Юргизиб юбориш тизими - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Юргизиб юбориш тизими

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

74.5 KB

Юргизиб юбориш тизими Режа: 1. Двигателларнинг юргизиб юбориш; 2. Юргизиб юбориш қурилмалари; 3. Юргизиб юбориш двигателлари; 4. Юргизиб юбориш тизимининг узатиш механизмлари.

Поршенли ички ёнув двигателларида ёнилги қуйидаги усулларда ёндирилади. Ҳавони сиқишда ҳосил бўладиган иссиқдан ёндириш трактор ва ўзи юрар ҚХМ юритмалари дизел двигателларида қўлланилади. Двигателларнинг сиқиш даражаси юқори (13-20) бўлганлиги сабабли цилиндрга киритилган ҳаво сиқиш такти охирида (500-650 0 ) гача қизийди. Форсункадан майда тўзитиб пуркалган ёнилғи қизиган ҳавога тегиб алангаланиб кетади. Электр учқунидан ёндириш. Карбюраторли ва газ двигателларида қўлланилади. Бу тизим ток манбаи, ёндириш свечаси ва уларни бир-бирига улайдиган симдан иборат.Ток манбаи юқори кучланишли ток ишлаб чиқарадиган махсус асбобдан (магнетодан ёндириш) ёки паст кучланишли ток манбаи ва манба токини юқори кучланишли токка айлантирадиган ускунадан(батареяли ёндириш) иборат бўлиши мумкин. Ёндириш тизимининг асбобларини нотўғри ўрнатиш ёки нотўғри рост- лаш аралашманинг ортиқча илгари ёки кеч ёндирилишига сабаб бўлади. Ёндириш свечаси двигател головкасига бураб қўйилиб, ёниш камерасидаги сиқилган иш аралашмани алангалаш учун электр учқуни ҳосил этади. Ёндириш свечаси юқориги температура,юқори босим,электр учқуни ва ёнишдаги бошқа химиявий моддалар таъсирига бардош бериб ишлайди. Қисмларга ажраладиган ва ажралмайдиган свечалар бўлади. Қисмларга ажралмайдиган ёндириш свечаси ён электродли металл курпус ва марказий электродли керамик изолятордан иборат. Изолятор корпусга жипс киргизилиб,устидан сиқувчи ҳалқа ўрнатилган. Изоляторнинг корпусга жипс бириктирилиши ва свечанинг жипс ўрнатилиши учун изоляторга зичловчи қистирма қўйилади. Юқори кучланишли сим свечага учлик орқали бириктирилади, ёки сим учлиги илинтирилиб, гайка билан сиқиб қўйилади. Магнетоли ёндириш тизими. Магнетони тузилиши ва ишлаши. Магнето магнитли электр машина - паст кучланишли ўзгарувчан ток ишлаб чиқариб уни юқори кучланишли токка айлантиради ва кўп цилиндрли двигателларда

юқори кучланишли токни цилиндрларнинг ишлаш тартибига мувофиқ свечаларга тақсимлайди. Магнето иккита қутб бошмоғили корпус, айланувчи магнит ротор, индукцион ғалтак, учгич ва конденсатордан иборат. Магнетони корпуси алюминий қотишмасидан ясалган. Ротор вали корпусдаги иккита шарикли подшипникда айланади. Индукцион ғалтак, қутб бошмоқларига ўрнатилган ўзак, унга ўралган бирламчи чулғам ва иккиламчи чулғамдан иборат. Конденсатор бирламчи чулғамга нисбатан параллел уланиб, унинг бир учи массага, иккинчи учи эса узгичга бириктирилган. Узгич массага туташтирилган қўзғалувчан контакт, изоляцияланган қўзғалмас контакт ва контактлар ўрнатилган дискдан иборат. Контактлар пружина таъсирида бир-бирига сиқилади, муштча эса уларни ажратади. Магнето ротори шестернялар воситасида двигателнинг тирсакли валидан ҳаракатга келтиради. Бирламчи чулғамда ток ҳосил бўлиши электр магнит индукцияси ҳодисасига асосланган. Магнит айланиб, унинг қутблари стойкага рўпара келганда магнит майдони шимолий қутбдан жанубий қутбга корпуснинг чап қутб бошмоғи, индукцион ғалтакнинг ўзига ва ўнг қутб бошмоғи орқали ўтади. Магнит шу ҳолатдан чорак айланага бурилганда нейтрал ҳолатда роторнинг магнит майдони корпус қутб башмоқларининг пастки қисми орқали ўтиб, ғалтак ўзагидан ўтмайди. Магнит яна чорак айланага бурилганда ротор қутблари яна бошмоқлар рўпарасига тўғри келади, аммо олдинги галдагига нисбатан ўрни алмашганлиги сабабли ўзакда пайдо бўладиган магнит майдонининг ҳам йўналиши ўзгаради. Батареяли ёндириш тизими. Батареяли ёндириш тизими карбюраторли ўзи юрар ҚХМ юритмалари двигателларида қўлланилади. V-симон саккиз цилиндрли двигател ёндириш тизимининг схемаси. Бу тизим паст кучланишли ток манбаи - аккумуляторлар батареяси ёки

