Ikkinchi jahon urushi yillar (diplomatiya fani) - История - Рефераты

Ikkinchi jahon urushi yillar (diplomatiya fani)

Загружено в:

26.09.2022

Скачано:

0

Размер:

39.5 KB

Ikkinchi jahon urushi yillar (diplomatiya fani) Reja: 1. Urushning boshlanishi. 2. G`arbiy Yevropada Germaniya agressiyasi. 3. Germaniyaning sobiq SSSR ga bostirib kirishi. 4. Antigitler kollissiyasini tashkil etilishi. 5. Urush harakatlarining borishi. 6. Urushning tugashi va uning natijalari.

1939 – yilning yozida Germaniya urushga tayyorgarlik ko`rishni tugatdi. Myunxen tajribasi va chexoslavakiya bosqiniga asoslanib Gitler polsha ittifoqchilari Buyuk Britaniya va Fransiya tomonidan Germaniyaga qarshi urush e`lon qilinmasligi yoki har qanday holatda ham ular Polshaga yordam bermaydi deb hisoblardi. 1939 – yilning 1- sentabrda Germaniya Polshaga bostirib kirdi, 1939 – yil 3 – sentabrda Buyuk Briytaniya va Fransiya Germaniyaga qarshi urush e`lon qildi. Ikkinchi jahon urushi boshlandi. Italiya “urushda qatnashmaydigan ittifoqchi” pozisiyani egalladi. AQSH o`zini har sohada betaraf deb e`lon qildi. Hajm va texnik jihatdan Ustunlikka ega bo`lgan nemis qo`shinlariga Polsha armiyasi qarshilik ko`rsata olmadi. 17 – 18 – sentabrda Polsha hukumati va harbiy boshqaruvi Ruminiya hududiga ko`chib o`tdi. 28 – sentabrda nemis qo`shinlari Varshavani egallab, oktabr boshlarida Polsha qo`shinlarini butunlay tor – mor etdi harbiy harakatlar to`xtatildi, Polsha mag`lubiyatga uchradi. Fransiya va Angliya Germaniyaga urush e`lon qilsada, hech qanday harbiy harakatlar olib bormadi. Buning oqibatida G`arbiy frontda “g`alati urush” olib borilar edi. 1939 – yilning 17 – sentabrda sirli protocol sovet – german bitimida qabul qilingan bo`lib, unga ko`ra sobiq SSSR armiyasi G`arbiy Ukraina va G`arbiy Belorusiyaga olib o`tildi. Sovet qo`shinlari taxminan “Kerzon liniyasida” to`xtashdi, bu 1919 – yilda Polshaning sharqiy chegarasi sifatida aniqlangan edi. 1939 – yilning 28 – sentabrida sobiq SSSR va Germaniya tomonidan tuzilgan “Do`stlik va chegara” shartnomasiga ko`ra sovet qo`shinlari va nemis qo`shinlari chegaralari San daryosi va G`arbiy Bug`da belgilangan edi. Polsha yerlari Germaniya Okkupasiyasida qolib, Ukraina va Belorussiya yerlari sobiq SSSR ga tegishli edi. Sovet – German shartnomasi tuzilishi, 1939 – 40 yillardagi Sovet – fin urushi, 1940 – yilda sobiq SSSR ni Millatlar Rigasidan chiqarilishi, Angliya va

Fransiya pozisiyasi, AQSH ning betarafligi – antiharbiy harakatlarga talofat etkazib, xalqaro vaziyatni keskinlashtirdi. 1940 – yil aprelda Daniya va Norvegiya okkupasiya qilindi. 10 – maydan 22 – iyungacha Golllandiya, Belgiya va Fransiya okkupasiyaga aylantirildi. Angliya, Fransiya va Italiya urush e`lon qildi. Parij “ochiq shahar” deb e`lon qilinib, nemislarga jangsiz topshirildi. Fransiyaning o`zi ikki zonaga: okkupasiya qilingan (shimoliy va markaziy qismlar) va (janubiy qism Marshal Petena rejimi) okkupasiyalarga bo`lindi. Buyuk Britaniya siyosatida N.Chembrlen o`rniga Chinston Cherchil boshchiligidagi koamision hukumat kelib, Buyuk Britaniyani nemis qo`shinlaridan himoya oboronasi tashkil qildi. Angliyani varvarlik yo`li, bombardimon qilish sindirish rejasi amalga oshmadi. Britaniya orollariga bostirib kirish rejasidan voz kechildi. 1939 – yildayoq AQSH betaraflik qonunini ishlab chiqib, jang qiluvchi mamlakatlar qurol va harbiy materiallar sotib olish uchun imkoniyat yaratdi. 1941 – yilning 11 – martida AQSH dap end – lizi qonuni, ya`ni Amerika uchun muhim bo`lgan davlatlarga qarzga va ijaraga qurol – yarog` etkazib berishdan iborat edi. AQSH ning bu qonuni Angliya uchun juda foydali bo`ldi va juda katta madad oldi. 1940 – yilning sentabrida Germaniya, Italiya va Yaponiyaning harbiy iqtisodiy ittifoqi, siyosiy uchlik pakti imzolandi. Bu vaqtda harbiy harakatlar Afrika va O`rta Yer dengizida olib borilar edi. Shimoliy sharqiy Afrikada Italiyaning Britaniya armiyasi tomonidan engilishi bilan Germaniya Liviyaga qo`shinlarini tashladi. Nemis qo`shinlari italyan qo`shinlari bilan birgalikda britaniyaliklarni Egipit chegaralarigacha surib tashladi. 1941 – yilning aprelida Germaniya Janubi – sharqiy Yevropada o`z nazoratini o`rtandi. Ruminiya, Vengriya, Yugaslaviya va Germaniya bosib olindi. Bolgariya nemis qo`shinlari kiritilib, Uchlik pakti qo`shib olindi. Shunday qilib SSSR ni bosib olish uyushmalari tuzildi, 1941 – yil 22 – iyunda Germaniya tuzilgan tinchlik shartnomasini buzib, urush e`lon qilmasdan sobiq SSSR ga bostirib kirdi.

