Optimatlashtirishning chiziqli programmalashtirish usuli - Техника и технология - Рефераты

Optimatlashtirishning chiziqli programmalashtirish usuli

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

119.5 KB

www.arxiv.uz Optimatlashtirishning chizi q li programmalashtirish usuli Кo’p qollarda maқsadli funktsiya quyidagi tipdagi o’z parametrlariga nisbatan chiziqli funktsiyalarda ifodalanadi  max min ... 2 1 1       n nX C X C X C I Agar bunday hollar uchun mavjud o blastli va chegaraviy funktsiyalar ham: a X a X a X n   ;... ; 2 1 1 2 12 1 11 ... b X a X a X a n n     ; ... 2 2 2 1 1 m n m m m b X a X a X a     chiz iqli funktsiyalar bo’ladigan bo’lsa, bunday masalalar matematikada chiziqli programmalashtirish masalalari deb ataladi. Maqsadli funktsiyadagi parametrlar soni ikkita yoki uchta bo’lsa masalani eng oson grafik usulda echish mumkin. Misol sifatida quyidagini ko’raylik: 2 15_ 3 x x J (maqsadli funktsiya) 8 4 2 2 1   x x (chegaraviy funktsiya) 0 , 2 1  x x (cheklanishlar) 2 10x x koordinatalar tekisligida avvalo chegaraviy funktsiya grafigini yasaymiz (15-rasm):

www.arxiv.uz 15 - rasm . Chiziqli programmalashtirish usuliga doir. Кo’rinib turibdiki, chegaraviy funktsiya va cheklanishlar shartlaridan OAV burchagi kelib chiqadi, ruxsat etilgan echimlar oblasti esa shu uchburchak bilan chegaralangan bo’ladi (shtrixlangan oblast). Shu joyda aytib o’tish kerakki, umuman olganda, ruxsat etilgan echimlar oblasti parametrlarda ifodalangan chegaraviy funktsiyalar soniga ega bo’lib, ko’pburchaklarda tasvirlanadi va optimal echim shu ko’pburchaklarning biror uchida joylashgan bo’ladi. Кo’rilayotgan misol uchun: O nuqtada 0 0 5 0 3     oJ A nuqtada 12 0 5 4 3     AJ V nuqtada 102503  BJ Demak, maqsadli funktsiyani maksimallashtiruvchi optimal echim A nuqtada bo’lar ekan. Masalani grafik usulda echganda, berilgan koordinatalar tekisligida maqsadli funktsiyaning grafigi chiziladi va o’ziga parallel holatda maksimallashtirish masalasida o’sish tomonga, minimallashtirish masalasida esa kamayish tomonga siljitib boriladi. Bu siljitishlardagi maqsadli funktsiya chizig’ining ruxsat etilgan oblast ko’pburchagining eng so’ngida tark etgan uchi optimal echim koordinatasi bo’ladi. Misolda J max uchburchakni A nuqtada tark etadi, ya’ni echim shu nuqtada bo’ladi

www.arxiv.uz 0 ,4 2 2   ÎÏÒ ÎÏÒ × X . Agar parametrlar soni uchta bo’lsa masalani fazodagi grafik tasvirlarda echishga to’g’ri keladi va optimallashtirishning bu usulini qo’llanish qiyinchiliklarga olib keladi. Amalda ko’p parametrli masalalarni chiziqli programmalashtirish usulida echishda iteratsion-hisoblash usullari qo’llaniladi. Bunday usullardan biri bo’lgan simpleks usuli [3] da tavsiflangan. Chiziqli programmalashtirish masalalarini echishning ham maxsus amaliy dasturlar to’plami mavjud. Dasturlar to’plami yordamida bunday masalalarni EҲM da echish maqsadga muvofiqdir. Optimallashtirishning variatsion hisoblash usuli Yuqorida ko’rilgan masalalarning barchasida maqsadli va chegaraviy munosabatlar aniqlanishi kerak bo’lgan parametrga nisbatan funktsiyalar sifatida berilgan edi. TS ni loyihalashda, ba’zi hollarda maqsadli munosabatlar va chegaraviy munosabatlar funktsiyalar emas funktsionallar sifatida ifodalanadi. Bunday masalalarning optimal echimlarini aniqlash uchun variatsion hisoblash usulidan foydalangan maqsadga muvofiq. Aytaylik, x, u dy/dx o’zgaruvchilarga ega bo’lgan ikki marta differentsiallanuvchi Ғ funktsiya va uning x 1 x 2 orasidagi aniq integrali         2 1 , , X X dx dx dy y x F I (25) berilgan bo’lsin va shu integralni optimallashtiruvchi y =u(x) funktsiyani topish kerak bo’lsin . V ariatsion hisoblashda izlanayotgan funktsiya quyidagi Eyler shartiga mos bo’lishi kerak