генератор, ёндириш ғалтаги, конденсаторли узгич, тақсимлагич, свечалар, ёндириш включатели, паст ва юқори кучланишли симлардан иборат. Аккумуляторлар батареясидан ёндириш ғалтагининг бирламчи чулғамига келган паст кучланишли ток узгич ва конденсатор ёрдамида юқори кучланишли токка айлантиради. Тақсимлагич юқори кучланишли токни двигател цилиндрларининг ишлаш тартибига мувофиқ свечаларга йўналтиради. Ёниш камерасида учқун ҳосил бўлиб, иш аралашма алангаланади. Включател паст кучланишли ток занжирини узиб двигателни ўчиради. Ёндириш ғалтаги паст (12В) кучланишли токни юқори (15-20 минг в) кучланишли токка айлантиради. Ёндириш ғалтаги ўзак, бирламчи чулғам, иккиламчи чулғам, карболит қопқоқ, ташқи клеммалар, қўшимча қаршилик ва тунука кожухдан иборат. Галтакнинг тунука варақлардан йиғилган ўзагига картон трубка кийгизилиб, унинг устидан 16-23 минг ўрамли иккиламчи чулғам ўралган. Иккиламчи чулғам устидан 300-330 ўрамли бирламчи чулғам ўралиб, улар қоғоз ва картон трубка билан бир-биридан изоляцияланган. Двигателни юргизиб юборишда стартёр занжири уланганда қўшимча қаршилик бирламчи ток занжиридан ажратилади. Тирсакли валнинг кичик айланишларида узгичнинг контактлари узоқ вақт бир-бирига тегиб туради, шу сабабли бирламчи чулғам орқали кўпроқ ток ўтиб, қўшимча қаршилик сими қизийди ва унинг қаршилиги ортиб, бирламчи чулғамни қизишдан ва узгич контактларининг орасида учқун ҳосил бўлишидан сақлайди. Двигателнинг катта айланишларда узгич контактлари қисқа вақт туташиб, қўшимча қаршилик орқали кам ток ўтади, у қизимайди ва қаршилиги ортмайди, бу эса иккиламчи чулғамда етарли кучланишли ток ҳосил бўлишига ва ёндириш тизимининг ишончли ишлашига имкон беради. Узгич -тақсимлагич ёндириш ғалтагининг иккиламчи чулғамида ҳосил бўлган юқори кучланишли токни двигател свечаларига тақсимлайди. Узгич- таксимлагич паст кучланишли ток узгичи, конденсатор, ёндиришни

