Ayollar jinsiy a’zolarining taraqqiyot nuqsonlari (anomaliyalari) - Медицина - Рефераты

Ayollar jinsiy a’zolarining taraqqiyot nuqsonlari (anomaliyalari)

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

16.666015625 KB

Ayollar jinsiy a’zolarining taraqqiyot nuqsonlari (anomaliyalari) TASHQI JINSIY A’ZOLAR RIVOJLANISHIDAGI NUQSONLAR Tashqi jinsiy a’zolar rivojlanishining anomaliyalari germafroditizm ko‘rinishida uchraydi. Germafroditizm homilada ham erkaklik, ham ayollik belgilari bilan namoyon bo‘ladi. Chin va soxta germafroditizm farqlanadi. Chin germafroditizm juda kam uchraydi. Bu nuqson moyakda, tuxumdonda hamda jinsiy bezlar to‘qimalarida kuzatiladi. Ikkilamchi jinsiy belgilar va ichki jinsiy a’zolar ko‘pincha ayolga ham, erkakka ham xos bo‘lishi mumkin. Psevdogermafroditizm yoki soxta germafroditizm shunday nuqsonki, bunda tashqi jinsiy a’zolar ichki jinsiy a’zolarga – jinsiy bezlarga mos kelmaydi. Masalan, bachadon, bachadon ortiqlari, qin mavjud bo‘lsa ham tashqi jinsiy a’zolar erkakka xos shakllangan bo‘ladi (ayollar soxta germafroditizmi). Odatda, ayollar soxta germafroditizmi adrenogenital sindrom (AGS) da kuzatiladi. Tashqi jinsiy a’zolar nuqsonlari ko‘pincha siydik chiqarish kanali va to‘g‘ri ichak nuqsonlari bilan birgalikda o‘tadi. Tuxumdonlar rivojlanishidagi anomaliyalar. Tuxumdonlar rivojlanishidagi nuqsonlarga tuxumdon bo‘lmasligi: gonadalar disgeneziyasi va sklerokistozli tuxumdonlar kiradi. Gonadalar disgenezyasi (shereshevskiy – Terner sindromi) da tuxumdonlar bo‘lmaydi. Bunday qizlarning tuzilishi erkaklarga o‘xshaydi, bo‘yi pastroq, ovozi yo‘g‘on, bo‘yni kalta, ayrim joylari tuk bilan qoplanadi (soqol, mo‘ylov o‘sadi va hokazo). Bunday bemorlarda hayz ko‘rmaslik, ikkilamchi jinsiy a’zolar va sutbezlari chala rivojlangani kuzatiladi. Davolashda o‘rinbosar gormonlardan foydalaniladi, ya’ni gonodotrop gormonlar qo‘llaniladi. Tuxumdonlar sklerokistozi sindromi. Shteyn-Livental sindromida tuxumdonlar to‘qimasi o‘rnida biriktiruvchi to‘qima bo‘ladi va jinsiy gormonlar sintezi buziladi. Natijada erkaklar jinsiy gormonlari ko‘p miq dorda ishlab

