Умумтаълим мактабларида ҳамда академик лицей ва касб-ҳунар коллежларида тасвирий санъат - Искусство - Рефераты

Умумтаълим мактабларида ҳамда академик лицей ва касб-ҳунар коллежларида тасвирий санъат

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

53.5 KB

Умумтаълим мактабларида ҳамда академик лицей ва касб-ҳунар коллежларида тасвирий санъат ўқитиш методикасининг мақсад ва вазифалари. Режа: 1. Умумтаълим мактабларида ҳамда академик лицей ва касб-ҳунар коллеж ўқитиш методикасининг мақсад ва вазифалари. 2. Рангшунослик ва бўёқ билан ишлаш. 3. Санъат тарихи. 4. Тасвирий санъат ўқитиш методикаси.

Тасвирий санъат ўқитиш методикаси Бадиий Графика факультетида ўрганиладиган махсус курс бўлиб, у бўлажак ўқитувчиларни касбига оид билим, малака ва кўникмалар билан қуроллантиради. Тасвирий санъат ўқитиш методикаси машғулотларида фаннинг назарияси ва ўқитиш усуллари, шунингдек, тасвирий санъат асослари ҳамда унинг тарихи масалаларига алоҳида эътибор берилган. " Тасвирий санъатни ўқитиш методикаси "- дастури кетма-кетлик босқичлари асосида тасвирлар чизиш, мустақил равишда тасвирий ва амалий мавзуларига композициялар ишлаш, лой ва пластилиндан ҳар хил нарсаларнинг ҳайкалчаларини ясаш, рангли ва рангсиз қоғозлардан қирқиб ясаш, ранг хусусиятлари билан яқиндан таништириш, тасвирий санъат тарихи асосларини ўргатиш ҳамда академик лицей; касб-ҳунар ва коллежларида тасвирий санъат ўқитиш методикасига оид материалларни ўз ичига олади. Талабаларга таълим беришнинг асосий шакллари бу маъруза, амалий машғулотлар, лаборотория ишлари ва мустақил тайёрланиш каби йўналишларда бўлиб кетма-кет амалга оширилиб борилади. Талабалар маърузаларда тасвирий санъат ва уни ўқитиш методикасини назарий асосларини, методлари ва тизимини тарихий ривожланишини ўрганадилар, намунавий дастурлар билан танишадилар. Амалий машғулотларда талабалар дастурларга мувофиқ мавзули- иллюстратив режалар, дарс турларига кўчирмалар тузади ва уларга дидактив материаллар тайёрлайди ҳамда бадиий безак санъат ва графикасини амалий безак ишлари, ҳайкалтарошликнинг дидактик материаллари билан шуғулланиш кабилар назарда тутилган. Лаборотория машғулотларида талабалар қалам орқали тасвирлашнинг оддий асосларидан бошлаб мураккаб нарсаларни тасвирлашгача бўлган чуқур билим ва амалий малакаларни ўзлаштиради, рангтасвир ва композициялар бўйича ранг билан ишлаш хусусиятларини аниқ ва нозик фаҳмлаб амалда бажаришни, бадиий асарларга бадиий безак ишлов беришини ўрганадилар.

Расм чизиш ва унинг методикаси бўйича чуқур билим ва амалий малакаларга эга бўлиш талабаларни тасвирий санъат саводи асосларини пухта ўрганишга, буюк рассомларнинг асарларини ўқий олиш ва уларни ҳиссий идрок этишга олиб келади. Академик лицей ва касб - ҳунар коллежларида расм чизиш ва унинг методикаси машғулотларида бу фаннинг назарияси, ўқитиш методикаси, шунингдек тасвирий ва амалий санъат асослари ҳамда унинг тарихи масалаларига алоҳида эътибор берилади. У бир неча сеансли расмлар чизишдаги кетма-кетлик системаси, пленэрда ёки ўқув хонасида этюдлар ишлаш, мустақил равишда берилган мавзулар асосида композициялар ишлаш (улар тасвирий ва амалий санъат турларига хос бўлиши мумкин), ранг масалалари билан шуғулланиш кабиларни ўз ичига олади. Булар эса тасвирий санъат бўйича профессионал тайёргарликка эга бўлиш билан боғлиқ бўлиб, теварак-атрофдан нарса ва ҳодисаларнинг шаклидаги ва рангидаги турли- туманликни кўра билишга ўргатади. Расм чизувчининг кўра олиш қобилиятини системали ва мақсадга мувофиқ равишда ўстириб бориш натижасида у шакл ва бўёқларнинг ҳамма хусусиятларини аниқ ва нозик фаҳмлаб, ҳаётдаги энг қизиқарли воқеа ҳодисаларини сезиб оладиган бўлади. Расм чизиш ўрганилиши лозим бўлган нарсаларнинг тасвирини натурадан механик равишда кўчириб олиш асосига эмас, балки реал борликни тушунган ҳолда тасвирлаш асосига қурилиши керак. Расм чизишнинг биринчи йилиданоқ талабалар тасвирдаги энг муҳим томонларни ажрата билишни ўрганиб олишлари лозим. Ҳар қандай ўқув жараёни сингари тасвирий санъат дарсларининг асосида ҳам талабаларни юқори ғоявий руҳда тарбиялаш, уларга санъатдаги халқчилликнинг ролини тушунтириш ётади. Бу вазифалар тасвир чизиш машғулотларининг ҳар бир турида амалга оширилади. Расм чизиш жараёнида диққатни бир ерга тўплаб ишлашга ҳаракат қилмоқ даркор, чунки бусиз яхши натижаларга эришиб бўлмайди.