илгарилайдиган марказдан қочирма вакуум регуляторлар, октан-корректор ва юқори кучланишли ток тақсимлагичдан иборат. Узгич чўян корпус ичига жойлаштирилган қўзғалмас диск, унинг уясидаги шариклали подшипникда турадиган қўзғалувчан дискдан иборат. Қўзғаладиган диск устига узгич контактлари жойлаштирилган. Узгичнинг ва қўзғаладиган контакти диск бармоғига ўрнатилган тебранма ричагига махкамланган, массадан изоляция қилинган ва ёндириш ғалтагининг бирламчи чулғами уланадиган клеммага бириктирилган. Узгичнинг қўзғалмас контакти массага туташтирилган. Конденсатор узгич контактларига параллел уланган. Конденсатор металл кожух ичига жойланиб, узгич-тақсимлагич корпусининг сиртига махкамланган, унинг тузилиши ва ишлаши магнето конденсаторига ўхшайди. Узгич-таксимлагичнинг вали мой насосининг валидан ҳаракатга келтирилади. Тақсимлагич узгич устига жойлаштирилиб, ток тақсимлайдиган металл пластинали ротор ва клеммали қопқоқдан иборат. Ротор ва қопқоқ карболитдан ясалган. Ротор муштчаси ҳаракатлантириш валидаги втулкага махкамланиб у билан бирга айланади. Марказдан қочирма регулятор қўзғалмас диск остига ўрнатилиб, валга махкамланган пластинага ўрнатилган ва пружиналар билан тортилиб турадиган юкга штифти кириб турадиган траверсадан иборот. Ёндириш пайтини илгарилайдиган вакуум регулятор ёндиришни илгарилаш бурчагини двигателнинг нагрузкасига қараб автомат равишда ўзгартиради. Двигатель кичик нагрузкада ишлаганда цилиндрлар ишлатилган газдан яхши тозаланмайди ва иш аралашма таркибида ишлатилган газ кўп бўлганлиги учун аралашма секин ёнади. Вакуум-регулятор узгич- тақсимлагичнинг сиртига махкамланиб, корпус, қопқоқ, диафрагма, пружина ва тортқидан иборат. Дросселлаш тўсма қопқоғи озроқ очилиб, двигател кичик нагрузкада ишлаганда аралаштириш камерасида ва унга бирлаштирилган вакуум

регулятор бўшлиғида сийракланиш кучаяди. Диафрагма атмосфера босим кучи билан пружинанинг эластиклигини енгиб, тортқи воситасида узгичнинг қўзғаладиган дискини муштчанинг айланиши йўналишига қарши томонга буради. Натижада ёндиришни илгарилаш бурчаги катталашади. Трактор двигателларининг юргизиб юбориш тизими. Двигателларни юргизиб юборишда турли механизм ва тизимларнинг ишқаланиши қаршиликларини енгиш, айланувчи қисмларида кинетик энергия ҳосил этиш ва цилиндрларда ёнувчи аралашма ёки ҳавони сиқиш учун тирсакли вални маълум куч билан ва маълум тезликда айлантириш зарур. Бу айланиш тезлиги юргизиб юборишдаги айланишлар сони дейилади. Ҳаво қанча совуқ бўлса, цилиндрлар қанча кўп ва катта бўлса, шунингдек двигателнинг сиқиш даражаси қанча юқори бўлса, тирсакли вални айлантириш учун шунча кўп куч талаб этилади. Двигателлар қўл кучи билан, электр стартёр ёки ёрдамчи двигател билан юргизиб юборилиши мумкин. Двигател қўл кучи билан юргизиб юборилганда юргизиш дастасининг учидаги штифтни тирсакли вал учидаги храповикнинг ўйиғига илинтириб тирсакли вал айлантирилади. Карбюраторли двигателларда қўл кучи билин айлантириб юргизиб юбориш мумкин. Двигател стартёр билан юргизиб юборилганда стартёрнинг ҳаракат узатувчи шестерняси маховикнинг тишли гардиши билан илашиб тирсакли вални айлантиради. Бу энг кўп тарқалган усул бўлиб барча ўзи юрар ҚХМ юритмалариларда қўлланилади. Ёрдамчи бензин двигатели билан юргизиб юбориш тизими юргизиб юбориш двигатели, куч узатиш қисми, декомпрессия механизми ва дизелни иситиш мосламаларидан иборат. Юргизиб юбориш двигатели дизел тирсакли валини айлантирадиган куч манбаидир. Куч узатиш қисми юргизиб юбориш двигатели тирсакли вални айланма ҳаракатини дизелнинг валига узатади. Декомпрессия механизми дизель цилиндрларидаги компрессияни йўқотади, яьни тирсакли вални айлантиришни осонлаштиради.

