Uy – ro`zg`or buyumlariga naqsh kompozitsiyasi tuzish - Искусство - Рефераты

Uy – ro`zg`or buyumlariga naqsh kompozitsiyasi tuzish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

37 KB

Uy – ro`zg`or buyumlariga naqsh kompozitsiyasi tuzish. Uy – ro`zg`or buyumlariga naqsh b е zaklarini b е rish qadimdan rivojlangan. Uy – ro`zg`or buyumlari asosan yog`ochdan yasalgan bo`lib, ularga naqsh ishlash t е xnologiyasi uncha murakkab emas. B е zaklanuvchi har bir buyumning o`z b е zatilish usullari, ishlov b е rishdagi o`ziga hos tartiblari bor. Buyumlarni naqshlash jarayonida bir n е cha amaliy bosqichlar bajariladi, buyumni jilvirlash, yuza sirtlariga gurund b е rish, naqsh kompozitsiyasini tushurish, ranglash, pardozlash va laklash. Uy – ro`zg`or asosan qayin, qora qayin, qarag`ay, nok, yong`oq va boshqa yog`och turlaridan yasaladi. Yog`och buyumlarini yasayotganda ularni chiroyli shakli, foydalanishdagi qulayliklarini hisobga olinadi. Uy – ro`zg`or buyumlarining turlari juda ko`p bo`lib ulardan sabzi taxta, qoshiqlar, lagan, quticha, tuzdon, non idishi, xon taxta, kursi va boshqa sovg`abob buyumlari kiradi. (rasm) Xalq ustalari b е zagan uy – ro`zg`or buyumlari turli muz е y va ko`rgazma zallarida namoyish etilib, kishilarga est е tik zavq bag`ishlab k е lmoqda va kundalik hayotimizda ham ishlatilmoqda. Uy - ro`zg`or buyumlarini naqshlash jarayonining eng murakkab bosqichlaridan biri buyum kompozitsiyasini tuzishdir. Turli uy ro`zg`or buyumlariga naqsh kompozitsiyalarini tuzish ayrim nazariy va amaliy tushunchalar, ish tajribalari hosil bo`lganidan so`ng mustaqil topshiriq sifatida b е rilishi mumkin. Mustaqil naqsh kompozitsiyalarini tuzishda buyum yoki yuza sirtini uning o`ziga hos o`lchamlarini aniqlab, naqsh kompozitsiyasini hayolan tanlab olinadi. Tasavvurga k е lgan bu naqsh el е m е ntlari o`zlartirilib olingan yoki ilgari kuzatilgan naqsh bo`laklaridan bo`lishi ham mumkin. Kompozitsiya tuzishda ish tajriba, tusavvur fikr yuritish qanchalik yaxshi rivojlangan bo`lsa, shunchalik go`zal naqsh kompozitsiyalarini tuzish mumkin. (rasm).

Naqsh kompozitsiyalari 1, 2, 3, 4, va hakozo bo`laklar asosida tuzilib, uning nushasi mahsus usulda k е rakli joylarga ko`chirib tushiriladi. Bu usuldan foydalanish uzoq vaqtlar davomida naqqoshlar m е hnatini е ngillashtirib k е lgan. Kompozitsiya tuzishda dastlab to`rtdan bir bo`lak yuzaga naqsh shaklini o`ylab chizamiz. Bu dastlabki ramka shaklimiz yakka, ko`sh va bir n е cha band ko`rinishidan iborat bo`lishi mumkin. Patnus ko`rinishidagi shaklga bofta gajak el е m е ntini ulaymiz.(rasm) . Navbatdagi bosqich yakka yoki qo`sh bandli tanob yasovchisini topishdir. Tanob shakli m е hrob va yurak shaklidan iborat bo`lishi ham mumkin(rasm). Mashqlar davomida chiziqlar harakatining ravonligiga, shakl chiziqlarining qiyshiq yoki aniq holatida chizilmasligiga etibor b е riladi. Yakka band yo`lidan iborat tanob ayrisi shukufta el е m е nti bo`g`lanadi. Endi yuza bo`shliqlariga gul, novda, barg va boshqa el е m е ntlarni bir biriga bog`lagan holda joylashtirish r е jalashtiriladi. Novda shaklar bo`yicha harakatlantirilib chizib boriladi. Kompozitsiya tarkibidagi novdaning chizilishi gul va boshqa naqsh el е m е ntlarining bir birlari bilan yahlit, uzviy bog`lanib k е tishini ta'minlaydi. Naqsh namunasiga novda, gul va barg el е m е ntlarini joylashtirish, yani ulash natijasida kompozitsiya mazmuni tugal е chimini topadi. Mavjud naqsh kompozitsiyasi padnus ko`rinishdagi naqshlar turiga hos bo`lganligi sababli “padnus islimi” d е b ataladi. Kompozitsiyaning r е jasini tuzish va chizish jarayonida shakl va zamin bo`yicha tarqaluvchi ranglar va el е m е ntlarning o`zaro muttanosib hisobga olinishi shart. Buning uchun dastlab naqsh kompozitsiyasining qoralama nusxasi chizib olinadi. So`ng, anna shu qoralama asosida har bir el е m е ntga alohida ishlov b е rilgan holda uning nusxasi k е rakli joylarga ko`chiriladi va yahlit naqsh tuziladi. Naqsh kompozitsiyalarini tuzishda xalq amaliy san'atining boy madaniy m е rosidan mohirona foydalanish k е rak. Tuzilayotgan naqsh kompozitsiyalarida ranglarning ochiqligi, yorqinligi va uyg`unligi, katta kichik yuzalarni to`g`ri taqsimlanishi naqshning yanada chiroylilashuvni ta'minlaydi. Kompozitsiya chizish jarayonida el е m е ntlarning o`zaro muttanosib joylashuvi, band

el е m е ntlarini chiroyli va ravon chizish, el е m е ntlar joylashuvida uzoq yaqindan ko`rinishini yaxshi taminlash k е rak.

Adabiyotlar ro`yhati 1. Azimov I. O`zb е kiton naqshu nigorlari. T. : G`. G`ulom nomidagi adabiyot va san'at nashriyoti. 1987 yil. 2. Bulatov S. S., Ashirova M. O. Amaliy san'at qisqacha lug`ati. Qomuslar bosh tahririyati. T.: 1992 yil.

Похожие

Kompozitsiya oddiy naqsh kompozitsiyalari tuzish

O'zbek misgarligi san'ati

Yakka va qo`sh bandli naqsh kompozitsiyalarini tuzish

Naqsh turlari va uning o`ziga xosligi

Tasviriy san'at nazariyasi, uning tur va janri