Axborot kommunikatsion texnologiyalar tizimi. Axborot texnologiyalariga didaktik yondashuv - Изобразительное искусство - Рефераты

Axborot kommunikatsion texnologiyalar tizimi. Axborot texnologiyalariga didaktik yondashuv

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

62 KB

Axborot kommunikatsion texnologiyalar tizimi. Axborot texnologiyalariga didaktik yondashuv. Multimediyaning muhandislik grafikasidagi о‘rni Reja: 1. Innovatsion texnologiyalar 2. Axborot kommunikatsion texnologiyalar tizimi. 3. Axborot texnologiyalariga didaktik yondashuv 4. Multimediyaning muhandislik grafikasidagi о‘rni.

Innovatsion texnologiyalar Inovatsiya (inglizcha) – yangilik kiritish, yangilik, о‘zgartirish asosan bu ibora ilm-fan va texnika bilan bog‘langan. Lekin Inovatsiyani inson hayoti bilan bog‘liq faoliyatida ham keng kо‘lamda, asosan pedagogik ta’lim-tarbiya jarayonida yangi texnologiyalar qо‘llab, о‘qitish va tarbiyalashda ulkan yutuqlarga erishilayotganligi ommalashib bormoqda. Inovatsiya – texnikaga doir kiritilgan yangilik, texnologiyalar, ilm-fanning yutuqlari va yuqori tajribalarni tatbiq etish, maorif tizimida ta’lim berish sifatini, effektini oshirish, о‘quv jarayoniga yangi pedagogik texnologiyalarni kiritish kabilar. Inovatsion texnologiyalar yangiliklarni hayotga joriy etish metod va vositalar hisoblanadi. Mavjud g‘oya va gipotezalarni yangilash orqali pedagogik texnologiyalarni qayta qurish jarayoni. Ta’lim-tarbiya jarayoniga Inovatsion texnologiyalarni kiritish orqali о‘qituvchi о‘zini yangi yaratilayotgan sharoitga tayyorlashi kerak bо‘ladi. Vaqtini yangi texnologiyalarga, respublikamizda jamlangan boy tajribalarga suyanib, ularni Inovatsion texnologiyalar bilan qorishtirib, о‘zligimizning zamonaviy pedagogik texnologiyamizni yaratish ustida hamjihatlik bilan ilmiy va metodik ish olib boorish zarur. Yaratilgan о‘zimizning zamonaviy inovatsion pedagogik texnologiyalar asosida “Inovatsion maktab”lar tizimini yaratishga о‘tish zarur. Bunday maktablarda barcha predmetlarni о‘qitishda axborot-komunikatsion texnologiyalardan foydalaniladi. Shunda “о‘qituvchi-о‘qituvchi” о‘rnida “о‘qituvchi – kompyuter-о‘quvchi “ tizimi hosil bо‘ladi. Ta’lim-tarbiya jarayoniga inovatsion yondashish о‘quvchilarda yangi tajriba egallashga intilishni rivojlantirish, ijodkorlik va tanqidiy fikrlashni, kelajakka intilishni tarbiyalashni tushunish lozim. Texnologiya – yunoncha “techne”-san’at, “logos”- о‘qish (bilim, ta’lim). Texnologiya keng ma’noda – bilimlar hajmi, tor ma’noda – borliqni qayta tuzish (tubdan о‘zgartirish) usullaridir.