Карбюраторли двигателларни юргизиб юбориш учун тирсакли вални минутига 40-50 марта тезликда айлантириш кифоя. Карбюраторли двигателларни юргизиб юбориш учун қуюқ аралашма ва кучли учқун ҳосил этиш зарур. Юргизиб юборишни осонлаштириш учун таьминлаш тизимига аралашмани қуюқлаштирувчи мосламалар: қалқовучни чўктиргич, бензин насоси ва ҳаво тўсма қопқоғи ўрнатилган. Дизелларни юргизиб юбориш учун цилиндрларда ҳавони пуркалган ёнилғи алангаланадиган температурага қадар қиздириш ва ёнилғини майда тўзитиб, ҳавога аралаштириш зарур. Дизелни юргизиб юборишда тирсакли вал етарли тезликда айлантирилмаса, сиқиш такти чўзилиб, иссиқлик цилиндр деворларига тарқалади, сиқиш такти охирида температура паст бўлади ва ёнилғининг тўзитилиши, шунингдек аралашма ҳосил этиш жараёни ёмонлашади. Шунинг учун дизелларни юргизию юборишда тирсакли вални минутига 200-300марта тезликда айлантириш зарур. Дизелларни юргизиб юборишда совутиш тизимидаги сувни ва суриладиган ҳавони иситиш, шунингдек ёнилғининг алангаланишини яхшилаш мақсадга мувофиқдир. Юргизиб юбориш тизимининг куч узатиш қисмлари. Куч узатиш қисмлари юргизиб юбориш двигателининг тирсакли валини дизелнинг валига бириктириб, ҳаракат узатади, дизель юргизиб юборилганидан кейин эса ҳаракат узатиш механизмини ажратади. Куч узатиш қисмлари :тишлашиш муфтаси, редуктор ва юргизиб юбориш механизмидан иборат. Тишлашиш муфтаси юргизиб юбориш двигателининг тирсакли валини дизелнинг тирсакли валига аста-секин бириктиради ва ажратади. Бу кўп дискли, ҳўл муваққат қўшилган тишлашиш муфтаси бўлиб, у шестерняли барабан билан айланадиган бешта етакчи диск, муфта вали билан бирга айланадиган бешта етакланувчи диск, тирак диск, сиқувчи диск, сиқиш механизми ва тормозчадан иборат.

Сиқиш механизми крестовинага ўрнатилган учта сиқувчи муштча, ажратгич ва бошқариш ричагидан иборат. Крестовина муфтанинг валидаги резьбага ўрнатилган. Тормозча корпусга ўрнатилган қўзғалмас диск ва вал билан бирга айланадиган гупчакка ўтқазилган иккита айланувчи дискдан иборат. Баъзи тракторларнинг юргизиб юбориш тизимида редуктор бўлмайди бунда харакат двигателдан тишлашиш муфтаси орқали бевосита ҳаракатлантириш механизмига узатилади. Ҳаракатлантириш механизми дизелни юргизиб юборишдан олдин ҳаракатлантириш шестернясини дизель маховигининг гардишига тишлаштиради ва дизел мустақил ишлаб кетгач, ҳаракатлантириш шестернясини автомат равишда ажратади. Ҳаракатлантириш механизми тутқич, унга махкамланган ўкларга ўрнатилган иккита юкча, қўшалоқ пружина, туртгич, йўналтирувчи втулка ва кўндаланг пружинадан иборат. Туртгич болтлар билан юргизиб юбориш шестернясининг гупчагига махкамланган. Редуктор етакланувчи валининг ичига пружина ва туртгич киргизилган, учидаги резьбасига эса йўналтирувчи втулка бураб қўйилган. Бу втулка туртгичнинг силжишини ва пружинанинг чўзилишини таъминлайди. Ҳаракатлантириш механизмининг қўшиш ричаги пастга босиб бу- рилганда сиқиш ричаги тиракни босиб, тутқични суради ва юргизиб юбориш шестернясини маховикнинг гардишига тишлаштиради. Юргизиб юбориш двигатели ишлаб турганида тишлашиш муфтаси қўшилса, юргизиб юбориш шестерняси маховикни айлантира бошлайди. Редуктор, декомпрессия механизми ва бошқа мосламалардан тегишли тартибда фойдаланиб, дизелнинг тирсакли вали юргизиб юбориш тезлигида айлантирилса, дизель ўт олади. (56-расм, б). Ёндириб ва юргизиб юбориш тизимини назорат килиш. Цилиндрларда арлашмани керакли пайтда ёндириш учун магнето двигателга тўғри ўрнатилиши лозим. Бунинг учун двигателни ва магнетони тайёрлаб, кейин