Qurolli kuchlardagi parokandalik, armiya ichki sostavidagi ommaviy repressiya, Germaniya bilan tuzilgan shartnomaning mavjudligi uchun g`aflatda qolish natijasida, urushning dastlabki yillarida sobiq SSSR mag`lubiyat chegarasida turar edi. Lekin katta ichki imkoniyatlardan, resurslardan foydalangan holda sobiq SSSR urushda qattiq zarbalar bera boshladi. Butun urush davomida sovet – german fronti asosiy hal qiluvchi kurashga aylandi. Qator og`ir janglar, jumladan, Moskva atrofidagi jang, Leningrad qamalining ochilishi, Stalingrad, Krus janglarida nemis qo`shinlari mag`lubiyatga uchradi. Bu janglarda nemis harbiy mashinalari tor – mor etilib, urushning taqdiri hal bo`la boshladi. Germaniyaning sobiq SSSR ga bostirib kirishdan keyin antigitler koalizasiyasi tuzila boshladi. Bu koalizasiya tarkibiga sobiq SSSR, AQSH va Buyuk Britaniya kirib 1942 – yilda to`liq tashkil etildi. Nemis qo`shinlarini 1943 – yil yozidagi Kurs janggida tor – mor etilishi va Italiya kopitulyasiyasi, ya`ni ingliz- amerika qo`shinlari tomonidan Sisiliya va Appenin yarim orollari bosib olinishi fashistmilitar blokining mag`lubiyatiga asos bo`ldi. Asosiy harbiy harakatlar Yevropa kontinentida Bo`lsada, Afrika va Tinch okeanida ham urush qizib ketdi. 1941 – yil 7 dekabrda yapon aviasiya AQSH ning Pyotr – Xarbor (Gavvaya orollarida joylashgan) harbiy dengiz bazasini bombardimon qildi. Janubiy va G`arbiy Xitoy va Hindiston ishg`ol etildi. Lekin 1942 – yilning may – iyun oylarida AQSH, yapon qo`shinlariga qattiq zarbalar berdi. Yaponiya harbiy dengiz kuchlari qudrati tor – mor etilib, Tinch okeani soxillarida himoyaga o`tdi. Nemis qo`shinlarining asosiy kuchi sovet – german flotida ekanligidan, 1942 – yilda Britaniya Afrikaga yurish qildi. Yaqin Sharq mamlakatlaridagi nemislar tazyiqi likvidasiya qilindi. 1943 – yil mayda Shimoliy Afrikadagi italiyan – nemis qo`shinlari batomom surib chiqarildi. 1943 – yil 28 – noyabr 1 – dekabrdagi Texron konferensiyasi va AQSH, sobiq SSSR va angliya hukumat boshliqlari ikkinchi frontni 1944 – yil mayda G`arbiy Yevropada Fransiyada ochishni mo`ljallashdi. Lekin ittifoqchilarning qo`shinlarini kuchirish cho`zilib ketdi. 1944 – yilning birinchi yarmida sovet

