Узбекистонда хукукий демократик давлат ва фукаролик жамияти асосларининг барпо этилиши - История - Рефераты

Узбекистонда хукукий демократик давлат ва фукаролик жамияти асосларининг барпо этилиши

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

65.5 KB

www.arxiv.uz Ўзбекистонда ҳуқуқий демократик давлат ва фуқаролик жамияти асосларининг барпо этилиши Режа: 1. Тоталитар тузумдан ҳуқуқий давлатга ўтиш 2. Ўзбекистонда фуқаролик жамиятининг шаклланиши 3. Кўп партиявийлик тизими. Миллий сиёсат.

www.arxiv.uz Демократик давлат ва фуқаролик жамият қуриш бобида ҳамма давлат учун тайёр қолип ва андозалар йўқ. Лекин ўзбекистон демократик жамият қуришда жаҳон халқлари тажрибаси синовидан ўтган тамойилларга асосланади. Шу билан бирга халқимизнинг неча минг йиллик тарихий ва маънавий тараққиёти тажрибасига, миллий давлатчилигимиз негизларига, маънавий меросимизга, миллий хусусиятларимизга таянади. Бизнинг вазифамиз Ўзбекистоннинг демократик жамият қуриш йўлини тушунтириб беришдир. 15 мавзудаги билимларнинг эгалланганлик даражасини аниқлаш учун таянч тушунчалар: Сиёсий ислоҳотлар; қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд ҳокимияти; Олий Мажлис; Кўппартиявийлик; Вазирлар Маҳкамаси; Мудофаа ва ташқи ишлар вазирликлари; Миллий хавфсизлик хизмати; Давлат божхона ва солиқ зўмиталари; Маҳаллий давлат Ҳокимияти органлари; кадрлар сиёсати; суд ҳокимияти ислоҳотлари; ягона фуқаролик; миллий сиёсат; оммавий ахборот воситалари. 1 савол. Мустақилликнинг дастлабки кунларидан бошлаб ҳуқуқий давлатчилик асосларини яратиш муҳим вазифалардан бирига айланди. Миллий давлатчилик ривожланишининг минг йиллардаги анъаналари чоризм мустамлакаси даврида батамомо инкор этилган эди. мустақил Ўзбекистон раҳбарияти тарихий анъаналарга, дунё тажрибаларига, ўлканинг миллий тарихий ривожланишга ҳамда унинг ўзига хос томонларига таянган ҳолда жамиятни тубдан ислоҳ қилиш йўлларини ишлаб чиқди. Бу жараёнда иккита вазифа: 1. Эски маъмурий тизимни тугатиш ва ҳокимият бошқарув органларини қайта қуриш; 2. Янги давлатчиликнинг ҳуқуқий – сиёсий асосларини яратиш, давлатчиликда янги марказий ва маҳаллий бошқарув тизимини шакллантириш масалалари ҳал қилинди.

www.arxiv.uz Ўзбекистон Республикаси ҳуқуқий Давлат қурилишининг кафолати Ўзбекистон Конституциясидир. Давлат ҳокимияти ташкил этишнинг муҳим демократик тамойиллари Конституциясида қайд қилинган бўлиб унда ҳокимият қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд органларидан иборат деб кўрсатилган. Бу органлар фаолиятиэркин, бир – биридан мустақил бўлиб айни вақтда бир – бири билан чамбарчас боғлиқдир. 1994 йил 24 декабрда кўппартиявийлимк ва муқобиллик асосида сайланган Республика Олий Мажлиси қонун чиқарувчи ҳокимият вазифасини бажаради. Олий Мажлисга сайловлар демократик ривожланишнинг янги босқичга ўтганлигидан далолат берди. Олий Мажлисга 250 депутат сайланиб, уларнинг 120 нафари вилоятлар депутатлари кенгашидан сайланган бўлиб, қолганлари ҳар хил партиялардан вакиллар эди. давлатни бошқаришнинг президентлик шакли мамлакатни бошқарув тизимини ислоҳ қилишнинг бошланиши бўлди. Ўзбекистон Республикаси Президенти давлат ҳокимиятининг бошлиғи бўлиб, бир вақтнинг ўзида Вазирлар Маҳкамасининг Раиси вазифасини ҳам бажарди. Президент фуқаролар эркинлиги ва ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, Конституция ва Ўзбекистон қонунларига риоя қилинишини кафолатлайди. Вазирлар Маҳкамаси ижро этувчи ҳокимият органи бўлиб, у ижтимоий, иқтисодий ва маънавий жабҳалардаги вазифаларнинг бажарилишини, қонунлар, Олий Мажлис қарорлари, мамлакат Президенти фармонлари ва қарорларининг ижро этилишини таъминлайди. Ижро этувчи ҳокимият органлари тизими ҳокимиятдан тубдан фарқ қилиб, бу тизим жамият ҳаётида мувофиқлантирувчилик вазифасини бажарди. Собиқ Ўзбекистон Республикасида 28 та иттифоқ ва 17 та республика вазирликлари ва комитетлари и ш қурган бўлса, эндиликда улар ўнига бозор иқтисоди тизимига мос келадиган вазирликлар ташкил этилган. Республикада ҳокимлар бошқарувининг жорий этилиши ҳам муҳим аҳамиятга эга бўлди, ҳокимликка тажрибали ва малакали шахслар Президент

