонунчилиги. «Ёзувчи» нашриёти. Т. 1998 й

Похожие

Катта ёшдаги болалар касалликлари. Нафас органлари касалликлари

Паррандаларнинг юқумли касалликлари

Упка йирингли касалликлари

Нерв системасининг касалликлари

Бўғоз ҳайвонларнинг касалликлари