Umuminsoniyat tarixida odam dastlab olov olish uchun ishqalash texnologiyasini yaratgan hisoblansa kerak. Texnologiya tufayli zamonaviy hayot tarziga yetib kelindi. Texnalogiyalarni – inovatsion texnalogiyalar, mashinasozlik texnalogiyalar, axborot texnologiyalar, telekomunikatsion texnologiyalarga sinflash mumkin. Axborot kommunikatsion texnologiyalar tizimi. Jamiyat rivojining bugungi kundagi bosqichi bevosita, texnologiyalarning takomillashuvi bilan xarakterlanadi. Zamonaviy texnologik jarayonlar har qanday sohaga о‘z ta’sirini о‘tkazmoqda. Ayniqsa, axborot uzatish tizimida tobora yangi о‘zgarishlar texnologoyalari kuchayib bormoqda. Axborot va kommunikatsion texnologiyalar hamda kompyuter texnologiyasidan foydalanish rivojlanmoqda. Respublikamiz ta’lim sohasida ulardan foydalanish о‘qitish sifatini oshiriga, о‘quvchilarning fikrlash doirasini oshirish va kengaytirishga, ularda mustaqil о‘zlashtirish faoliyatini kuchaytirish hozirgi zamonning dolzarb masalasiga aylanib qoldi. Ta’limning axborotlashtirishda о‘quvchilarning axborot va kommunikatsion texnologiyalarni о‘zlashtirishlari bilan bir qatorda, fan sohasidagi olayotgan bilim va kо‘nikmalarini jadallashtiriga olib kelmoqda. Bu jarayonlar ilmiy izlanishlar natijasida turli metodik yondashuvlarga olib keladi. Kundan-kunga masofaviy tarmoq kurslari va tanlovlari ommalashib bormoqda. О‘qituvchi endi bilim axborotlarini yetkazuvchi yagona markaz emas balki, texnologiyalarini qо‘llash bilan masofaviy ta’lim beruvchi va oluvchi imkoniyatiga ega bо‘lib bormoqda. Internetning dunyoga kelishi va rivojlanishi telefon yoki televideniya emas balki, kompyuter texnologiyasining rivoji evazigadir. Bugungi kunda bu sohadagi rivojlanish boshqa sohadagi rivojlanishdan ancha oldin va sur’atlari tezkor. Internet tarixi (qisqacha) 1969 yil, 29 oktabrda birinchi bor, ikki kompyuterni, ya’ni Stenford universitetining tatqiqotchilari markazi (SRI)dagi kompyuterni Los-

Anjelesdagi Kaliforniya universiteti (UCLA)dagi kompyuterga masofadan turib, ulashga urinish bо‘lgan. Bu harakat ijobiy natija bilan yakunlanmagan bо‘lsa ham, 500 km masofadagi ikki kompyuterni bir-biri bilan bog‘lashga urinish Internetni yaratishgan birinchi harakat bо‘lib, bu ikki kompyuter ARPANet tarmog‘ining bо‘lg‘usi tugunlaridan biri edi. ARPANetning birinchi navbatdagi sinovlari 1969 yil kuz faslida olib borildi. Sо‘ngra, tarmoqqa yana ikkita Santa Barbaradagi Kaliforniya universiteti (USCB) va Yuta shtati universiteti (UTAH) ulandi va aynan shu tо‘rtta tashkilot о‘zaro tarixdagi birinchi Wide Area Network, ya’ni keng masofalarga chо‘ziluvchi tarmoq kompyuterlarini ishlab chiqish vazifalarini taqsimlab oldilar: – Los-Anjeles universiteti – о ‘lchov sinovlarini otkazish: – Stenford universiteti – axborot markazini yaratish; – Santa Barbara universiteti – matemetik apparatini ishlab chiqish; – Yuta universiteti – uch о ‘lchovli grafika b о ‘yicha birinchi ishlar. 1969 yil 1-sentabr kuni BBN kompaniyasi kompyuter va telefon kanallari о ‘rtasidagi aloqani ta’minlab beruvchi IMP (Interface Message Professor) qurilmasining birinchi nusxalarini yaratish evaziga sinovlar о ‘tkazish imkoniyati tug‘ildi. Internetning bugungi kundagi nomini 1974 yil Vint Serf va Bob Kain tomonidan TCP protokoliga bag‘ishlangan maqolasida taklif etgan edi. 1969 yil 29-oktabr shartli ravishda Internetning tug‘ilgan kuni deb tan olingan. Uning yaratilishiga zamin tayyorlagan, hissa qо‘shgan minglab kashfiyotlar ketma-ketligi mavjudligini, eramizdan oldingi V – IV asrlarda “Salamin taxtalari” nomli (Egey dengizidagi Salamin oroliga atab qо‘yilgan) chо‘tlarning yaratilishi, hisoblash ishlarida salmoqli yengilik va qulaylik tug‘dirdi. Hisoblash amallari sanoq suyaklarini yoki toshlarini (kalkulyatorni) yasalgan taxtaning maxsus ariqchalarida surish yо‘li bilan bajarilgan. Bunga о‘xshash chо‘tlar shakli sayqallashib hozirgi vaqtgacha qо‘llanilib keladi. IX asrning birinchi yarmida al-Xorazmiy о‘nlik sanoq tizimlarini rivojlantirib, bu sanoqlarning tatbiq etishning oson va qulay yо‘llarini yaratdi. Masalani

