Rang. Qorishmalar - Искусство - Рефераты

Rang. Qorishmalar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

3304 KB

Rang. Qorishmalar Qadimiy mualliflarning guvohlik berishicha (Dioskurit, Vitruvi, Pleniy va b.) Grek, Rim rangtasvir asosida (Voskovoy) quruq tabiiy bo'yoqlar bilan ishlash yotadi. Bu enkaustika deyiladi. Dastgohli enkaustik rangtasvirning bizgacha yetib kelganlarni er.avv. III asrlarga taalluqlidir. Fayum portretlari deb ataluvchi, yodgorlik portretlari hisoblanadi. Enkaustik kadimiy xristian ikonaligi uchun xarakterlidir. U xatto temperali rangtasvir rivojlanishi bilan ham yo'qolib ketmagan. Bu haqda XVIII asrlarda yaratilgan Dionistning «Yerminiya» asari Gresiyada saqlanib qolgan. Vosk bo'yoqlarini qo'shilish haqida turli xil fikrlar bo'lsa-da, vosk atalasi, tuxum oqi oz miqdorda (olivka) olif moyini qo'shish bilan tayyorlangan. Voska elastiklik berish uchun xios balzami ham qo'shilgan. Fayum portretlarida birinchi bo'yoqlar grunt ustiga berilgan va umum fon sifatida qoldirilgan. Fayum portretlarini ko'pchilik podmalyovka (ishqalash, qo'shib ishlash) usulida tempera bilan ishlangan deyiladi, lekin to'liq asoslangan emas. Antik mualliflarning ko'rsatishicha bo'yoqlarni to'rtburchak katta kistlar bilan va kauteri deb ataluvchi qizdirilgan metall instrument bilan ishlaganlar. Bo'yoqlarning kamligiga qaramay fayum ustalari rang aralashmalaridan mohirona foydalanganlar. Bunda oq, sariq, qizil va qora asosiy rang turlari hisoblangan. (Rux belilasidan ko'proq foydalanilgan). Eski xristian ankaustik rangtasvir ikonalar «Vizantiyada, Shimoliy Misr» kichik Osiyodagi tasvirlar fayum portretlaridan farq qiladi. Sinay yarim orollarida avliyo Yekaterina cherkovidagi «Sergey Vakx» (XVI-XVII asr) asari to'liq mukammallashgan ustamonligi bilan bajarilganligi ajralib turadi. 1260-1300 yillarida barcha moyli rangtasvir asarlari oq kley bo'rli gruntga ishlangan.

1509 yili 26 avgustda Dyurer o'zining tayyor kartinasi haqida yozadi: «Men juda katta intilish bilan yozdimki, xuddi ko'rib turganimizdek va u eng zo'r bo'yoqlar bilan yozilgan, qaysilarini men topa olgan bo'lsam, u aralashtirilgan (podmalyovka)va yaxshi ultra marin bilan yozilgan hamma 5 yoki 6 marta ishlangan. U tayyor bo'lgach, men uni yana ikki marta yozdim, sabab ko'p yillar saqlansin dedim». Shimoliy Yevropa rassom ustalari uchun ranglarni birin-ketin berkitish sistemasi kiyimlarni chizish harakterlidir. Inkarnatni tadqiq qilishdan ma'lum bo'ladiki tanalar bir qoplam bilan ishlangan. Iyeroni Bosx (1450-1516) biografiyasida Van Mander uning asarni yozish usuli haqida yozadi. «U o'zining asarlarini ayrim hollardagina bir ko'rishda yozadi va shunday bo'lsada uning kartinalari juda chiroyli va bo'yoqlar o'zgarmagan. Huddi katta ustalar singari, u ham gruntlangan doskada chiziqli rasmni bemalol chizib oladigan odati bor edi va undan tashqari tanani yengil ton bilan biriktirardi, ayrim joylarini grunt ham berkinmay qolar edi». Masalan, uning «Krestni ko'tarish» kartinasini taqdim qilishdan ma'lum bo'ladiki, bo'yoqlar xaqiqatdan ham bir martagina berilgan.

