Либос инсон зийнати - Искусство - Рефераты

Либос инсон зийнати

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

43.5 KB

Либос инсон зийнати Маданиятлиликнинг асосий белгиларидан бири бу кийи ниш одатидир. кимнинг қандай кийинганлигига қараб, унинг дид-фаросати, моддий ва маънавий даражасини , хатто касбини аниқлаб олиш мумкин. Инсоният онгида бошқалардан истихола қилиш, уялиш, андиша тушунчалари пайдо бўлгандан бошлаб улар кийиниш ни одат қилишган. Кийинишни илк бор заиф жинс — аёллар бошлаганлар. Шунинг учун ҳам хотин – қизлар табиатида кийиниш, беза ниш, та қ иниш тушунчалари турмушнинг асосий кўринишлари қаторида туради. Шу сабаб халқимизда «онангни отангга бепардоз кўрсатма» деган ran бор. Кийиниш маданияти жинс, ёш, фасл, миллат, урф-одатлар, касб-кор, замон ва тара ққ и ётнинг муайян бос қ ичи даражаси билан боишкдир. Болалар, қизлар, ёшлар, ўрта ёшлилар, кекса одамларнинг кийиниш маданияти мазмуни ва шакли-шамойили жиҳатидан бир-биридан ажралиб туради. Кийим одамни иссиқ-сову қ дан сақлайди. Киши танаси, ру ҳ ига ижобий таъсир қилади. Саломатликни бар қ арорлашти риб туради. Бизнинг ўзбек халқимиз кийиниш маданияти нуқ таи назаридан ҳам дунёдаги халқларнинг олдинги сафларида туради. Бир неча минг йиллар илгари ота-боболаримиз эгнига яктак-лозим, оёқда ковуш-махси, этиқ бошга шабпўш, дўппи, телпак устга чопон, тўн кийиб белга белбо ғ , арс бойлашган. Шунинг учун ҳам халқимизда эркак кишиликни рамзий ифодалаш хусусида «белингда белбоғинг борми?» деган ибора қ олган. Чўпон-чўликлар, чавандоз ва пахлавонлар фаслга қараб чакмон ҳам кийишган. Момоойиларимиз қимматбаҳо, нафис узун кўйлак-лозим, ковуш-махси, тун кийишган. Жун, ипак товар, чит-сатин рўмол лар ўрашган. Сочпопуқ кулота, пўпақ тиллақош, зебигардон, турли-туман узук-халқа, танга-тиллолардан иборат тақинчоқ лар ҳам кийимлар дастасига янада кўрк ва жило берган. Кийиниш хар бир халқнинг қадим замонлардан буён яшаб келаётган минтақаси, шарт-шароити, турмуш тарзи, удум, урф-одатлари, табиати билан

ҳам чамбарчас боғлиқ, бўлган. Маса лан, серқуёш ўлкаларда яшовчи халқларда қадим замонлар дан бери оқ матодан кийим кийинишни одат қилинган. Чунки оқ мато қуёш нурларини бир қадар қайтариб, кишиларни иссиқ таъсиридан сақлаган. Аксинча, иқлими совуқ ўлка ва юртлар халқлари эса одатда қора матодан кийим кийишга одатланишган. Чунки бу кийим сал бўлса-да чирой кўрсатган куеш нурларини ўзига сингди- риб, кийим эгасининг танини яйратган. Дунёдаги барча халқлар бир-бирига худудий, маданий-ма- иший, икқисодий жиҳатдан қанчалик яқинлашганларига кўра, уларнинг кийиниш маданиятидаги жиҳатларига қараб, кийи ниш маданиятидаги жиҳатлар ҳам бир- бирига кучган. Бу бир мамлакатнинг иккинчи давлат томонидан босиб олиниши, катта халққа кичик халқларнинг ихтиёрий равишда қўшилиши каби омиллар билан боғланиб кетади. Ўрта Осиёдаги кўпгина халқлар сингари ўзбек халқининг кийиниш маданиятида ҳам асо сий, ўзбек одат ва расмларидан ташқари, Эрон, грек-маке дон, араб, мўғул халқлари кийиниш аломатлари учрайди. Чунки тарихдан Сиз бу халқлар лашкарлари Ўрта Осиё ерларига бо стириб кириб, бир неча муддат бу ерларда яшаб қолишгани ни яхши биласиз. Аксинча, Яқин Шарқ, Сибирь, Кавказорти, Хиндистон, Афғонистон ва Оврўпонинг бир қисм халқларида Ўрта Осиё, хусусан, бизнинг қадимий халқимиз кийиниш маданияти белғ иларини учратишингиз мумкин. Бу Жалолиддин Мангуберди, Амир Темур ва Бобур Мирзо, Шайбонийхон каби аждод ларимизнинг бу мамлакатларга лашкар тортиб юришларидан қолган мерослардир. Хозирги даврда умуман катта кишилар ҳам ранги-туси, кат та-кичиклиги демаса, одатда, бир хил кийим-бош: кўйлак костюм-шим, туфли-ботинка, плашч-пальто, шляпа ёки шапка кийишади. Бу кийимлар дастаси умуман Оврўпо маданиятига доир, хусусан қадимий инглиз халқи миллий кийим-бош хо силасидир. Тараққиётнинг сўнгги асрига келиб, дунёда энг фаол ишлатиладиган тил бу — инглиз тили бўлганидек кий иниш борасидаги энг