chiqiladi. Bemorni jun bosadi va hayz funktsiyasi buzi ladi, ko‘pincha hayz ko‘rmaydi (amenoreya) yoki gipomenstrual sindrom yuzaga keladi. Bunday bemorlar semirib ketadi, ikkilamchi jinsiy belgilar yaxshi rivojlangan holda tuxumdonlar kattalashgan bo‘ladi. Ular, odatda, farzand ko‘rmaydi, chunki hayz siklining anovulator yoki amenoreya turi kuzatiladi. Davolash dori-darmonlar (sikl bo‘yicha gormonlar bilan) va jarrohlik yo‘li bilan olib boriladi (tuxumdonlar ponasimon shaklda rezeksiya qilinadi). Bachadon va qinda hosil bo‘ladigan nuqsonlar Bachadon va qin nuqsonlaridan biri – qinning bo‘lmasligidir (aplazia vagini). Qin a’zosi bo‘lmagan ayollarda ko‘pincha bachadon va tuxumdonlar yaxshi rivojlanmagan bo‘ladi. Bunday ayollar hayz ko‘rmaydi va ularda jinsiy hayot kechirishning imkoni bo‘lmaydi. Qiz bolalarda ko‘p uchraydigan nuqsonlardan biri qizlik pardasida teshik bo‘lmaydi , natijada hayz qoni qinda yig‘ilib qoladi va uni cho‘zib yuboradi. Bunday dardga uchragan bemor hayz ko‘rish paytida qini yorilib ketgudek bo‘lib (hematocolpos) og‘rishidan shikoyat qiladi. Bundan tashqari qinda to‘plangan qon chiqib ketish yo‘li bo‘lmaganligi sababli bachadon bo‘shlig‘ida (hematometra) bachadon naylarida (hematosalpinx) ham to‘planadi. Ba’zan mexanik ta’sir tufayli qizlik pardasi o‘zidan o‘zi yorilib ketadi. Bunday holatda bemorga anamnez yig‘ib, ginekologik kresloda tekshirish asosida tashxis qo‘yiladi. Zarur holatlarda jarrohlik usulida davolanadi (qizlik pardasi xochsimon shaklda kesiladi). Qin bo‘lmagan taqdirda, uni sun’iy usulda hosil qilinadi, qin siydik chiqarish kanali va to‘g‘ri ichak o‘rtasida yasaladi. Ikkita qin va ikkita bachadon ko‘rinishidagi nuqsonlar ham uchrashi mumkin. Odatda, bu ikkala nuqson birgalikda kuzatiladi. Bachadon ikki shoxli bo‘lishi, ikki shoxli bachadonda ikkita bo‘yin qin tomonga to‘siq parda bilan bo‘linishi mumkin. Ikki shoxli bachadonda ikkala shox bachadon bo‘yniga ochilishi va bitta shoxi yopiq bo‘lishi ham (qin tomonga ochilmasligi) mumkin. Ayrim hollarda ikki shoxli bachadonda to‘siq (parda) butunlay bo‘lmaydi va bachadon tanasi egarsimon shaklda bo‘ladi. Klinik manzarasi hech qanday alomatlarsiz kechishi, homiladorlik ikkala bachadonda,

shuningdek, uning shoxlarida navbatma-navbat ro‘y berishi mumkin. Bu hollarda tug‘ruq faoliyati susayib, gipotonik qon ketish va boshqa asoratlar yuzaga kelish extimoli kuchayadi. Ba’zan nuqsonlar rudimentar shoxda homiladorlik ro‘y berishi, natijada bachadondan tashqarida yuzaga kelgan homiladorlikni eslatadigan alomatlar kuzatiladi. Yuqorida qayd etilgan ko‘pgina nuqsonlar befarzandlik va bola tushishiga sabab bo‘ladi. Davolash. Agar bemor shikoyat qilmasa, hayz funktsiyasi buzilmag an bo‘lsa, homilador bo‘ladi va oson tug‘ib oladi, bunday hollarda davo lash tadbiri talab etilmaydi. Aytilgan nuqsonlar oqibatida ma’lum simptoma tika – kasallik belgilari (farzandsizlik, bola tushishi va hokazolar) yuzaga kelgan taqdirda, kasallik turiga qarab jarrohlik usulida davolanadi. Jinsiy a’zolarning chala rivojlanishi. Jinsiy a’zolarning chala rivoj lanishi (genital infantilizm) jinsiy rivojlanishdan orqada qolish sifatida namoyon bo‘ladi. Genital infantilizm xastaligi yuzaga kelganda orga nizmning umumiy rivojlanishi ham kechikadi. Genital infantilizmga ovqatlanishdagi turli buzilishlar (gipovitaminoz), boshdan kechirilgan og‘ir kasalliklar, ayniqsa, yuqumli xastaliklar, intoksikasiyalar, homilador ayol organizmiga turli zararli omillarning ta’sir etishi, shuningdek, irsiy omillar sabab bo‘ladi. Jinsiy a’zolari chala rivojlangan ayollar menarxe kechikkanidan, amenoreya yoki gipomenstrual sindromidan (hayz qonining kam kelishi) algodismenoreya (hayz davrida qorinning pastki qismida, belda kuchli og‘riq) dan, jinsiy maylning susayganidan, befarzandlikdan, bola tushishidan, patologik tug‘ruqlardan shikoyat qiladilar. Bunday bemorlar tekshirib ko‘rilganda ikkilamchi jinsiy belgilar mukammal emasligi (qovda jun kamligi, oraliqning cho‘zilg anligi, katta jinsiy lablar kichik jinsiy lablarni yopib turmasligi), qinning torligi, bachadon bo‘ynining uzunligi va bachadonning kichikligi ma’lum bo‘ladi. Genital infantilizmi bor bemorlarni davolash uchun organizmning umumiy rivojlanishiga yordam beradigan quvvat beruvchi terapiya tavsiya etiladi va hayz funktsiyasini me’yorga keltirish hamda ikki fazali siklga erishish uchun gormonlar bilan davolanadi. Ayni paytda fizioterapiya muolajalari, balchiq bilan davolash, uqalash buyuriladi. Ayollarda