Haqiqatdan an'anaviy ko'p qoplamli yozish usuli «Italiyaliklar» tomonidan «Flomand manerasi» deb atalgan. Keyinrok Italiyada bu «Moderin manerasi» va oxirida «Italiya manerasi» bo'lib ketgan. Bu yangi maneraning (impasto) belgilari avval Venesiyaliklarda ko'rindi. Uning boshlanishi Djovanning Bellini (1428- 1516) da ko'rindi. Djordjona (1477-1510) va Tisian (1477-1576) larni ijodida rangtasvirda yangilik kiritishga to'g'ri keldi. O'zining ijodi bilan Djotto Italiya san'atiga o'zgarish qilgani kabi va bu yozishning yangi manerasi tezda Italiya ustalari orasida keng qo'llanildi, so'ng Italiya shahri rassomlari orqali chetga davlatlarga tarqaldi boshladi. Yevropa rangtasvirini keyingi rivojlanishini belgilab berdi. Venesiya maktabi haqida gapirganda shuni yodda tutish kerakki, xuddi shu yerda XVI yuz yillikda Tisian qo'l ostida yangi ilgari ma'lum bo'lmagan rangtasvir shaklini rang bilan yaratish uslubi paydo bo'ldi. Avvalgi avvalo aniq chiziqli suratni chizib olish, so'ng rang bilan qoplab borish (masalan, Rafael shunday ishlagan) o'rniga Venesiyaliklar darhol mo'yqalamni olish va rang bilan ishlayverishni buning oqibatida shakl paydo qilishga intiladilar. Buning asosida esa o'z-o'zidan qattiq va haykaldek (grafik) chiziqli yechimi bo'lmaydi. Buning o'rniga keskinlik, tasodifiy. Uzluksiz rang o'zgarishi va dinamika yorug'lik, rang bilan ifodalash paydo bo'ldi. Yevropa san'ati tarixida rangtasvirni o'zini go'zalligi, tasvirlanayotgan predmetning abstraktlashtirish tasviriy ifodaning yangi ifodasiga aylandi. Keyinroq XVIII asrning oxirida «Jivopisnost» (rang-baranglik) «Rangli yozuv» yoki «Rangli yozuv manerasi» vujudga keldiki, u grafik chiziqli manera bilan qarama-qarshi turdi. Italiyan barokko rangtasviri juda to'q grunt asosida ishlash, korpusli ishlash, yorug'ni belila bilan to'q soyalar, chuqurlikni yangiroq to'q aralashma (lessirovka) bilan ishlashda paydo bo'ldi. Rembrand Renesansi plastik formasini, yorug'-soya kontrastlari asosidagi formaga o'tkazib yubordi. Rubensning rangtasvir texnikasi (1577-1640) butunlay farqli emas. U Italiya tonal uyg'un yozuv prinsipini (Venisiacha variantda ) flamant «Ichki yorug'lik» prinsipi bilan mohirona kompromislikdagi uyg'unlashtirganligidadir. Gruntning 17

yorug'i, yoritilmaganligiga asoslanadi. Rubens o'z yo'lidan borib, xolst yuzasini neytrallashtirish silliqlashtirishga huddi taxta yuzasidek harakat qildi. «Soyalarni yengil yozish kerak»- deb o'rgatadi. Rubens huddi o'sha joyga belila tushib qolishidan saqlaning, hamma joyda yorug' joydan tashqari, belilaning kartinaga tushib qolishi zarardir, agar belila tonning oltin yaltiroq joyiga tushib qolsa kartinangiz issiq bo'lishidan to'htaydi va og'irlashib ketadi, rangsiz bo'lib qoladi. Rubens tomonidan ishlab chiqarilgan rangtasvir sistemasi tez yozishga imkon beradi, bu bilan ko'plab rangtasvirchilarni o'ziga tortadi. Bushe, Vatto, Fragonar shu kabi italyan rassomlari ushbu yo'nalishga duch keldilar. XVIII asrning ikkinchi yarmida Yevropa rangtasvirchilarining ijodiga alohida baho berishga to'g'ri keladi. Bular Ispan Goyya (1746-1828) va Ingliz Konstabel (1776-1837) bu ikki ustun manerasi bo'yicha ham, shaxsiy hayoti bilan ham temperamenti bo'yicha ham tarbiya topgan muhitda ham nafaqat eski rangtasvir qonunlarini buzib tashladilar, balki yo'nalish ham olib kirdilar. XIX asrlarda esa rangtasvir yana o'zining toza va yorqinliranglar bilan ishlash orqali XV asrlarda flomand ustalari tomonidan birinchi bo'lib erishilgan, endi yangi usullari asosida toza bo'yoqlarni optik mazoklar bilan aralashtirishlarni o'zaro yonma-yon qo'yish evaziga erishiladi.

A d a b i yo t l a r. 1. I.A.Karimov. O'zbekiston buyuk kelajak sari. T. 1998 yil 2. I.A.Karimov. Barkamol avlod orzusi. T. 1999 yil. 3..Azimova. B. Natyurmort tuzish metodikasi.T. 1984 yil. 4. Apuxtin O. Tasviriy san'at asoslari. T. 1978 yil. 5.Amanullayev. A. Xomaki tasvirlar. Nam. 1992 yil. 6.Bulatov S. S. Ashirova M.O. Amaliy san'at qisqacha lug'ati. T., Qobuslar bosh taxririyati, 1992 yil. 7.Beda. V. Rangtasvir. M. 1968 yil. 8. Borsh K. Qalamtasvir. M. 1974 yil. 9. Vinner A.V. Materiali i texniki jivopisi. M. 1962 yil.

Похожие

Rangtasvirda rang

Rangtasvirda rang

Rangtasvir - rang san'ati

Naqqoshlik san'atida kompozitsiyaning tutgan o`rini

“Rаngtаsvirdа kоmpоzitsiya”