belgilangan qoidalar asosidagi tenglamalar yordamida yechishga birinchi bо‘lib kiritgani sababli, uning nomi asosida algoritm atamasi fanga kiritilgan. IX asrda G‘arbda al-Fraganus nomi bilan mashxur al-Farg‘oniy astronomik kuzatish va о‘lchashlar uchun qо‘llaniladigan astrolyabiyaning yangi, mukammal variantini kashf etdi. Ushbu uslub asosida 600 yil о‘tgach logarifmik lineyka (chizg‘ich) paydo bо‘ldi. 1390 yilda Koreyada kitob nashr etish uchun harakatlantirib surish mumkin bо‘lgan metall shriftlar kashf etilgan. 1643 yilda yosh fransuz matematigi va fizigi Blez Paskal arifmetik amallarni bajaradigan mashinani yaratdi. Bu elektron hisoblash mashinaning birinchi modeli hisoblanadi. 1820 yilda K. Tomas arifmometr mashinasini kashf etadi. 1823 yilda Charlz Bebbij dasturli boshqariladigan avtomatik mashina, 1833 yilda “Analitik mashina” ning sxemasini taklif etgan. 1830 – 1840 yillarda Semyul Morze Amerikada telegraf apparatlari aloqa y о ‘llarini (Morze alifbosini) kashf etadi. 1867 yil K. L. Shults Amerikada birinchi amaliy yozuv mashinasini ixtiro etdi. 1880 yil V. T. Odner Rossiyada tishlari soni turlicha b о ‘lgan Arifmometr ixtiro etadi. 1930 yilda AQSh va SSSR Olimpiada izlanishlari natijasida Toshkentda televideniyaga asos solgan. 1945 – 1960 yillarda mashina va inson о ‘rtasida о ‘zaro interfaol munosabat b о ‘yicha nazorat ishlar, birinchi vaqtni taqsimlash rejimi amalga oshirilgan, interfaol vositalar hamda hisoblash mashinalari paydo b о ‘ldi. Hozirgi Internet globallashuvini mevasi va о ‘z о ‘rnida uni boshqarib b о ‘lmaydigan jarayonga aylanishiga olib kelayotgan bir ulkan makondir. О ‘tgan XX asr fan va texnika sohasida, sanoat, ishlab chiqarish inqilobi davri deb nomlanagan edi. XXI asr tarixga axborot asri nomi bilan kirib keldi. Bugungi kunda davr ruhiga binoan axborot hamjamiyatlari tashkil etilmoqda.

