XII—XV асрларда болгария ва серби. Болқон ярим оролида туркия истилолари - История - Рефераты

XII—XV асрларда болгария ва серби. Болқон ярим оролида туркия истилолари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

295.5 KB

XII — XV асрларда болгария ва серби. Болқон ярим оролида туркия истилолари Режа: 1. XIII — XIV асрлардаБолгариянинг иқтисодий тараққйёти. 2. Усмон давлатининг ташкил топиши ва Кичик Осиёда ҳамда Болқон ярим оролида турк. истилолари. 3. Косово майдонидаги жанғ.

Тўртинчи салиб юриши. вақтида Вйзантиянинг салнбчилар томонидан тор-мор этилиши ва Константинополда Латин импе-риясининг.узоқ фурсат ҳукмронлик қилиши натижасида Вйзан тиянинг қулаши билан Болқон ярим оролида Болгария ва Сер бия сингари славян давлатлари биринчи ўринни эгалладилар. Иккинчи Болгария подшолиги. 1185 йилда Вйзантиянинг бир юз эллик йилдан (1018 йилдан) ортиқроқ давом этган зулмига қарши Тирновода болгарларнинг қўзғолони бўлди. Шимолий болгар боярлари орасидан чиққан ака-ука Асень билан Пётр.бу қўзғолонга бошчилик қилдилар. Асень тез орада Иккинчи Бол гария подшолигининг биринчи подшоҳи бўлди, 1187 йилда Ви зантия бу подшоликни расмий равишда м- устақил деб тан олди. 1205 йилда Асень I нинг тахт вориси (унинг'укаси) Иван Калоян Константинополдаги латин империяси феодалларини қаттиқ мағ-лубиятга учратди. Латин императори Балдуиннинг ўзи болгар-лар томонидан асир олиниб, шу ерда у тез орада жароҳатдан вафотэтди. Асеннингўғли Асень II даврид'а (1218—1241) Иккин чи Болгария подшолиги зўр қудратга эрйшди. Унинг даврида болгарлар Фракия ва Македонияни, Эпир ва Фессалиянинг бир қисмини эгалладилар. Латин империяси Никей грек империясига қарши-Асенни ўз иттифокчиси қилиб олишга уриниб, унинг айт-ганидан чиқмади. Чунки Никей грек империяси Кичик Осиёданчиққан салибчиларга хавф-хатар солиб турарди. Бироқ Асёнь I нинг ўзи Константинополни босиб олиш ва латинларни Болқон Ярим оролидан батамом ҳайдаб юборишга ҳаракат қиларди. Сиёсий вазифаларнинг мураккаблиги ва Асенга ишонмаган Ни-кел грек империясининг розилик бермаелиги Асенга ўзининг улкан сиёсий планларини амалга ошириш имкониятини бермади. Ҳолбуки, Бодгария подшолиги унинг даврида Болқон ярим оро лида энг катта давлатга айланган эди. Асень II даврида Болга-рияда биринчи марта олтин пул зарб қилина бошлаган эди. Асень II нинг тахт ворислари замонида Болгарияда марка-зий ҳокимият заифлаша бошлади. Болгария давлатининг терри-торияси қисқарди.