jinsiy a’zolar noto‘g‘ri rivojlanishining oldini olish uchun homiladorlikni to‘g‘ri o‘tkazish kerak (to‘g‘ri ovqatlanish, mehnat gigiyenasiga rioya qilish, jismoniy zo‘riqishlardan o‘zini saqlash va hokazolar). Bolalik davrida qizlar shaxsiy gigiyenasining barcha qoidalariga, umumiy va ruhiy zo‘riqishlardan o‘zlarini saqlashlariga, ovqatlanish, mehnat va dam olish tartibiga rioya qilishlari zarur. Jinsiy a’zolarning to‘g‘ri shakllanishi va normal faoliyatiga o‘z vaqtida boshlangan jinsiy hayot, birinchi homiladorlik, uning to‘g‘ri kechishi kabi omillar muhim shartlardan biri deb hisoblanadi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. Ya.N. Allayorov. Reproduktiv salomatlik va kontratseptiv texnologiya.– T.: «Istiqlol» nashriyoti, 2005. 2. Я.Н. Аллаёров, М.И. Расулова, Д.У. Юсупова. Патологик акушерлик.– Самарқанд, 2007. 3. Ya.N. Allayorov. Akusherlik.– T.: «O‘zbekiston Milliy entsiklopediyasi» Davlat ilmiy nashriyoti, 2008. 4. Ya.N. Allayorov, N. I. Zokirova, A. T. Safarov, F. Q. Asqarova. Akusherlikda shoshilinch yordam.– Samarqand, 2009. 5. Р.У. Арзиқулов. Репродуктив саломатлик асослари. – T.: «Ўзбекистон миллий энциклопедияси» Давлат илмий нашриёти, 2010. 6. Ю.А. Гуркин, В.И. Грицюк. Гинекология. Справочник семейного врача. Москва – Санкт-Петербург, 2005. 7. В.И. Дуда, В.И. Дуда, И.В. Дуда. Акушерство.– Минск: «Вышэйшая школа», 2004. 8. M.F. Ziyayeva, G.X. Mavlyanova. Ginekologiya. – T.: «O‘qituvchi» nashriyot matbaa ijodiy uyi, 2007. 9. Н.Е. Кретова, Л.М. Смирнова. Акушерлик ва гинекология. – T.: «Ибн Сино» номидаги нашриёт, 1991.

Похожие

Ayollar jinsiy a’zolarining o‘sma kasalliklari

Ayollar jinsiy a’zolarining yuqumli kasalliklari

Ayollar jinsiy a’zolarining yallig‘lanish kasalliklari

Ayollar jinsiy a’zolari

Ayol jinsiy a’zolarining anatomiyasi va fiziologiyasi