қулай ва кўпчилиқбол кийиниш удуми ҳам инглиз кийими: костюм-шим, плаш-пальто ва ҳоказо кийимлар бўлиб қолди. Умуман, бугунги кунда романгерман халқлари кийиниш маданияти деярли бутун жаҳон халқлари танаси ва руҳига эга лик қилмоқда. Бироқ, ҳар бир халқ, жумладан кўп миллатли халқларимиз таркибига кирувчи хар бир миллат ўз кийиниш анъаналари, маданияти, инсоннинг ташқи кўриниши билан боғлиқ урф-одатларини у ёки бу даражада сақлаб қолди ва бундан буён ҳам асраб-авайлаб сақлаши табиий. Чунки биз севган байналминалликнинг ўзи шуни тақозо қилади. Образли қилиб айтганда, умумий гулзорда гул кўп, чаман кўп, лекин хар бир гулнинг ўз ранги, хиди, хаёт тарзи ва ифори бор. Миллатлар ва кийимлар ҳам худди шундай. Улар рангбаранглилиги билан камалакдек товланиб, кўнгилларни қувонтириши лозим. Сиз кавказликни папах ва камзулсиз, украинни гулдор кўйлаксиз, тожикни гилам дўппи ва белбоғда осилган пичоқ сиз тасаввур килолмаганингиздек ўзбекни ола дўппи ва чо понсиз кўз ўнгингизга келтира олмайсиз. Дафъатан ёдингизга атоқли шоиримиз Эркин Воҳидовнинг машҳур ҳофизимиз то монидан ижро этилган «ўзбегим» ғазали тушиб, беихтиёр хирғ ойи қиласиз. Булар халқларимизнинг ташқи кўриниш — кий иниш борасидаги ўзига хос миллий хусусиятларидир. Илгари ёшларимиз, йигит-қизлар Россиялик тенгдошла рига эргашиб, мода кетидан қувишган бўлса, хозирда америкалик замондошлари кийиниш маданиятини маъкул кўрмоқ далар. Кийим кишининг нафақат ташқи қиёфасини, балки ички маънавий дунёси, қайси миллатнинг фарзанди, қайси замоннинг қандай савияли одами эканлигини кўрсатиб туради.

Фойдаланган адабиётлар рўйхати 1. Каримов . И.А. Тарихий хотирасиз келажак йўқ / Биз келажагимизни ўз қўлимиз билан қурамиз. - Т.: Ўзбекистан, 1999. 7-жилд. 132-155 бб . 2. Каримов И.А. Қа ш қа дарё воҳасининг зумрад гавхарлари / Биз танлаган йўл - демократик тараққиёт ва маърифий дунё билан ҳамкорлик йўли. - Т.: Ўзбекистан, 2003. 11-жилд. 56-63 бб . 3. Абдуллаев Т.А., Хасанова С.А. Одежда ўзбеков ( XIX - начало XX вв.). - Т.: Фан, 1978. - 1 1 5 с. 4. Абдуллаев У. Фар ғ она водийсида этнослараро жараёнлар. - Т.: Янги аср авлоди, 2005. - 215 б. 5. Абду-ур-Рауф. Рассказы индийского путешественника (Бухара как она есть). - Самарқанд: Б.И., 1913. - 56 с.

Похожие

Инсон овози

Миллий ўзликни англаш

Кийиниш маданияти билан боғлиқ удумлар

Санъатда мазмун ва шакл

Ўзбек халқи анъанавий кийимларининг шаклланиш тарихидан