Константинополни (1261 йил) ўзига қайтариб олган Византия, кейин Фракиянинг катта бир қисмини, Македонияни ва баъзи бир бошқа областларни қайтариб олишга муваф-"фақ бўлди. XIII — XIV асрларда Болгариянинг иқтисодий тараққйёти. XIII — XIV асрларда Болгарияда кўпдан-кўп шаҳарлар мавжуд бўлиб, уларда турли хил ҳунармандлик—жун, сурп ва ипак газ-ламалар, темир ва мис буюмлар ишлаб чиқариш, тери пишириш ва кулолчилик, виночилик ва ёғ ишлаш ривожланган эди. Бол гария Дунай дарёси бўйида ва Қора денгиз соҳилларида зўр бе-риб савдо-сотиқ олиб борарди. Болгария савдогарлари Венгрия, Польша, Византия, Дубровник билан, қўшни Дунай бўйи княз- ликлари. Валахия ва Молдавия билан, Галич Руси билан сав до-сотиқ қилардилар. Болгариядан фақат қишлоқ хўжалик маҳ-сулотлари: ға'лла, гўшт, жун, тери, асал, мум ва бошқаларгина эмас, бал қи_турли_^унармандчилик буюмлари ҳам олиб кетилар-ди. Болгар гянгтпгярляри қуруқлиқгтя катта карвонлар ташкил қилиб, бу карвонл ар Ғарбий Европага жўнарди ва улар ҳатто Франциягача бприй'ет яр д иляр. Фр анцияда болгар савдогарлари Фландрия ва Шампань ярмаркаларида қатнашардилар. Юқори сифатли болгар терилари ва оёқ кийимлари Ғарбда айниқса қадрланарди. XIII — XIV асрларда айрим болгар шаҳарлари ан-ча катта саноат ва савдо марказларига айланди. Бу жиҳатдан Дунай бўйи шаҳарлари: Владин, Силистра, Доростол, Никополь, Қора денгиз бўйидаги Варна порти, ниҳоят, иккинчи Болгария подшолигининг пойтахти — Тирнрво алоҳида ажралиб турарди. Лекин, шунга қарамай, умуман Болгария ҳар ҳолда бу даврда ҳам кўпроқ қишлоқ хўжалиги мамлакати ҳисоб-ланарди. Мамлакатнинг айрим районлари ғоят нотекис ривож ланган эди. Тоғлардаги ва водиилардаги аҳоли ҳали тарқоқ яшарди, бу ерларда натурал хўжалик тамомила ҳукмрон эди. - ^Цеҳқонларнинг бир қисми, айниқса тоғли раионлардаги деҳқон-лар асосан

чорвачилик билан шуғулланарди. Мамлакатдйги ша-ҳар элементлари, умуман олганда, заиф эди ва Ғарбий Европа мамлакатларидагига ўхшаш мустаҳкам шаҳар тоифаси бўлиб таркиб топмаган эди. Шаҳарларнйнг сиёсий таъсири етарлича кучли эМасди. Мамлакатда ҳоким синф феодал-боярлар бўлиб, («барча болгарларнинг шоҳи ва мутлақ ҳокими» деган титулга эга бўлишиға қарамай) биринчи галда уларнинг манфаатлари билан ҳисоблашиши лозим эди. Боярлар черков билан биргаликда деҳқончилик қилинадиган ерларнинг катта қисмига эгалик қилардилар. Крепостной деҳ-қонл^рнинг, энг кўпчилиги.шу боярларга қарашли эди. Крепост-н'ойлар — париклар (черков ерларида улар, шунингдек, клёрик-лар деб аталарди) кўп сонли мажбуриятлари ўтар ва солиқлар тўлардилар, яъни ўз феодаллари фойдасига баршчина ўтар ва турли хил солиқлар — ер солиғи, уй солиғи, десятина ва феодал давлат" фойдасига бошқа солиқлар тўлардилар. Болгар «эркин деҳқонлари»нинг баъзи бир қисми ҳали XIII — XIV асрларда ҳам мавжуд бўлса ҳам, аммо улар кўп сонли солиқлар тўлаш ва давлат баршчинаси ўташ (йўл, кўприк қуриш, бинокорликда ишлаш) билан ҳам жуда оғир мажбуриятларни бажарардилар.