www.arxiv.uz томонидан тайинланди ва халқ депутатлари кенгашлари томонидан тасдиқланди. Халқ депутаталри Кенгашлари ҳокимиятнинг вакиллик органлари бўлиб, улар давлат ва фуқароларнинг манфаатларини кўзлаб ўз вазифаларини ҳал этади. Аҳолини ҳуқуқий, ижтимоий ва иқтисодий қўллаб – қувватлаш, ижтимоий жамғармалар ташкил этиш, турли хайрия тадбирлари ўтказишда маҳалланинг ўрни бениҳоят каттадир. Ундан ташқари маҳалла ёшларни ватанпарварлик руҳида тарбиялаш, меҳр – оқибатли қилиб вояга етказишда катта ишларни амалга оширмоқда. Фуқаролар йиғини, Оқсоқоллар Кенгашига 1998 йил ноябр – декабр ойларида бўлиб ўтган сайловларда маҳаллий органларга кўпчилиги олий маълумоти, кўп тажрибага эга кадрлар ишга тортилди. Булар давлат органлари вазифаларини жамоат ташкилотларига ўтказиш жараёнининг фаол қатнашчиларидир. Янги давлат аппарати шаклланиши ва фаолиятини давр талабига мос келадиган кадрларни сиёсатсиз тасаввур этиб бўлмайди. Шу нуқтаи – назардан Ўзбекистонда ишни юқори даражада олиб боришга қодир бўлган маънавий етук кадрларни тайёрлаш ва тарбиялашга қаратилган қатор чора – тадбирлар ўтказилмоқда. Хусусан, давлат ва жамоа ташкилотлари, ҳуқуқий органлари учун юқори малакали кадрлар тайёрлаб берадиган бир қанча олий ўқув юртлари ташкил этилди. 2 савол. Фуқаролик жамияти, бу инсоннинг, ривожланишига имкон яратадиган, унинг ҳуқуқ ва эркинликларини тўла даражада таъминлайдиган қонун устувор бўлган ижтимоий жамиятдир. Бундай жамият қуриш давлат қонунлари ва инсон ҳуқуқларини поймол этмасликни, инсондан қонунларга қатъиян риоя қилишни талаб этади. Ҳар бир фуқарони давлат бошқарувига кенг жалб этилиши, инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилишда фаол қатнашишни таъминлаш учун шарт – шароитлар яратилиши зарур. Ҳуқуқий давлатда суд ҳокимияти Ўзбекистон Республикасида одил судлов ва тарбиялаш вазифаларини бажариш билан алоҳида аҳамият касб этади. Ўзбекистон Республикаси суд ҳокимияти тизимига беш йил муддатга сайланадиган Конституциявий суд, Олий суд, Олий хўжалик суди, ҳарбий