www.arxiv.uz0         y F x y F bunda x y y   1 (26) Chegara qo’yilish i keyinroq ko’riladi. Eyler shartini qo’llanilishini yaxshi tushunib olish uchun avvalo quyidagi osonroq masalani ko’raylik (16-rasm) 16-rasm. V a r i atsion hisoblash usulini tushu ni shga doir A va V nuqalarni tutashtiruvchi u=u(x) sh un day funktsiya aniqlans in ki , shu funktsiya grafigi b o’ yicha harakatlangan A V chizig’i uzunligi minimal bo’lsin. Кonkretroq bo’li shi uchun A nuqta koordinat a lar i (x= 0 ; u= 0 ), V nuqta koordinatalari (x=1; u=1) bo’lsin. Rasmga asosan minimallashtirish kerak bo’lgan integra l quyidagicha ifodalanadi         B A B A B A dx y dy dx ds I 21 2 2 ) ( 1 Demak, F funktsiya quyidagicha bo’ladi. 21) ( 1 y F   Bundan ;0    y F ; ) ( 1 21 1 1 y y y F             21 1 ) ( 1 y y dx d dy dF dx d

www.arxiv.uz A ni qlanganlarni Eyler shartiga qo’yamiz. Differentsiali nolga teng bo’lgan funktsiya o’zgarmas miqdor bo’ladi. va bu miqdorni S bilan belgilasakC y y   ) ( 1 1 1 ni hosil qilamiz . Bu tenglamani y 1 ga nisbatan echsak ; 1 ; 1 2 2 1 C C dx dy C C y      va oxir g ini inte g rallab echsak Kx C C y 1 2 1    k elib chiqadi. Bu izlanayotgan to’g’ri chiziq tenglamasi A va V nuqtalarning berilgan koordinatalarini h i sobga olsak К=0; S/1-S 2 =1 kelib chiqadi. Demak echim: Optimal funktsiya u=x bo’ladi. Agar chegaraviy munosabatlar ham qo’yilgan bo’lsa Eyler sharti boshqacharoq bo’ladi. Aytaylik quyidagi berilgan integralni minimallashtiruvchi              b a b a K dx y y x G g dx y y x F I 1 1 , , min ) , , ( (27) chegaraviy munosabatlarni qanoatlantiruvchi u=u(x) funktsiya aniqlanishi kerak bo’lsin. Bunda К - o’zgarmas son. Bu holda       ; , , , , 1 1 dx y y x G y y x F b a 

www.arxiv.uz integralni minimalashtirish uchun Eyler sharti quyidagicha bo’ladi0 1 1           dy G dx d dy F dx d y G y F   (2 8) Misol tariqasida quyidagini ko’raylik (17rasm) 1 7- r asm. Variatsion hisoblash usuli misoliga doir A,V nuqtalarni tutashtiruvchi uzunligi minimal va grafigi ostidagi yuza S=  /R. ga teng bo’lgan y=u(x) funktsiya aniqlansin. Nuqtalar koordinatalari rasmda keltirilgan oldingi misolda aniqlanganidek min; ) ( 1 21    dx y I b a    b a R ydx g  Demak bu misol uchun, 21) ( 1 y F   va G=y Eyler shartiga asosan

www.arxiv.uz0 0 ) ( 1 21 1    y y dx d Oxirgi differentsial tenglamani echsak )1 ( 1  C  da 2x x y    va hosil bo’lgan tenglamaning ikkala tomonini ham kvadratga ko’tarib, quyidagi radiusi 1 ga teng va markazi (1;0) nuqtada bo’lgan aylana tenglamasini olamiz va izlangan egri chiziq shu bo’ladi. Shunday qilib optimal loyihalash jarayonlarida keng qo’llanilishi mumkin bo’lgan differentsiallash, Lagranj ko’paytuvchilari, sonli, chiziqli programmalashtirish va variatsion hisoblash usullari qisqacha ko’rib chiqildi. Кo’rilgan usullar bo’yicha masalalarni echish amaliy va tajribaviy darslarning mazmunini tashkil qiladi.

www.arxiv.uz Adabiyotlar : 1. Основы автоматизированного проектирования. М.: Издательство МГТУ имени Н.Э Баумана, 2002. 333 с. 2. Норенков И.П. Введение в автоматизированное проектирование технических устройств и систем. М.: Высш. шк., 1986. 304 с. 3. Курейчик В.Н. и др. Математическое обеспечение конструкторско- технологического проектирования с применением САПР. М.: Машиностроение, 1990. 4. Baydullaev A. Texnologik tizim elementlarini matematik modellashtirish asoslari. O ’quv q o ’llanma. Toshkent, 1996. 5. Норенков И.П. Принципы построения и структуры САПР. М.: Машинострение, 1987. 6. Корячко В.П. и др. Теоретические основы САПР. Учебник для вузов. М.: Машиностроение, 1987.

Похожие

Chuqur bоsmа usuli

Оfsеt bоsmа usuli

Optimallashtirishning Latranj ko’paytuvchilari usuli

Siljitish orqali sirt yasash. Aylantirish usuli bilan sirt yasash

Qarorni ishlab chiqish va holatlarni baholashda delfi usuli imitatsion modellashtirish va ishbilarmonlar o’yinini qo’llash