ч .11 —izeu йиллардаги ҳаракат енгилишша ва ҳали ҳам ўз - ўзидан келиб чиққан бир ҳаракат бўлишига қарамай , у ўрта аср Болгарияси тарихида энг My^fci воқеа бўлди . Бу болгар деҳқон - ларининг қуролли антифёодал қўзғолони бўлиб , Урта аср Евро ; пасидаги энг илк деҳқонлар урушларининг бири эди . Х 1 Уасрдаги Болгария . Иккинчи Болгария подшолигининг охири . ЖГу асрда Болгария айрим мустақил князликларга пар - чаланиб кетди , тахминан 1365 йилда у учтя мустақил давлат - га — Тирново , Видин йа Добруджа давлатларига узил - кесил тақсимланди . Бу давлатларнинг ҳар бири ўз навбатида , кўплаб майда феодал мулкларга бўлинди , бу мулклар тепасида ўз под - шолари билан кам боғланган ва ҳар қанақа қулай бир пайт кел - ганда ана шу подшоларга хиёнат қилишга тайёр турган боярлар турар эди . Иккинчи Болгария подшолигининг феодалликларга парчаланиб кетишидан Болгариянинг янги душмани — Болқон ярим оролига кириб олган ва фақат Византиягагина эмас , балки Болгарияга ҳам ҳужум қилаётган турклар фойдаландилар . Усмон туркларининг зарбалари остида 1363 йилдан 1393 йилгача Болгариянинг энг йирик шаҳарлари Пловдив ( Филипполь ), Со фия , Варна , ниҳоят , Болгариянинг пойтахти — Тирнов (^393 й .) бирин - кетин қуладилар . 1396 йилда турклар Дунай дарёси бўйи - даги Никополь шаҳарини истило қилдилар ва худд ' и шу йилқ . сиёсий жиҳатдан мустақил феодал Болгариясининг сўнгги таян - чи бўлган Видин шаҳари қулади . 200 йилдая сал ортиқроқ (1187—1396) яшаган. Иккинчи Болгария подшолиги 1396 йилга келиб там-ом бўлди. Болгарияда узоққа чўзилган Туркий ҳукм- ронлиги бошланди. Болгарияда турк тутқунлиги бир неча аср-ларгача, яъни XIX асрнинг иккинчи ярмигача давом этди, 1877— 1878 йиллардаги рус-турк уруши натижасида рус куроли ёрда-мида Болгария турклар зулмидан бзод қилиндиЛ) XII — XIII асрларда Сербия. XII асрда Сербия* анча "йирик давлатга айланиб, унга кўп сонли шарқий серб ва қисман ғар-бий серб қабилалари кирган эди. Бирлашган серб .қабилалари ,' тепасида Неманялар династияси

турарди. Бу династиянинг асос-чиси Стефан Неманя (1165—1195) бошда Шарқий Сербиядан _ чиққан «буюк жупан» бўлиб, Византияга қарам эди. XII асрнинг 80- йиллари бошида у Византиядан Ниш шаҳарини ва Среды, (София) нинг шарқидаги ерларни урушиб олиб, сўнг Византияга итоат этишдан бош тортди. 1190 йилдагй шартномага кўра Ви зантия императори Сербия давлатининг мустақиллигини тан олиши лозим эди. Стефан Неман, Шарқий Сербиядан ташқари, Дунай бўйи Сербиясини, шунингд^к, Далмация, Герцеговина, Черногорияни ўз ҳокимияти остида бирлаштиргаи эди. Унинг даврида серблар шарқи грек урф-одати бўйича христианликни қабўл қилдилар. Стефан Неманянинг ўғли Стефан Первовенчанний даврида (1195—1224) Сербия королликка айланди. Янги давлат Италия шаҳарлари билан қизғин савдо-сотиқ муносабатлари қилишга кнришди. Сербиянинг Италия билан олиб борган савдо-сотиқ ишларида Адриатика денгизи бўйидаги эркин Дубровник шаҳа-рн («Славянлар Венецияси») воситачилик қилди. Сербия Дуб ровник-шаҳари орқали қишлоқ хўжалик ва чорвачилик маҳсу-лотлари, шунингдек, Сербия тоғларидан қазиб чиқарилган руда-ларни Италияга чиқарадиган бўлди. Стефан Душан ва XIV асрда Сербиянинг кенгайиши. Король Стефан Душан подшолиги даврида (1331 —1355)Сербия энг қудратли давлат бўлди. Стефан Душан Сербияни вақтинча энг йирик Болқон давлатига айлантирди. Стефан Душан болгарлар на византияликлар билан олиб борган бир қанча урушлари на тижасида Македония, Албания, Эпир ва Фессалияни босиб олди. Болгария бир оз вақт унга вассал қарам бўлиб турди. 1346 йил да Стефая Душан Скопл шаҳарида подшолик тожини кийиб, ўзиии «серблар ва ромейлар (яъни византияликлар) подшосы» деб эълон қилди. У бир неча марта Константинополга келди ва уни олишга уриниб кўрди. Аммо флотнинг йўқлиги илгариги Симеон Болгарский давридагидек Стефаннинг бу кўзлаган ния-тиии амалга оширишга халақит берди. Душан Византияга нав-батдаги юриш тайёргарлигини кўраётган пайтида вафот этди. «Стефан

