O`ziga hos xarakterli xususiyatlarga ega bo`lgan inson portreti qalamtasviri - Изобразительное искусство - Рефераты

O`ziga hos xarakterli xususiyatlarga ega bo`lgan inson portreti qalamtasviri

Загружено в:

24.01.2024

Скачано:

0

Размер:

142 KB

O`ziga hos xarakterli xususiyatlarga ega bo`lgan inson portreti qalamtasviri Reja: 1. Inson portretining qurilishi haqida ma ’lumot. 2. Inson ko`rinishini o ‘rganish, ishlash usulida mashq qilish. 3. Inson portretini qisqa muddatli chizgilarni bajarish. 4. Inson portretini konstruktiv qurish va tuslash.

Talaba gips bo ‘laklari rasmini chizishdan tirik odam boshi rasmini chizishga o‘tar ekan, o‘z ishida juda ko‘p qiyinchilik va murakkabliklarga duch keladi. Bu qiyinchilik va murakkabliklar shundan iboratki, talaba avval chizgan ganch modeli doimiy, muqim holatda turgan; boshning yoritilishi, soya, yarim soya va tushayotgan soya va tus berish kuchi rasm chizishning hamma seanslari davomida o‘zgarmay turgan. Tirik bosh esa doim harakatda bo‘ladi: naturachi qimirlab ketsa, soya va yarim soyalar xarakteri o‘zgaradi. Undan tashqari tirik bosh tasviri bilan gips boshni tasvirlashni taqqoslashdagi asosiy murakkablik shundan iboratki, bu o‘rinda rasm chizuvchi ko‘p narsani o‘zi mustaqil hal qilishga, o‘z idroki va ijodiy qobiliyatini faollashtirishga majbur boiadi. Gips namunalarda talaba shaklni umumiy ko‘rgan. Ushbu haykal namunasini yaratgan buyuk usta ikir-chikir, mayda bo’laklarni chetga chiqarib tashlab, e’tiborini asosiy narsaga qaratgan. Tirik bosh rasmini chizuvchi endi bularni o'zi amalga oshirishi, asosiy narsani ikkinchi darajalisidan ajrata bilishi kerak bo‘ladi. Tirik bosh shaklini tasvirlayotib unga tus berishda ham murakkablik tug’iladi. Gips bosh materialining tus va fakturasi ham bir xil bo’lgan. Yorqin va bo‘g‘liq joylardagi tus kuchi o‘rtasidagi farq shaklning u yoki bu yuzasi qanday yoritilganligiga bog‘liqdir. Tirik naturadan chizishda shaklga tus berish yana shu bilan murakkablashadiki, naturada turgan kishining yuzi, sochlari, ko‘zlari, yonoq va lablari har xil tusda bo’ladi. Yonoq, lablarning qizg'ish tusi bir xil yoritilsa-da, sal bo‘g‘iqroq tuyuladi. Tirik bosh yuzasining turli rangda bo‘lishi shaklning o‘zini ko‘rishni qiyinlashtiradi, rasm chizuvchini shaklni tasvirlash o‘rniga, yorqin va bo‘g‘iq rang dog‘larini ko‘rish va undan nusxa ko‘chirish, ba’zan esa naturada yo‘q narsalarni ham o‘ylab topishga majbur qiladi. XVIII-XIX asrlarning klassik badiiy akademiya ta’lim tizimida odamning tirik boshini chizishni maxsus o‘rgatishga lozim darajada e’tibor berilmagan. Gips bosh rasmini chizishdan gips haykal rasmini, undan so’ng esa yalang‘och tirik odam qomatini chizishga o‘tilgan. Rassomning gips boshni chizishda olgan bilim va malakasi tirik bosh va portret chizish uchun yetarli, deb hisoblangan. Bizning badiiy ta’lim tizimimiz gips bosh rasmini chizishda bosh shakli qurilishining hamma qonuniyatlari va xususiyatlarini