www.arxiv.uz судлар тизими, Қорақолпоғистон Республикаси олий суди, Қорақолпоғистон Республикаси хўжалик суди, вилоят, район ва шаҳар судлари киради. суд ҳокимиятининг фаолияти тўғрисидаги қонун – қоидалар Ўзбекистон Республикасининг 1993 йил 2 сентябрда қабул қилинган “Судлар тўғрисида”ги қонунда баён этилган. Жамият тизимини қайтва ташкил экан, Республика раҳбарияти суд ҳокимияти доирасида ислоҳотлар ўтказиб, инсон ва фуқароларнинг асосий ҳуқуқлари, уларнинг эркинлиги ва мажбуриятларини кафолатловчи ҳуқуқий механизмни шакллантирдилар. Бу жараёнда, республиккамизда демократик жамият талабларига мос тушадиган сайлов тизимининг ташкил этилиши ҳам муҳим аҳамиятга эгадир. Бу ўзгаришларининг барчаси шахснинг давлат ва жамият билан муносабатларини белгилашга қаратилган. Давлат ва шахс ўртасидаги муносабат фуқароликни намоён этади ва уларнинг ўзаро ҳуқуқ ва мажбуриятларидан келиб чиқади. Ўвзбекистон Республикаси Олий мажлиснинг 1999 йил охиридаги сессияси суд – ҳуқуқий ишларидаги ислоҳотларни чуқурлаштириш йўлида адвокатура тизимини кучайтириш, судъяларнинг чинакам мустақиллигини таъминлаш вазифаларини қўйди. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва Ўзбекистон Республикасининг 1993 йил 28 декабрдаги, 1995 йил 5 майдаги Қонунлари негизида демократик сайлов тизими асослаб берилган. “Сайлов тизими” тўғрисидаги Қонунга асосланиб 1994 йилнинг 25 декабрда вакиллик органларига биринчи марта ҳудудий бир мандатли сайлов округлари бўйича кўп партиявийлик асосида беш йил муддатга депутатлар сайланди. Президент И.А.Каримов давлат ва жамият ҳаётини эркинлаштириш юзасидан муҳим вазифани белгилаб: “... ҳокимият ваколатларини нодавлат ва жамоат ташкилотларига, фуқароларни ўз – ўзини бошқариш органларига босқичма – босқич ўтказа бориш, уларни ҳақ – ҳуқуқлари ва эркинликларини муҳофаза эришни кучайтиришдан иборат. Олий Мажлиснинг XIV сессияси “кучли давлатдан – кучли фуқаролик жамият сири” деган сиёсий қурилиш дастурини белгилади.

www.arxiv.uz 3 савол. Мухолиф партиялар ва ҳаракатлар демократик жамият қуришнинг зарурий шарти 80 – йилларнинг охирларидан бошлаб Ўзбекистонда бир қатор ижтимоий ҳаракатлар пайдо бўлди. Мустақиллик йиллари мамлакатимизда 5 та сиёсий партия ташкил топди. Ўзбекистон Халқ демократик партияси 1991 йил ноябрда фаолият кўрсатиб, ўз сафида 420 мингдан зиёд аъзони бирлаштирган. Олий мажлиснинг 69 та депутати – унинг аъзоларидир. “Ватан тараққиёти” партияси 1992 йил май ойида тузилган бўлиб, унинг сарфларида 35 мингдан ортиқ аъзо бор. Унинг 14 аъзоси Олий Мажлис депутати, “Адолат” социал – демократик партияси 1995 йил февралда ташкил топган бўлиб, 30 мингдан ортиқ аъзоси бор. Олий мажлисда 47 депутатдан ташкил топган ўз фракциясига эга. “Ўзбекистоен Миллий Тикланиш демократик партияси” 1995 йил июнда ташкил топган. Сарфларида 6 мингга яқин аъзоси бор. 1998 йил “Фидокорлар” миллий – демократик патияси ташкил топди. Шунингдек, Республикасида 1995 йил июн ойида таъсис этилган “Халқ бирлиги” ҳаракати ҳам мавжуд. Бу пария ва ҳаракатларнинг ҳар бири жамиятда маълум қатламларининг сиёсий, ижтимоий, иқтисодий ва маънавий қарашларини ва вакиллик органлари сайловларига иштирок этадилар ва қонун доирасида фаолият кўрсатадилар. Шунингдек, бу партиялар сайланган депутаталри орқали қонун чиқариш жараёнида иштирок этадилар. Мамлакатимизда партия ва ҳаракатлардан ташқари 200 га яқин касаба, тадбиркорлар, ёшлар, фаҳрийлар каби ижтимоий уюшмалари ҳам мавжуд. Булар орасида энг оммавийси касаба уюшмалари бўлиб, таркибида 7,5 млн аъзо бор. Ўзбекистон ҳаётида ёшларнинг ўрни беқиёсдир. 1991 йил охирида Ўзбекистон ёшлар иттифоқи тузилган. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 1997 йил 7 январ фармони билан иқтидорли ёшларни хориждаги илғор тараққий этган олийгоҳларда билим олишларини тайёрлаш, ташкил этиш учун “Умид” жамғармаси тузилди. Ҳозирги кунда 2300 жамоат бирлашмалари ва нодавлат ташкилотлари фаолият кўрсатмоқда. Президент И.А.Каримов “Бу ташкилотлар фақат хайрия ва муввақат муассасаларига