Душаннинг қонунномаси». XIV аср ўрталаридаги Сербиядан йирик ҳужжатли ёдгорлик, яъни «Стефан Душан қо-иупиомаси» номи билан машҳур бўлган қонунлар тўплами қол-ди. Қонуннома 1349 йилда зодагонларнинг Скопл шаҳарида бў либ ўтган «собори»да тасдиқланган эди; кейинроқ, 1354 йилдагй «собор»да бу қонунномага бир қанча қўшимчалар киритилди. *ДуТйан қонунномаси ўша даврдаг'и сербларнинг социал тузуми ҳақида очиқ тушунча беради. Унда таркиб топган феодал муносабатлариинг яққол манзараси берилади. йирик ер эгалари, яъни черков ва дунёвий катта ер эгалари тўғрисида қонуннома-да кўп гапирилади. Кейингилар катта ҳукмдорларга (ёки катта боярларга) ва кичик ҳукмдорларга (кичик боярларга ёки хизмат Кўрсатган кишиларга) бўлинади. Катта ҳукмдорлар мерос ҳу- КУ^И асосида вотчина (баштина) ерларжга эгалик қилардилар. КИЧИК ҳукмдорларнинг ҳарбий бенефиция (прония) ҳуқуқи асо-СИД1 МУВаққат поместьелари бўларди. Серб деҳқонларининг бир қ,исми-«-серблар эркин деҳқонлар бўлиб, улар жамоа мулкига (задругага) эгалик қилардилар ва подшо хазинасига солиқлар тўлардилар. Деҳқонларнинг иккинчи бир қисми меропхалар деб аталарди, уларнинг аҳволи илк Гарбий Европадаги вилланларнинг аҳволига бир қадар ўхшаб кетарди". Меропхалар хўжайинлар учун ҳафтада икки кун барш- чинада ишлаб берардилар. Меропхаларнинг бир пойестьедан иккинчи поместьега ўтиб ишлаши анча чеклаб қўйилган эди, Ниҳоят, қуллар орасидан чиққан деҳқон-о т р о к л а р мавжуд бў^либ, улар ерга бириктириб қўйилган эди ва ўзлари ҳукмдорларга тамомила шахсий крепостной қарамликда яшардилар. XIV асрд эркин деҳқонларнинг аҳволи нақадар ёмонлашганлигини қонун-номанинг айрим моддаларидан кўриш мумкин. Сербларнинг йиғин (мажлис) ларга боришини қонуннома ман қилган эди. Кат та ва кичик ҳукмдорлар бирор жиноят қилиб қўйган маҳалида уларга бериладиган жазоларга Караганда, жиноят .қилган сербларни жуда қаттиқ ғоят раҳмсизлик билан жазолардилар.