уни двигателнинг ҳаракатлантириш валига бириктириш лозим. Магнетонинг тўғри ўрнатилганлиги свечадан симни чиқариб олиб, маховикни айлантириб учқун ҳосил бўлишига қараб текширилади. Магнетони ҳар сменада артиб, чанг, лой ва мойдан тозалаш, пухта бериктирилганлигини текшириш лозим. Магнето симларини махкам бириктириш, тоза тутиш, айниқса нефт махсулотлари тегишидан сақлаш лозим. Батареяли ёндириш тизимини назорат қилиш. Ёндириш тизими асбобларини тоза ҳолда сақлаш, узгич контактлари орасидаги оралиқни текшириш, лозим топилса, ростлаш ва контактларни тозалашдан иборат. Шунингдек узгич тақсимлагич, сим ва уларнинг учликлари кўздан кечирилиб, пухта ўрнатилганлиги текширилади. Узгич контактларининг орасидаги оралиқ қуйидагича ростланади: тирсакли вал аста-секин айлантириб, муштчанинг қирраси қўзғаладиган контакт колодкасига тегадиган ҳолатга келтирилади. Қўзғалмайдиган контактнинг пластинасини дискга махкамлайдиган винт бўшатилади ва эксцентрикни буриб, оралиқ 0. 35-0. 45 мм қилинади. Сўнгра қўзғалмайдиган контакт пластинаси винт билан қотирилади. Иш жараёнида узгич контактларини мой босими, оксидланиши, контактлар орасидаги оралиқни ўзгариши, узгич ричагчасининг массаси тегиб қолиши, тақсимлагич қопқоғи ва ротори ёрилиши, конденсатор изоляциясини тешилиши, ротор пластинкаси ейилиши мумкин. Бу камчиликларни барчаси ёндириш тизимини равон ишлашини бузади, буларни топиб тузатиш ёки алмаштириш зарур. Юргизиб юбориш тизимини ишлаши учун юргизиб юбориш двигателини ва куч узатиш қисмларини хар сменада тозалаш, бўшаб қолган қисмларини махкамлаш зарур. Двигателни юргизиб юборишдан олдин карбюраторга мой қўшилган бензин тўлдириш ва двигатель валини бир неча марта айлантириш зарур.

Куч узатиш қисмлари дизель мойи билан мойланади. Қишда дизель мойига дизель ёнилғиси аралаштириб қўйилади. Фойдаланилган адабиётлар: 1. Гуревич А. М. Тракторы и автомобили, Москва, «Колос», 1993. 2. Скотникова В. А. Тракторы и автомобили, Москва, Агропромиздат, 1995. 3. Худойбердиев Т.С. Трактор ва автомобиллар назарияси ҳамда ҳисоби. Тошкент «Ўқитувчи» 1984. 4. Белов С.М. Тракторлар. Тошкент «Ўқитувчи» 1980. 5. Шоумарова М., Абдуллаев Т. Қишлоқ хўжалик машиналари. Тошкент. Ўқитувчи. 2002 й. 6. Хамидов А.Х. Қишлоқ хўжалик машиналарини лойиҳалаш. Тошкент; Ўқитувчи.1991 й. 7. Рахимов А, Тракторланинг асосий механизмлари лойиҳалаш, Тошкент «Ўқитувчи», 1994 й.

Похожие

Дон махсулотларини юбориш ва микдор-сифатини хисобга олиш

Машиналарга даврий техник хизмат кўрсатиш

Қишлоқ хўжалик техникасига техник хизмат кўрсатиш ва ташхис қилишнинг моддий техника негизи

Нерв тизими. Марказий нерв тизими

Двигателнинг механизм ва тизимлари