www.arxiv.uz айланиб қолмасдан демократик қадриятларни, кишиларнинг қонуний ҳақ – ҳуқуқларини ва эркинликларини ҳимоя қилишлари керак, деб вазифа қўйди. Ўзбекистон Республикаси 120 дан ортиқ миллатлар ва элатларни бирлаштирган кўп миллатли давлат. Бугунги кундареспубликада яшовчи ҳар бир фуқаро миллати келиб чиқиши, дини ва ирқидан қатъий назар тенг ҳуқуқ ва имкониятларига эга. Айнан мана шу тамойил миллий сиёсатимизнинг асосини ташкил этади. Республикадаги барча миллатларни ривожланишига катта эътибор қаратилиб, уларнинг тили ва динини ҳурмат қилиш, миллий ва халқ анъаналарини сақлаш, эркин ва ҳар томонлама тараққиётни таъминлаш мақсадида 80 та миллий марказлар ташкил этилган. буларнинг фаолиятини 1993 йил январида ташкил этилган Республика байналмилал маданий маркази бошқариб боради. Республикамизда миллатлараро муносабатларда барқарорликка эришилган, бу Ўзбекистонда демократик жамият қуришнинг гаровидир. Миллат ва элатларга ўзаро ҳурматда бўлиш – жамият маънавий баркамоллигининг белгисидир. Бу ҳолат давлатдаги миллий барқарорликдан ташқари, бу барқарорликнинг янада мустаҳкамланиши учун замин яратади. Ҳозирги босқичда жамиятнинг демократиялашувида “тўртинчи ҳокимият” – матбуотнинг аҳамияти каттадир. 1997 йил Республикамизда 8 тилда 495 та газета, 1844, 2 минг нусхада, 113 та журнал, 820 минг нусхада нашр этилган. Оммавий ахборот воситаларини демократиялаштириш ва қўллаб – қувватлаш мақсадида ижтимоий – сиёсий жамғарма ташкил этилган. Республикамизда журналист кадрларни, айниқса, халқаро журналистларни тайёрлашга катта эътибор берилмоқда. Бу борада 1999 йил март ойида Вавзирлар Маҳкамасининг Ўзбекистонда журналист кадрларни тайёрлашни, Тошкент Давлат университетининг журналистика факультети ва жаҳон тиллар университетида марказлаштириш катта аҳмият касб этади.

www.arxiv.uz Адабиётлар: 1. И.А.Каримов Ўзбекистон – бозор муносабатларига ўтишнинг ўзига хос йўли. Т. Ўзбекистон 1993 й. 2. И.А,Каримов Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли. Асарлар 1 жилд Ўзбекистон 1996 й 3. И,А,Каримов Ўзбекистон XXI аср бўсағасида ... Т., “Ўзбекистон” 1997 й. 4. И.А.Каримов Тарихий хотирасиз келажак йўқ. Т., Ўзбекистон 1998. 5. И.А,Каримов Баркамол авлод орзуси. Т., Ўзбекистон 1999 й. 6. И,А,Каримов Ўзбекистон XXI асрга интилмоқда. Т., Ўзбекистон 1999 й. 7. Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. Т., “Ўзбекистон” 1992 й. 8. Ватан туйғуси. Т., Ўзбекистон 1996 й. 9. Давлат, жамият, оила ва ёшлар тарбияси муаммолари. Т., “Ўзбекистон” 1997 й.

Похожие

Узбекистонда давлат мустакиллигининг кулга киритилиши. Хукукий демократик давлат ва фукаролик жамияти асосларининг барпо этилиши

Узбекистонда давлат мустакиллигининг кулга киритилиши. Хукукий демократик давлат ва фукаролик жамияти асосларининг барпо этилиши

Мустақил Ўзбекистон давлатининг барпо этилиши

Тараққиётнинг ўзбек модели, уни ҳаётга татбиқ этиш борасида эришилган ютуқлар

Бошқарув асосларининг шаклланиши ва давлатларнинг ташкил топиши