- Главная страница
- Рефераты
- История
- Rimda Ijtimoiy-iqtisodiy hayot. Qulchilik. Kolonlar Kolumella “Qishloq xo`jaligi to`g`risida”, 1, 1-9; 11, 111, 3
Rimda Ijtimoiy-iqtisodiy hayot. Qulchilik. Kolonlar Kolumella “Qishloq xo`jaligi to`g`risida”, 1, 1-9; 11, 111, 3
![www.arxiv.uz amalga oshirishlari lozim. 5. Konsullar urushga tayyorlanishda va umuman harbiy yurishlarda 1 [144] deyarli yakka hokimiyatga egalar. 6. Axir ularga ittifoqchilardan nima lozim topilsa, hammasini talab qilishga ruxsat berilgan, harbiy tribunlarni tayinlashga, xizmatga yaroqlilarni tanlab askarlarni to`plash. 7. Buning ustiga, ular harbiy lagerda ularga bo`ysinadiganlardan har qanday kishini jazolash hukmiga ega. 8. Shuningdek davlat xazinasidan qancha talab qilsa, shuncha pulni sarflash ularni ixtiyorida, ularning orqasidan, ularning har qanday ko`rsatmalarini bajarishga tayyor kvestorlar yuradilar. 9. Shunda agar kimdir bu hokimiyatga e`tiborini qaratsa (Rimda ) davlat monarxiya va podsholik deb aytishi mumkin… VI. 13. 1. Senatni ixtiyorida eng avvalo xazina turadi. Chunki u, barcha kirim va chiqimga to`la xo`jayinlik qiladi. 2. Kvestorlar senatni ruxsatisiz hech qanday ehtiyojga konsullar talab qilganidan tashqari hech nima bera olmaydilar. 3. Va boshqalarga qaraganda eng muhim xarajat senzorlar har besh yilda bir marta jamoat inshootlarini ta`minlash va qurishga sarflanadigan va boshqalarga qaraganda katta va eng muhim xarajatga, senat xo`jayinlik qiladi va unga senzorlarga ruxsat senat tomonidan beriladi. 4. Shunday tarzda Italiyada sodir etiladigan va davlat tekshiradigan barcha jinoyatlar: xoinlik, fitna, zaharlash, mo`miyolash, o`ldirish kabilarga senat xo`jayinlik qiladi. 5. Bundan tashqari Italiyada alohida odam yoki polis tortishuvini yechish, jazolash, yordam yoki himoyaga muhtoj bo`lsa, bu ishlarda senat chiqadi. 6. Agarda Italiyadan tashqariga kimgadir kelishuv uchun (yordamga) chaqirish uchun, ( nimagadir) ruxsat uchun, urush e`lon qilish uchun bu to`g`risida senat g`amxo`rlik qiladi. 7. Shunday tarzda Rimga elchilik kelsa, ulardan kimni qabul qilish va kimga qanday javob berish kerakligiga senat javob beradi. Yuqorida aytilgan ishlarda xalq mutlaqo hech qanday qatnashmaydi. 8. Shunday tarzda, kimdir Rimga konsul bo`lmagan paytda kelsa, davlat to`la aristokratik ko`rinadi. 9. …Barcha ishlar bilan (rimliklarda ) senat rahbarlik qiladi. VI. 14. 1. Shuning uchun, davlatda hokimiyatni qaysi qismi xalq qo`lida 1](/data/documents/d1d1a862-2334-457a-a96a-7e2c206c51b3/page-6.png)
![www.arxiv.uz deb asosli so`rash mumkin. 2. Shu vaqtda senat aytilganga binoan, barcha ishlarga, har-xil kirim –chiqimlarni boshqarganda konsullar bosh qo`mondon sifatida urushda tayyorlanishda va harbiy yurishlarda cheklanmagan hokimiyatni egalladilar.3.Shu bilan birga xalqni ishtiroki uchun, hatto juda kuchli qatnashuvi uchun o`rin qoladi. 4. Chunki davlatda faqat xalq mukofotlash va jazolash hokimligiga ega, shu bilan birga podsholiklar va ozod davlatlar, umuman insoniyatning mavjudligini sharti mukofotlar va jazolar bilan yshlab turish yotadi. Digestlar Podsholar haydalgandan keyin, ikki konsul ( lavozimlari ta`sis qilindi) , qonun asosida ular oliy hokimiyatdan foydalandi. Ular davlat to`g`risida juda g`amxo`rlik qilganliklari uchun shunday deb ataldilar. Ular o`zlariga butun podsho hokimiyatini o`zlashtirib olmasliklari uchun, qonun bo`yicha ularga nisbatan prvokatsiya huquqi va ular xalqning buyrug`isiz rim fuqarosini o`lim jazosiga hukm qilmasliklari uchun; ularga faqat ushlash va kishanga hukm qilish qoldirildi. An`anaga ko`ra, qonun senturiy komisiyalarida er. avv. 509–yilda qabul qilingan 2 [146] huquqi belgilangan edi va ular xalqning buyrig`isiz rim fuqarosini o`limga hukm qilmasliklari uchun; Ularga faqat ushlash huquqi va hukm qilish huquqi qoldirilgan edi. Keyin Senzni allaqachon o`tkazish kerakligi uchun konsullarda bu (vazifa) majburiyatni bajarish uchun, vaqt yetmaganligi sababli senzorlar ta`sis etilgan edi. Keyin xalqda yuksalishi bilan qo`shinlar bilan tez-tez va juda shafqatsiz urushlar boshlanib ketganda, vaziyat tazyiqi ostida katta hokimiyatga ega bo`lgan lavozimni kiritishga qaror qilingan edi va shu tarzda diktatorlar ta`sis qilingan edi, ular provakatsiyaga tegishli emas edilar va hatto o`lim jazosiga hukm qilish huquqiga ega edilar. Bu lavozim oliy hokimiyatga ega bo`lganligi uchun 6 oydan ortiq egallash mumkin emas edi. Bu diktatorlarga (yordamchilar sifatida) otliqlar boshlig`i (qo`shib) 2](/data/documents/d1d1a862-2334-457a-a96a-7e2c206c51b3/page-7.png)