to‘liq o‘rganishni talab etadi. Chunki tirik boshning plastic xarakteristikasi asosiy mushak va bosh suyaklarining, shuningdek, mimik mushaklar va kalla suyagi qurilishining ko ‘zdan yashirin boshqa xususiyatlariga ham bog‘liqdir. Talabalar ganch modellar rasmini chizganida uning dastlabki asoslarinigina o‘zlashtiradilar. Tirik bosh shaklini tasvirlash uchun esa ular uana qator qonuniyatlarni o‘zlashtirishlari zarur. Yuqorida aytilganidek, rassom bosh shakli qurilishi qonuniyatlarini bilmasa, massa, naturadan passiv nusxa ko ‘chiruvchi bo’lib qoladi, natura uning butun e’tiborini jalb qiladi, u naturadan nazarini olib qochishga qo‘rqadi va bu natura qurilishining qonuniyatlarini idrok etolmaydi, binobarin, ulardan o‘z ijodiy ishida foydalana olmaydi ham. Haqiqiy ijod erkinligiga erishish uchun rassom ilmiy bilim bilan qurollanishi zarur. U bu bilim yordamida boshning har bir chuqurchasi va bo‘rtib chiqqan joylari nimaga asoslanganligini bilishi lozim. A.Dyurer yozganidek: agar senda haqiqiy asos bo'lmasa, qo'ling erkinlikka erishgani bilan bari bir, hech qanday yaxshi narsa qilishga erisholmaysan. Haqiqiy bilim tufayli esa ancha dadil bo ‘lasan va ishni mukammalroq bajarasan. Rassom tirik bosh shaklini chizishda quyidagi uchta vazifani bir yo‘la hal qilishi kerak: 1) hajmli bosh shaklining ishonchli chiqishiga erishish; 2) rasmda kalla suyagi va mushaklar mutanosibligiga erishish; 3) inson portretining individual xususiyatlarini ochish. Bu vazifalami muvaffaqiyatli hal qilish uchun rassom shakl qurilishining individual xususiyatlarini, u yoki bu detalning joylashishini chuqur sezishi, oldindan esa bu qonuniyatlarni yaxshi bilishi kerak. Shuning uchun tirik bosh rasmini chizishga kirishishdan oldin kalla suyagi va uning mushak bilan qoplanishi xususiyatlarini asoslovchi anatomiya va boshqa fanlar qonuniyatlarini o ‘rganish darkor. Biz “O‘quv rasmining ilmiy asoslarini bilish” deganimizda, eng avvalo, har bir rasm chizuvchidan ilmiy qoidalarni bajarish talab qilinishini nazarda tutamiz. Masalan, talabani rasm chizishga o’rgatar ekanmiz, uni perspektiva qoidalari va qonuniyatlariga aniq rioya qilishga majbur qilamiz. Tus berish, nisbatlar, shaklning konstruktiv asoslari haqida ham shularni aytish mumkin. Yuqorida

