Таъминлаш тизими - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Таъминлаш тизими

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

52.5 KB

Таъминлаш тизими Режа: 1. Таъминлаш тизими вазифаси ва ишлаши; 2. Ҳаво тозалагичлар; 3. Трактор двигателини ёнилғиси ва филтрлари; 4. Ёнилғи насоси ва форсункалар.

Трактор ва ўзи юрар ҚХМ юритмалари двигателларида кўп иссиқлик чиқариб ёнадиган суюқлик ёнилғилар қўлланилади. Бу ёнилғилар нефтни қайнатиб ҳайдаб олинади. Кўпчилик ўзи юрар ҚХМ юритмалариларда ва дизелларнинг юргизиб юбориш двигателларида тез буғга айланадиган енгил ёнилғи бензин қўлланилади. Ҳаво тозалагичлар. Трактор ва ўзи юрар ҚХМ юритмалари кўпинча чангли шароитда ишлайди. Двигатель цилиндрларига киритиладиган ҳавони чанг ва тўзондан тозалаш учун таъминлаш тизимига ҳаво тозалагич ўрнатилади.Двигатель цилиндрларига ҳаво билан чанг тўзон кирса, поршень, цилиндр, клапан ва бошқа деталлар тез ейилади ҳамда картердаги мой барвақт ифлосланади. Замонавий двигателларга асосан комбинацияланган ҳаво тозалагичлар ўрнатилиб,цилиндрларга киритиладиган ҳаво улардан икки-уч сидра тозаланади. Ҳаво тозалагич каллак, корпус,марказий труба, марказдан қочирма усулда ишлайдиган қуруқ чанг ажратгич, олинадиган ва олинмайдиган сим тўр кассеталар ва тубдан иборат. Туб корпусга киргизилиб, болт ва қалпоқли гайкалар билан жиҳозланган. Тубга ҳалқа сатҳигача картер мойи қуйилади. Двигатель цилиндрларидаги сийракланиш туфайли тозалагич орқали сўриладиган ҳаво юқориги чанг ажратгичнинг тешикларидан кириб, йўналтирувчи куракчаларга урилиб винт чизиғи йўналишида тез айлана бошлайди. Ундаги йирик заррачалар марказдан қочирма куч таьсирида чанг ажратгичнинг деворларига урилиб, ҳаводаги чангнинг 60% часи пастки тирқишлар орқали ташқарига чиқади. Бир сидра тозаланган ва уюрма ҳаракатга келган ҳаво марказий трубадан ҳаво тозалагич тубига тушиб ундаги мойга урилади. Ҳавонинг ҳаракат тезлиги секинлашади, йўналиши эса ўзгаради. Натижада ҳаводаги чангнинг бир қисми инерция бўйича ҳаракат этиб мой ваннаси тубига чўкади. Ҳаво мойга урилиб уни кўпиртиради ва мой томчилари билан ҳаво тозалагич корпусидаги сим тўр кассеталардан ўтиб яна уч марта тозаланади. Сим тўр фильтрдан ўтган ҳаво тозалагичнинг каллагидаги қисқа труба орқали двигателнинг киритиш