Меропхаларнинг бир хўжайий'дан иккинчи бир хўжайинга ўтиб ишлаши масаласида қонуннома янги чеклашлар белгилаб қўйган эди. Стефан Душандан кейин Сербиянинг парчаланиб кетиши. Душан ўлгандан кейин Сербия подшолиги бир қанча уделларга бўлиниб кетди. Душаннинг ўғли ва тахт вориси Стефан V Урош ҳокимияти остида Сербиянинг озгииа ички қисми қолган эди, холос. Уз князликларида маҳаллий дикастиялар вужудга кел-тирган катта ҳукмдорлар бир-бировлари билаи ўзаро урушлар олиб борардилар. Бу ҳол Сербияни заифлаштириб, уни м"амла-катни мудофаа кила олмайдиган қилиб қўйди. Ҳолбуки, Болқон ярим оролида усмон турклари тобора илгари силжиб, бир об ласть кети-дан иккинчи областни брсйб олмоқда эдилар. Душан вафотидан кейин орадан 15 йил ўтгач (70-йилларнинг бошлари-да) усмон тур'клари Сербиянинг бутун жанубий қисмини босиб олдилар. Усмон давлатининг ташкил топиши ва Кичик Осиёда ҳамда Болқон ярим оролида турк. истилолари. Салиб юришлари даври-да Қичик Осиёда Рум султонлиги номи остида яшаган салжуқ турклари давлати XIII аср бошлариг?. келиб 10 та амирликкабўлиниб кетди. Уғуз турклари галаларининг Урта Осиёдан Кичик Осиёга кўчиб келишива уларнинг бундан кейин салжуқ турк лари ( XIII аср ўрталаридаёқ) билан аралашиб кетиши нати-жасида Кичик Осиёда XIII аср охири XVI аср бошларида янги давлат ташкил бўлди. Сони жиҳатидан ҳам, ўзининг ҳарбий танк килоти жиҳатидан ҳам анча-мунча уюшқоқ бўлган кўчманчи-ўғуз турклари янги ҳукуматда етакчи роль ўйнадилар. Дастлаб-ки вақтларда Эртўғрул ўғуз туркларининг раҳбари бўлиб, у Византия империяси билан қўшни Сакарье дарёси бўйида кичик бир феодал мулкига эгалик қиларди. Эртўғрулнинг ўғли ва тахт . вориси Усмон (1282—1326) Византияга қарши уруш бошлаб, ўнинг. Кичик Осиёдаги мулкларининг кўпчилигини', шу жумла-дан, Брусу (ёки Бурсу) щаҳарини ҳам босиб олди. Брусу шаҳа-

рини Усмон ўзининг пойтахти қилиб олди. Вафотидан бир бурунроқ Усмон Кичик Осиёдаги бошқа амирликларни ўзига итоат қилдирди. Янги турк хадқи таркиб топган Кичик Осиёдаги барча турклар умуман унинг номи билан аталадиган бўлди (Ус мон турклари, аслида турлц қабилалар федерациясидангина-ибо-рат бўлган салжуқ туркларидан фарқ қиларди). Византаянинг заифлашиб қолганлигидан ва Болқон ярим оролидаги бошқа давлатларнинг парчаланиб кетганлигидан фой-даланган усмон турклари XIV асрда дастлаб Кичик Осиёда, ке йин эса Болқон ярим оролида ҳам кенг истилочилик ҳаракатла-рини бошладилар. IV асрдаги деярли бетўхтов олиб борилган урушл,ари ша-роитида туркларда профессионал қўшин таркиб топа бошлади. Усмоннинг тахт вориси Урхон даврида (1326—1359 й.) турк қў-шини орасида халқ лашкари типидаги мунтазам қўщинлардан ташқари, я~йичарлардан иборат профессионал пиёда ас-карларнинг доимий отрядлари ҳам бор эди. Яничарлар сафига асир қилиб блинган ва зўрлаб ислом динига киритилган ёшлар-дан териб олинарди, шунингдек, сипоҳийлардан иборат ўзига хос отлиқ аскарлар ҳам бўларди. Сипоҳийларга кўрсатган ҳарбий хизматлари блдалига ер инъом қилинарди, яъни ўзига хос ҳарбий бенефиция улашиларди. Турклар византияликлар-нинг тажрибасидан ўрганиб, жанг пайтларида қамал қилиш ишига катта эътибор берардилар (девор тешадиган қурол г қа мал миноралари ва бошқаларни ишлатардилар). XIV аср охири-да ва XV асрда турклар ўқ отадиган қурол ишлата бошладилар, жумладан, кўп миқдорда замбарак отишни қўлладилар. ЁШ Тур-кия давлатида феодаллаша борувчи уруғ-қабила зодагонлари асосий раҳбарлик ролини ўйнаб, улар оддий кўчманчи-жангчи-лар отрядларига бошчилик қилардилар. Сақланиб келган патри-архал-қабилачилик муносабатлари усмон қўшинини маълум да- ражада бирлаштирди ва барқарор бир қўшинга айлантирди, Бощқа кўчманчиларнинг қўшинлари сингари, усмонлар қўшини ҳам шиддатлилиги ва чаққонлиги билан ажралиб турарди, бу қўшин ўтроқ аҳолини, айниқса шаҳарларни талашдан манфаатдор эди.