o‘quv akademik rasmning ilmiy asoslari haqida ko‘p gapirildi. Ushbu mavzu bundan keyin ham davom ettiriladi. Akademik rasm chizish mohiyati ham shundadir. Ushbu tizimda ta’lim olayotgan o‘quvchilarning ilmiy bilimi uzluksiz oshib boradi, ta’lim uslubi esa ilmiy yo‘nalishda olib boriladi. O‘tmishda turli akademiyalarning gullab-yashnash davrida bunga qat ’iy rioya qilingan. Mazkur darslik ham akademik yo‘nalishga asoslangan, shuning uchun ham biz “o‘quv rasmi” emas, balki “akademik rasm” atamasini ko‘proq qo‘llaymiz. O‘quv rasmi modernistlarda ham bor, ular ham boshlovchi rassomlarga o‘z san’atini o‘rgatadilar va ulami shunga tayyorlaydilar. “O‘quv rasmi” tushunchasi san’atdagi har qanday tendensiya va qarashlarni qamrab olishi mumkin. “Akademik rasm” tushunchasi realistik san’at prinsiplari va uslublarini nazarda tutadiki, unda har bir vazifa ilmiy-nazariy asosga ega bo‘ladi, ta’lim esa ma’lum tizimga bo‘ysunadi. Akademik ta’lim tizimi G‘arbiy Yevropa, rus va o‘zbek milliy realistik san’atining eng yaxshi an’analariga, hozirgi zamon pedagogika va psixologiyasiga asoslanadi. Akademik ta’lim yosh rassom oldida borliq hodisalarining go‘zalligi va betakrorligini namoyon etishda moddiy borliqning ob’ektiv qonunlarini ochadi. Bulaming hammasi tabiatning eng go‘zal mahsuli – inson qiyofasi, xususan, odam boshini tasvirlashga ham bevosita aloqadordir. Tabiiyki, talaba dastavval, odam boshi shakli qurilishi sxemasini tushunishi va eslab qolishi, ularni amaliyotda qo‘llashi kerak. Taklif qilinadigan sxemalar va shaklni tahlil qilish prinsiplari bo‘yicha bosh tasvirini chizish, hatto, o‘quv paytida ham ijodiy jarayon hisoblanadi. Shuning uchun ham u keyinchalik yosh rassomga o‘z shaxsiy ish usullarini topish imkonini beradi. Biroq har qanday holda ham, dastlab, bosh shaklining konstruktiv-anatomik tuzilishini, ya’ni odam boshi anatomiyasini mukammal o‘rganish kerak. Talaba plastik anatomiyani o‘rganar ekan, shaklning tashqi tomonini kuzatish bilan cheklanib qolmaydi. U o‘z kuzatishlaridan xulosa va umumlashmalar chiqarib, ba’zi mushak shakllarining o‘zgarishi qoidalari va me’yorlarini bilib boradi. Insonni bunday chuqur ilmiy o‘rganishda Leonardo da Vinchi, Mikelandjelo, Losenko, Shabuyev va boshqalarning rasmlarini misol tariqasida ko ‘rsatish mumkin. Leonardo da Vinchi

rasmlarida biz nafaqat tashqi mushaklarni, balki chuqur paylar, kemirchak (tog ‘ay) larni ham ko‘ramiz. O’tmishdagi buyuk ustalar inson tanasining va bosh tuzilishining anatomik qurilishini diqqat bilan o ‘rganganlar va suyaklar, mushaklar, paylarning, jumladan, angiologiya-ning (qon tomirlarining joylashishini o‘rganuvchi fan) asosiy xususiyatlarini eslab qolganlar. Bu bilim rassomlarni kasb mahorati cho ‘qqilariga yetaklagan. Yuqorida aytib o ‘tilgan fikrlarning hammasi naturadan rasm chizishda chuqur ilmiy bilim talab etilishidan dalolatdir. Talaba naturani o‘rgana borib, jiddiy ilmiy ma’lumotlarga tayanib, suyak va mushaklar qurilishining umumiy uyg‘unlashuvini tushuna boshlaydi.

Adabiyotlar: 1. Baymetov B. “Qalamtasvir”. Darslik 1-qism. - Toshkent, 2006. 2. М uratov Х . Х . “Qalamtasvir”, То shkent, Ijod-print, 2020. 3. Xalilov R. Рисунок Toshkent «Navruz» 2013 4. Mirziyoev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib intizom va shxsiy javobgarlik-har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. O‘zbekiston 5. Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil yakunlari va 2017 yil istiqbollariga bag‘ishlangan majlisidagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining nutqi. // Halq so‘zi gazetasi. 2017 yil 16 yanvar, № 11 6. Mirziyoev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. Toshkent, “O‘zbekiston”, 2017 yil 7. Mirziyoev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash-yurt taraqqiyoti va xalq faravonligining garovi.Toshkent, “O‘zbekiston”, 2017 yil 8. B.Boymetov “Portret qalamtasviri” Pedagogika institutlari va universitetlari talabalari uchun o‘quv qo‘llanma. Toshkent, 2001. 9. Tojiev B, Mahkamova S. “Qalamtasvir” (Dastlabki saboqlar). Metodik qo‘llanma. Toshkent, 2013.

Похожие

Aniq xarakterga ega bo`lgan bosh namunasining qalamtasviri (Аppolon)

Aniq xarakterga ega bo`lgan bosh namunasining qalamtasviri (Gatamelatta, Sokrat, Zevz)

Keksa inson boshining murakkab holatidagi portret qalamtasviri

Gipsli rozetkadan tashkil topgan natyurmort

Geometrik shakllar va jismlardan tashkil topgan natyurmort