XVII- асрда Италия санъати - Искусство - Рефераты

XVII- асрда Италия санъати

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

37 KB

XVII- асрда Италия санъати Италия ХVII - аср мобайнида Европадаги муҳим марказ сифатида донг чиҳарди. Бу ерда шаклланган ва ривожланган кўплаб бадиий-услубий йўналишлар Италиядан ташқарида ҳам шуҳрат қозонди. Меъморликда ҳажм жиҳатидан катта, шакл жиҳатидан сержило ва кўркам бинолар, безакка бой интерьерлар, ҳайкалтарошлик ва рангтасвир серхаракат , хис туё-уларга бой асарлар яратилди. ХVII - аср санъатининг шу фазилатларининг кўп томонлари меъмор ва ҳайкалтарош, ажойиб декоратор Жованни Лоренцо Бернини (1598-1680) ижодида ўз ифодасини топди. Римдаги авлиё Петр соборининг олдидаги катта майдон ва уни ўраб турган устунлар қатори шу санъаткорнинг шоқ асаридир. Бернини Неапол шаҳрида ту-илди. Шу ерда отасидан санъат сирларини ўрганди. 9 ёшида мармарда одам боши ҳайкалини ишлаб, кўпчиликни қайратлантирди. 25 ёшда эса католик Римнинг мақобатли биноси авлиё Петр ибодатхонасининг бош меъмори этиб тайинландиУнинг қурилишига якун ясаб ягона йирик мақобатли меъморлик мажмуасини яратди. ( Расм. 72 Авлиё Петр собори). XIV асрда қурила бошланган. Уни қуришда Модерн, Браманте, Микеланджело иштирок этишган. Бернини ана шу машҳур ибодатхона олд томонида фаввора ва обелискли майдон яратиб, уни устунлар қатори билан улу-ворлаштирди. Натижада, собор кўринишидаги тантанаворлик ортди. Бу майдондан ибодатхона яхлит ва улу-вор бўлиб кўринади. Ибодатхонанинг икки томонидаги устунлар қатори томошабинни «гўё қучоғини очиб» (Л.Бернини) кутиб олаётгандек бўлади. Майдон бадиий пластик - визуал ташкил этилиши, айниқса, эътиборга молик. Майдон трапеция ва эллипсимон майдончалардан ташкил топган. Бу икки майдончада идрок этилганда горизонтал текистликдаги трапеция ва эллипс гўё ва айлана бўлиб кўринади. Бундан майдон ҳажми катталашаётгандек туюлади. Бернинининг декораторлик санъати Авлиё Пётр ибодатхонасининг ички интеръерларида

ўз ифодасини топган.Турли шакл ва расмлар ибодатхона девор,плафон ва равоқларини безаб интеръерга афсонавий мазмун киритади. Бернини ҳайкалтарош сифатида машҳур бўлиб, барокко ҳайкалтарошлигининг типик вакилидир. Унинг «Давид», асари, машҳур. ( Расм 73.«Давид»). Унда афсонавий қаҳрамон Давиднинг жангга кириб, қўлидаги тошни душманга отиш олдидаги важоҳати жуда ҳаётий тасвирланган. Давиднинг кескин бурилган гавдаси, таранг тортилган мушаклари, қаттиқ хисилган лаби, тўзиб кетган сочи ва бир нуқтага тикилган кўзларида унинг руҳий ҳолати акс этган. ХVII- аср Италия санъатида мақобатли рангтасвир ривожланди, дастгоҳ рассомликнинг намуналари яратилди. Сарой ва черков бино деворлари серҳаракат, кўп фигурали, мураккаб ракурсли ёрқин бўёқларда ишланган мифологик ва диний мавзудаги расмлар билан безатилди. Айниқса, шипларга ишланган расмлар ўзининг ниҳоятда динамик ва ҳаяжонли композициялари билан кишини қайратлантиради. Расмлардаги фазовий кенглик ва чексизлик, ундаги акс этган воқеалар асарга динамик ҳаракат бахш этади. Бу ривожланишни даврнинг машҳур рассом ва меъмори Пьетро да Картона (1596-1669) ижодида ҳам кўриш мумкин.(Расм 74 Плафон расми.) Унинг ижодида Италияда рангтасиврига хос борокко намоён бўлган. Унинг Римдаги палацциоси шипига ишланган расмлари ниҳоятда таъсирчан ва сербезакдир. Рассом ўз асарларида перспективанинг иллюзион имкониятлари ва фазовий кенглик, нур-соянинг кучидан унумли фойдаланади. Шу жиҳатдан, у кейинчалик Европа мақобатли-декоратив рангтасвирига сезиларли таъсир ўтказади. Европа реалистик рангтасвирнинг ривожланишида италиялик санъаткорлар муҳим роль ўйнади лар . Бунда, шубқасиз, Микеланжело Меризи да Караважо (1573-1610) ижоди алоҳида ўрин ни эгаллайди. Караважо қисқа умр кўрганига қарамай Европа реалистик санъат тараққиётига кучли таъсир ўтказади. Ломбардиянинг кичик караважо шаҳарчасида меъмор оиласида дунёга келди. Тасвирий санъат асосларини