![www.arxiv.uz biriktirildi… O`sha vaqtlarda taxminan podsholar haydalgandan o`n yetti yil keyin plebeylar patrusiylardan ketib qolganlarida, ular Muqaddas tog`da turib plebeylar lavozimli shaxslarini o`zlariga saylaydilar. Plebiylar tribunlar deb ataldi, chunki qachonlardir xalq 3-tribga bo`lingan edi. Ularning har biridan bir (tribun ) saylanar edi, chunki ( barchani) saylash triblar 3 [148] bo`yicha o`tar edi. Plebeylar o`z qarorlarini saqlaydigan ibodatxonalarni, kimdir kuzatishi uchun plebs tarkibidan edil deb ataladigan ikki mansabdor shaxs ta`sis etildi. Keyin Erariy o`sib borishi bilan unga qarash uchun xazinani boshqaradigan kvestorlar ta`sis etildi. Ular pul mablag`lari izlab topish va saqlash maqsadida saylanganlari uchun shunday deb ataldilar. Keyin, plebeylardan konsullar saylashga qaror qabul qilinganda, ularni har ikki toifadan saylay boshladilar. O`shanda patritsiylar qandaydir afzalliklarga ega bo`lishlari uchun patritsiylardan ikki mansabni ta`sis etishga qaror qilindi. Qurul edillari shunday tashkil etilgan edilar. Konsullar qo`shni xalqlar bilan urushlarga chaqirilganlari sababli, Rimda huquqni hech kim amalga oshirmas edi, pretor ham saylansin deb aytildi, chunki u shaharda sudni amalga oshirdi. Oradan bir necha vaqt o`tgach, bu pretor yetarli bo`lmadi, chunki Rimga peregrinlarningjuda katta oqimi keldi va o`rnashdi, boshqa pretor saylandi, nomini peregrinlar orasidagi sud ishlarini ko`p qismini ajrim qilgani uchun o`sha nomni oldi. Sardiniya olingandan keyin, Sitsiliyadan keyin 4 [153] hamda Ispaniya 5 [154] olingandan keyin va Narbon provinsiyasidan keyin qancha provinsiya Rimga bo`ysungan bo`lsa, shuncha pretor saylandi, ular qisman shahar, qisman provinsiya ishlari bilan shug`ullandilar. 3 4 5](/data/documents/d1d1a862-2334-457a-a96a-7e2c206c51b3/page-8.png)
![www.arxiv.uz Varron Latin tili to`g`risida V, 80: Pretor deb, huquqni amalga oshiradigan qo`shinga boshliq bo`l;adigan kishiga aytiladi. V, 81: Kvestorlar o`z nomlarini tadqiqot, izlab topish so`zidan oldilar; bular jamoa xazinasini yig`adi, qidiradi va yovuz ishlarni tekshiradi, buni endi jinoiy ishlar bo`yicha triumvirlar qiladilar. V, 155: Komisiya (joy) deb, uyerga kuriya sababli ajrimlarni o`tkazish uchun kuriya yig`ilishlari o`tkazishga to`planadilar. Sekst Pompey Fest. So`zlarni ahamiyati to`g`risida Munitsipiy fuqarosi bu, munitsipiyda ozod tug`ilgan kishi. Hamda boshqa xalqqa mansub bo`lib, fuqarolik burchini bajaradigan kishi. Hamda munitsipiy fuqarosidan qullikdan ozod bo`lgan kishi. Munitsipiylarni fuqarolari yana kim boshqa fuqarolikga ega bo`lib, rimliklarga qo`shilgan kishi, unga magistraturani egallashga ruxsat berilmas edi, faqat bir qism fuqarolik majburiyatlarini bajarishga ruxsat berilar edi, Qum 6 [155] , Atserki 7 [156] , Atellaaholisi rim fuqarolari edilar, qo`shinga xizmat qilar edilar, lekin faxrli lavozimlarni egallamas edilar. Rim huquqshunoslari munitsipiylar to`g`risida Munitsipiylar fuqarolari va ko`chib kelganlar to`g`risida I. Ulpian, III asr. Munitsipiy fuqarosi kelib chiqishi bo`yicha yoki erkinlikga chiqarishdan keyin, yoki o`g`il qilib olish orqali bo`lishi mumkin. So`z ma`nosiga ko`ra munitsipiy fuqarolari deb davlatga qabul qilingan fuqarolik majburiyatlarini boshqarishga ishtirok etadigan, biz bilan fuqarolik majburiyatlarini ijro etadiganlarga aytiladi, lekin hozir biz boshqa ma`noda alohida shaharlarni, misol uchun Kapuya va Puteola fuqarolarini munitsipiylar fuqarolari deb aytamiz. Bu holda kimni ota-onasi Kapuya fuqarosi bo`lsa, u 6 7](/data/documents/d1d1a862-2334-457a-a96a-7e2c206c51b3/page-9.png)