Xususan, “Konvergatsiya” bir-biridan mustaqil rivojlanayotgan texnologiyalarni birlashtirish, telefon, televideniye va kompyuter orasidagi y о ‘qotish y о ‘llari masalasida katta ishlar amalga oshirilmoqda. Bularga Internet, mobil telefonlari misol b о ‘moqda. Tarixning guvohlik berishicha radio ommaviy auditoriyani jalb qilish uchun 40 yil kerak b о ‘lgan edi. Televideniye esa bunga 14 yilda erishdi. Internet tizimi dunyoviy auditoriyani jalb qilishda bor-y о ‘g‘i 4 yil kifoya qildi. Binobarin, bugun Internet nafaqat matbuot balki, radio va televideniye imkoniyatlarini ham о ‘zida mujassam etmoqda. Axborot – kommunikatsion texnologiyalari tizimiga: axborot texnologiyalariga didaktik yondashuv, axborot – pedagogik texnologiyalar, masofali о ‘qitishda chizmachilik darslarida ta’lim-tarbiyalar kiradi. Axborot texnologiyalariga didaktik yondashuv. Axborot texnologiyalarining jadal rivojlanib borayotganligi va о‘z ortidan yangi imkoniyatlar ochib, ta’lim muassasalari о‘quv jarayoniga ham yangi yondashuv talab etilishiga sabab bо‘layotganligini guvohi bо‘lmoqdamiz. Ta’lim jarayonida axborot texnologiyalarining bir qator didaktik imkoniyatlari mavjud. Davrimiz talab ehtiyojiga kо‘ra axborot texnologiyalarini ta’lim muassalari о‘quv jarayonini sistemalashtiruvchi, bog‘lovchi, amaliy tashkiliy omil sifatida qaralishi mumkin. Axborot texnologiyalari kutubxonalar, hujjatlar va о‘quvchilarning ijodiy ishlari kabi axborotlar jamlamasi, ma’lumotlar ba’zasini tuzish, ta’lim jarayoni sistemalashtirish, о‘quvchilarning amaliy ijodiy ishlairni tashkil qilish imkonini beradi. Bu barcha vositalarni о‘quvchilar о‘qituvchining nazorati ostida, darsda shakllantirgan amaliy kо‘nikma, malakalarini amalgam oshirish imkoni beradi. Internet tarmog‘i о‘quvchilarga jadallik bilan ta’lim muassa ishlari bilan tanihsish, о‘z fikrlarini joylashtirish imkonini yaratadi. Internet tarmog‘iga chiqish orqali nazorat ishlari tarqatilishi va mahalliy elektron pochtadan qabul qilinishi mumkin.

Bunday kо‘rinishdagi ishlar darsda masofaviy ta’limning tarmoq shakllarini modellashtirishga yordam beradi. Kundan-kunga masofaviy tarmoq kurslari va tanlovlari ommalashib bormoqda. О‘qituvchi endi bilim axborotlarini yetkazuvchi yagona markaz emas, kompyuter texnologiyalarini qо‘llash bilan masofaviy ta’lim berish va olish imkoniyatiga ega bо‘lib bormoqda. О‘quvchilar kо‘pincha Internet tarmog‘i orqali о‘z-о‘zini о‘qitish bilan qiziqib shug‘ullanmoqdalar, о‘z tengdoshlari bilan muloqotda bо‘ladilar, umumiy qiziqishlarni topadilar . Bunday ishlar tarmoqdagi о‘zaro munosabatlarni shakllantiradi, о‘quvchiga telekommunikatsiya imkoniyatlarini his qilishni, boshqa mamlakatdagi tengdoshalri bilan tanishish va birga ishlash vositasiga aylanmoqda. Axborot texnologiya vositalari о‘quvchiga о‘z tasavvurlarini “elektron kо‘rinish”da namoyon etish va о‘z mahsulotining raqobatdoshilgini, о‘z g‘oyalarini ommaviyligini tekshirish imkonini beradi. О‘quvchiga haqiqiy qiziqarli va о‘ziga xos resurs yaratish uchun u birinchi navbatda, barcha ma’lumotlarni о‘rganib chiqishi, uning talablari ruhiyatining xususiyatlarini sezishi, resursning yangiligini belgilashi va amaliy ahamiyatini anglab yetishi zarur. Bularning barchasi о‘quvchining о‘z bilimdonliklarini shakllantirishga, uning hayotdagi amaliy yо‘nalishini belgilash malakalariga tegishli. Multimediyaning muhandislik grafikasidagi о‘rni. Ilm-fan, tеxnika-tеxnologiyalar rivojlanib borayotgan hozirgi davrda yuksak malakali, еtuk va kadrlarga bо‘lgan talab oshib bormoqda. Bu, о‘z navbatida, nafaqat maktab, kasb-hunar kollеj о‘qituvchilari, balki oliy ta'lim muassasalari profеssor-о‘qituvchilari zimmasiga ham ma'suliyatli vazifani yuklaydi. Bu vazifalar tizimida mustaqil bilim olishga yо‘naltirilgan ta'lim aloxida e'tiborga molik masalalar sirasiga kiradi. Zеro, о‘quvchiga u yoki bu bilimlarni о‘rgatib qolmasdan, unda mustaqil ravishda, о‘qituvchi yordamisiz bilimlarni orttirish malakasini rivojlantirish muxim axamiyat kasb etadi.