Тасвир чизиш техникасини ва назариясини ўзлаштириб олишда дарсдан ташқари вақтларда хомаки ишлар қилиш, композициялар тузиш, кишини ўраб олган борлиққа ва ҳодисаларга синчиковлик билан муносабатда бўлиш, уларни ўрганиш, амалий ва тасвирий санъат асарларидан репродукция ва откриткаларни тўплаш (альбом шаклида) тасвирий санъат музейи ва кўргазмаларга тез-тез бориб туриш, расм чизиш методикаси, тасвирий санъатга ва санъатшуносликка оид адабиётларни мунтазам ўқиб туришнинг роли бениҳоя катта. Тасвирий фаолият билан шуғулланиш кишиларга эстетик завқ бағишлайди ва уларнинг руҳий дунёсини бойитади. Тасвирий санъат назариясини ўрганишда қуйидагиларга эътибор берилади: - Талабаларнинг билимларини синаш учун қуйидагилар тавсия этилади ва синов ўтказилади. Қаламтасвир – рангтасвир санъатнинг асосидир. Ҳажмсиз нарсаларни тасвирлаш ва уларнинг шакли, тузилиши элементлари. Нарсаларни кузатиш, таҳлил қилиш, ўлчаш нисбатларини аниқлаш. Переспектива ҳақида умумий маълумот. Переспектива турлари. Нарсаларни тасвирлашда переспективанинг қонун - қоидалари ва асосий тушунчалари, қаламтасвир композицияси. Штрих, т ус, туслар нисбати. Қаламтасвирда ш у ъла, ёруғ, ярим соя, шахсий соя, рефлекс ва тушувчи соялар ҳақида. Нарса ва буюмларни тус орқали фактурасини белгилаш. Буюмларни нг фазовий ҳолатини тасвирлаш. Рангшунослик ва бўёқ билан ишлаш. Ранг ўзи нима? Ранг спектрлари. Ахроматик ва хроматик ранглар. Иссиқ ва совуқ ранглар. Рангтасвир асарларида ранг уйғунлиги, ранг контрасти, туси. Акварель, гуашь, мойбўёқ, фломастерлар. Бўёқларнинг рангини танлаш, қўшиш, янги ранг ҳосил қилиш. Бўёқ билан ишлаш техникаси ва унинг кетма-кетлиги. Политрадан фойдаланиш.

Манзара жанри ҳақида тушунча. Табиатдаги дарахтлар, ўсимликларни якка-якка ҳолда тасвирини яратиш. Табиат кўринишини умумлашган тасвири устида ишлаш. Ранг натюрморт тузишнинг қоидалари. Нарсаларнинг ранг нисбатлари ва композицияси. Тасвирий санъатда одам қоматининг тасвири. Одам қоматини тасвирлашдаги методик кетма-кетлик. Композиция ва унинг тасвирий санъатдаги аҳамияти . Композиция ҳақида умумий маълумот. Рассомлар ижодида мавзули композициялар. Мавзули композициялар тузиш ва уни тасвирлашдаги методик кетма- кетлик. Натюрморт композицияси. Турли мавзулар композиция бўйича ҳомаки тасвирлар ишлаш. Бадиий амалий санъат ва унинг моҳияти,инсон ҳаётида тутган ўрни. Халқ амалий санъати ва маданий, миллий мероси. Амалий санъат ва унинг турлари: Наққошлик, ўймакорлик, кулолчилик, каштачилик кабилар. Ҳозирги дизайн санъати. Бадиий безак графикаси ва унинг аҳамияти. Шрифтлар ва уларнинг тарихи, тури. Шрифтларни ёзиш технологияси. Таълим масканининг (бино, кабинет, коридор, синфхона, ошхона) бадиий безатилиши. Ҳайкалтарошлик ҳақида умумий маълумот. Ҳайкалтарошлик ўзи нима? Унинг тасвирий санъатда тутган ўрни. Ҳайкалтарошликнинг ривожланиши, тарихи ва унинг мақсади, мазмуни. Ҳайкалтарошликнинг назарий-амалий асослари. Ҳайкалтарош ва уларнинг ижоди. Ҳайкалтарошлик материаллари ва асбоб-ускуналари. Ҳайкалтарошликдан бошланғич машқлар. Лой ва пластилин билан ишлашнинг даслабки машқлари. Геометрик шакллар, рўзғор буюмлари, мева-сабзавот ва орнамент ва розеткалар устида ишлаш. Санъат тарихи.

