Optimallashtirishning Latranj ko’paytuvchilari usuli - Техника и технология - Рефераты

Optimallashtirishning Latranj ko’paytuvchilari usuli

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

124.5 KB

Optimallashtirishning Latranj ko’paytuvchilari usuli Bu usulning mazmuni quyidagicha ta’riflanadi: 15-maqsadli funktsiyani differentsiallaymiz va nolga tenglashtiramiz0 ... 3 3 2 2 1 1               n n dx x I dx x I dx x I dx x I dj yoki qisqacha      n i i i dx x I dI 1 0 (19) 16-funktsional chegaralarni ham differentsiallab, nolga tenglashtiramiz.                     ni i im m ni i i ni i i dx xU dv dx xU dv dx xU dv 1 1 2 2 1 3 1 0 0 0 (20) Oxirgi h ar bir m tenglamaning o’ng va chap tomonlarini hozircha noma’lum bo’lgan parametrga (Lagranj ko’paytuvchisiga) ko’pa y tira mi z. Bu ko’paytuvchilar har bir tenglama uchun har xil qiymatga ega bo’ladi, natija quyidagicha ifodalanadi.                 ni i im m m m ni i ii dx xU dv dx xU dv 1 2 2 1 1 1 1 0 .......... .......... .......... dv 0      (21) Endi (19) va (21) larni qo’shsak: ;0 ...... 3 2 1      m du du du du dI yoki              n i m m m i dx x u x u x u x I 1 2 2 2 1 1 1 ; ) ....... ( (22)

22-tenglik bajarilishi uchun; ,....,2,1 ;0 ....... 2 2 2 1 1 n i x u x u x u x I m m m i i               (23) Esga solib o’taylik, funktsional chegaralarga mos yana m ta tenglama mavjud. m i ui ,...,2,1 ;0   (24) Shunday qilib, m+n noma’lumli m+n tenglama (23,24) sistemasi hosil bo’ladi va ular izlanayotgan optimal echimlarni aniqligiga imkoniyat yaratadi. Misol sifatida oldingi ko’rilgan tsilindrik idishning optimal o’lchamlarini aniqlash masalasini ushbu usulda takroran echib ko’raylik. Maqsadli funktsiya va uning differentsiallari: R L S L R R dS RL R S      2 ; 2 4 ; 2 2 2         Funktsional chegara va uning differentsiallari: R L u RL L u L R V u    2 ; 2 ;0 2           demak (23), (24) larga asosan 0 0           L u L S k u k S 0 0 ) ( 2 0 ) 2 ( 2 4 2 2 2          L R V R RL RL R R         Oxirgi tenglamalar sistemasidan quyidagilarni topamiz: 3 ; 2 ; 2 ;2      V R R L R oldingi usulda echilganda ham shunday natija kelib chiqqan edi.

Кo’p parametrli masalalarni echishda EHM dan foydalanishga to’g’ri keladi. Buning uchun esa hozirgi kunda amaliy dasturlar to’plami mavjud. Optimallashtirishning sonli usullari Bu usullarga "navbatma-navbat bir me’yorda izlash" va "tez tushish" usullari kiradi. Ikkala usul ham shartsiz optimallashtirish usullaridan bo’lib, maқsadli funktsiyaning minimal koeffitsientini aniqlab beradi. Tushunish osonroq bo’lishi uchun ikki parametrli maqsadli funktsiyalar ko’riladi. "Navbatma-navbat bir me’yorda izlash" usulida avvalo parametrlarning dastlabki qiymatlari tanlanadi. Agar parametrlar x 1 , x 2 bo’lsa ularning dastlabki qiymatlarini mos ravishda x 10 , x 20 deb olamiz va bu koordinataga mos maqsadli funktsiya miqdori J 00 da bo’ladi. Agar endi x 2 =x 20 =const qoldirib x 1 ma’lum bir qadamda o’zgartirib borsak (x 10 dan boshlab) va hargal J larni hisoblab borsak, bir necha qқadamdan so’ng uning minimal (yoki maksimal) qiymatiga etib borish mumkin. Bu n uq tani x 11 bilan belgilayimiz. J(x 20 , x 11 ) esa J 10 da belgilanadi. Кeyingi qadamlarda x 1 =x 11 =const qoldirib x 2 parametrga x 20 dan boshlab orttirmalar berib boramiz va yuqoridagidek, bir nechta qadamdan so’ng x=x 20 da nuqtada J minimal qiymatga erishadi va uni J 11 da belgilaymiz. Ana shunday navbatma-navbat izlashni takrorlab borsak, natijasi J ning xaqiqiy minimumini (yoki maksimumini) ma’lum aniqlikda topishga olib keladi. Bu usulning qo’llanilishi quyidagi misolda ko’rib chiqamiz. Issiq suvni manbadan (suv qaynatish qozoni) ta’minlanuvchigacha olib boradigan vodopravod liniyasini loyihalash kerak bo’lsin. Umumiy sarflanadigan xarajat qқuyidagilarning yig’indisidan tashkil topadi: 1.Issiq suvni truboprovod orqali haydashga sarflanadigan xarajat suvni

haydashga sarflanadigan energiyaga bog’liq bo’lganligi uchun bu xarajat quyidagicha ifodalanadi:; 1 , 2 1 1 D K C  bunda D-truboprovod diametri, К 1 -o’zgarmas koeffitsient. 2.Suvni qizdirishga sarflanadigan xarajat: ) ln( 1 2 2 D X D K C   bunda x izolyatsion material qalinligi, К 2 -o’zgarmas koeffitsient 3.Trubaga va izolyatsion materiallarga sarflanadigan xarajat : X K C D K C 4 4 3 3 ;   bunda ham К 3 К 4 lar o’zgarmas koeffitsientlar. Shund ay qilib umumiy xarajat formulasi, ya’ni maqsadli funktsiya quyidagicha yoziladi : X K D K D X D K D K C 4 3 2 5 1 ) ln( 1 1      Loyihachining oldiga shu xarajatni minimallashtiruvchi D va X larning qiymatini aniqlash masalasi qo’yilgan. Misolni konkretlashtirish u chun o’zgarmas koeff i tsient larni 1 ;5.0 ;1 ; 10 4 3 2 1     K K K K deb olsak X D D X D D C      5.0 ) ln( 1 1 10 5 konkret maqsadli funktsiya kelib chiq a di.