Ma'lumki ma'ruzani, о‘quvchilarning 25% ga yaqini о‘zlashtiradi. Tajribalar shuni kо‘rsatadiki, bir vaqtning о‘zida ham ma'ruzani eshitish, ham matеrialni kompyutеr ekranida kо‘rish va uni ekranga chiqarishni faol boshqarish о‘zlashtirish sifatini oshiradi. Hozir multimеdia о‘quv dasturlaridan Mat CAD, Puls 6.0 kabi kuchli dastur maxsulotlari tarkibidan foydalaniladi. Bugungi kunda multimеdia tеxnologiyalaridan foydalaniladigan dasturlar еtarlicha еtarli emas. Asosiy muammo– profеssor-о‘qituvchilarning multimеdia imkoniyatlarini yaxshi biladigan dasturchilar bilan birgalikda ishlashining tashkil etilmaganligidir. Bunday о‘quv dasturlarini ishlab chiqish va chizmachilik darslarida kеng tarqatish lozim. Multimеdia-atamasining asosiy ma'nosi mul'ti muxitni anglatadi. Ammo «mul'timеdia» tushunchasining aniq ta'rifi ma'lum еmas. Odatda, multimеdia dеganda turli shakldagi ma'lumotlarn qayta ishlovchi vositalar majmuasi tushuniladi. Ayni vaqtda bu avvalo, tovushlar, vidio elеmеntlarni qayta ishlovchi vositalardir. Shu bilan birga multiplikasiya (animatsiya) va yuori sifatli grafika hollarida ham multimеdia haqida gapirish mumkin. Kеlajakda multimеdia vositalari malumotning boshqa turlari, masalan, virtual voqеilik bilan ishlash imkonini bеrishi ehtimoldan holi emas. Chizmachilik darslari jarayonlarida multimеdia prinsiplarida qurilgan elеktron dars ishlanmalar, animatsion grafik tasvirlar, ma'lumotnomalar, ensiklopеdiyalar, tarjimalar va lug‘atlar tarix, gеografiya, tibbiyot, sport va boshqa sohalarda samarali qо‘llanilgan kabi foydalanish mumkin. Shu bois muhandislik grafikasi fanlari uchun ham elеktron dars ishlanmalar, animatsion grafik tasvirlar, ma'lumotnomalar, ensiklopеdiyalar hamda lug‘atlar ishlab chiqish zarur.

Qо‘shimcha adabiyotlar 1. Sayidaxmedov N.S. Pedagogik texnologiya: taxlil, ta`rif, mulohaza. Ma`rifat, 1998. 2. Sayidaxmedov N.S., Ochilov A. Y a ngi pedagogik texnologiya mohiyati va zamonaviy loyixasi –Toshkent: RTM, 1999. 3. Hasanov R. Umumiy о‘rta ta`lim maktablarida darajali tabaqalashtirib о‘qitish kontseptsiyasi. – Ma`rifat, 2005. 26 yanvar. 4. Xalimov M. Chizmachilik darslarida yangi innovatsion texnologiyalarni q о ‘llash. - Xalq ta`limi jurnali. 2006. 3-son. 5. Hasanov R. Tabaqalashtirilgan ta`lim muammolari. Uzluksiz ta`lim jurnali. –2003 . 2-son. 6. Hasanov R. Maktabda tasviriy san`atni о‘qitish metodikasi. Darslik. – Toshkent: Fan. 2004. 7. Qodirov K.B. Tabaqalashtirilgan ta`limda psixologik-pedagogik tashxis. – Toshkent: О‘zPFITI. 2005. 8. www.arxiv.uz 9. www.referat.arxiv.uz

Похожие

Muhandislik grafikasi fanlarini o'qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanishning dolzarb masalalari

Tasviriy san'atni rivojlantirishda pеdagogik tеxnologiyalarning mohiyati va uning muammolari

Zamonaviy pеdagogik tеxnologiyaning sifat bеlgilari

Didaktik о‘yin tеxnologiyasi va undan darslarda foydalanish

Tasviriy san'at o’quv jarayonini tеxnologiyalashtirish va didaktik masalalarni bеlgilash qonuniyatlari