qo`shinlari qator harbiy operasiyalar uyushtirishdi. Ikkinchi frontni ingliz – amerika ittifoqchi qo`shinlari Normandiyada (Fransiyada) o`rnashib olib, sharqqa siljiy boshladilar. 1944 – yilning oxirida ittifoqchilar nemis qo`shinlarini Fransiya. Belgiya va Markaziy Italiyadan quvib chiqarishdi. 1944 – yilning ikkinchi yarmi va 1945 – yilning boshlarida Janubiy – Sharqiy va Markaziy Yevropa davlatlari sovet qo`shinlari tomonidan ozod etildi. Germaniyaning ittifoqchilari Ruminiya, Bolgariya, Finlyandiya, Vengriya davlatlari izolyasiya qilindi. 1945 – yilning fevralda harbiy harakatlar Germaniya hududilariga kuchib o`tdi. 1945 – yil 4 – 11 fevralda Qrimda (Yampa) Konferinsiyasida sobiq SSSR, AQSH va Buyuk Britaniya hukumati rahbarlari qatnashdi. Konferensiyada ittifoqchilarning keyingi harbiy harakatlari, Germaniya kapitulyasiyasidan keyin nazorat qilish shakllari va usullariga oid masalalar ko`rib chiqildi. Sobiq SSSR 2 – 3 oy muddatdan keyin, ya`ni Germaniya kapitulyasiyasidan keyin Yaponiya bialn urush olish majburiyatini oldi. Uchta davlat kelishuviga ko`ra 1945 – yil 25 – aprelda San –Fransiskoda ochilgan konferinsiya Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT)ni tashkil topishiga asos bo`ldi. Umumbashariy tinchlikni qo`llab – quvvatlash vazifasi Xavfsizlik Kengashiga yuklatildi. 1945 – yil aprelda Sovet qo`shinlari Berlinda hal qiluvchi yurishlar boshladi. G`arbdan ingliz- amerika qo`shinlari kirib bordi. Ittifoqchilar qo`shini 1945 – yil 25 – aprelda Elba daryosi yonida Torgau shahrida uchrashishdi. 1945 – yil 29 – aprelda Shimoliy Italiyadagi nemis qo`shinlarini kaputulisiya qilindi, “Saoo Respublikasi” butunlay yo`q qilindi, Mussalini partizanlar tomonidan otib tashlandi. Germaniya poytaxti sovet qo`shinlari o`rab olib, 2 – may kuni shturm bilan butunlay egalladilar. 1945 – yil 8 – mayda german hukumati Germaniya kaputulyasiya qilish aktini imzoladi. German qo`shinlarining bir qismi Praga hududlarida harbiy harakatni davom ettirar edi, Sovet qo`shinlarining qattiq zarbalaridan keyin ular butunlay tor – mor etildi. 1945 – yil 9 – mayda Praga ozod etildi. Yevropadagi harbiy harakatlar to`xtatildi.

1945 – yil 17 – iyunda, 2 – avgustda Berlin yaqinida Postdam shahrida uchta davlat sobiq SSSR, AQSH va Buyuk Britaniya boshliqlari konferensiyasi bo`lib o`tdi. Postdam konferensiyasi urushdan keyin holatiga oid masala markaziy o`rin egalladi. ittifoqchilarGermaniyani to`liq qurollansizlantirib va dekilitarizasiya qilish, fashistlar partiyasini yo`qotish, harbiy jinoyat boshliqlarini sudga berish, Germaniyada so`z, nashr, din erkinligi, erkin kasaba uyushmalari, demokratik partiyalar faoliyatini tashkil qilishni kelishib oldilar. 1945 – yilning martida ingliz- amerika qo`shinlari, Yaponiyaga qarshi Tinch okeani sohilllarida va Osiyoning Janubiy – Sharqida harbiy harakatlar olib borishib muvafaqqiyatga erishdilar. Sobiq SSSR o`z majburiyatini bajarish uchun 1945 – yilning 9 – avgustida Yaponiyaga qarshi urush olib bordi. Sovet qo`shinlari bilan MXR harbiy kuchlari hamkorlikda Kvantun armiyasi tor – mor etildi. Shimoliy – sharqiy Xitoy, Shimoliy Koreya, Janubiy Sararin va Kuril orollari Yapon qo`shinlaridan tozalandi. 6 – 9 avgustda Amerika avyatsiyasi Yaponiyaning xirosima va Nagasaki shaharlariga atom bombasi tashladi. Yadro qurolini ishlatish uchun zaruriyat yo`q edi. Shunday ham Yapon armiyasi mag`lubiyatga uchragan edi. Ikkinchi jahon urushi insoniyat tarixida eng og`ir va qonli urush edi. U XX asr tarixida to`ntarilish bosqichi hisoblanadi. Urushning asosiy natijasi fashizm ustidan qozonilgan g`alaba edi. Urush davomida kolonial sistema inqiroziga yuz tutdi. Xalqaro maydonda sobiq SSSR ning mavqei ko`tarilib ketdi. Kuchli g`abiy hukumatlaridan faqat AQSH urushdan juda kuchayib ketdi. Ikkinchi jahon urushi natijasida xalqaro siyosiy maydonda kuchlar hamtengligi jiddiy o`zgarish ketdi.

Adabiyotlar: 1. Vitoraya mirovax voyna. Kraykaya istoriya. M., 1984. 2. Mejdunarodnie otnoshenix posle vtoroy mirovoy voyne. T., M., 1962 – 1965., 22. 3. Istorix diplomatix. T. III, IV–V (1974). 4. Milliy istiqlol g`oyasi: asosiy tushunchalar va tamoyillar. T., 2000. 5. Grotsit G. O. O prave voyne I mira. M., 1956.

Похожие

Ikkinchi jahon urushi arafasida xalqaro munosabatlar va diplomatiya

Ikkinchi jahon urushi yillarida Qashqadaryo

Ikkinchi jahon urushi davrida xalqaro munosabatlar va diplomatiya (1939–1945 yy.)

Yevropa va amerika mamlakatlari ikkinchi jahon urushi yillarida

Birinchi jahon urushi davrida xalqaro munosabatlar va diplomatiya (1914–1918 yy.)