Dastlabki parametr qiymatlarini 1 0 0   X D deb olib, yuqorida keltirilgan navbatma-navbat izlash usulidan foydalanib hisoblangan natijalar 1-jadvalda keltirilgan. Jadvaldan ko’rinib turibdiki xarajat sarfining eng kam miqdori S 0 = 4,5609 truba diametrining (albatta ichki diametr) D 0 =1,85sm ga, izolyatsion material qalinligining X 0 =1,37sm ga mos kelar ekan. Nazariy jihatdan albatta bu usulni parametrlar soni uch va undan ko’p bo’lganda ham qo’llasa bo’ladi, lekin hisoblashlar soni ko’payib ketadi va doimo optimal nuqtaga chegaralangan vaqtda etib borish mumkin bo’lmasdan qolishi mumkin. Optimallashtirishning "tez tushish" sonli us u lida maq sadli funktsiyaning xususiy differentsiallaridan f o ydalaniladi. Aytaylik J=J(x 1 ,x 2 ) maqsadli funktsiyaning dastlabki nuqtadan (x 10 , x 20 ) hosilalari aniqlangan bo’lsin. Кeyingi nuqtaga eng "tez tushish" yo’nalishi bo’yicha harakatlanish uchun yo’nalishi shunday aniqlash kerakki, bunda va bo’lsin (14 -rasm).

Navbatma-navbat izlash usulida optimallashtirish masalasini echish natijalari A X S A X S 1,0 1,0 12,9427 1,81 1,25 4,5742 2,0 1,0 4,7789 1,82 1,25 4,5734 3,0 1,0 6,0172 1,83 1,25 4,5730 4,0 1,0 7,4912 1,84 1,25 4,5731 1,2 1,0 7,2686 1,83 1,25 4,5730 1,4 1,0 5,4146 1,83 1,30 4,5654 1,6 1,0 4,8234 1,83 1,35 4,5620 1,8 1,0 4,6925 1,83 1,40 4,5623 2,0 1,0 4,7789 1,83 1,31 4,5644 2,2 1,0 4,9629 1,83 1,32 4,5636 2,4 1,0 5,1967 1,83 1,33 4,5629 2,6 1,0 5,4571 1,83 1,34 4,5624 2,8 1,0 5,7326 1,83 1.35 4,5618 1,8 0,25 9,3684 1,83 1,36 4,5617 1,8 0,50 0,0088 1,83 1,37 4,5616 1,8 2,0 4,7675 1,83 1,38 4,5617 1,8 4,0 6,2839 1,83 1,39 4,5619 1,8 0,75 5,0503 1,81 1,37 4,5662 1,8 1,00 4,6925 1,82 1,37 4,5642 1,8 1,25 4,5755 1,83 1,37 4,5627 1,8 1,50 4,5790 1,84 1,37 4,5611 1,8 1,75 4,6516 1,85 1,37 4,5609 1,8 1,25 4,5755 1,86 1,37 4,5618

14-rasm. Izlashdagi yo’nalishni aiiқlash masalasiga doir Rasmdan faqat yo’nalish aniqlanadi, lekin qadam tashlash, (orttirma) qancha bo’lishi kerakligi noma’lum. Qadamni T deb belgilab olsak, Maqsadli funktsiya quyidagi ko’rinishga keladi:                     ) ( ,) ( 2 20 1 10 x I T x x I T x I I Bu munosabatdan yangi x 1 va x 2 larni aniqlash uchun 0    t I tenglamasidan foydalaniladi. Hisoblashni x 1 va x 2 larning 1x I   va 2x I   larni nolga tenglashtirishga qadar yoki ma’lum aniqlikda nolga yaqinlashgunga qadar davom ettiramiz. Bu usulda ham parametrlar soni uch yoki undan ko’p bo’lgandagi masalalarni echish uchun EҲM dan foydalangan ma’qul. 1 Eng katta q iyalik yunalishi q uyidagi nisbatta ani q lanadi Х 20 Х 2Х 1 Х 10 Х 11Х 1

Adabiyotlar : 1. Основы автоматизированного проектирования. М.: Издательство МГТУ имени Н.Э Баумана, 2002. 333 с. 2. Норенков И.П. Введение в автоматизированное проектирование технических устройств и систем. М.: Высш. шк., 1986. 304 с. 3. Курейчик В.Н. и др. Математическое обеспечение конструкторско- технологического проектирования с применением САПР. М.: Машиностроение, 1990. 4. Baydullaev A. Texnologik tizim elementlarini matematik modellashtirish asoslari. O ’quv q o ’llanma. Toshkent, 1996. 5. Норенков И.П. Принципы построения и структуры САПР. М.: Машинострение, 1987. 6. Корячко В.П. и др. Теоретические основы САПР. Учебник для вузов. М.: Машиностроение, 1987.

Похожие

Optimatlashtirishning chiziqli programmalashtirish usuli

Chuqur bоsmа usuli

Оfsеt bоsmа usuli

Siljitish orqali sirt yasash. Aylantirish usuli bilan sirt yasash

Loyihalash jarayonini avtomatlashtirishning matematik modellashtirish va optimallashtirish asoslari