Византаянинг истило қилинган территорияларини ўзларига мулк қилиб олган кўчманчи зодагонлар бора-бора феодал типи даги ўтроқ ер эгаларига айланиб, тобе этилган грек-византия-ликларни ва славян аҳолисини эксплуатация қилдилар. Оддий туркларга ҳам ер улашиб берилди, бошда кўпроқ ўтлоқлар, улар ўтдоқ ҳолга кўчиб деҳқончилик қила бошлаганларидан сўнг эса ҳайдаб экин экиладиган ерлар ҳам бериладиган бўлди. Ҳарбий соҳада эришилган ютуқлар ва анча территориянинг қўшиб оли-ниши турк феодалларини янгидан янги истИлоларга ундади, ху-сусан қўшни давлатлар, яъни Византия ва Болқон ярим ороли даги бошқа давлатлар парчаланганҳолатда қолиб келавердилар, уларнинг ўзаро муносабатлари эса аввалгйча душманлик муно-сабатида қолаверди, шунинг натижасида уларнинг босқинчилар-га зарба беришга қурбилари етмас эди. Урхон 1331 йили Никей шаҳарини, кейин эса Византаянинг Кичик Осиёдаги бошқа бар ча мулкларини истило қилгандан сўнг, Европада истилолар қи-лишга киришди. 1354 йили у Дарданелл бўғозининг Европа

қирғоғидаги Галлиполь шаҳарини босиб олди. Сўнгра турклар-Фракияга бостириб кирдилар. Энди Урхон у томонга иккита юриш қилди. Бу вилоятлар бундан кейинги султон, яъни Мурод I даврида (1359—1389) истило этилди. Мурод I 1361 йили Фра-киянинг асосий шаҳари — Адрианополни босиб олди, у Брусу ўрнига Туркиянинг янги пойтахти бўлиб қо,лди. Тур к жангчилари Болқон ярим оролида ғоят шафқатсизлик билан иш кўрдилар. Улар тинч аҳолини таладилар ва ўлдирди-лар. Аҳолининг кўпчилиги қулларга айлантирилиб, Шарқдаги, қул бозорларида сотилди. Қадимги унумдор Фракиянинг босиб олиниши султонга ҳарбий-феодал ер эгалигини яна кенгайтириш имконини берди. Туркларнинг ўзлари ҳам, шунингдек, тур л и хил турклашган халқлар ёки ислом динини қабул қилган ғайри тур к вакиллари ҳам феодалларга—катта ер эгаларига айлана борди- лар. Бу одамларнинг купи Болқон ярим оролининг ўзидаги тур-ли мамлакатларга мансуб бўлиб, улар фотиҳлар томонига ўтган хоин феодаллар эди. Турк деҳқонларининг катта бир қисми ҳам Кичик'Осиёдан бу ерга кўчириб келтирилди; Болқон ярим оролидаги тобе этил-ган маҳаллий аҳолидан тортиб олинган ер майдонлари ана шу кўчириб келинган деҳқонларга улашиб берилди. Асосий оғирлик Болқон ярим оролига кўчирилиши билан туркларнинг сиёсий ҳаётида ўтроқ деҳқон зодагонлар етакчи роль ўйнай бошлади"лар. Бу янги ўтроқ феодал зодагонлар Кичик Осиёдаги кўчманчи ярим феодал, ярим уруғчилик ҳаёт кечирувчи зодагонларни иккинчи ўринга сиқиб чиқардилар. Бу вақтга келиб олий табақа турклар ҳаётининг ўзида ҳам ўзгариш рўй берди. Адрианопол-даги султон ва унинг сарой аъёнлари зеби- зийнатли ҳаёт кечи-радиган бўлдилар. Кичик Осиё даври учун характерли бўлган эски, маълум даражада ҳали сақланиб келган патриархал муно- сабатлар тезда йўқ бўлиб, уларнинг ўрыини батамом таркиб топган феодал тузумнинг янги, очиқ-ойдин ифодаланган аломат-.пари эгаллади. Адрианополнинг ва бутун Адрианополь области-пинг (ёки турклар