Тасвирий санъат ва унинг моҳияти. Санъатнинг кишилик жамияти тараққиётида тутган ўрни. Санъатнинг келиб чиқиши ва моҳияти. Санъатнинг ривожланишида: а) Чет эл санъати ( қадимги дунё ва ў рта асрлар даври санъати, Уйғониш даври санъати, Европа санъати). б) Рус тасвирий санъати (Қадимги рус ва славянлар санъати, заргарлик, меъморчилик, монументал рангтасвир санъати, Мозаика, икона ва деворий расмлар. XIX-XX аср бошларида Рус тасвирий санъати). в) Ўзбек санъати. Қадимги ўзбек санъати. Ҳозирги Ўзбекистон худудида яшаган қадимги халқлар санъати ва маданияти (Зараутсой, Варахша, Афроиёб ва бошқалар). Ўрта Осиё халқлари санъати, XIV-XV аср Темурийлар даври санъати. Нафис санъат, архитектура ва амалий санъат. Ўзбек китоб графикаси. Шарқ миниатюраси ва мактаблари (К.Бекзод, М.Музаххиб, М.Мурод). Тасвирий санъат ўқитиш методикаси. Тасвирий санъат ўқитиш методикасининг умумий масалалари. "Тасвирий санъат ўқитиш методикаси" курси фани, мақсад ва вазифалари, қисқача тарихи ва тараққиёти. Замонавий тасвирий санъат дастурлари, дарсликларда, ўқув методик қўлланмалари. Дастурдаги мавзуларни режалаштириш ва унга қўйиладиган талаблар. Тасвирий санъат ва унинг бошланғич синфларда ўқитилиши. Дарсларнинг методик босқичлари. Дарс турлари, кўриниши ва тузилиши. Тасвирий санъат дарсларида махаллий материаллар, кўргазмали қуроллар ва замонавий техник воситалардан фойдаланиш. Тасвирий санъатни ўрганишда бошқа фанлар билан боғлаш. Тасвирий санъат дарсларидан ташқари бадиий эстетик тарбиявий ишларни ташкил этиш каби вазифаларни ўрганиб амалда мустақил бажариб берибгина талабалар тасвирий санъат ўқитиш методикаси курсини ўрганиш натижасида қуйидаги билим ва кўникмаларни эгалашлари мумкин :

Тасвирий санъат турлари ва жанрларини билиш. Жамият тарақиётида тасвирий санъатнинг роли. Эстетик тарбияда тасвирий санъатнинг бадиий аҳамияти. Бадиий ўзбек фолиятининг ўзига хос хусусиятларини тушуниш ва унинг реал тасвиридан фарқини билиш ҳамда турли хил усулларда ишлаш техникасидан фойдаланишни билиш. Тасвирий санъат атамаларини эгаллаш. Тасвирий санъат дарс турларининг ўзига хос хусусиятларини тушуниш ва дарс вазифаларига мувофиқ кўринишларини тузиш. Педагогик ва методик ма ҳ оратини эгаллаш. Бадиий таълимда кўр г а з малиликнинг аҳамиятини билиш. Педагогик расм ишлаш усулларини эгаллаш. 10. Талабаларнинг ишларини таҳлил қилиш ва баҳолашни билиш. Тасвирий санъат ўқитиш методикасини бошқа ўқув фан мазмуни билан боғлаб ўтишни билиш.

Адабиётлар 1. Абдуллаев А.А. санъат тарихи Т. 1991. 2. Апухтин О.К. Тасвирий санъат ҳақида сухбатлар Т.1961. 3. Азимова Б,Ражабов Р, Абдирасилов С. 4. Тасвирий санъатга оид аташамарнинг изоҳли луғати Т 1994. 5. Булатов С.С. Ўзбек халқ амалий безак санъати. Т. 1991. 6. Булатов С.С.Амалий санъат қисқача луғоти. Т. 1992. 7. Қосимов Қ. Наққошлик Т. 1982. 8. Мажидов Ж. Т. сиа. Мактабдан ташқари ишлар. Т. 1983. 9. Мажидов Ж. Мактабда тасвирий санъат бўйича ўқув тарбиявий ишларни ташкил этиш Т.1995. 10. Набиев М.Н, Азимова Б. Расм чизишни ўргатиш методикаси Т. 1976. 11. Набиев М.Н. Рангшунослик Т. 1995.

Похожие

Академик лицей, умумтаълим мактаблари ва касб-ҳунар коллежларида тасвирий ва амалий санъат

Академик лицей ва касб ҳунар коллежларида тасвирий санъат дарсларини ўқитиш усуллари

Академик лицей ва касб ҳунар коллежларида факультетив машғулотлардан ташқари маънавий-маърифий

Тасвирий санъат

Мактабда тасвирий санъатнинг мақсад ва вазифалари