коллекторига киради. Кўпчилик трактор двегателларининг ҳаво тозалагичлари баъзан шундай принципда тузилган. Баъзан ҳаво тозалагичнинг юқориги кассеталарига тукли газмол лента сирилган бўлиб, ҳаво яна ҳам яхшироқ тозаланади. Ўзи юрар ҚХМ юритмалари двигателларининг ҳаво тозалагичига ҳаво корпус билан қопқоқ орасида ҳосил бўлган тирқишидан киради. Двигателнинг картерига тоза ҳаво кириб шамоллатиб туриши учун трубкалар қўйилган. Ҳаво тозалагичнинг марказий трубаси бўшлиғига туташтирилган корпуснинг ҳалқасимон бўшлиғи ҳаво сўришда ҳосил бўладиган шовқинни пасайтиради. Кейинги вақтда баъзи тракторларда ҳавони атиги икки марта тозаласа ҳам пухта тозалайдиган циклонли ҳаво тозалагичлар қўлланила бошланди. Циклонли ҳаво тозалагичнинг ичига тўққизта циклон жойлаштирилган бўлиб, у каллак ва туб билан беркитилган кожух, каллак ичига жойлаштирилган иккита сим тўр кассетадан иборат. Каллак қисқа труба воситасида двигателнинг сўриш трубасига уланади. Ҳаво тозалагич тубининг чанг йиғиладиган бункери сўриб олувчи труба орқали эжекторга ва двигатель чиқариш трубасининг учидаги учқун ўчиргичга бириктирилган. Оддий мой ваннали ҳаво тозалагичларда ҳаво чангдан 97-97.5% гача тозаланса, бу ҳаво тозалагичда 99% гача тозаланади. Киритиш ва чиқариш трубалари, сўндиргич ва учқун ўчиргич. Карбюраторли двигателларда карбюратордан киритиш трубаси орқали цилиндрларга ёнувчи аралашма киради,дизелларда эса ҳаво тозалагичдан киритиш трубаси орқали ишлатиладиган газлар цилиндрлардан ташқарига чиқарилади. Киритиш ва чиқариш трубалари ҳар қайсиси айрим ёки бирига чўяндан ёхуд алюминий қотишмасидан қуйиб тайёрланади. Трубаларнинг фланеци остида металл-асбест қистирма қуйиб цилиндрлар головкасига ёки блокига шпилка ва гайкалар билан махкамланади. Карбюраторли двигателларда ёнувчи аралашма киритиш трубасидан ўтаётганида труба деворларига майда томчи ҳолда ёпишиб, ёнилғи пардаси ҳосил этиши

мумкин: Бу ёнилғи цилиндрга ўтиб унда қурим пайдо қилади ёки картерга ўтиб мойни суйилтиради,натижада двигатель қисмлари тез ейилади, двигателнинг қуввати пасаяди,ёнилғи сарфи ортади. Киритиш трубаларида ёнилғи томчиларини буғга айлантириш учун труба ишлатиладиган газлар билан (баъзан совитиш системасидаги сув оқими билан)иситилади. Аралашмани иситиб ёнилғини буғга айлантириш даражаси махсус қопқоқ(заслонка) орқали қўл билан ёки автомат равишда ўзгартирилади. Баъзан ростланмайдиган қилинади. Ёнувчи аралашма ишлатиладиган газлар оқими билан иситиладиган киритиш ва чиқариш трубалари кўрсатилган.Сектор ёзги ёки қишки ҳолатга суриб қўйилса тўсма қопқоғи очилади ёки ёпилади.Яъни чиқариш трубасидан чиқадиган ишлатилган газлар киритиш трубасига тегмасдан тўғри чиқиб кетади ёки уни қиздириб ўтади. Аралашмани ортиқча қиздириш ҳам ярамайди,чунки цилиндрга кирадиган аралашманинг вазни камайиб,двигателнинг қуввати пасайиши мумкин. Юргизиб юбориш двигатели билан ўт оладиган дизелларда баъзан юргизиб юбориш двигателнинг чиқариш турбинаси дизелининг киритиш трубаси ичидан ўтказилиб,цилиндрга сўриладиган ҳаво иситилади. Ишлатилган газларнинг чиқишдаги шовқинини сўндириш учун ўзи юрар ҚХМ юритмалариларда чиқариш турбинаси учига сўндиргич товуш сўндиргич ўрнатилади. Сўндиргич кўп тешикли ва тўсиқлар билан бир-биридан ажратиладиган камера ва ғилофдан иборат. Ишлатилган газлар сўндиргич ички турбинасидан камераларга қайта-қайта ўтиб, атмосферага чиққанда кенгаяди,тезлиги, температураси ва босими камаяди, натижада чиқадиган газларнинг товуши пасаяди. Двигателларнинг чиқариш трубасига сўндиргич ва кўпинча учқун ўчиргич ўрнатилади. Кўпчиллик двигателларда чиқариш турбинасининг учига қўшалоқ конус шаклли сим тўр сўндиргич жойлаштирилган. Кейинги вақтда чиқарилган двигателларга эжекторли ва конус шаклли уюрма учқун ўчиргич ўрнатилган. Бу учқун ўчиргич қўзғалмайдиган куракчали паррак ва конус корпусдан иборат бўлиб,