атаганларидек Румелиянинг 1 ) босиб олиниши ярим оролда бундан кейинги истилоларга йўл очиб берди..Стра- v тегик жиҳатдан Румелия ғоят муҳим аҳамиятга эга эди. Турк лар бу районни босиб олиб, Болқон ярим ороли массивига пона қоққандек бўлдилар. Константинополнинг ўзи Болқон ярим оро лининг қолган бошқа қисмидан энди тамомила кесилиб қолган эди. 1371 йили серблар, болгарлар, валахлар ва венгрлар коали-цияси Муродга қаршилик кўрсатмоқчи бўлди. Аммо иттифоқчи-лар Марица дарёси бўйидаги жангда енгилдилар. Шундан кейин Жанубий Сербия султон қўл остига ўтди. Византия императори упинг вассали бўлиб қолди. Косово майдонидаги жанг. Сербия короллигининг тамом бў лиши1389 йил 15 июнда Косово майдонида Жанубий Сербияда янги катта жанг бўлди. Бундан олдин турклар устидан қисман галаба қозонган Сербия короли Лазарь 80 000 минг кишилик катта қўшин тўплади, бу қўшинда серблардан ташқари, босния-ликлар ва венрлар ҳам бор эди. Султон Мурод бошчилигидаги турклар Лазарнинг кучларидан уч мартадан ортиқроқ куч билан Сербия устига юриш қилдилар. Бир ёш ватаппарвар серб жони-дап кечиб султон ётгап чодирпипг ичига кириб уни ўлдирди. Аммо бу вазиятии ўзгартирмади. Муроднинг ўғли шаҳзода Боя-аид янги султон деб эълоп қилинди ва у улкап турк армиясига қўмондоилик қилишни ўз зиммасига олди. Турклар томонида аскарий кучлар устун бўлганлиги натижасида серблар ва улар нинг иттифоқчилари зўр матонат кўрсатишларига қарамасдан, тор-мор этилдилар. Король Лазарь асир қилиб олинди ва сул тон Муроднинг ўлими учун у қатл этилди. Шундан кейин Сер бия территориясининг катта бир қисми Туркияга қўшиб олинди. Шимолий Дунай бўйи Сербияси (у Подунавия деб атала-ди) нинг қолган кичик қисмини серб князлари султоннинг вас-саллари ҳуқуқида бир оз вақт идора қилдилар. Аммо 1459 йилга келиб бу сўнгги серб территорияси ҳам турклар томонидан исти ло қилинди ва турк мулкларига киритилди.

Косово майдонидаги жанг серб халқ достонида яққол акс эттирилган. Бу мавзуга бағишланган кўпдан-кўп қўшиқларда жангларда қатнашган қаҳрамонларнинг фидокорона кўрсатган жасурлиги кўкларга кўтариб мақталади ва узоқ вақтгача турк-лар асоратига тушиб қолган Сербиянинг тақдири ҳақида аза тутилади. Косово майдонидаги енгилишнинг сабаблари достонда ғалати қилиб тушунтирилади, яъни серб воеводалари орасида етарли даражада бирлик бўлмади ва ҳатто хиёнат ҳам юз берди (Вук Бранкович) дейилади.

Фойдаланилган адабиётлар 1. Урта асрлар тарихи. В.Ф. Семёнов. Т., 1973. 2. Дневник путешествие к двору Тимура. Ри Гонзелеса де Клавихо. (1403- 1406). М., Наука 1990. 3. Истории италии. В 3 т. М., Наука.1970. Т.1. 4. Культура эпоха Возрождения М., - "Наука" 1986. 5. Урта асрлар тарихи В.Н. Семёнов, М., - 1971. 6. Культура эпоха Возрождения и Рефорфации Л., 7. Урта асрлар тарихи. В.Ф. Семёнов. Т., 1973. 8. Дневник путешествие к двору Тимура. Ри Гонзелеса де Клавихо. (1403- 1406). М., Наука 1990. 9. Истории италии. В 3 т. М., Наука.1970. Т.1. 10. www.ziyonet.uz

Похожие

XII-XV асрларда Болгария ва Сербия. Болкон ярим оролида Туркия истилолари

XII—XV асрларда Чехия. Гусчиларнинг урушлари

XII-XV асрларда Чехияда гусчилар харакати

XVI-XVII асрларда Туркия

XII—XV асрларда Германия. Шарққа ҳужум. Германиянинг ички тараққиёти