дастлаб Миланда ўрганди. Тахминан 1590 йилларда Римга кўчиб келди. Бу ерда рассомларга ёрдамчи бўлиб, ишлаб кун кўрди. Сўнг ўз асарларини сотишга ҳам муваффақ бўлиб, йирик асарлар ишлай бошлади. Караважо ўз ижодида халқ ҳаётига мурожаат қилди, ёшлар, масқарабоз ва лўлилар ҳаётидан композициялар яратди. Европа санъатида биринчи бўлиб натюрморт ( « Мевали сават » , 1596) жанрида мустақил асар ишлади . Караважонинг дастлабки йирик асарларидан бири «Лютначи» 1595 йили яратилган бу рангтасвирда рассом ижодининг ўзига хос жиҳатларини, унинг рангтасвир санъатидаги ислоҳатларини намоён бўлади. (Расм.75.«Лютначи» ). Рассом реал борлиқни ҳақиқий санъат манбаи деб уни айнан кўчирмайди, балки энг муҳим ҳарактерли томонларини бўрттириш, кучайтириш ҳисобига ходисаларни таъсирли санъат шакли даражасига кўтаради. Рассомнинг ҳар бир буюм хусусияти ва фактурасини ишонарли тасвирлаши эса асарнинг таъсирчанлигини ошириб, унинг мазмунини чуқурлаштиради. Образдаги руҳий ҳолат, чизиқлар пластикасининг гўзаллиги, кескин нур-соя ўйини асарни оддий ҳаётдан кўчирма эмаслигини билдириб туради. Рассом ўз асарларида нур- соя қарама-қаршилигига ҳам эътибор беради. Асосий образларни ёру- лантириш ҳисобига биринчи планга чиҳариш, орка планнинг кўпинча тўқ-қорамтир гаммада ҳал этилиши композицияга ўзига хос фазовий кенглик киритади. Рассомнинг бу услуби, кейинчалик Европа санъатида «ертўла рангтасвири», «музей рангтасвири» деб номланган рангтасвирнинг ривожланишига замин яратди. Рассом ижодига тахлид қилувчилар ва унинг ишлаш услубидан фойдаланиб асар яратган рассомларни «караважистлар,йўналишни караважизм деб юритилди.

Адабиётлар: 1. Абдуллаев А.А. санъат тарихи Т. 1991. 1. Апухтин О.К. Тасвирий санъат ҳақида сухбатлар Т.1961. 2. Азимова Б,Ражабов Р, Абдирасилов С. 3. Тасвирий санъатга оид аташамарнинг изоҳли луғати Т 1994. 4. Булатов С.С. Ўзбек халқ амалий безак санъати. Т. 1991. 5. Булатов С.С.Амалий санъат қисқача луғоти. Т. 1992. 6. Қосимов Қ. Наққошлик Т. 1982.

Похожие

XVII асрда Фландрия санъати

XVII асрда Голландия санъати

XVII асрда фламандия санъати

XVII-XVIII асрларда италия санъати

XVII аср санъати