двигателнинг чиқариш трубасига хомут билан махкамланган. Ишлатилган газлар парраклар орасидан ўтиб, уюрма ҳаракатга келади.Учқун зарралари конус деворларига ишқаланиб,уюрма окимида тезроқ ёниб тугайди.Трактор очиқ жойда турганда сув тушмаслиги учун чиқариш турбинасининг деворида махсус ҳалқасимон ариқча ясалган.Сув томчилари ҳалқасимон ариқчанинг тешикларидан ерга тушади. Баъзан глушителнинг косачасида махсус тешик қилинади. Баъзи чиқариш трубаси қопқоқ билан ёпиб қўйилади.Двигател ишлаган вақтда чиқарадиган газларнинг босими қопқоқни очади, двигател тўхтаганда эса қопқок ёпилганча туради. Баъзи двигателларнинг чиқариш трубасига хуштак ўрнатилган. Тракторчи ёки тирковчи хуштак ричагига боғланган симни тортганда трубадан газлар қисман хуштакка ўтиб чалинади. Ҳаво тозалагич, киритиш ва чиқариш трубаларини назорат қилиш. Ҳаво тозалагичга қарашли барча қисмларнинг жипс бириктирилганлигига эьтибор бериш, трубадаги мойни ўз вақтида алмаштириш, кассета тўрларини ювишдан иборат. Инерцион чанг ажратгичларнинг чанг чиқадиган тирқишлари кўздан кечирилади ва лозим бўлса тозаланади. Ҳаво тозалагичнинг тубига, ҳалқа симон белбоғ сатхигача тоза ёки ишлатиладиган мой фильтридан ўтказиб қўйилади. Мой кам бўлса ҳаво яхши тозаланмайди, кўп бўлса, клапанларини қурум босади ва дизел тутаб ишлайди,баъзан двигател тирсакли валнинг ҳаддан ташқари тез айланишига сабаб бўлади. Ҳаво тозалагичнинг мойи, иш шароитига қараб двигател 10-60 соат ишлагандан кейин алмаштирилади. Мойни алмаштиришда кассетанинг сим тўрлари кўздан кечирилади, лозим бўлса, дизел ёнилғисида ёки керосинда ювилади. Циклонли ҳаво тозалагичнинг қалпоқли гайкалари ҳар сменада бураб қотирилади ва ҳаво кирадиган трубанинг сим тўри тозаланади ҳамда эжектор ҳаво тозалагичга ва чиқариш трубасига жипс бириктирилганлиги текширилади. Двигател 60 соат ишлагандан кейин ҳаво тозалагичнинг ҳаво кирадиган трубаси, ижектор трубаси, кассеталар жойлаштирилган калити ажратиб олиниб, сим тиқилмали кассеталар олинади. Кассеталар дизел ёнилғисида ювилади,қуритилади ва дизел мойига ботириб, кейин мойни

силкитиб,мой томмайдиган бўлгач, жойига қўйилади. Кассеталар мойни қуриб қолишига йўл қўймаслик керак двигател жуда чанг ва 40 0 дан иссиқ шароитларда ишлаганда кассеталари намлигидан мойга 10-15% солидол қўшилади. Чангли шароитларда бу ишлар двигател ҳар 20-30 соат ишлагандан кейин такрорланади. Каллак ва циклонлар артиб тозаланади, ўтириб қолган мой,қурим кетказилади. Бунинг учун циклонлар бензинда ювилади. Ҳаво тозалагичларни йиғишда ва ишлатишда қисмларнинг жипс бириктирилганлигига алоҳида эътибор бериш зарур.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Гуревич А. М. Тракторы и автомобили, Москва, «Колос», 1993. 2. Скотникова В. А. Тракторы и автомобили, Москва, Агропромиздат, 1995. 3. Худойбердиев Т.С. Трактор ва автомобиллар назарияси ҳамда ҳисоби. Тошкент «Ўқитувчи» 1984. 4. Белов С.М. Тракторлар. Тошкент «Ўқитувчи» 1980. 5. Шоумарова М., Абдуллаев Т. Қишлоқ хўжалик машиналари. Тошкент. Ўқитувчи. 2002 й. 6. Хамидов А.Х. Қишлоқ хўжалик машиналарини лойиҳалаш. Тошкент; Ўқитувчи.1991 й. 7. Рахимов А, Тракторланинг асосий механизмлари лойиҳалаш, Тошкент «Ўқитувчи», 1994 й.

Похожие

Нерв тизими. Марказий нерв тизими

Дехкончилик тизими

Совитиш тизими

Мойлаш тизими

Машиналарни тайёрлашда уларнинг ишончлилигини таъминлаш